| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੨. ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚવਗ੍ਗੋ
2. Nippapañcavaggo
੧. ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਪਞ੍ਹੋ
1. Nippapañcapañho
੧. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਾਰਾਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਹਰਥ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਰਤਿਨੋ’ਤਿ, ਕਤਮਂ ਤਂ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਂ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਂ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਂ, ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ।
1. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘nippapañcārāmā, bhikkhave, viharatha nippapañcaratino’ti, katamaṃ taṃ nippapañca’’nti? ‘‘Sotāpattiphalaṃ, mahārāja, nippapañcaṃ, sakadāgāmiphalaṃ nippapañcaṃ, anāgāmiphalaṃ nippapañcaṃ, arahattaphalaṃ nippapañca’’nti.
‘‘ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਂ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਂ , ਕਿਸ੍ਸ ਪਨ ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਗਾਥਂ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ વੇਦਲ੍ਲਂ, ਨવਕਮ੍ਮੇਨ ਪਲਿਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਦਾਨੇਨ ਚ ਪੂਜਾਯ ਚ, ਨਨੁ ਤੇ ਜਿਨਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ?
‘‘Yadi, bhante nāgasena, sotāpattiphalaṃ nippapañcaṃ, sakadāgāmianāgāmiarahattaphalaṃ nippapañcaṃ , kissa pana ime bhikkhū uddisanti paripucchanti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ, navakammena palibujjhanti dānena ca pūjāya ca, nanu te jinappaṭikkhittaṃ kammaṃ karotī’’ti?
‘‘ਯੇ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਗਾਥਂ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ વੇਦਲ੍ਲਂ, ਨવਕਮ੍ਮੇਨ ਪਲਿਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਦਾਨੇਨ ਚ ਪੂਜਾਯ ਚ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਭਾવਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વਾਸਿਤવਾਸਨਾ, ਤੇ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨ ਨਿਪ੍ਪਪਚ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖਾ, ਤੇ ਇਮੇਹਿ ਪਯੋਗੇਹਿ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
‘‘Ye te, mahārāja, bhikkhū uddisanti paripucchanti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ, navakammena palibujjhanti dānena ca pūjāya ca, sabbe te nippapañcassa pattiyā karonti. Ye te, mahārāja, sabhāvaparisuddhā pubbe vāsitavāsanā, te ekacittakkhaṇena nippapaca honti. Ye pana te bhikkhū mahārajakkhā, te imehi payogehi nippapañcā honti.
‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਖੇਤ੍ਤੇ ਬੀਜਂ ਰੋਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਯਥਾਬਲવੀਰਿਯੇਨ વਿਨਾ ਪਾਕਾਰવਤਿਯਾ ਧਞ੍ਞਂ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯ, ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਖੇਤ੍ਤੇ ਬੀਜਂ ਰੋਪੇਤ੍વਾ વਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਸਾਖਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਤਿਪਾਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਧਞ੍ਞਂ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯ। ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ વਤਿਪਾਕਾਰਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਸਾ ਧਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਤੇ ਸਭਾવਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વਾਸਿਤવਾਸਨਾ, ਤੇ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, વਿਨਾ વਤਿਪਾਕਾਰਂ ਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਧਞ੍ਞੁਦ੍ਧਾਰੋ। ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖਾ, ਤੇ ਇਮੇਹਿ ਪਯੋਗੇਹਿ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, વਤਿਪਾਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਧਞ੍ਞੁਦ੍ਧਾਰੋ।
‘‘Yathā, mahārāja, eko puriso khette bījaṃ ropetvā attano yathābalavīriyena vinā pākāravatiyā dhaññaṃ uddhareyya, eko puriso khette bījaṃ ropetvā vanaṃ pavisitvā kaṭṭhañca sākhañca chinditvā vatipākāraṃ katvā dhaññaṃ uddhareyya. Yā tattha tassa vatipākārapariyesanā, sā dhaññatthāya. Evameva kho, mahārāja, ye te sabhāvaparisuddhā pubbe vāsitavāsanā, te ekacittakkhaṇena nippapañcā honti, vinā vatipākāraṃ puriso viya dhaññuddhāro. Ye pana te bhikkhū mahārajakkhā, te imehi payogehi nippapañcā honti, vatipākāraṃ katvā puriso viya dhaññuddhāro.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਮਹਤਿਮਹਨ੍ਤੇ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਮਤ੍ਥਕੇ ਫਲਪਿਣ੍ਡਿ ਭવੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਕੋਚਿ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਫਲਂ ਹਰੇਯ੍ਯ, ਯੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਦ੍ਧਿਮਾ, ਸੋ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ વਲ੍ਲਿਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਫਲਂ ਹਰੇਯ੍ਯ। ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਸਾ ਫਲਤ੍ਥਾਯ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਤੇ ਸਭਾવਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વਾਸਿਤવਾਸਨਾ, ਤੇ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਦ੍ਧਿਮਾ વਿਯ ਰੁਕ੍ਖਫਲਂ ਹਰਨ੍ਤੋ। ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖਾ, ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਪਯੋਗੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਿ, ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਯਾ વਿਯ ਪੁਰਿਸੋ ਰੁਕ੍ਖਫਲਂ ਹਰਨ੍ਤੋ ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso mahatimahante ambarukkhamatthake phalapiṇḍi bhaveyya, atha tattha yo koci iddhimā āgantvā tassa phalaṃ hareyya, yo pana tattha aniddhimā, so kaṭṭhañca valliñca chinditvā nisseṇiṃ bandhitvā tāya taṃ rukkhaṃ abhiruhitvā phalaṃ hareyya. Yā tattha tassa nisseṇipariyesanā, sā phalatthāya. Evameva kho, mahārāja, ye te sabhāvaparisuddhā pubbe vāsitavāsanā, te ekacittakkhaṇena nippapañcā honti, iddhimā viya rukkhaphalaṃ haranto. Ye pana te bhikkhū mahārajakkhā, te iminā payogena saccāni abhisamenti, nisseṇiyā viya puriso rukkhaphalaṃ haranto .
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਥਕਰਣਿਕੋ ਏਕਕੋ ਯੇવ ਸਾਮਿਕਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ। ਏਕੋ ਧਨવਾ ਧਨવਸੇਨ ਪਰਿਸਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪਰਿਸਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ। ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਸਪਰਿਯੇਸਨਾ, ਸਾ ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਾਯ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਤੇ ਸਭਾવਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વਾਸਿਤવਾਸਨਾ, ਤੇ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨ ਛਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ વਸਿਭਾવਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਏਕਕੋ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖਾ, ਤੇ ਇਮੇਹਿ ਪਯੋਗੇਹਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਮਭਿਸਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਸਾਯ વਿਯ ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, eko puriso atthakaraṇiko ekako yeva sāmikaṃ upagantvā atthaṃ sādheti. Eko dhanavā dhanavasena parisaṃ vaḍḍhetvā parisāya atthaṃ sādheti. Yā tattha tassa parisapariyesanā, sā atthatthāya. Evameva kho, mahārāja, ye te sabhāvaparisuddhā pubbe vāsitavāsanā, te ekacittakkhaṇena chasu abhiññāsu vasibhāvaṃ pāpuṇanti, puriso viya ekako atthasiddhiṃ karonto. Ye pana te bhikkhū mahārajakkhā, te imehi payogehi sāmaññatthamabhisādhenti, parisāya viya puriso atthasiddhiṃ karonto.
‘‘ਉਦ੍ਦੇਸੋਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਬਹੁਕਾਰੋ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਿ ਬਹੁਕਾਰਾ, ਨવਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਬਹੁਕਾਰਂ, ਦਾਨਮ੍ਪਿ ਬਹੁਕਾਰਂ, ਪੂਜਾਪਿ ਬਹੁਕਾਰਾ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਕਰਣੀਯੇਸੁ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਰਾਜੂਪਸੇવੀ ਕਤਾવੀ ਅਮਚ੍ਚਭਟਬਲਦੋવਾਰਿਕਅਨੀਕਟ੍ਠਪਾਰਿਸਜ੍ਜਜਨੇਹਿ, ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਕਰਣੀਯੇ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਉਪਕਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਉਦ੍ਦੇਸੋਪਿ ਬਹੁਕਾਰੋ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਿ ਬਹੁਕਾਰਾ, ਨવਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਬਹੁਕਾਰਂ, ਦਾਨਮ੍ਪਿ ਬਹੁਕਾਰਂ, ਪੂਜਾਪਿ ਬਹੁਕਾਰਾ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਕਰਣੀਯੇਸੁ। ਯਦਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਭਿਜਾਤਿਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਨੁਸਾਸਨੇਨ 1 ਕਰਣੀਯਂ ਨ ਭવੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸવਨੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਹੋਤਿ, ਥੇਰੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਪਰਿਮਿਤਮਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪਚਿਤਕੁਸਲਮੂਲੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਕੋਟਿਂ ਗਤੋ, ਸੋਪਿ વਿਨਾ ਸવਨੇਨ ਨਾਸਕ੍ਖਿ ਆਸવਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ। ਤਸ੍ਮਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਬਹੁਕਾਰਂ ਸવਨਂ, ਤਥਾ ਉਦ੍ਦੇਸੋਪਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਿ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸੁਨਿਜ੍ਝਾਪਿਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਪਞ੍ਹੋ, ਏવਮੇਤਂ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Uddesopi, mahārāja, bahukāro, paripucchāpi bahukārā, navakammampi bahukāraṃ, dānampi bahukāraṃ, pūjāpi bahukārā tesu tesu karaṇīyesu. Yathā, mahārāja, puriso rājūpasevī katāvī amaccabhaṭabaladovārikaanīkaṭṭhapārisajjajanehi, te tassa karaṇīye anuppatte sabbepi upakārā honti. Evameva kho, mahārāja, uddesopi bahukāro, paripucchāpi bahukārā, navakammampi bahukāraṃ, dānampi bahukāraṃ, pūjāpi bahukārā tesu tesu karaṇīyesu. Yadi, mahārāja, sabbepi abhijātiparisuddhā bhaveyyuṃ, anusāsanena 2 karaṇīyaṃ na bhaveyya. Yasmā ca kho, mahārāja, savanena karaṇīyaṃ hoti, thero, mahārāja, sāriputto aparimitamasaṅkheyyakappaṃ upādāya upacitakusalamūlo paññāya koṭiṃ gato, sopi vinā savanena nāsakkhi āsavakkhayaṃ pāpuṇituṃ. Tasmā, mahārāja, bahukāraṃ savanaṃ, tathā uddesopi paripucchāpi. Tasmā uddesaparipucchāpi nippapañcā saṅkhatā’’ti. ‘‘Sunijjhāpito, bhante nāgasena, pañho, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਪਞ੍ਹੋ ਪਠਮੋ।
Nippapañcapañho paṭhamo.
Footnotes:
