| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
២. និមោក្ខសុត្តវណ្ណនា
2. Nimokkhasuttavaṇṇanā
២. បឋមមាគតន្តិ សំវណ្ណនាវសេន បឋមសុត្តាទីសុ បឋមំ អាគតបទំ។ ឧត្តានត្ថន្តិ បាកដត្ថំ។ អបុព្ពំយេវ ហិ ទុវិញ្ញេយ្យត្ថញ្ច បទំ សំវណ្ណេតព្ពំ។ នោតិ បុច្ឆាយំ នុ-សទ្ទេន សមានត្ថោ និបាតោតិ អាហ ‘‘ជានាសិ នោតិ ជានាសិ នូ’’តិ។ វដ្ដតោ និមុច្ចន្តិ តេន សត្តាតិ និមោក្ខោ, មគ្គោ។ សោ ច បមុច្ចន្តិ តេនាតិ បមោក្ខោ, បមុច្ចនន្តេ បន អធិគន្តព្ពត្តាផលំ ‘‘បមោក្ខោ’’តិ វុត្តំ, យថា អរហត្តំ ‘‘រាគក្ខយោ ទោសក្ខយោ មោហក្ខយោ’’តិ វុត្តំ។ តេតិ សត្តា។ វិវិច្ចតីតិ វិសុំ អសម្មិស្សោ ហោតិ, វិគច្ឆតីតិ អត្ថោ។ វិវិច្ចតិ ទុក្ខំ ឯតស្មាតិ វិវេកោ។ ទុតិយវិកប្បេ បន សកលវដ្ដទុក្ខតោ សត្តា និមុច្ចន្តិ ឯត្ថ បមុច្ចន្តិ វិវិច្ចន្តិ ចាតិ និមោក្ខោ បមោក្ខោ វិវេកោ, និព្ពានន្តិ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ឯត្ថាតិ ច និមិត្តត្ថេ ភុម្មវចនំ ទដ្ឋព្ពំ។ អវធារណត្ថោ ខោ-ការោ ‘‘អស្សោសិ ខោ’’តិអាទីសុ វិយ។
2.Paṭhamamāgatanti saṃvaṇṇanāvasena paṭhamasuttādīsu paṭhamaṃ āgatapadaṃ. Uttānatthanti pākaṭatthaṃ. Apubbaṃyeva hi duviññeyyatthañca padaṃ saṃvaṇṇetabbaṃ. Noti pucchāyaṃ nu-saddena samānattho nipātoti āha ‘‘jānāsi noti jānāsi nū’’ti. Vaṭṭato nimuccanti tena sattāti nimokkho, maggo. So ca pamuccanti tenāti pamokkho, pamuccanante pana adhigantabbattāphalaṃ ‘‘pamokkho’’ti vuttaṃ, yathā arahattaṃ ‘‘rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo’’ti vuttaṃ. Teti sattā. Viviccatīti visuṃ asammisso hoti, vigacchatīti attho. Viviccati dukkhaṃ etasmāti viveko. Dutiyavikappe pana sakalavaṭṭadukkhato sattā nimuccanti ettha pamuccanti viviccanti cāti nimokkho pamokkho viveko, nibbānanti attho veditabbo. Etthāti ca nimittatthe bhummavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Avadhāraṇattho kho-kāro ‘‘assosi kho’’tiādīsu viya.
នន្ទីមូលកោ ភវោ នន្ទីភវោ បុរិមបទេ ឧត្តរបទលោបេន ‘‘សាកភក្ខោ បត្ថវោ សាកបត្ថវោ’’តិ យថា។ បឋមំ កម្មវដ្ដបធានំ អត្ថំ វត្វា បុន កិលេសកម្មានំ វសេន ឧភយប្បធានំ អត្ថំ វទន្តោ ‘‘នន្ទិយា ចា’’តិអាទិមាហ។ បុរិមនយេតិ នន្ទីមូលកោ កម្មភវោ នន្ទីភវោតិ ឯតស្មិំ បក្ខេ។ នន្ទីភវេនាតិ នន្ទីភវបទេន។ តិវិធកម្មាភិសង្ខារវសេនាតិ បុញ្ញាភិសង្ខារាទិវសេន កាយសង្ខារាទិវសេន ច តិប្បការស្ស កម្មាភិសង្ខារស្ស វសេន។ សង្ខារក្ខន្ធោ គហិតោ ចេតនាបធានត្តា សង្ខារក្ខន្ធស្ស។ សញ្ញាវិញ្ញាណេហីតិ ‘‘សញ្ញាវិញ្ញាណសង្ខយា’’តិ ឯវំ វុត្តសញ្ញាវិញ្ញាណបទេហិ។ តំសម្បយុត្តា ចាតិ តេន យថាវុត្តសង្ខារក្ខន្ធេន សមំ យុត្តា ឯវ។ ទ្វេ ខន្ធាតិ សញ្ញាវិញ្ញាណក្ខន្ធា។
Nandīmūlako bhavo nandībhavo purimapade uttarapadalopena ‘‘sākabhakkho patthavo sākapatthavo’’ti yathā. Paṭhamaṃ kammavaṭṭapadhānaṃ atthaṃ vatvā puna kilesakammānaṃ vasena ubhayappadhānaṃ atthaṃ vadanto ‘‘nandiyā cā’’tiādimāha. Purimanayeti nandīmūlako kammabhavo nandībhavoti etasmiṃ pakkhe. Nandībhavenāti nandībhavapadena. Tividhakammābhisaṅkhāravasenāti puññābhisaṅkhārādivasena kāyasaṅkhārādivasena ca tippakārassa kammābhisaṅkhārassa vasena. Saṅkhārakkhandho gahito cetanāpadhānattā saṅkhārakkhandhassa. Saññāviññāṇehīti ‘‘saññāviññāṇasaṅkhayā’’ti evaṃ vuttasaññāviññāṇapadehi. Taṃsampayuttā cāti tena yathāvuttasaṅkhārakkhandhena samaṃ yuttā eva. Dve khandhāti saññāviññāṇakkhandhā.
ននុ ឯត្ថ វេទនាក្ខន្ធោ ន គហិតោតិ? នោ ន គហិតោតិ ទស្សេន្តោ ‘‘តេហិ បនា’’តិអាទិមាហ។ តីហិ ខន្ធេហីតិ សញ្ញាសង្ខារវិញ្ញាណក្ខន្ធេហិ។ គហិតាវ អវិនាភាវតោ។ ន ហិ វេទនារហិតោ កោចិ ចិត្តុប្បាទោ អត្ថិ។ អនុបាទិណ្ណកានន្តិ កុសលាកុសលានំ។ ន ហេត្ថ កិរិយាខន្ធានំ អប្បវត្តិ អធិប្បេតា។ អប្បវត្តិវសេនាតិ អនុប្បត្តិធម្មតាបត្តិវសេន។ និព្ពត្តនវសេន កម្មកិលេសេហិ ឧបាទីយតីតិ ឧបាទិ, បញ្ចក្ខន្ធា។ ឧបាទិនោ សេសោ ឧបាទិសេសោ, សហ ឧបាទិសេសេនាតិ សឧបាទិសេសំ។ និព្ពានំ កថិតំ សកលកម្មកិលេសវូបសមត្ថស្ស ជោតិតត្តា។ ហេដ្ឋា ទ្វីហិ បទេហិ អនុបាទិណ្ណកក្ខន្ធា គហិតាតិ ‘‘វេទនាន’’ន្តិ ឯត្ថ ឧបាទិណ្ណកគ្គហណំ យុត្តន្តិ អាហ ‘‘ឧបាទិណ្ណកវេទនាន’’ន្តិ។ និរោធេនាតិ តប្បដិពទ្ធឆន្ទរាគនិរោធវសេន និរុជ្ឈនេន។ ឧបសមេនាតិ អច្ចន្តូបសមេន អប្បវត្តនេន។ ឯវញ្ច កត្វា ច-សទ្ទគ្គហណំ សមត្ថិតំ ហោតិ។ តេសន្តិ តស្សា វេទនាយ តំសម្បយុត្តានញ្ច តិណ្ណំ ខន្ធានំ។ វត្ថារម្មណវសេនាតិ វត្ថុភូតានំ ឆន្នំ អារម្មណភូតានញ្ច សព្ពេសម្បិ ឧបាទិណ្ណករូបធម្មានំ វសេន។
Nanu ettha vedanākkhandho na gahitoti? No na gahitoti dassento ‘‘tehi panā’’tiādimāha. Tīhi khandhehīti saññāsaṅkhāraviññāṇakkhandhehi. Gahitāva avinābhāvato. Na hi vedanārahito koci cittuppādo atthi. Anupādiṇṇakānanti kusalākusalānaṃ. Na hettha kiriyākhandhānaṃ appavatti adhippetā. Appavattivasenāti anuppattidhammatāpattivasena. Nibbattanavasena kammakilesehi upādīyatīti upādi, pañcakkhandhā. Upādino seso upādiseso, saha upādisesenāti saupādisesaṃ. Nibbānaṃ kathitaṃ sakalakammakilesavūpasamatthassa jotitattā. Heṭṭhā dvīhi padehi anupādiṇṇakakkhandhā gahitāti ‘‘vedanāna’’nti ettha upādiṇṇakaggahaṇaṃ yuttanti āha ‘‘upādiṇṇakavedanāna’’nti. Nirodhenāti tappaṭibaddhachandarāganirodhavasena nirujjhanena. Upasamenāti accantūpasamena appavattanena. Evañca katvā ca-saddaggahaṇaṃ samatthitaṃ hoti. Tesanti tassā vedanāya taṃsampayuttānañca tiṇṇaṃ khandhānaṃ. Vatthārammaṇavasenāti vatthubhūtānaṃ channaṃ ārammaṇabhūtānañca sabbesampi upādiṇṇakarūpadhammānaṃ vasena.
កស្មា បន ហេដ្ឋា ចត្តារោ អរូបក្ខន្ធាយេវ វុត្តា, រូបក្ខន្ធោ ន គហិតោតិ? វិសេសភាវតោ។ សឧបាទិសេសនិព្ពានប្បត្តិយញ្ហិ ឧបាទិណ្ណករូបធម្មានំ វិយ អនុបាទិណ្ណករូបធម្មានំ អប្បវត្តិយេវ នត្ថិ។ ទុតិយនយេតិ នន្ទិយា ច ភវស្ស ចាតិ ឯតម្ហិ បក្ខេ។ នន្ទិគ្គហណេន សង្ខារក្ខន្ធោ គហិតោ តំសហចរណតោ។ ឧបបត្តិភវសង្ខាតោ រូបក្ខន្ធោតិ ឧបាទិណ្ណករូបធម្មមេវ វទតិ។ តគ្គហណេនេវ ច តន្និមិត្តកានិ ឧតុអាហារជានិ, វិញ្ញាណគ្គហណេន ចិត្តជានីតិ ចតុសន្តតិរូបស្សបេត្ថ គហិតតា វេទិតព្ពា។ សញ្ញាទីហីតិ សញ្ញាវិញ្ញាណវេទនាគហណេហិ តយោ ខន្ធា គហិតា, តញ្ច ខោ ឧបាទិណ្ណា អនុបាទិណ្ណាតិ វិភាគំ អកត្វា អវិសេសតោ។ អវិសេសេន ហិ បញ្ចន្នំ ខន្ធានំ អប្បវត្តិ និព្ពានំ។ តេនាហ ‘‘ឯវំ…បេ.… និព្ពានំ កថិតំ ហោតី’’តិ។ ‘‘និព្ពាន’’ន្តិ ហិ ឥធ អមតមហានិព្ពានំ អធិប្បេតំ។ ឥមមេវ ច នយន្តិ ឥទំ យថាវុត្តំ ទុតិយមេវ។ ចត្តារោ មហានិកាយេ ធារេតីតិ ចតុនិកាយិកោ។ ភណ្ឌិកនាមកោ ថេរោ ភណ្ឌិកត្ថេរោ។ ឥតីតិ វុត្តប្បការបរាមសនំ។ និព្ពានវសេនេវាតិ បឋមនយេ សឧបាទិសេសនិព្ពានស្ស អនុបាទិសេសនិព្ពានស្ស ច, ទុតិយេ បន ‘‘អមតមហានិព្ពានស្សា’’តិ សព្ពថាបិ និព្ពានស្សេវ វសេន ភគវា ទេសនំ និដ្ឋបេសិ សមាបេសីតិ។
Kasmā pana heṭṭhā cattāro arūpakkhandhāyeva vuttā, rūpakkhandho na gahitoti? Visesabhāvato. Saupādisesanibbānappattiyañhi upādiṇṇakarūpadhammānaṃ viya anupādiṇṇakarūpadhammānaṃ appavattiyeva natthi. Dutiyanayeti nandiyā ca bhavassa cāti etamhi pakkhe. Nandiggahaṇena saṅkhārakkhandho gahito taṃsahacaraṇato. Upapattibhavasaṅkhāto rūpakkhandhoti upādiṇṇakarūpadhammameva vadati. Taggahaṇeneva ca tannimittakāni utuāhārajāni, viññāṇaggahaṇena cittajānīti catusantatirūpassapettha gahitatā veditabbā. Saññādīhīti saññāviññāṇavedanāgahaṇehi tayo khandhā gahitā, tañca kho upādiṇṇā anupādiṇṇāti vibhāgaṃ akatvā avisesato. Avisesena hi pañcannaṃ khandhānaṃ appavatti nibbānaṃ. Tenāha ‘‘evaṃ…pe… nibbānaṃ kathitaṃ hotī’’ti. ‘‘Nibbāna’’nti hi idha amatamahānibbānaṃ adhippetaṃ. Imameva ca nayanti idaṃ yathāvuttaṃ dutiyameva. Cattāro mahānikāye dhāretīti catunikāyiko. Bhaṇḍikanāmako thero bhaṇḍikatthero. Itīti vuttappakāraparāmasanaṃ. Nibbānavasenevāti paṭhamanaye saupādisesanibbānassa anupādisesanibbānassa ca, dutiye pana ‘‘amatamahānibbānassā’’ti sabbathāpi nibbānasseva vasena bhagavā desanaṃ niṭṭhapesi samāpesīti.
និមោក្ខសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Nimokkhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. និមោក្ខសុត្តំ • 2. Nimokkhasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ២. និមោក្ខសុត្តវណ្ណនា • 2. Nimokkhasuttavaṇṇanā
