| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi |
220. නිසීදනාදිඅනුජානනා
220. Nisīdanādianujānanā
353. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්‌ඛූ පණීතානි භොජනානි භුඤ්‌ජිත්‌වා මුට්‌ඨස්‌සතී අසම්‌පජානා නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌ති. තෙසං මුට්‌ඨස්‌සතීනං අසම්‌පජානානං නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌තානං සුපිනන්‌තෙන අසුචි මුච්‌චති, සෙනාසනං අසුචිනා මක්‌ඛියති. අථ ඛො භගවා ආයස්‌මතා ආනන්‌දෙන පච්‌ඡාසමණෙන සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්‌ඩන්‌තො අද්‌දස සෙනාසනං අසුචිනා මක්‌ඛිතං, දිස්‌වාන ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසි – ‘‘කිං එතං, ආනන්‌ද, සෙනාසනං මක්‌ඛිත’’න්‌ති? ‘‘එතරහි, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූ පණීතානි භොජනානි භුඤ්‌ජිත්‌වා මුට්‌ඨස්‌සතී අසම්‌පජානා නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌ති. තෙසං මුට්‌ඨස්‌සතීනං අසම්‌පජානානං නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌තානං සුපිනන්‌තෙන අසුචි මුච්‌චති; තයිදං, භගවා, සෙනාසනං අසුචිනා මක්‌ඛිත’’න්‌ති. ‘‘එවමෙතං, ආනන්‌ද, එවමෙතං, ආනන්‌ද. මුච්‌චති හි, ආනන්‌ද, මුට්‌ඨස්‌සතීනං අසම්‌පජානානං නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌තානං සුපිනන්‌තෙන අසුචි. යෙ තෙ, ආනන්‌ද, භික්‌ඛූ උපට්‌ඨිතස්‌සතී සම්‌පජානා නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌ති, තෙසං අසුචි න මුච්‌චති. යෙපි තෙ, ආනන්‌ද, පුථුජ්‌ජනා කාමෙසු වීතරාගා, තෙසම්‌පි අසුචි න මුච්‌චති. අට්‌ඨානමෙතං, ආනන්‌ද, අනවකාසො යං අරහතො අසුචි මුච්‌චෙය්‍යා’’ති. අථ ඛො භගවා එතස්‌මිං නිදානෙ එතස්‌මිං පකරණෙ ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘ඉධාහං, භික්‌ඛවෙ, ආනන්‌දෙන පච්‌ඡාසමණෙන සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්‌ඩන්‌තො අද්‌දසං සෙනාසනං අසුචිනා මක්‌ඛිතං, දිස්‌වාන ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසිං ‘කිං එතං, ආනන්‌ද, සෙනාසනං මක්‌ඛිත’න්‌ති? ‘එතරහි, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූ පණීතානි භොජනානි භුඤ්‌ජිත්‌වා මුට්‌ඨස්‌සතී අසම්‌පජානා නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌ති. තෙසං මුට්‌ඨස්‌සතීනං අසම්‌පජානානං නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌තානං සුපිනන්‌තෙන අසුචි මුච්‌චති; තයිදං, භගවා, සෙනාසනං අසුචිනා මක්‌ඛිත’න්‌ති. ‘එවමෙතං, ආනන්‌ද, එවමෙතං, ආනන්‌ද, මුච්‌චති හි, ආනන්‌ද, මුට්‌ඨස්‌සතීනං අසම්‌පජානානං නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌තානං සුපිනන්‌තෙන අසුචි. යෙ තෙ, ආනන්‌ද, භික්‌ඛූ උපට්‌ඨිතස්‌සතී සම්‌පජානා නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌ති, තෙසං අසුචි න මුච්‌චති. යෙපි තෙ, ආනන්‌ද, පුථුජ්‌ජනා කාමෙසු වීතරාගා තෙසම්‌පි අසුචි න මුච්‌චති. අට්‌ඨානමෙතං, ආනන්‌ද, අනවකාසො යං අරහතො අසුචි මුච්‌චෙය්‍යා’’’ති.
353. Tena kho pana samayena bhikkhū paṇītāni bhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī asampajānā niddaṃ okkamanti. Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci muccati, senāsanaṃ asucinā makkhiyati. Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena pacchāsamaṇena senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto addasa senāsanaṃ asucinā makkhitaṃ, disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ etaṃ, ānanda, senāsanaṃ makkhita’’nti? ‘‘Etarahi, bhante, bhikkhū paṇītāni bhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī asampajānā niddaṃ okkamanti. Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci muccati; tayidaṃ, bhagavā, senāsanaṃ asucinā makkhita’’nti. ‘‘Evametaṃ, ānanda, evametaṃ, ānanda. Muccati hi, ānanda, muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci. Ye te, ānanda, bhikkhū upaṭṭhitassatī sampajānā niddaṃ okkamanti, tesaṃ asuci na muccati. Yepi te, ānanda, puthujjanā kāmesu vītarāgā, tesampi asuci na muccati. Aṭṭhānametaṃ, ānanda, anavakāso yaṃ arahato asuci mucceyyā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘idhāhaṃ, bhikkhave, ānandena pacchāsamaṇena senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto addasaṃ senāsanaṃ asucinā makkhitaṃ, disvāna ānandaṃ āmantesiṃ ‘kiṃ etaṃ, ānanda, senāsanaṃ makkhita’nti? ‘Etarahi, bhante, bhikkhū paṇītāni bhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī asampajānā niddaṃ okkamanti. Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci muccati; tayidaṃ, bhagavā, senāsanaṃ asucinā makkhita’nti. ‘Evametaṃ, ānanda, evametaṃ, ānanda, muccati hi, ānanda, muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci. Ye te, ānanda, bhikkhū upaṭṭhitassatī sampajānā niddaṃ okkamanti, tesaṃ asuci na muccati. Yepi te, ānanda, puthujjanā kāmesu vītarāgā tesampi asuci na muccati. Aṭṭhānametaṃ, ānanda, anavakāso yaṃ arahato asuci mucceyyā’’’ti.
‘‘පඤ්‌චිමෙ, භික්‌ඛවෙ, ආදීනවා මුට්‌ඨස්‌සතිස්‌ස අසම්‌පජානස්‌ස නිද්‌දං ඔක්‌කමතො – දුක්‌ඛං සුපති, දුක්‌ඛං පටිබුජ්‌ඣති, පාපකං සුපිනං පස්‌සති, දෙවතා න රක්‌ඛන්‌ති, අසුචි මුච්‌චති. ඉමෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌ච ආදීනවා මුට්‌ඨස්‌සතිස්‌ස අසම්‌පජානස්‌ස නිද්‌දං ඔක්‌කමතො.
‘‘Pañcime, bhikkhave, ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa niddaṃ okkamato – dukkhaṃ supati, dukkhaṃ paṭibujjhati, pāpakaṃ supinaṃ passati, devatā na rakkhanti, asuci muccati. Ime kho, bhikkhave, pañca ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa niddaṃ okkamato.
‘‘පඤ්‌චිමෙ , භික්‌ඛවෙ, ආනිසංසා උපට්‌ඨිතස්‌සතිස්‌ස සම්‌පජානස්‌ස නිද්‌දං ඔක්‌කමතො – සුඛං සුපති, සුඛං පටිබුජ්‌ඣති, න පාපකං සුපිනං පස්‌සති, දෙවතා රක්‌ඛන්‌ති, අසුචි න මුච්‌චති. ඉමෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌ච ආනිසංසා උපට්‌ඨිතස්‌සතිස්‌ස සම්‌පජානස්‌ස නිද්‌දං ඔක්‌කමතො.
‘‘Pañcime , bhikkhave, ānisaṃsā upaṭṭhitassatissa sampajānassa niddaṃ okkamato – sukhaṃ supati, sukhaṃ paṭibujjhati, na pāpakaṃ supinaṃ passati, devatā rakkhanti, asuci na muccati. Ime kho, bhikkhave, pañca ānisaṃsā upaṭṭhitassatissa sampajānassa niddaṃ okkamato.
‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, කායගුත්‌තියා චීවරගුත්‌තියා සෙනාසනගුත්‌තියා නිසීදන’’න්‌ති.
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, kāyaguttiyā cīvaraguttiyā senāsanaguttiyā nisīdana’’nti.
තෙන ඛො පන සමයෙන අතිඛුද්‌දකං නිසීදනං න සබ්‌බං සෙනාසනං සංගොපෙති. භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, යාවමහන්‌තං පච්‌චත්‌ථරණං ආකඞ්‌ඛති තාවමහන්‌තං පච්‌චත්‌ථරණං කාතුන්‌ති.
Tena kho pana samayena atikhuddakaṃ nisīdanaṃ na sabbaṃ senāsanaṃ saṃgopeti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, yāvamahantaṃ paccattharaṇaṃ ākaṅkhati tāvamahantaṃ paccattharaṇaṃ kātunti.
354. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස උපජ්‌ඣායස්‌ස ආයස්‌මතො බෙලට්‌ඨසීසස්‌ස ථුල්‌ලකච්‌ඡාබාධො හොති. තස්‌ස ලසිකාය චීවරානි කායෙ ලග්‌ගන්‌ති. තානි භික්‌ඛූ උදකෙන තෙමෙත්‌වා තෙමෙත්‌වා අපකඩ්‌ඪන්‌ති. අද්‌දසා ඛො භගවා සෙනාසනචාරිකං ආහිණ්‌ඩන්‌තො තෙ භික්‌ඛූ තානි චීවරානි උදකෙන තෙමෙත්‌වා තෙමෙත්‌වා අපකඩ්‌ඪන්‌තෙ, දිස්‌වාන යෙන තෙ භික්‌ඛූ තෙනුපසඞ්‌කමි, උපඞ්‌කමිත්‌වා තෙ භික්‌ඛූ එතදවොච – ‘‘කිං ඉමස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො ආබාධො’’ති? ‘‘ඉමස්‌ස, භන්‌තෙ, ආයස්‌මතො ථුල්‌ලකච්‌ඡාබාධො. ලසිකාය චීවරානි කායෙ ලග්‌ගන්‌ති. තානි මයං උදකෙන තෙමෙත්‌වා තෙමෙත්‌වා අපකඩ්‌ඪාමා’’ති. අථ ඛො භගවා එතස්‌මිං නිදානෙ එතස්‌මිං පකරණෙ ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, යස්‌ස කණ්‌ඩු වා පිළකා වා අස්‌සාවො වා ථුල්‌ලකච්‌ඡු වා ආබාධො කණ්‌ඩුප්‌පටිච්‌ඡාදි’’න්‌ති.
354. Tena kho pana samayena āyasmato ānandassa upajjhāyassa āyasmato belaṭṭhasīsassa thullakacchābādho hoti. Tassa lasikāya cīvarāni kāye lagganti. Tāni bhikkhū udakena temetvā temetvā apakaḍḍhanti. Addasā kho bhagavā senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto te bhikkhū tāni cīvarāni udakena temetvā temetvā apakaḍḍhante, disvāna yena te bhikkhū tenupasaṅkami, upaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kiṃ imassa, bhikkhave, bhikkhuno ābādho’’ti? ‘‘Imassa, bhante, āyasmato thullakacchābādho. Lasikāya cīvarāni kāye lagganti. Tāni mayaṃ udakena temetvā temetvā apakaḍḍhāmā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yassa kaṇḍu vā piḷakā vā assāvo vā thullakacchu vā ābādho kaṇḍuppaṭicchādi’’nti.
355. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා මුඛපුඤ්‌ඡනචොළං 1 ආදාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො විසාඛා මිගාරමාතා භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘පටිග්‌ගණ්‌හාතු මෙ, භන්‌තෙ, භගවා මුඛපුඤ්‌ඡනචොළං, යං මමස්‌ස දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායා’’ති. පටිග්‌ගහෙසි භගවා මුඛපුඤ්‌ඡනචොළං. අථ ඛො භගවා විසාඛං මිගාරමාතරං ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙසි සමාදපෙසි සමුත්‌තෙජෙසි සම්‌පහංසෙසි. අථ ඛො විසාඛා මිගාරමාතා භගවතා ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සිතා සමාදපිතා සමුත්‌තෙජිතා සම්‌පහංසිතා උට්‌ඨායාසනා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා පක්‌කාමි. අථ ඛො භගවා එතස්‌මිං නිදානෙ එතස්‌මිං පකරණෙ ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, මුඛපුඤ්‌ඡනචොළක’’න්‌ති 2.
355. Atha kho visākhā migāramātā mukhapuñchanacoḷaṃ 3 ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho visākhā migāramātā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā mukhapuñchanacoḷaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā mukhapuñchanacoḷaṃ. Atha kho bhagavā visākhaṃ migāramātaraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho visākhā migāramātā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, mukhapuñchanacoḷaka’’nti 4.
356. තෙන ඛො පන සමයෙන රොජො මල්‌ලො ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස සහායො හොති. රොජස්‌ස මල්‌ලස්‌ස ඛොමපිලොතිකා ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස හත්‌ථෙ නික්‌ඛිත්‌තා හොති. ආයස්‌මතො ච ආනන්‌දස්‌ස ඛොමපිලොතිකාය අත්‌ථො හොති. භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌චහඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස විස්‌සාසං ගහෙතුං – සන්‌දිට්‌ඨො ච හොති, සම්‌භත්‌තො ච, ආලපිතො ච, ජීවති ච, ජානාති ච, ගහිතෙ මෙ අත්‌තමනො භවිස්‌සතීති. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, ඉමෙහි පඤ්‌චහඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතස්‌ස විස්‌සාසං ගහෙතුන්‌ති.
356. Tena kho pana samayena rojo mallo āyasmato ānandassa sahāyo hoti. Rojassa mallassa khomapilotikā āyasmato ānandassa hatthe nikkhittā hoti. Āyasmato ca ānandassa khomapilotikāya attho hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetuṃ – sandiṭṭho ca hoti, sambhatto ca, ālapito ca, jīvati ca, jānāti ca, gahite me attamano bhavissatīti. Anujānāmi, bhikkhave, imehi pañcahaṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetunti.
357. තෙන ඛො පන සමයෙන භික්‌ඛූනං පරිපුණ්‌ණං හොති තිචීවරං. අත්‌ථො ච හොති පරිස්‌සාවනෙහිපි ථවිකාහිපි. භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, පරික්‌ඛාරචොළකන්‌ති.
357. Tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ paripuṇṇaṃ hoti ticīvaraṃ. Attho ca hoti parissāvanehipi thavikāhipi. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, parikkhāracoḷakanti.
නිසීදනාදිඅනුජානනා නිට්‌ඨිතා.
Nisīdanādianujānanā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / අතිරෙකචීවරාදිකථා • Atirekacīvarādikathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / නිසීදනාදිඅනුජානනකථාවණ්‌ණනා • Nisīdanādianujānanakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / නිසීදනාදිඅනුජානනකථාවණ්‌ණනා • Nisīdanādianujānanakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 218. අතිරෙකචීවරාදිකථා • 218. Atirekacīvarādikathā
