| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೩೪. ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
34. Nirodhasamāpattiñāṇaniddesavaṇṇanā
೮೩. ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಸಮಥಬಲನ್ತಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದಯೋ ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇ ಸಮೇತೀತಿ ಸಮಥೋ, ಸೋಯೇವ ಅಕಮ್ಪನೀಯಟ್ಠೇನ ಬಲಂ। ಅನಾಗಾಮಿಅರಹನ್ತಾನಂಯೇವ ಸಮಾಧಿಪಟಿಪಕ್ಖಸ್ಸ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ಪಹಾನೇನ ಸಮಾಧಿಸ್ಮಿಂ ಪರಿಪೂರಕಾರಿಭಾವಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ ತೇಸಂಯೇವ ಸಮಾಧಿ ಬಲಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಸಮಥಬಲ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ನ ಅಞ್ಞೇಸಂ। ಸಮಾಧಿಬಲನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿವಸೇನ ವಿವಿಧೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಧಮ್ಮೇ ಪಸ್ಸತೀತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ, ಸಾಯೇವ ಅಕಮ್ಪನೀಯಟ್ಠೇನ ಬಲಂ। ತೇಸಂಯೇವ ಉಭಿನ್ನಂ ಬಲಪ್ಪತ್ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ। ತತ್ಥ ಸಮಥಬಲಂ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾನವೂಪಸಮನತ್ಥಂ ನಿರೋಧೇ ಚ ಪಟಿಪಾದನತ್ಥಂ, ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲಂ ಪವತ್ತೇ ಆದೀನವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ನಿರೋಧೇ ಚ ಆನಿಸಂಸದಸ್ಸನತ್ಥಂ।
83. Nirodhasamāpattiñāṇaniddese samathabalanti kāmacchandādayo paccanīkadhamme sametīti samatho, soyeva akampanīyaṭṭhena balaṃ. Anāgāmiarahantānaṃyeva samādhipaṭipakkhassa kāmacchandassa pahānena samādhismiṃ paripūrakāribhāvappattattā tesaṃyeva samādhi balappattoti katvā ‘‘samathabala’’nti vuccati, na aññesaṃ. Samādhibalantipi pāṭho. Vipassanābalanti aniccādivasena vividhehi ākārehi dhamme passatīti vipassanā, sāyeva akampanīyaṭṭhena balaṃ. Tesaṃyeva ubhinnaṃ balappattaṃ vipassanāñāṇaṃ. Tattha samathabalaṃ anupubbena cittasantānavūpasamanatthaṃ nirodhe ca paṭipādanatthaṃ, vipassanābalaṃ pavatte ādīnavadassanatthaṃ nirodhe ca ānisaṃsadassanatthaṃ.
ನೀವರಣೇತಿ ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮವಚನಂ, ನೀವರಣನಿಮಿತ್ತಂ ನೀವರಣಪಚ್ಚಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕರಣತ್ಥೇ ವಾ ಭುಮ್ಮವಚನಂ, ನೀವರಣೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಕಮ್ಪತೀತಿ ಝಾನಸಮಙ್ಗೀಪುಗ್ಗಲೋ। ಅಥ ವಾ ಝಾನನ್ತಿ ಝಾನಙ್ಗಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ಪಠಮೇನ ಝಾನೇನ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಸಮಾಧಿ ನೀವರಣೇ ನ ಕಮ್ಪತಿ। ಅಯಮೇವ ಚೇತ್ಥ ಯೋಜನಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಉದ್ಧಚ್ಚೇ ಚಾತಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಸಹಗತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇ ಉದ್ಧಚ್ಚೇ ಚ। ಉದ್ಧಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ಉದ್ಧತಭಾವೋ , ತಂ ಅವೂಪಸಮಲಕ್ಖಣಂ। ಉದ್ಧಚ್ಚಸಹಗತಕಿಲೇಸೇ ಚಾತಿ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ಸಹಗತೇ ಏಕುಪ್ಪಾದಾದಿಭಾವಂ ಗತೇ ಉದ್ಧಚ್ಚಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ ಮೋಹಅಹಿರಿಕಅನೋತ್ತಪ್ಪಕಿಲೇಸೇ ಚ। ಖನ್ಧೇ ಚಾತಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಸಮ್ಪಯುತ್ತಚತುಕ್ಖನ್ಧೇ ಚ। ನ ಕಮ್ಪತಿ ನ ಚಲತಿ ನ ವೇಧತೀತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನಿ। ಉದ್ಧಚ್ಚೇ ನ ಕಮ್ಪತಿ, ಉದ್ಧಚ್ಚಸಹಗತಕಿಲೇಸೇ ನ ಚಲತಿ, ಉದ್ಧಚ್ಚಸಹಗತಕ್ಖನ್ಧೇ ನ ವೇಧತೀತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲಂ ಸತ್ತನ್ನಂಯೇವ ಅನುಪಸ್ಸನಾನಂ ವುತ್ತತ್ತಾ ತಾಸಂಯೇವ ವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚಾತಿ ದ್ವಾದಸಸುಪಿ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇಸು ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚ। ಅವಿಜ್ಜಾಸಹಗತಕಿಲೇಸೇ ಚಾತಿ ಯಥಾಯೋಗಂ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಲೋಭದೋಸಮಾನದಿಟ್ಠಿವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಥಿನಉದ್ಧಚ್ಚಅಹಿರಿಕಅನೋತ್ತಪ್ಪಕಿಲೇಸೇ ಚ।
Nīvaraṇeti nimittatthe bhummavacanaṃ, nīvaraṇanimittaṃ nīvaraṇapaccayāti attho. Karaṇatthe vā bhummavacanaṃ, nīvaraṇenāti attho. Na kampatīti jhānasamaṅgīpuggalo. Atha vā jhānanti jhānaṅgānaṃ adhippetattā paṭhamena jhānena taṃsampayuttasamādhi nīvaraṇe na kampati. Ayameva cettha yojanā gahetabbā. Uddhacce cāti uddhaccasahagatacittuppāde uddhacce ca. Uddhaccanti ca uddhatabhāvo , taṃ avūpasamalakkhaṇaṃ. Uddhaccasahagatakilese cāti uddhaccena sahagate ekuppādādibhāvaṃ gate uddhaccasampayutte mohaahirikaanottappakilese ca. Khandhe cāti uddhaccasampayuttacatukkhandhe ca. Na kampati na calati na vedhatīti aññamaññavevacanāni. Uddhacce na kampati, uddhaccasahagatakilese na calati, uddhaccasahagatakkhandhe na vedhatīti yojetabbaṃ. Vipassanābalaṃ sattannaṃyeva anupassanānaṃ vuttattā tāsaṃyeva vasena vipassanābalaṃ paripuṇṇaṃ hotīti veditabbaṃ. Avijjāya cāti dvādasasupi akusalacittuppādesu avijjāya ca. Avijjāsahagatakilese cāti yathāyogaṃ avijjāya sampayuttalobhadosamānadiṭṭhivicikicchāthinauddhaccaahirikaanottappakilese ca.
ವಚೀಸಙ್ಖಾರಾತಿ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾ। ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ವಿತಕ್ಕೇತ್ವಾ ವಿಚಾರೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಾಚಂ ಭಿನ್ದತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬೩) ವಚನತೋ ವಾಚಂ ಸಙ್ಖರೋನ್ತಿ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೀತಿ ವಚೀಸಙ್ಖಾರಾ। ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ। ‘‘ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಕಾಯಿಕಾ ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಾ, ತಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬೩) ವಚನತೋ ಕಾಯೇನ ಸಙ್ಖರೀಯನ್ತೀತಿ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾ। ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ವೇದನಾಯ ಚ ನಿರೋಧಂ। ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚ। ‘‘ಚೇತಸಿಕಾ ಏತೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಪಟಿಬದ್ಧಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬೩) ವಚನತೋ ಚಿತ್ತೇನ ಸಙ್ಖರೀಯನ್ತೀತಿ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ।
Vacīsaṅkhārāti vitakkavicārā. ‘‘Pubbe kho, āvuso visākha, vitakketvā vicāretvā pacchā vācaṃ bhindati, tasmā vitakkavicārā vacīsaṅkhāro’’ti (ma. ni. 1.463) vacanato vācaṃ saṅkharonti uppādentīti vacīsaṅkhārā. Kāyasaṅkhārāti assāsapassāsā. ‘‘Assāsapassāsā kho, āvuso visākha, kāyikā ete dhammā kāyapaṭibaddhā, tasmā assāsapassāsā kāyasaṅkhāro’’ti (ma. ni. 1.463) vacanato kāyena saṅkharīyantīti kāyasaṅkhārā. Saññāvedayitanirodhanti saññāya vedanāya ca nirodhaṃ. Cittasaṅkhārāti saññā ca vedanā ca. ‘‘Cetasikā ete dhammā cittapaṭibaddhā, tasmā saññā ca vedanā ca cittasaṅkhāro’’ti (ma. ni. 1.463) vacanato cittena saṅkharīyantīti cittasaṅkhārā.
೮೪. ಞಾಣಚರಿಯಾಸು ಅನುಪಸ್ಸನಾವಸಾನೇ, ವಿವಟ್ಟನಾನುಪಸ್ಸನಾಗಹಣೇನ ವಾ ತಸ್ಸಾ ಆದಿಭೂತಾ ಚರಿಯಾಕಥಾಯ ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ವುತ್ತಾ ಸೇಸಾನುಪಸ್ಸನಾಪಿ ಗಹಿತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸೋಳಸಹಿ ಞಾಣಚರಿಯಾಹೀತಿ ಚ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಪನ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಫಲವಜ್ಜಾಹಿ ಚುದ್ದಸಹಿಪಿ ಹೋತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಬಲತ್ತಾ।
84. Ñāṇacariyāsu anupassanāvasāne, vivaṭṭanānupassanāgahaṇena vā tassā ādibhūtā cariyākathāya ñāṇacariyāti vuttā sesānupassanāpi gahitā hontīti veditabbaṃ. Soḷasahi ñāṇacariyāhīti ca ukkaṭṭhaparicchedo, anāgāmissa pana arahattamaggaphalavajjāhi cuddasahipi hoti paripuṇṇabalattā.
೮೫. ನವಹಿ ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀಹಿ ಅಟ್ಠ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀನಂ ಪಟಿಲಾಭತ್ಥಾಯ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉಪಚಾರಜ್ಝಾನವಸೇನ ಏಕಾತಿ ನವ ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾ। ಬಲಚರಿಯಾನಂ ಕಿಂ ನಾನತ್ತಂ? ಸಮಥಬಲೇನಪಿ ಹಿ ‘‘ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿ ವುತ್ತೋ, ಪೇಯ್ಯಾಲವಿತ್ಥಾರತೋ ‘‘ಪಠಮಜ್ಝಾನವಸೇನಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ಸಮಸತ್ತತಿಯಾ ವಾರೇಹಿ ಯಥಾಯೋಗಂ ಅಪ್ಪನೂಪಚಾರಸಮಾಧಿ ವುತ್ತೋ, ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾಯಪಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನ’’ನ್ತಿಆದೀಹಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ ಅಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿ ವುತ್ತೋ। ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಪಟಿಲಾಭತ್ಥಾಯಾತಿಆದೀಹಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿ ವುತ್ತೋತಿ ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಅಪ್ಪನೂಪಚಾರಸಮಾಧಿಯೇವ ವುತ್ತೋ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಬಲಾನಿ ವಸೀಭಾವಟ್ಠೇನ ಚರಿಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲೇ ಪನ ಸತ್ತ ಅನುಪಸ್ಸನಾವ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾ, ಞಾಣಚರಿಯಾಯ ಸತ್ತ ಚ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ವುತ್ತಾ, ವಿವಟ್ಟನಾನುಪಸ್ಸನಾದಯೋ ನವ ಚ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾ। ಇದಂ ನೇಸಂ ನಾನತ್ತಂ। ಸತ್ತ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಪನ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಬಲಾನಿ ವಸೀಭಾವಟ್ಠೇನ ಚರಿಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
85.Navahi samādhicariyāhīti ettha paṭhamajjhānādīhi aṭṭha, paṭhamajjhānādīnaṃ paṭilābhatthāya sabbattha upacārajjhānavasena ekāti nava samādhicariyā. Balacariyānaṃ kiṃ nānattaṃ? Samathabalenapi hi ‘‘nekkhammavasenā’’tiādīhi sattahi pariyāyehi upacārasamādhi vutto, peyyālavitthārato ‘‘paṭhamajjhānavasenā’’tiādīhi samasattatiyā vārehi yathāyogaṃ appanūpacārasamādhi vutto, samādhicariyāyapi ‘‘paṭhamaṃ jhāna’’ntiādīhi aṭṭhahi pariyāyehi appanāsamādhi vutto. Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāyātiādīhi aṭṭhahi pariyāyehi upacārasamādhi vuttoti ubhayatthāpi appanūpacārasamādhiyeva vutto. Evaṃ santepi akampiyaṭṭhena balāni vasībhāvaṭṭhena cariyāti veditabbā. Vipassanābale pana satta anupassanāva ‘‘vipassanābala’’nti vuttā, ñāṇacariyāya satta ca anupassanā vuttā, vivaṭṭanānupassanādayo nava ca visesetvā vuttā. Idaṃ nesaṃ nānattaṃ. Satta anupassanā pana akampiyaṭṭhena balāni vasībhāvaṭṭhena cariyāti veditabbā.
‘‘ವಸೀಭಾವತಾ ಪಞ್ಞಾ’’ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೩೪ ಮಾತಿಕಾ) ಏತ್ಥ ವುತ್ತವಸಿಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತುಂ ವಸೀತಿ ಪಞ್ಚ ವಸಿಯೋತಿ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗವೋಹಾರೇನ ವುತ್ತಂ। ವಸೋ ಏವ ವಸೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪುನ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನಾಯ ದೇಸನಾಯ ತಾ ವಸಿಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಆವಜ್ಜನವಸೀತಿಆದಿಮಾಹ। ಆವಜ್ಜನಾಯ ವಸೋ ಆವಜ್ಜನವಸೋ, ಸೋ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಆವಜ್ಜನವಸೀ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು। ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಯತ್ಥಿಚ್ಛಕನ್ತಿ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಪದೇಸೇ ಇಚ್ಛತಿ ಗಾಮೇ ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಾ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಆವಜ್ಜತಿ। ಯದಿಚ್ಛಕನ್ತಿ ಯದಾ ಯದಾ ಕಾಲೇ ಸೀತಕಾಲೇ ವಾ ಉಣ್ಹಕಾಲೇ ವಾ, ತದಾ ತದಾ ಆವಜ್ಜತಿ। ಅಥ ವಾ ಯಂ ಯಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಇಚ್ಛತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಂ ವಾ ಸೇಸಾರಮ್ಮಣಂ ವಾ, ತಂ ತಂ ಆವಜ್ಜತಿ। ಏಕೇಕಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಸ್ಸಾಪಿ ಝಾನಸ್ಸ ವಸಿತಾನಂ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪುರಿಮಯೋಜನಾಯೇವ ಸುನ್ದರತರಾ। ಯಾವತಿಚ್ಛಕನ್ತಿ ಯಾವತಕಂ ಕಾಲಂ ಇಚ್ಛತಿ ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತಮತ್ತಂ ಸತ್ತಾಹಂ ವಾ, ತಾವತಕಂ ಕಾಲಂ ಆವಜ್ಜತಿ। ಆವಜ್ಜನಾಯಾತಿ ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಾಯ। ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತನ್ತಿ ಅವಸವತ್ತಿಭಾವೋ, ಅಲಸಭಾವೋ ವಾ। ಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ಅಪ್ಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಧಿಟ್ಠಾತೀತಿ ಅನ್ತೋಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಧಿಕಂ ಕತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ವುಟ್ಠಾನವಸಿಯಂಪಠಮಂ ಝಾನನ್ತಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೀತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಜವನೇಹಿ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಸ್ಸತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಪಾಳಿವಣ್ಣನಾ।
‘‘Vasībhāvatā paññā’’ti (paṭi. ma. 1.34 mātikā) ettha vuttavasiyo vissajjetuṃ vasīti pañca vasiyoti itthiliṅgavohārena vuttaṃ. Vaso eva vasīti vuttaṃ hoti. Puna puggalādhiṭṭhānāya desanāya tā vasiyo vissajjento āvajjanavasītiādimāha. Āvajjanāya vaso āvajjanavaso, so assa atthīti āvajjanavasī. Eseva nayo sesesu. Paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakanti yattha yattha padese icchati gāme vā araññe vā, tattha tattha āvajjati. Yadicchakanti yadā yadā kāle sītakāle vā uṇhakāle vā, tadā tadā āvajjati. Atha vā yaṃ yaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ icchati pathavīkasiṇārammaṇaṃ vā sesārammaṇaṃ vā, taṃ taṃ āvajjati. Ekekakasiṇārammaṇassāpi jhānassa vasitānaṃ vuttattā purimayojanāyeva sundaratarā. Yāvaticchakanti yāvatakaṃ kālaṃ icchati accharāsaṅghātamattaṃ sattāhaṃ vā, tāvatakaṃ kālaṃ āvajjati. Āvajjanāyāti manodvārāvajjanāya. Dandhāyitattanti avasavattibhāvo, alasabhāvo vā. Samāpajjatīti paṭipajjati, appetīti attho. Adhiṭṭhātīti antosamāpattiyaṃ adhikaṃ katvā tiṭṭhati. Vuṭṭhānavasiyaṃpaṭhamaṃ jhānanti nissakkatthe upayogavacanaṃ, paṭhamajjhānāti attho. Paccavekkhatīti paccavekkhaṇajavanehi nivattitvā passati. Ayamettha pāḷivaṇṇanā.
ಅಯಂ ಪನ ಅತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ – ಪಠಮಜ್ಝಾನತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ವಿತಕ್ಕಂ ಆವಜ್ಜಯತೋ ಭವಙ್ಗಂ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಾವಜ್ಜನಾನನ್ತರಂ ವಿತಕ್ಕಾರಮ್ಮಣಾನೇವ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ ಜವನಾನಿ ಜವನ್ತಿ, ತತೋ ದ್ವೇ ಭವಙ್ಗಾನಿ, ತತೋ ಪುನ ವಿಚಾರಾರಮ್ಮಣಂ ಆವಜ್ಜನಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಜವನಾನೀತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚಸು ಝಾನಙ್ಗೇಸು ಯದಾ ನಿರನ್ತರಂ ಚಿತ್ತಂ ಪೇಸೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಆವಜ್ಜನವಸೀ ಸಿದ್ಧಾವ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಾ ವಸೀ ಭಗವತೋ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯೇವ ಲಬ್ಭತಿ। ಇತೋ ಪರಂ ಸೀಘತರಾ ಆವಜ್ಜನವಸೀ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪನ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಭವಙ್ಗವಾರೇ ಗಣನಾ ನತ್ಥಿ। ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಸ್ಸ ನನ್ದೋಪನನ್ದದಮನೇ ವಿಯ ಸೀಘಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಸಮಾಪಜ್ಜನಸಮತ್ಥತಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನವಸೀ ನಾಮ। ಅಚ್ಛರಾಮತ್ತಂ ವಾ ದಸಚ್ಛರಾಮತ್ತಂ ವಾ ಖಣಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಠಪೇತುಂ ಸಮತ್ಥತಾ ಅಧಿಟ್ಠಾನವಸೀ ನಾಮ। ತಥೇವ ತತೋ ಲಹುಂ ವುಟ್ಠಾನಸಮತ್ಥತಾ ವುಟ್ಠಾನವಸೀ ನಾಮ। ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವಸೀ ಪನ ಆವಜ್ಜನವಸಿಯಾ ಏವ ವುತ್ತಾ। ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಜವನಾನೇವ ಹಿ ತತ್ಥ ಆವಜ್ಜನಾನನ್ತರಾನೀತಿ। ಇತಿ ಆವಜ್ಜನವಸಿಯಾ ಸಿದ್ಧಾಯ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವಸೀ ಸಿದ್ಧಾ ಹೋತಿ, ಅಧಿಟ್ಠಾನವಸಿಯಾ ಚ ಸಿದ್ಧಾಯ ವುಟ್ಠಾನವಸೀ ಸಿದ್ಧಾ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ‘‘ಅಯಂ ಪನ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಾ ವಸೀ ಭಗವತೋ ಯಮಕಪಾಟಿಹಾರಿಯೇವ ಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಕಾಲೇ ಝಾನಙ್ಗಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾನಂ ಅಭಾವತೋ ನಾನಾವಿಧವಣ್ಣಾದಿನಿಮ್ಮಾನಸ್ಸ ನಾನಾಕಸಿಣವಸೇನ ಇಜ್ಝನತೋ ತಂತಂಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಯಥಾರುಚಿ ಲಹುಂ ತಸ್ಮಿಂ ಕಸಿಣೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಆವಜ್ಜನಪವತ್ತನಸಮತ್ಥತಾ ಆವಜ್ಜನವಸೀ, ತದಾವಜ್ಜನವೀಥಿಯಂಯೇವ ತಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಅಪ್ಪನಾಸಮತ್ಥತಾಸಮಾಪಜ್ಜನಸಮತ್ಥತಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನವಸೀ। ಏವಞ್ಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಯುತ್ತಿ ಚ ನ ವಿರುಜ್ಝತಿ, ವಸೀಪಟಿಪಾಟಿ ಚ ಯಥಾಕ್ಕಮೇನೇವ ಯುಜ್ಜತಿ। ಝಾನಙ್ಗಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಯಂ ಪನ ‘‘ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಾಯೇವ ಪಞ್ಚ ಜವನಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಸತ್ತಸುಪಿ ಜವನೇಸು ಜವನ್ತೇಸು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವಸೀಯೇವ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ‘‘ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಆವಜ್ಜತೀ’’ತಿ ವಚನಂ ನ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ಚೇ? ಯಥಾ ಕಸಿಣೇ ಪವತ್ತಂ ಝಾನಂ ಕಾರಣೋಪಚಾರೇನ ಕಸಿಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಥಾ ಝಾನಪಚ್ಚಯಂ ಕಸಿಣಂ ‘‘ಸುಖೋ ಬುದ್ಧಾನಮುಪ್ಪಾದೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಪ॰ ೧೯೪) ವಿಯ ಫಲೋಪಚಾರೇನ ಝಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇ ಕಾಲೇ ಠತ್ವಾ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ನಿದ್ದಾಯ ಪಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪುನ ನಿದ್ದೋಕ್ಕಮನೇ ವಿಯ ಪುನ ಝಾನೋಕ್ಕಮನೇ ಸತಿಪಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನವಸೀಯೇವ ನಾಮ, ಯಥಾಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಪನ ವುಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇ ಸತಿಪಿ ವುಟ್ಠಾನವಸೀ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಅಯಂ ತೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ।
Ayaṃ pana atthappakāsanā – paṭhamajjhānato vuṭṭhāya vitakkaṃ āvajjayato bhavaṅgaṃ upacchinditvā pavattāvajjanānantaraṃ vitakkārammaṇāneva cattāri pañca vā javanāni javanti, tato dve bhavaṅgāni, tato puna vicārārammaṇaṃ āvajjanaṃ vuttanayeneva javanānīti evaṃ pañcasu jhānaṅgesu yadā nirantaraṃ cittaṃ pesetuṃ sakkoti, athassa āvajjanavasī siddhāva hoti. Ayaṃ pana matthakappattā vasī bhagavato yamakapāṭihāriyeva labbhati. Ito paraṃ sīghatarā āvajjanavasī nāma natthi. Aññesaṃ pana antarantarā bhavaṅgavāre gaṇanā natthi. Mahāmoggallānattherassa nandopanandadamane viya sīghaṃ samāpattisamāpajjanasamatthatā samāpajjanavasī nāma. Accharāmattaṃ vā dasaccharāmattaṃ vā khaṇaṃ samāpattiṃ ṭhapetuṃ samatthatā adhiṭṭhānavasī nāma. Tatheva tato lahuṃ vuṭṭhānasamatthatā vuṭṭhānavasī nāma. Paccavekkhaṇavasī pana āvajjanavasiyā eva vuttā. Paccavekkhaṇajavanāneva hi tattha āvajjanānantarānīti. Iti āvajjanavasiyā siddhāya paccavekkhaṇavasī siddhā hoti, adhiṭṭhānavasiyā ca siddhāya vuṭṭhānavasī siddhā hoti. Evaṃ santepi ‘‘ayaṃ pana matthakappattā vasī bhagavato yamakapāṭihāriyeva labbhatī’’ti vuttattā pāṭihāriyakāle jhānaṅgapaccavekkhaṇānaṃ abhāvato nānāvidhavaṇṇādinimmānassa nānākasiṇavasena ijjhanato taṃtaṃkasiṇārammaṇaṃ jhānaṃ samāpajjitukāmassa yathāruci lahuṃ tasmiṃ kasiṇe vuttanayena āvajjanapavattanasamatthatā āvajjanavasī, tadāvajjanavīthiyaṃyeva tassa jhānassa appanāsamatthatāsamāpajjanasamatthatā samāpajjanavasī. Evañhi vuccamāne yutti ca na virujjhati, vasīpaṭipāṭi ca yathākkameneva yujjati. Jhānaṅgapaccavekkhaṇāyaṃ pana ‘‘matthakappattāyeva pañca javanānī’’ti vuttattā vuttanayena sattasupi javanesu javantesu paccavekkhaṇavasīyeva hoti. Evaṃ sante ‘‘paṭhamajjhānaṃ āvajjatī’’ti vacanaṃ na yujjatīti ce? Yathā kasiṇe pavattaṃ jhānaṃ kāraṇopacārena kasiṇanti vuttaṃ, tathā jhānapaccayaṃ kasiṇaṃ ‘‘sukho buddhānamuppādo’’tiādīsu (dha. pa. 194) viya phalopacārena jhānanti vuttaṃ. Yathāparicchinne kāle ṭhatvā vuṭṭhitassa niddāya pabuddhassa puna niddokkamane viya puna jhānokkamane satipi adhiṭṭhānavasīyeva nāma, yathāparicchedena vuṭṭhitassa pana vuṭṭhāneyeva adhiṭṭhāne satipi vuṭṭhānavasī nāma hotīti ayaṃ tesaṃ viseso.
ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವಿಭಾವನತ್ಥಂ ಪನ ಇದಂ ಪಞ್ಹಕಮ್ಮಂ – ಕಾ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ, ಕೇ ತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕೇ ನ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕತ್ಥ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕಸ್ಮಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕಥಞ್ಚಸ್ಸಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನಂ ಹೋತಿ, ಕಥಂ ಠಾನಂ, ಕಥಂ ವುಟ್ಠಾನಂ, ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಕಿನ್ನಿನ್ನಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಮತಸ್ಸ ಚ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಚ ಕೋ ವಿಸೇಸೋ, ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಕಿಂ ಸಙ್ಖತಾ ಅಸಙ್ಖತಾ ಲೋಕಿಯಾ ಲೋಕುತ್ತರಾ ನಿಪ್ಫನ್ನಾ ಅನಿಪ್ಫನ್ನಾತಿ?
Nirodhasamāpattiyā vibhāvanatthaṃ pana idaṃ pañhakammaṃ – kā nirodhasamāpatti, ke taṃ samāpajjanti, ke na samāpajjanti, kattha samāpajjanti, kasmā samāpajjanti, kathañcassā samāpajjanaṃ hoti, kathaṃ ṭhānaṃ, kathaṃ vuṭṭhānaṃ, vuṭṭhitassa kinninnaṃ cittaṃ hoti, matassa ca samāpannassa ca ko viseso, nirodhasamāpatti kiṃ saṅkhatā asaṅkhatā lokiyā lokuttarā nipphannā anipphannāti?
ತತ್ಥ ಕಾ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತೀತಿ? ಯಾ ಅನುಪುಬ್ಬನಿರೋಧವಸೇನ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿ।
Tattha kā nirodhasamāpattīti? Yā anupubbanirodhavasena cittacetasikānaṃ dhammānaṃ appavatti.
ಕೇ ತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕೇ ನ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ? ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕಾ ಚ ಅನಾಗಾಮೀ ಅರಹನ್ತೋ ನ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭಿನೋ ಪನ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಚ ಖೀಣಾಸವಾ ಚ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ।
Ke taṃ samāpajjanti, ke na samāpajjantīti? Sabbepi puthujjanā sotāpannā sakadāgāmino sukkhavipassakā ca anāgāmī arahanto na samāpajjanti, aṭṭhasamāpattilābhino pana anāgāmino ca khīṇāsavā ca samāpajjanti.
ಕತ್ಥ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ? ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೇ। ಕಸ್ಮಾ? ಅನುಪುಬ್ಬಸಮಾಪತ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ। ಚತುವೋಕಾರಭವೇ ಪನ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯೇವ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ತತ್ಥ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ।
Katthasamāpajjantīti? Pañcavokārabhave. Kasmā? Anupubbasamāpattisabbhāvato. Catuvokārabhave pana paṭhamajjhānādīnaṃ uppattiyeva natthi, tasmā na sakkā tattha samāpajjituṃ.
ಕಸ್ಮಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ? ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪವತ್ತಿಭೇದೇ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತ್ವಾ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಚಿತ್ತಕಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ನಿರೋಧಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪತ್ವಾ ಸುಖಂ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ।
Kasmā samāpajjantīti? Saṅkhārānaṃ pavattibhede ukkaṇṭhitvā diṭṭheva dhamme acittakā hutvā ‘‘nirodhaṃ nibbānaṃ patvā sukhaṃ viharissāmā’’ti samāpajjanti.
ಕಥಂ ಚಸ್ಸಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನಂ ಹೋತೀತಿ? ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಉಸ್ಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ಕತಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ನಿರೋಧಯತೋ ಏವಮಸ್ಸಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನಂ ಹೋತಿ। ಯೋ ಹಿ ಸಮಥವಸೇನೇವ ಉಸ್ಸಕ್ಕತಿ, ಸೋ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಪತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯೋ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನೇವ ಉಸ್ಸಕ್ಕತಿ, ಸೋ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಪತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯೋ ಪನ ಉಭಯವಸೇನ ಉಸ್ಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ನಿರೋಧೇತಿ, ಸೋ ತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ।
Kathaṃ cassā samāpajjanaṃ hotīti? Samathavipassanāvasena ussakkitvā katapubbakiccassa nevasaññānāsaññāyatanaṃ nirodhayato evamassā samāpajjanaṃ hoti. Yo hi samathavaseneva ussakkati, so nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ patvā tiṭṭhati. Yo vipassanāvaseneva ussakkati, so phalasamāpattiṃ patvā tiṭṭhati. Yo pana ubhayavasena ussakkitvā nevasaññānāsaññāyatanaṃ nirodheti, so taṃ samāpajjatīti ayamettha saṅkhepo.
ಅಯಂ ಪನ ವಿತ್ಥಾರೋ – ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಕಾಮೋ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚೋ ಸುಧೋತಹತ್ಥಪಾದೋ ವಿವಿತ್ತೇ ಓಕಾಸೇ ಸುಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ಸೋ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರೇ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ ಅನತ್ತತೋ ವಿಪಸ್ಸತಿ। ವಿಪಸ್ಸನಾ ಪನೇಸಾ ತಿವಿಧಾ ಹೋತಿ – ಸಙ್ಖಾರಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಕವಿಪಸ್ಸನಾ, ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಿಪಸ್ಸನಾ, ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿವಿಪಸ್ಸನಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಕವಿಪಸ್ಸನಾ ಮನ್ದಾ ವಾ ಹೋತು ತಿಕ್ಖಾ ವಾ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿಯೇವ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಿಪಸ್ಸನಾ ತಿಕ್ಖಾವ ವಟ್ಟತಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಸದಿಸಾ। ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿವಿಪಸ್ಸನಾ ಪನ ನಾತಿಮನ್ದಾ ನಾತಿತಿಕ್ಖಾ ವಟ್ಟತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏಸ ನಾತಿಮನ್ದಾಯ ನಾತಿತಿಕ್ಖಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ತೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ವಿಪಸ್ಸತಿ। ತತೋ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರೇ ತಥೇವ ವಿಪಸ್ಸತಿ। ತತೋ ತತಿಯಜ್ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ತತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರೇ ತಥೇವ ವಿಪಸ್ಸತಿ। ಅಥ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋತಿ – ನಾನಾಬದ್ಧಅವಿಕೋಪನಂ, ಸಙ್ಘಪಟಿಮಾನನಂ, ಸತ್ಥುಪಕ್ಕೋಸನಂ, ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದನ್ತಿ।
Ayaṃ pana vitthāro – idha bhikkhu nirodhaṃ samāpajjitukāmo katabhattakicco sudhotahatthapādo vivitte okāse supaññatte āsane nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So paṭhamajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya tattha saṅkhāre aniccato dukkhato anattato vipassati. Vipassanā panesā tividhā hoti – saṅkhārapariggaṇhanakavipassanā, phalasamāpattivipassanā, nirodhasamāpattivipassanāti. Tattha saṅkhārapariggaṇhanakavipassanā mandā vā hotu tikkhā vā, maggassa padaṭṭhānaṃ hotiyeva. Phalasamāpattivipassanā tikkhāva vaṭṭati maggabhāvanāsadisā. Nirodhasamāpattivipassanā pana nātimandā nātitikkhā vaṭṭati. Tasmā esa nātimandāya nātitikkhāya vipassanāya te saṅkhāre vipassati. Tato dutiyajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya tattha saṅkhāre tatheva vipassati. Tato tatiyajjhānaṃ…pe… tato viññāṇañcāyatanaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya tattha saṅkhāre tatheva vipassati. Atha ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya catubbidhaṃ pubbakiccaṃ karoti – nānābaddhaavikopanaṃ, saṅghapaṭimānanaṃ, satthupakkosanaṃ, addhānaparicchedanti.
ತತ್ಥ ನಾನಾಬದ್ಧಅವಿಕೋಪನನ್ತಿ ಯಂ ಇಮಿನಾ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ನ ಹೋತಿ, ನಾನಾಬದ್ಧಂ ಹುತ್ವಾ ಠಿತಂ ಪತ್ತಚೀವರಂ ವಾ ಮಞ್ಚಪೀಠಂ ವಾ ನಿವಾಸಗೇಹಂ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ಪರಿಕ್ಖಾರಜಾತಂ, ತಂ ಯಥಾ ನ ವಿಕುಪ್ಪತಿ, ಅಗ್ಗಿಉದಕವಾತಚೋರಉನ್ದೂರಾದೀನಂ ವಸೇನ ನ ವಿನಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತಬ್ಬಂ। ತತ್ರಿದಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನವಿಧಾನಂ – ‘‘ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತಾಹಬ್ಭನ್ತರೇ ಮಾ ಅಗ್ಗಿನಾ ಝಾಯತು, ಮಾ ಉದಕೇನ ವುಯ್ಹತು, ಮಾ ವಾತೇನ ವಿದ್ಧಂಸತು, ಮಾ ಚೋರೇಹಿ ಹರೀಯತು, ಮಾ ಉನ್ದೂರಾದೀಹಿ ಖಜ್ಜತೂ’’ತಿ। ಏವಂ ಅಧಿಟ್ಠಿತೇ ತಂ ಸತ್ತಾಹಂ ತಸ್ಸ ನ ಕೋಚಿ ಪರಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ, ಅನಧಿಟ್ಠಹತೋ ಪನ ಅಗ್ಗಿಆದೀಹಿ ವಿನಸ್ಸತಿ। ಇದಂ ನಾನಾಬದ್ಧಅವಿಕೋಪನಂ ನಾಮ। ಯಂ ಪನ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಂ ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾಸನಂ ವಾ, ತತ್ಥ ವಿಸುಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ಸಮಾಪತ್ತಿಯೇವ ನಂ ರಕ್ಖತಿ।
Tattha nānābaddhaavikopananti yaṃ iminā bhikkhunā saddhiṃ ekābaddhaṃ na hoti, nānābaddhaṃ hutvā ṭhitaṃ pattacīvaraṃ vā mañcapīṭhaṃ vā nivāsagehaṃ vā aññaṃ vā pana kiñci parikkhārajātaṃ, taṃ yathā na vikuppati, aggiudakavātacoraundūrādīnaṃ vasena na vinassati, evaṃ adhiṭṭhātabbaṃ. Tatridaṃ adhiṭṭhānavidhānaṃ – ‘‘idañcidañca imasmiṃ sattāhabbhantare mā agginā jhāyatu, mā udakena vuyhatu, mā vātena viddhaṃsatu, mā corehi harīyatu, mā undūrādīhi khajjatū’’ti. Evaṃ adhiṭṭhite taṃ sattāhaṃ tassa na koci parissayo hoti, anadhiṭṭhahato pana aggiādīhi vinassati. Idaṃ nānābaddhaavikopanaṃ nāma. Yaṃ pana ekābaddhaṃ hoti nivāsanapārupanaṃ vā nisinnāsanaṃ vā, tattha visuṃ adhiṭṭhānakiccaṃ natthi, samāpattiyeva naṃ rakkhati.
ಸಙ್ಘಪಟಿಮಾನನನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಟಿಮಾನನಂ ಉದಿಕ್ಖನಂ। ಯಾವ ಏಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಆಗಚ್ಛತಿ, ತಾವ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ನ ಪಟಿಮಾನನಂ ಏತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ, ಪಟಿಮಾನನಾವಜ್ಜನಂ ಪನ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ – ‘‘ಸಚೇ ಮಯಿ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸಙ್ಘೋ ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಾದೀಸು ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಯಾವ ಮಂ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಆಗನ್ತ್ವಾ ನ ಪಕ್ಕೋಸತಿ, ತಾವದೇವ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಹಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವುಟ್ಠಾತಿಯೇವ। ಯೋ ಪನ ಏವಂ ನ ಕರೋತಿ, ಸಙ್ಘೋ ಚ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ‘‘ಅಸುಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಕುಹಿ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಕಞ್ಚಿ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪೇಸೇತಿ ‘‘ಗಚ್ಛ ತಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಚನೇನ ಪಕ್ಕೋಸಾ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸವನೂಪಚಾರೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ಸಙ್ಘೋ ತಂ ಆವುಸೋ ಪಟಿಮಾನೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಮತ್ತೇಯೇವ ವುಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ। ಏವಂಗರುಕಾ ಹಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಆಣಾ ನಾಮ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾ ಸಯಮೇವ ವುಟ್ಠಾತಿ, ಏವಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ।
Saṅghapaṭimānananti bhikkhusaṅghassa paṭimānanaṃ udikkhanaṃ. Yāva eso bhikkhu āgacchati, tāva saṅghakammassa akaraṇanti attho. Ettha ca na paṭimānanaṃ etassa pubbakiccaṃ, paṭimānanāvajjanaṃ pana pubbakiccaṃ. Tasmā evaṃ āvajjitabbaṃ – ‘‘sace mayi sattāhaṃ nirodhaṃ samāpajjitvā nisinne saṅgho apalokanakammādīsu kiñcideva kammaṃ kattukāmo hoti, yāva maṃ koci bhikkhu āgantvā na pakkosati, tāvadeva vuṭṭhahissāmī’’ti. Evaṃ katvā samāpanno hi tasmiṃ samaye vuṭṭhātiyeva. Yo pana evaṃ na karoti, saṅgho ca sannipatitvā taṃ apassanto ‘‘asuko bhikkhu kuhi’’nti pucchitvā ‘‘nirodhaṃ samāpanno’’ti vutte kañci bhikkhuṃ peseti ‘‘gaccha taṃ saṅghassa vacanena pakkosā’’ti. Athassa tena bhikkhunā savanūpacāre ṭhatvā ‘‘saṅgho taṃ āvuso paṭimānetī’’ti vuttamatteyeva vuṭṭhānaṃ hoti. Evaṃgarukā hi saṅghassa āṇā nāma. Tasmā taṃ āvajjitvā yathā sayameva vuṭṭhāti, evaṃ samāpajjitabbaṃ.
ಸತ್ಥುಪಕ್ಕೋಸನನ್ತಿ ಇಧಾಪಿ ಸತ್ಥುಪಕ್ಕೋಸನಾವಜ್ಜನಮೇವ ಇಮಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ। ತಸ್ಮಾ ತಮ್ಪಿ ಏವಂ ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ – ‘‘ಸಚೇ ಮಯಿ ಸತ್ತಾಹಂ ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸತ್ಥಾ ಓತಿಣ್ಣೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ವಾ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ತಥಾರೂಪಾಯ ವಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಯಾವ ಮಂ ಕೋಚಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನ ಪಕ್ಕೋಸತಿ, ತಾವದೇವ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಕತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ವುಟ್ಠಾತಿಯೇವ। ಯೋ ಪನ ಏವಂ ನ ಕರೋತಿ, ಸತ್ಥಾ ಚ ಸಙ್ಘೇ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ‘‘ಅಸುಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಕುಹಿ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಕಞ್ಚಿ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪೇಸೇತಿ ‘‘ಗಚ್ಛ ತಂ ಮಮ ವಚನೇನ ಪಕ್ಕೋಸಾ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸವನೂಪಚಾರೇ ಠತ್ವಾ ಸತ್ಥಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆಮನ್ತೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಮತ್ತೇಯೇವ ವುಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ। ಏವಂಗರುಕಞ್ಹಿ ಸತ್ಥುಪಕ್ಕೋಸನಂ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾ ಸಯಮೇವ ವುಟ್ಠಾತಿ, ಏವಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ।
Satthupakkosananti idhāpi satthupakkosanāvajjanameva imassa pubbakiccaṃ. Tasmā tampi evaṃ āvajjitabbaṃ – ‘‘sace mayi sattāhaṃ nirodhaṃ samāpajjitvā nisinne satthā otiṇṇe vatthusmiṃ sikkhāpadaṃ vā paññapeti, tathārūpāya vā aṭṭhuppattiyā dhammaṃ deseti. Yāva maṃ koci āgantvā na pakkosati, tāvadeva vuṭṭhahissāmī’’ti. Evaṃ katvā nisinno hi tasmiṃ samaye vuṭṭhātiyeva. Yo pana evaṃ na karoti, satthā ca saṅghe sannipatite taṃ apassanto ‘‘asuko bhikkhu kuhi’’nti pucchitvā ‘‘nirodhaṃ samāpanno’’ti vutte kañci bhikkhuṃ peseti ‘‘gaccha taṃ mama vacanena pakkosā’’ti. Athassa tena bhikkhunā savanūpacāre ṭhatvā satthā āyasmantaṃ āmantetī’’ti vuttamatteyeva vuṭṭhānaṃ hoti. Evaṃgarukañhi satthupakkosanaṃ. Tasmā taṃ āvajjitvā yathā sayameva vuṭṭhāti, evaṃ samāpajjitabbaṃ.
ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದೋತಿ ಜೀವಿತದ್ಧಾನಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ಇಮಿನಾ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಕುಸಲೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಅತ್ತನೋ ಆಯುಸಙ್ಖಾರಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಪವತ್ತಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನ ಪವತ್ತಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾವ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಹಿ ಸತ್ತಾಹಬ್ಭನ್ತರೇ ನಿರುಜ್ಝನಕೇ ಆಯುಸಙ್ಖಾರೇ ಅನಾವಜ್ಜಿತ್ವಾವ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಮರಣಂ ಪಟಿಬಾಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಅನ್ತೋನಿರೋಧೇ ಮರಣಸ್ಸ ನತ್ಥಿತಾಯ ಅನ್ತರಾವ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾವ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಅವಸೇಸಞ್ಹಿ ಅನಾವಜ್ಜಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಇದಂ ಪನ ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬಮೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ಏವಂ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ಇಮಂ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ। ಅಥೇಕಂ ವಾ ದ್ವೇ ವಾ ಚಿತ್ತವಾರೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಚಿತ್ತಕೋ ಹೋತಿ, ನಿರೋಧಂ ಫುಸತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ಚಿತ್ತಾನಂ ಉಪರಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ? ನಿರೋಧಸ್ಸ ಪಯೋಗತ್ತಾ। ಇದಞ್ಹಿ ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದ್ವೇ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮೇ ಯುಗನದ್ಧೇ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಆರೋಹನಂ ಅನುಪುಬ್ಬನಿರೋಧಸ್ಸ ಪಯೋಗೋ, ನ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ನಿರೋಧಸ್ಸ ಪಯೋಗತ್ತಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಚಿತ್ತಾನಂ ಉಪರಿ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ।
Addhānaparicchedoti jīvitaddhānassa paricchedo. Iminā hi bhikkhunā addhānaparicchede kusalena bhavitabbaṃ. ‘‘Attano āyusaṅkhārā sattāhaṃ pavattissanti, na pavattissantī’’ti āvajjitvāva samāpajjitabbaṃ. Sace hi sattāhabbhantare nirujjhanake āyusaṅkhāre anāvajjitvāva samāpajjati, tassa nirodhasamāpatti maraṇaṃ paṭibāhituṃ na sakkoti. Antonirodhe maraṇassa natthitāya antarāva samāpattito vuṭṭhāti, tasmā etaṃ āvajjitvāva samāpajjitabbaṃ. Avasesañhi anāvajjitumpi vaṭṭati, idaṃ pana āvajjitabbamevāti vuttaṃ. So evaṃ ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya imaṃ pubbakiccaṃ katvā nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjati. Athekaṃ vā dve vā cittavāre atikkamitvā acittako hoti, nirodhaṃ phusati. Kasmā panassa dvinnaṃ cittānaṃ upari cittāni nappavattantīti? Nirodhassa payogattā. Idañhi imassa bhikkhuno dve samathavipassanādhamme yuganaddhe katvā aṭṭhasamāpattiārohanaṃ anupubbanirodhassa payogo, na nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāti nirodhassa payogattā dvinnaṃ cittānaṃ upari nappavattanti.
ಕಥಂ ಠಾನನ್ತಿ? ಏವಂ ಸಮಾಪನ್ನಾಯ ಪನಸ್ಸಾ ಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಚೇವ ಅನ್ತರಾ ಆಯುಕ್ಖಯಸಙ್ಘಪಟಿಮಾನನಸತ್ಥುಪಕ್ಕೋಸನಾಭಾವೇನ ಚ ಠಾನಂ ಹೋತಿ।
Kathaṃ ṭhānanti? Evaṃ samāpannāya panassā kālaparicchedavasena ceva antarā āyukkhayasaṅghapaṭimānanasatthupakkosanābhāvena ca ṭhānaṃ hoti.
ಕಥಂ ವುಟ್ಠಾನನ್ತಿ? ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಅರಹತೋ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಏವಂ ದ್ವೇಧಾ ವುಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ।
Kathaṃ vuṭṭhānanti? Anāgāmissa anāgāmiphalasamāpattiyā arahato arahattaphalasamāpattiyāti evaṃ dvedhā vuṭṭhānaṃ hoti.
ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಕಿನ್ನಿನ್ನಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ? ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಿವೇಕನಿನ್ನಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ ವಿವೇಕಪೋಣಂ ವಿವೇಕಪಬ್ಭಾರ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬೪)।
Vuṭṭhitassa kinninnaṃ cittaṃ hotīti? Nibbānaninnaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa kho, āvuso visākha, bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāra’’nti (ma. ni. 1.464).
ಮತಸ್ಸ ಚ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಚ ಕೋ ವಿಸೇಸೋತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತೋಯೇವ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಯೋ ಚಾಯಂ, ಆವುಸೋ, ಮತೋ ಕಾಲಙ್ಕತೋ, ತಸ್ಸ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾ ನಿರುದ್ಧಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರಾ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ ನಿರುದ್ಧಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ, ಆಯು ಪರಿಕ್ಖೀಣೋ, ಉಸ್ಮಾ ವೂಪಸನ್ತಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪರಿಭಿನ್ನಾನಿ। ಯ್ವಾಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ, ತಸ್ಸಪಿ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾ ನಿರುದ್ಧಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ, ವಚೀಸಙ್ಖಾರಾ, ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರಾ ನಿರುದ್ಧಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ, ಆಯು ಅಪರಿಕ್ಖೀಣೋ, ಉಸ್ಮಾ ಅವೂಪಸನ್ತಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅಪರಿಭಿನ್ನಾನೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೫೭)।
Matassa ca samāpannassa ca ko visesoti? Ayampi attho sutte vuttoyeva. Yathāha – ‘‘yo cāyaṃ, āvuso, mato kālaṅkato, tassa kāyasaṅkhārā niruddhā paṭippassaddhā, vacīsaṅkhārā, cittasaṅkhārā niruddhā paṭippassaddhā, āyu parikkhīṇo, usmā vūpasantā, indriyāni paribhinnāni. Yvāyaṃ bhikkhu saññāvedayitanirodhaṃ samāpanno, tassapi kāyasaṅkhārā niruddhā paṭippassaddhā, vacīsaṅkhārā, cittasaṅkhārā niruddhā paṭippassaddhā, āyu aparikkhīṇo, usmā avūpasantā, indriyāni aparibhinnānī’’ti (ma. ni. 1.457).
ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಕಿಂ ಸಙ್ಖತಾತಿಆದಿಪುಚ್ಛಾಯಂ ಪನ ‘‘ಸಙ್ಖತಾ’’ತಿಪಿ ‘‘ಅಸಙ್ಖತಾ’’ತಿಪಿ ‘‘ಲೋಕಿಯಾ’’ತಿಪಿ ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಾ’’ತಿಪಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ಕಸ್ಮಾ? ಸಭಾವತೋ ನತ್ಥಿತಾಯ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಸಮಾಪನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿಪ್ಫನ್ನಾತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ನೋ ಅನಿಪ್ಫನ್ನಾತಿ।
Nirodhasamāpatti kiṃ saṅkhatātiādipucchāyaṃ pana ‘‘saṅkhatā’’tipi ‘‘asaṅkhatā’’tipi ‘‘lokiyā’’tipi ‘‘lokuttarā’’tipi na vattabbā. Kasmā? Sabhāvato natthitāya. Yasmā pana samāpajjantassa vasena samāpanno nāma hoti, tasmā nipphannāti vattuṃ vaṭṭati, no anipphannāti.
‘‘ಇತಿ ಸನ್ತಾ ಸಮಾಪತ್ತಿ, ಅಯಂ ಅರಿಯನಿಸೇವಿತಾ।
‘‘Iti santā samāpatti, ayaṃ ariyanisevitā;
ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ನಿಬ್ಬಾನಮಿತಿ ಸಙ್ಖಮುಪಾಗತಾ’’ತಿ॥
Diṭṭheva dhamme nibbānamiti saṅkhamupāgatā’’ti.
ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nirodhasamāpattiñāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೩೪. ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 34. Nirodhasamāpattiñāṇaniddeso
