| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
१०. निरुत्तिपथसुत्तं
10. Niruttipathasuttaṃ
६२. सावत्थिनिदानं। ‘‘तयोमे, भिक्खवे, निरुत्तिपथा अधिवचनपथा पञ्ञत्तिपथा असङ्किण्णा असङ्किण्णपुब्बा, न सङ्कीयन्ति, न सङ्कीयिस्सन्ति, अप्पटिकुट्ठा समणेहि ब्राह्मणेहि विञ्ञूहि। कतमे तयो? यं, भिक्खवे, रूपं अतीतं निरुद्धं विपरिणतं ‘अहोसी’ति तस्स सङ्खा, ‘अहोसी’ति तस्स समञ्ञा, ‘अहोसी’ति तस्स पञ्ञत्ति; न तस्स सङ्खा ‘अत्थी’ति, न तस्स सङ्खा ‘भविस्सती’’’ति।
62. Sāvatthinidānaṃ. ‘‘Tayome, bhikkhave, niruttipathā adhivacanapathā paññattipathā asaṅkiṇṇā asaṅkiṇṇapubbā, na saṅkīyanti, na saṅkīyissanti, appaṭikuṭṭhā samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Katame tayo? Yaṃ, bhikkhave, rūpaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ ‘ahosī’ti tassa saṅkhā, ‘ahosī’ti tassa samaññā, ‘ahosī’ti tassa paññatti; na tassa saṅkhā ‘atthī’ti, na tassa saṅkhā ‘bhavissatī’’’ti.
‘‘या वेदना अतीता निरुद्धा विपरिणता ‘अहोसी’ति तस्सा सङ्खा, ‘अहोसी’ति तस्सा समञ्ञा, ‘अहोसी’ति तस्सा पञ्ञत्ति; न तस्सा सङ्खा ‘अत्थी’ति, न तस्सा सङ्खा ‘भविस्सती’’’ति।
‘‘Yā vedanā atītā niruddhā vipariṇatā ‘ahosī’ti tassā saṅkhā, ‘ahosī’ti tassā samaññā, ‘ahosī’ti tassā paññatti; na tassā saṅkhā ‘atthī’ti, na tassā saṅkhā ‘bhavissatī’’’ti.
‘‘या सञ्ञा… ये सङ्खारा अतीता निरुद्धा विपरिणता ‘अहेसु’न्ति तेसं सङ्खा, ‘अहेसु’न्ति तेसं समञ्ञा, ‘अहेसु’न्ति तेसं पञ्ञत्ति; न तेसं सङ्खा ‘अत्थी’ति, न तेसं सङ्खा ‘भविस्सन्ती’’’ति।
‘‘Yā saññā… ye saṅkhārā atītā niruddhā vipariṇatā ‘ahesu’nti tesaṃ saṅkhā, ‘ahesu’nti tesaṃ samaññā, ‘ahesu’nti tesaṃ paññatti; na tesaṃ saṅkhā ‘atthī’ti, na tesaṃ saṅkhā ‘bhavissantī’’’ti.
‘‘यं विञ्ञाणं अतीतं निरुद्धं विपरिणतं, ‘अहोसी’ति तस्स सङ्खा, ‘अहोसी’ति तस्स समञ्ञा, ‘अहोसी’ति तस्स पञ्ञत्ति; न तस्स सङ्खा ‘अत्थी’ति, न तस्स सङ्खा ‘भविस्सती’’’ति।
‘‘Yaṃ viññāṇaṃ atītaṃ niruddhaṃ vipariṇataṃ, ‘ahosī’ti tassa saṅkhā, ‘ahosī’ti tassa samaññā, ‘ahosī’ti tassa paññatti; na tassa saṅkhā ‘atthī’ti, na tassa saṅkhā ‘bhavissatī’’’ti.
‘‘यं, भिक्खवे, रूपं अजातं अपातुभूतं, ‘भविस्सती’ति तस्स सङ्खा, ‘भविस्सती’ति तस्स समञ्ञा, ‘भविस्सती’ति तस्स पञ्ञत्ति; न तस्स सङ्खा ‘अत्थी’ति, न तस्स सङ्खा ‘अहोसी’’’ति।
‘‘Yaṃ, bhikkhave, rūpaṃ ajātaṃ apātubhūtaṃ, ‘bhavissatī’ti tassa saṅkhā, ‘bhavissatī’ti tassa samaññā, ‘bhavissatī’ti tassa paññatti; na tassa saṅkhā ‘atthī’ti, na tassa saṅkhā ‘ahosī’’’ti.
‘‘या वेदना अजाता अपातुभूता, ‘भविस्सती’ति तस्सा सङ्खा, ‘भविस्सती’ति तस्सा समञ्ञा, ‘भविस्सती’ति तस्सा पञ्ञत्ति; न तस्सा सङ्खा ‘अत्थी’ति, न तस्सा सङ्खा ‘अहोसी’’’ति।
‘‘Yā vedanā ajātā apātubhūtā, ‘bhavissatī’ti tassā saṅkhā, ‘bhavissatī’ti tassā samaññā, ‘bhavissatī’ti tassā paññatti; na tassā saṅkhā ‘atthī’ti, na tassā saṅkhā ‘ahosī’’’ti.
‘‘या सञ्ञा… ये सङ्खारा अजाता अपातुभूता, ‘भविस्सन्ती’ति तेसं सङ्खा, ‘भविस्सन्ती’ति तेसं समञ्ञा, ‘भविस्सन्ती’ति तेसं पञ्ञत्ति; न तेसं सङ्खा ‘अत्थी’ति, न तेसं सङ्खा ‘अहेसु’’’न्ति।
‘‘Yā saññā… ye saṅkhārā ajātā apātubhūtā, ‘bhavissantī’ti tesaṃ saṅkhā, ‘bhavissantī’ti tesaṃ samaññā, ‘bhavissantī’ti tesaṃ paññatti; na tesaṃ saṅkhā ‘atthī’ti, na tesaṃ saṅkhā ‘ahesu’’’nti.
‘‘यं विञ्ञाणं अजातं अपातुभूतं, ‘भविस्सती’ति तस्स सङ्खा, ‘भविस्सती’ति तस्स समञ्ञा, ‘भविस्सती’ति तस्स पञ्ञत्ति; न तस्स सङ्खा ‘अत्थी’ति, न तस्स सङ्खा ‘अहोसी’’’ति।
‘‘Yaṃ viññāṇaṃ ajātaṃ apātubhūtaṃ, ‘bhavissatī’ti tassa saṅkhā, ‘bhavissatī’ti tassa samaññā, ‘bhavissatī’ti tassa paññatti; na tassa saṅkhā ‘atthī’ti, na tassa saṅkhā ‘ahosī’’’ti.
‘‘यं, भिक्खवे, रूपं जातं पातुभूतं, ‘अत्थी’ति तस्स सङ्खा, ‘अत्थी’ति तस्स समञ्ञा, ‘अत्थी’ति तस्स पञ्ञत्ति; न तस्स सङ्खा ‘अहोसी’ति, न तस्स सङ्खा ‘भविस्सती’’’ति।
‘‘Yaṃ, bhikkhave, rūpaṃ jātaṃ pātubhūtaṃ, ‘atthī’ti tassa saṅkhā, ‘atthī’ti tassa samaññā, ‘atthī’ti tassa paññatti; na tassa saṅkhā ‘ahosī’ti, na tassa saṅkhā ‘bhavissatī’’’ti.
‘‘या वेदना जाता पातुभूता, ‘अत्थी’ति तस्सा सङ्खा, ‘अत्थी’ति तस्सा समञ्ञा, ‘अत्थी’ति तस्सा पञ्ञत्ति; न तस्सा सङ्खा ‘अहोसी’ति, न तस्सा सङ्खा ‘भविस्सती’’’ति।
‘‘Yā vedanā jātā pātubhūtā, ‘atthī’ti tassā saṅkhā, ‘atthī’ti tassā samaññā, ‘atthī’ti tassā paññatti; na tassā saṅkhā ‘ahosī’ti, na tassā saṅkhā ‘bhavissatī’’’ti.
‘‘या सञ्ञा… ये सङ्खारा जाता पातुभूता, ‘अत्थी’ति तेसं सङ्खा, ‘अत्थी’ति तेसं समञ्ञा, ‘अत्थी’ति तेसं पञ्ञत्ति; न तेसं सङ्खा ‘अहेसु’न्ति, न तेसं सङ्खा, ‘भविस्सन्ती’’’ति।
‘‘Yā saññā… ye saṅkhārā jātā pātubhūtā, ‘atthī’ti tesaṃ saṅkhā, ‘atthī’ti tesaṃ samaññā, ‘atthī’ti tesaṃ paññatti; na tesaṃ saṅkhā ‘ahesu’nti, na tesaṃ saṅkhā, ‘bhavissantī’’’ti.
‘‘यं विञ्ञाणं जातं पातुभूतं, ‘अत्थी’ति तस्स सङ्खा, ‘अत्थी’ति तस्स समञ्ञा, ‘अत्थी’ति तस्स पञ्ञत्ति; न तस्स सङ्खा ‘अहोसी’ति, न तस्स सङ्खा ‘भविस्सती’’’ति।
‘‘Yaṃ viññāṇaṃ jātaṃ pātubhūtaṃ, ‘atthī’ti tassa saṅkhā, ‘atthī’ti tassa samaññā, ‘atthī’ti tassa paññatti; na tassa saṅkhā ‘ahosī’ti, na tassa saṅkhā ‘bhavissatī’’’ti.
‘‘इमे खो, भिक्खवे, तयो निरुत्तिपथा अधिवचनपथा पञ्ञत्तिपथा असङ्किण्णा असङ्किण्णपुब्बा, न सङ्कीयन्ति, न सङ्कीयिस्सन्ति, अप्पटिकुट्ठा समणेहि ब्राह्मणेहि विञ्ञूहि । येपि ते, भिक्खवे, अहेसुं उक्कला वस्सभञ्ञा 1 अहेतुकवादा अकिरियवादा नत्थिकवादा, तेपिमे तयो निरुत्तिपथे अधिवचनपथे पञ्ञत्तिपथे न गरहितब्बं नप्पटिक्कोसितब्बं अमञ्ञिंसु। तं किस्स हेतु? निन्दाघट्टनब्यारोसउपारम्भभया’’ति 2।
‘‘Ime kho, bhikkhave, tayo niruttipathā adhivacanapathā paññattipathā asaṅkiṇṇā asaṅkiṇṇapubbā, na saṅkīyanti, na saṅkīyissanti, appaṭikuṭṭhā samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi . Yepi te, bhikkhave, ahesuṃ ukkalā vassabhaññā 3 ahetukavādā akiriyavādā natthikavādā, tepime tayo niruttipathe adhivacanapathe paññattipathe na garahitabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ amaññiṃsu. Taṃ kissa hetu? Nindāghaṭṭanabyārosaupārambhabhayā’’ti 4.
उपयवग्गो छट्ठो।
Upayavaggo chaṭṭho.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
उपयो बीजं उदानं, उपादानपरिवत्तं।
Upayo bījaṃ udānaṃ, upādānaparivattaṃ;
सत्तट्ठानञ्च सम्बुद्धो, पञ्चमहालि आदित्ता॥
Sattaṭṭhānañca sambuddho, pañcamahāli ādittā.
वग्गो निरुत्तिपथेन चाति॥
Vaggo niruttipathena cāti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. निरुत्तिपथसुत्तवण्णना • 10. Niruttipathasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १०. निरुत्तिपथसुत्तवण्णना • 10. Niruttipathasuttavaṇṇanā
