| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
५. निसीदनसिक्खापदवण्णना
5. Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā
निसीदनसन्थतन्ति ‘‘निसीदनं नाम सदसं वुच्चती’’ति एत्थ पदभाजनियं (पारा॰ ५६८) वुत्तत्ता सदसं सन्थतं, एत्थ च निसीदनग्गहणं सन्थते चीवरसञ्ञानिवारणत्थं, यतो ते भिक्खू कम्बलचीवरसञ्ञाय सन्थतं छड्डेत्वा धुतङ्गानि समादियिंसु। सयनासनप्पयोजनत्ता सन्थतस्स ‘‘पुराणसन्थतं नामा’’तिआदि वुत्तं। यत्थाति यस्मिं सन्थते। विदत्थिमत्तन्ति सुगतविदत्थिमत्तं। उक्कट्ठपरिच्छेदो चायं ‘‘अनापत्ति अलभन्तो थोकतरं आदियित्वा करोती’’ति (पारा॰ ५७०) पदभाजने वुत्तत्ता। एकदेसेति इदानि कत्तब्बनवसन्थतस्स एकप्पदेसे। विजटेत्वाति विद्धंसेत्वा। अनादाति य-कारलोपेनायं निद्देसोति आह ‘‘सति पुराणसन्थते अग्गहेत्वा’’ति।
Nisīdanasanthatanti ‘‘nisīdanaṃ nāma sadasaṃ vuccatī’’ti ettha padabhājaniyaṃ (pārā. 568) vuttattā sadasaṃ santhataṃ, ettha ca nisīdanaggahaṇaṃ santhate cīvarasaññānivāraṇatthaṃ, yato te bhikkhū kambalacīvarasaññāya santhataṃ chaḍḍetvā dhutaṅgāni samādiyiṃsu. Sayanāsanappayojanattā santhatassa ‘‘purāṇasanthataṃ nāmā’’tiādi vuttaṃ. Yatthāti yasmiṃ santhate. Vidatthimattanti sugatavidatthimattaṃ. Ukkaṭṭhaparicchedo cāyaṃ ‘‘anāpatti alabhanto thokataraṃ ādiyitvā karotī’’ti (pārā. 570) padabhājane vuttattā. Ekadeseti idāni kattabbanavasanthatassa ekappadese. Vijaṭetvāti viddhaṃsetvā. Anādāti ya-kāralopenāyaṃ niddesoti āha ‘‘sati purāṇasanthate aggahetvā’’ti.
एत्थ च ‘‘इदं मे, भन्ते, निसीदनसन्थतं अनादियित्वा पुराणसन्थतस्स सामन्ता सुगतविदत्थिं कारापितं निस्सग्गिय’’न्ति (पारा॰ ५६८) इमिना नयेन निस्सज्जनविधानं वेदितब्बं। सन्थतविस्सज्जनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तन्ति भगवता सन्थतानि विप्पकिण्णानि दिस्वा ‘‘सद्धादेय्यविनिपातने कारणं नत्थि, परिभोगुपायं नेसं दस्सेस्सामी’’ति (पारा॰ अट्ठ॰ २.५६६) सन्थतविस्सज्जनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं। किरियाकिरियत्ता इमस्स सिक्खापदस्स ‘‘सेसं ततियसदिसमेवा’’ति वुत्तं, द्वेभागसिक्खापदसदिसमेवाति अत्थो। अयं पन विसेसो – पुराणसन्थतस्स सामन्ता सुगतविदत्थिया आदाय करणे, अलभन्तस्स थोकतरं आदाय करणे, सब्बथा अलभन्तस्स अनादाय करणे च अनापत्तीति। अङ्गेसु पनेत्थ पठमङ्गपुराणसन्थतस्स सामन्ता सुगतविदत्थिअनादियनाति दट्ठब्बं।
Ettha ca ‘‘idaṃ me, bhante, nisīdanasanthataṃ anādiyitvā purāṇasanthatassa sāmantā sugatavidatthiṃ kārāpitaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 568) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ. Santhatavissajjanavatthusmiṃ paññattanti bhagavatā santhatāni vippakiṇṇāni disvā ‘‘saddhādeyyavinipātane kāraṇaṃ natthi, paribhogupāyaṃ nesaṃ dassessāmī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.566) santhatavissajjanavatthusmiṃ paññattaṃ. Kiriyākiriyattā imassa sikkhāpadassa ‘‘sesaṃ tatiyasadisamevā’’ti vuttaṃ, dvebhāgasikkhāpadasadisamevāti attho. Ayaṃ pana viseso – purāṇasanthatassa sāmantā sugatavidatthiyā ādāya karaṇe, alabhantassa thokataraṃ ādāya karaṇe, sabbathā alabhantassa anādāya karaṇe ca anāpattīti. Aṅgesu panettha paṭhamaṅgapurāṇasanthatassa sāmantā sugatavidatthianādiyanāti daṭṭhabbaṃ.
निसीदनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
