| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๑๐. ทสมวโคฺค
10. Dasamavaggo
๑. นิโรธกถาวณฺณนา
1. Nirodhakathāvaṇṇanā
๕๗๑-๕๗๒. อิทานิ นิโรธกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘อุปปเตฺตสิยนฺติ สงฺขํ คตสฺส ภวงฺคจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณน สเหว กิริยาติ สงฺขํ คตา กุสลา วา อกุสลา วา จตฺตาโร ขนฺธา จิตฺตสมุฎฺฐานรูปญฺจาติ ปญฺจกฺขนฺธา อุปฺปชฺชนฺติฯ เตสุ หิ อนุปฺปเนฺนสุ ภวเงฺค นิรุเทฺธ สนฺตติวิเจฺฉโท ภเวยฺยา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย อุปปเตฺตสิเยติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ ตตฺถ อุปปเตฺตสิเยติ จตูสุปิ ปเทสุ พหุวจนภุมฺมเตฺถ เอกวจนภุมฺมํฯ อุปปเตฺตสิเยสุ ปญฺจสุ ขเนฺธสุ อนิรุเทฺธสูติ อยเญฺหตฺถ อโตฺถฯ ทสนฺนนฺติ อุปปเตฺตสิยขนฺธานญฺจ กิริยขนฺธานญฺจ วเสน วุตฺตํฯ ตตฺถ ปฐมปเญฺห ขนฺธลกฺขณวเสน กิริยวเสน จ ปเญฺจว นาม เต ขนฺธาติ ปฎิกฺขิปติฯ ทุติยปเญฺห ปุริมปจฺฉิมวเสน อุปปเตฺตสิยกิริยวเสน จ นานตฺตํ สนฺธาย ปฎิชานาติฯ ทฺวินฺนํ ปน ผสฺสานํ จิตฺตานญฺจ สโมธานํ ปุโฎฺฐ สุตฺตเลสาภาเวน ปฎิกฺขิปติฯ
571-572. Idāni nirodhakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘upapattesiyanti saṅkhaṃ gatassa bhavaṅgacittassa bhaṅgakkhaṇena saheva kiriyāti saṅkhaṃ gatā kusalā vā akusalā vā cattāro khandhā cittasamuṭṭhānarūpañcāti pañcakkhandhā uppajjanti. Tesu hi anuppannesu bhavaṅge niruddhe santativicchedo bhaveyyā’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya upapattesiyeti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Tattha upapattesiyeti catūsupi padesu bahuvacanabhummatthe ekavacanabhummaṃ. Upapattesiyesu pañcasu khandhesu aniruddhesūti ayañhettha attho. Dasannanti upapattesiyakhandhānañca kiriyakhandhānañca vasena vuttaṃ. Tattha paṭhamapañhe khandhalakkhaṇavasena kiriyavasena ca pañceva nāma te khandhāti paṭikkhipati. Dutiyapañhe purimapacchimavasena upapattesiyakiriyavasena ca nānattaṃ sandhāya paṭijānāti. Dvinnaṃ pana phassānaṃ cittānañca samodhānaṃ puṭṭho suttalesābhāvena paṭikkhipati.
กิริยา จตฺตาโรติ รูเปน วินา กุสลา อกุสลา วา จตฺตาโร คหิตาฯ กิริยาญาณนฺติ ปรวาทินา จกฺขุวิญฺญาณสมงฺคิกฺขเณ อรหโต อนุญฺญาตํ อนารมฺมณญาณํฯ นิรุเทฺธ มโคฺค อุปฺปชฺชตีติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, อนิรุเทฺธ อนุปฺปชฺชนโต ปฎิญฺญา สกวาทิสฺสฯ มโต มคฺคํ ภาเวตีติ ฉเลน ปุจฺฉา ปรวาทิสฺสฯ ยสฺมา ปน ปฎิสนฺธิโต ยาว จุติจิตฺตา สโตฺต ชีวติเยว นาม, ตสฺมา สกวาที น เหวนฺติ ปฎิกฺขิปติฯ
Kiriyā cattāroti rūpena vinā kusalā akusalā vā cattāro gahitā. Kiriyāñāṇanti paravādinā cakkhuviññāṇasamaṅgikkhaṇe arahato anuññātaṃ anārammaṇañāṇaṃ. Niruddhe maggo uppajjatīti pucchā paravādissa, aniruddhe anuppajjanato paṭiññā sakavādissa. Mato maggaṃ bhāvetīti chalena pucchā paravādissa. Yasmā pana paṭisandhito yāva cuticittā satto jīvatiyeva nāma, tasmā sakavādī na hevanti paṭikkhipati.
นิโรธกถาวณฺณนาฯ
Nirodhakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๙๕) ๑. นิโรธกถา • (95) 1. Nirodhakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๑. นิโรธกถาวณฺณนา • 1. Nirodhakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๑. นิโรธกถาวณฺณนา • 1. Nirodhakathāvaṇṇanā
