| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
5. නිසීදනසන්‌ථතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā
565. තෙන සමයෙනාති නිසීදනසන්‌ථතසික්‌ඛාපදං. තත්‌ථ ඉච්‌ඡාමහං භික්‌ඛවෙති භගවා කිර තං තෙමාසං න කිඤ්‌චි බොධනෙය්‍යසත්‌තං අද්‌දස, තස්‌මා එවමාහ. එවං සන්‌තෙපි තන්‌තිවසෙන ධම්‌මදෙසනා කත්‌තබ්‌බා සියා. යස්‌මා පනස්‌ස එතදහොසි – ‘‘මයි ඔකාසං කාරෙත්‌වා පටිසල්‌ලීනෙ භික්‌ඛූ අධම්‌මිකං කතිකවත්‌තං කරිස්‌සන්‌ති, තං උපසෙනො භින්‌දිස්‌සති. අහං තස්‌ස පසීදිත්‌වා භික්‌ඛූනං දස්‌සනං අනුජානිස්‌සාමි, තතො මං පස්‌සිතුකාමා බහූ භික්‌ඛූ ධුතඞ්‌ගානි සමාදියිස්‌සන්‌ති, අහඤ්‌ච තෙහි උජ්‌ඣිතසන්‌ථතපච්‌චයා සික්‌ඛාපදං පඤ්‌ඤපෙස්‌සාමී’’ති, තස්‌මා එවමාහ. එවං බහූනි හි එත්‌ථ ආනිසංසානීති.
565.Tena samayenāti nisīdanasanthatasikkhāpadaṃ. Tattha icchāmahaṃ bhikkhaveti bhagavā kira taṃ temāsaṃ na kiñci bodhaneyyasattaṃ addasa, tasmā evamāha. Evaṃ santepi tantivasena dhammadesanā kattabbā siyā. Yasmā panassa etadahosi – ‘‘mayi okāsaṃ kāretvā paṭisallīne bhikkhū adhammikaṃ katikavattaṃ karissanti, taṃ upaseno bhindissati. Ahaṃ tassa pasīditvā bhikkhūnaṃ dassanaṃ anujānissāmi, tato maṃ passitukāmā bahū bhikkhū dhutaṅgāni samādiyissanti, ahañca tehi ujjhitasanthatapaccayā sikkhāpadaṃ paññapessāmī’’ti, tasmā evamāha. Evaṃ bahūni hi ettha ānisaṃsānīti.
සපරිසො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමීති ථෙරො කිර ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, ඌනදසවස්‌සෙන උපසම්‌පාදෙතබ්‌බො, යො උපසම්‌පාදෙය්‍ය, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌සා’’ති (මහාව. 75) ඉමස්‌මිං ඛන්‌ධකසික්‌ඛාපදෙ ‘‘කථඤ්‌හි නාම ත්‌වං මොඝපුරිස අඤ්‌ඤෙහි ඔවදියො අනුසාසියො අඤ්‌ඤං ඔවදිතුං අනුසාසිතුං මඤ්‌ඤිස්‌සසී’’ති එවමාදිනා නයෙන ගරහං ලභිත්‌වා ‘‘සත්‌ථා මය්‌හං පරිසං නිස්‌සාය ගරහං අදාසි, සො දානාහං භගවන්‌තං තෙනෙව පුණ්‌ණචන්‌දසස්‌සිරීකෙන සබ්‌බාකාරපරිපුණ්‌ණෙන මුඛෙන බ්‍රහ්‌මඝොසං නිච්‌ඡාරෙත්‌වා පරිසංයෙව නිස්‌සාය සාධුකාරං දාපෙස්‌සාමී’’ති සුහදයො කුලපුත්‌තො අතිරෙකයොජනසතං පටික්‌කමිත්‌වා පරිසං චිනිත්‌වා පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි පරිවුතො පුන භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමන්‌තො. තෙන වුත්‌තං – ‘‘සපරිසො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමී’’ති. න හි සක්‌කා බුද්‌ධානං අඤ්‌ඤථා ආරාධෙතුං අඤ්‌ඤත්‍ර වත්‌තසම්‌පත්‌තියා.
Sapariso yena bhagavā tenupasaṅkamīti thero kira ‘‘na, bhikkhave, ūnadasavassena upasampādetabbo, yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 75) imasmiṃ khandhakasikkhāpade ‘‘kathañhi nāma tvaṃ moghapurisa aññehi ovadiyo anusāsiyo aññaṃ ovadituṃ anusāsituṃ maññissasī’’ti evamādinā nayena garahaṃ labhitvā ‘‘satthā mayhaṃ parisaṃ nissāya garahaṃ adāsi, so dānāhaṃ bhagavantaṃ teneva puṇṇacandasassirīkena sabbākāraparipuṇṇena mukhena brahmaghosaṃ nicchāretvā parisaṃyeva nissāya sādhukāraṃ dāpessāmī’’ti suhadayo kulaputto atirekayojanasataṃ paṭikkamitvā parisaṃ cinitvā pañcamattehi bhikkhusatehi parivuto puna bhagavantaṃ upasaṅkamanto. Tena vuttaṃ – ‘‘sapariso yena bhagavā tenupasaṅkamī’’ti. Na hi sakkā buddhānaṃ aññathā ārādhetuṃ aññatra vattasampattiyā.
භගවතො අවිදූරෙ නිසින්‌නොති වත්‌තසම්‌පත්‌තියා පරිසුද්‌ධභාවෙන නිරාසඞ්‌කො සීහො විය කඤ්‌චනපබ්‌බතස්‌ස භගවතො අවිදූරෙ නිසින්‌නො. එතදවොචාති කථාසමුට්‌ඨාපනත්‌ථං එතං අවොච. මනාපානි තෙ භික්‌ඛු පංසුකූලානීති භික්‌ඛු තව ඉමානි පංසුකූලානි මනාපානි, අත්‌තනො රුචියා ඛන්‌තියා ගහිතානීති අත්‌ථො. න ඛො මෙ, භන්‌තෙ, මනාපානීති, භන්‌තෙ න මයා අත්‌තනො රුචියා ගහිතානි, ගලග්‌ගාහෙන විය මත්‌ථකතාළනෙන විය ච ගාහිතොම්‌හීති දස්‌සෙති.
Bhagavatoavidūre nisinnoti vattasampattiyā parisuddhabhāvena nirāsaṅko sīho viya kañcanapabbatassa bhagavato avidūre nisinno. Etadavocāti kathāsamuṭṭhāpanatthaṃ etaṃ avoca. Manāpāni te bhikkhu paṃsukūlānīti bhikkhu tava imāni paṃsukūlāni manāpāni, attano ruciyā khantiyā gahitānīti attho. Na kho me, bhante, manāpānīti, bhante na mayā attano ruciyā gahitāni, galaggāhena viya matthakatāḷanena viya ca gāhitomhīti dasseti.
පඤ්‌ඤායිස්‌සතීති පඤ්‌ඤාතො අභිඤ්‌ඤාතො භවිස්‌සති, තත්‌ථ සන්‌දිස්‌සිස්‌සතීති වුත්‌තං හොති. න මයං අපඤ්‌ඤත්‌තං පඤ්‌ඤපෙස්‌සාමාති මයං සාවකා නාම අපඤ්‌ඤත්‌තං න පඤ්‌ඤපෙස්‌සාම, බුද්‌ධවිසයො හි එසො යදිදං ‘‘පාචිත්‌තියං දුක්‌කට’’න්‌තිආදිනා නයෙන අපඤ්‌ඤත්‌තසික්‌ඛාපදපඤ්‌ඤපනං පඤ්‌ඤත්‌තසමුච්‌ඡින්‌දනං වා. සමාදායාති තං තං සික්‌ඛාපදං සමාදියිත්‌වා, ‘‘සාධු සුට්‌ඨූ’’ති සම්‌පටිච්‌ඡිත්‌වා යථාපඤ්‌ඤත්‌තෙසු සබ්‌බසික්‌ඛාපදෙසු සික්‌ඛිස්‌සාමාති දස්‌සෙති. තස්‌ස ආරද්‌ධචිත්‌තො පුනපි ‘‘සාධු සාධූ’’ති සාධුකාරමදාසි.
Paññāyissatīti paññāto abhiññāto bhavissati, tattha sandississatīti vuttaṃ hoti. Na mayaṃ apaññattaṃ paññapessāmāti mayaṃ sāvakā nāma apaññattaṃ na paññapessāma, buddhavisayo hi eso yadidaṃ ‘‘pācittiyaṃ dukkaṭa’’ntiādinā nayena apaññattasikkhāpadapaññapanaṃ paññattasamucchindanaṃ vā. Samādāyāti taṃ taṃ sikkhāpadaṃ samādiyitvā, ‘‘sādhu suṭṭhū’’ti sampaṭicchitvā yathāpaññattesu sabbasikkhāpadesu sikkhissāmāti dasseti. Tassa āraddhacitto punapi ‘‘sādhu sādhū’’ti sādhukāramadāsi.
566. අනුඤ්‌ඤාතාවුසොති අනුඤ්‌ඤාතං, ආවුසො. පිහෙන්‌තාති පිහයන්‌තා. සන්‌ථතානි උජ්‌ඣිත්‌වාති සන්‌ථතෙ චතුත්‌ථචීවරසඤ්‌ඤිතාය සබ්‌බසන්‌ථතානි උජ්‌ඣිත්‌වා. ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසීති භගවා සන්‌ථතානි විප්‌පකිණ්‌ණානි දිස්‌වා ‘‘සද්‌ධාදෙය්‍යවිනිපාතනෙ කාරණං නත්‌ථි, පරිභොගුපායං නෙසං දස්‌සෙස්‌සාමී’’ති ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි.
566.Anuññātāvusoti anuññātaṃ, āvuso. Pihentāti pihayantā. Santhatāni ujjhitvāti santhate catutthacīvarasaññitāya sabbasanthatāni ujjhitvā. Dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesīti bhagavā santhatāni vippakiṇṇāni disvā ‘‘saddhādeyyavinipātane kāraṇaṃ natthi, paribhogupāyaṃ nesaṃ dassessāmī’’ti dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi.
567. සකිං නිවත්‌ථම්‌පි සකිං පාරුතම්‌පීති සකිං නිසින්‌නඤ්‌චෙව නිපන්‌නඤ්‌ච. සාමන්‌තාති එකපස්‌සතො වට්‌ටං වා චතුරස්‌සං වා ඡින්‌දිත්‌වා ගහිතට්‌ඨානං යථා විදත්‌ථිමත්‌තං හොති, එවං ගහෙතබ්‌බං, සන්‌ථරන්‌තෙන පන පාළියං වුත්‌තනයෙනෙව එකදෙසෙ වා සන්‌ථරිතබ්‌බං, විජටෙත්‌වා වා මිස්‌සකං කත්‌වා සන්‌ථරිතබ්‌බං, එවං ථිරතරං හොතීති. සෙසං උත්‌තානත්‌ථමෙව.
567.Sakiṃ nivatthampi sakiṃ pārutampīti sakiṃ nisinnañceva nipannañca. Sāmantāti ekapassato vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā chinditvā gahitaṭṭhānaṃ yathā vidatthimattaṃ hoti, evaṃ gahetabbaṃ, santharantena pana pāḷiyaṃ vuttanayeneva ekadese vā santharitabbaṃ, vijaṭetvā vā missakaṃ katvā santharitabbaṃ, evaṃ thirataraṃ hotīti. Sesaṃ uttānatthameva.
සමුට්‌ඨානාදීනි කිරියාකිරියත්‌තා ඉමස්‌ස සික්‌ඛාපදස්‌ස ද්‌වෙභාගසික්‌ඛාපදසදිසානීති.
Samuṭṭhānādīni kiriyākiriyattā imassa sikkhāpadassa dvebhāgasikkhāpadasadisānīti.
ඉමෙසු පන පඤ්‌චසු සන්‌ථතෙසු පුරිමානි තීණි විනයකම්‌මං කත්‌වා පටිලභිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජිතුං න වට්‌ටන්‌ති, පච්‌ඡිමානි ද්‌වෙ වට්‌ටන්‌තීති වෙදිතබ්‌බානීති.
Imesu pana pañcasu santhatesu purimāni tīṇi vinayakammaṃ katvā paṭilabhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭanti, pacchimāni dve vaṭṭantīti veditabbānīti.
නිසීදනසන්‌ථතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 5. නිසීදනසන්‌ථතසික්‌ඛාපදං • 5. Nisīdanasanthatasikkhāpadaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 5. නිසීදනසන්‌ථතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 5. නිසීදනසන්‌ථතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 5. නිසීදනසන්‌ථතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā
