| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๓. นิปนฺนญฺชลิกเตฺถรอปทานวณฺณนา
3. Nipannañjalikattheraapadānavaṇṇanā
รุกฺขมูเล นิสิโนฺนหนฺติอาทิกํ อายสฺมโต นิปนฺนญฺชลิกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร อเนเกสุ ภเวสุ วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิปฺปโตฺต ปพฺพชิตฺวา รุกฺขมูลิกงฺคํ ปูรยมาโน อรเญฺญ วิหรติฯ ตสฺมิํ สมเย ขโร อาพาโธ อุปฺปชฺชิ, เตน ปีฬิโต ปรมการุญฺญปฺปโตฺต อโหสิฯ ตทา ภควา ตสฺส การุเญฺญน ตตฺถ อคมาสิฯ อถ โส นิปนฺนโกว อุฎฺฐิตุํ อสโกฺกโนฺต สิรสิ อญฺชลิํ กตฺวา ภควโต ปณามํ อกาสิฯ โส ตโต จุโต ตุสิตภวเน อุปฺปโนฺน ตตฺถ สมฺปตฺติมนุภวิตฺวา เอวํ ฉ กามาวจรสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิปฺปโตฺต สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรเสฺสว อรหา อโหสิ, ปุรากตปุญฺญวเสน นิปนฺนญฺชลิกเตฺถโรติ ปากโฎฯ
Rukkhamūlenisinnohantiādikaṃ āyasmato nipannañjalikattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro anekesu bhavesu vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto tissassa bhagavato kāle kulagehe nibbatto vuddhippatto pabbajitvā rukkhamūlikaṅgaṃ pūrayamāno araññe viharati. Tasmiṃ samaye kharo ābādho uppajji, tena pīḷito paramakāruññappatto ahosi. Tadā bhagavā tassa kāruññena tattha agamāsi. Atha so nipannakova uṭṭhituṃ asakkonto sirasi añjaliṃ katvā bhagavato paṇāmaṃ akāsi. So tato cuto tusitabhavane uppanno tattha sampattimanubhavitvā evaṃ cha kāmāvacarasampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhippatto satthari pasīditvā pabbajito nacirasseva arahā ahosi, purākatapuññavasena nipannañjalikattheroti pākaṭo.
๑๖. โส อปรภาเค อตฺตโน ปุญฺญสมฺปตฺติโย โอโลเกตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต รุกฺขมูเล นิสิโนฺนหนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ รุหติ ปฎิรุหติ อุทฺธมุทฺธํ อาโรหตีติ รุโกฺข, ตสฺส รุกฺขสฺส มูเล สมีเปติ อโตฺถฯ พฺยาธิโต ปรเมน จาติ ปรเมน อธิเกน ขเรน กกฺขเฬน พฺยาธินา โรเคน พฺยาธิโต, พฺยาธินา อหํ สมนฺนาคโตติ อโตฺถฯ ปรมการุญฺญปฺปโตฺตมฺหีติ ปรมํ อธิกํ การุญฺญํ ทีนภาวํ ทุกฺขิตภาวํ ปโตฺตมฺหิ อรเญฺญ กานเนติ สมฺพโนฺธฯ
16. So aparabhāge attano puññasampattiyo oloketvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento rukkhamūle nisinnohantiādimāha. Tattha ruhati paṭiruhati uddhamuddhaṃ ārohatīti rukkho, tassa rukkhassa mūle samīpeti attho. Byādhito paramena cāti paramena adhikena kharena kakkhaḷena byādhinā rogena byādhito, byādhinā ahaṃ samannāgatoti attho. Paramakāruññappattomhīti paramaṃ adhikaṃ kāruññaṃ dīnabhāvaṃ dukkhitabhāvaṃ pattomhi araññe kānaneti sambandho.
๒๐. ปเญฺจวาสุํ มหาสิขาติ สิรสิ ปิฬนฺธนเตฺถน สิขา วุจฺจติ จูฬาฯ มณีติ โชตมานํ มกุฎํ ตสฺส อตฺถีติ สิโข, จกฺกวตฺติโน เอกนามกา ปเญฺจว จกฺกวตฺติโน อาสุํ อเหสุนฺติ อโตฺถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
20.Pañcevāsuṃ mahāsikhāti sirasi piḷandhanatthena sikhā vuccati cūḷā. Maṇīti jotamānaṃ makuṭaṃ tassa atthīti sikho, cakkavattino ekanāmakā pañceva cakkavattino āsuṃ ahesunti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
นิปนฺนญฺชลิกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Nipannañjalikattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๓. นิปนฺนญฺชลิกเตฺถรอปทานํ • 3. Nipannañjalikattheraapadānaṃ
