Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိနယဝိနိစ္ဆယ-ဋီကာ • Vinayavinicchaya-ṭīkā

    နိသ္သဂ္ဂိယကထာဝဏ္ဏနာ

    Nissaggiyakathāvaṇṇanā

    ၅၅၁. ဧဝံ အနိယတကထံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ နိသ္သဂ္ဂိယကထံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ခောမ’’န္တိအာဒိ ။ ခောမန္တိ ဧဝံနာမကံ စီဝရံ။ ခောမန္တိ ဂစ္ဆဝိသေသသ္သ နာမံ, တသ္သ ဝာကေဟိ ကတစီဝရံ ကာရဏောပစာရဝောဟာရဝသေန ‘‘ခောမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ကပ္ပာသန္တိ ကပ္ပာသသုတ္တမယံ စီဝရံ, ဣဒမ္ပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ‘‘ကပ္ပာသ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ကောသေယ္ယံ နာမ ကောသကာရကိမိကောသံ, ကောသေန နိဗ္ဗတ္တံ သုတ္တံ ကောသေယ္ယံ။ ဣဓ ပန တေန ကောသေယ္ယသုတ္တေန နိဗ္ဗတ္တံ စီဝရံ ‘‘ကောသေယ္ယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သာဏန္တိ သာဏဝာကသုတ္တေဟိ ဝာယိတ္ဝာ ကတစီဝရံ။ ဣဒဉ္စ ခောမံ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဘင္ဂန္တိ ခောမသုတ္တာဒီနိ သဗ္ဗာနိ, ဧကစ္စာနိ ဝာ မိသ္သေတ္ဝာ ကတစီဝရံ။ ဣဒမ္ပိ ကရဏပ္ပကာရေန လဒ္ဓနာမကံ။ ‘‘ဘင္ဂံ နာမ ဧကာ ဂစ္ဆဇာတိ, တသ္သာ ဝာကမယသုတ္တေဟိ ဝာယိတ္ဝာ ကတစီဝရ’’န္တိ ကေစိ။ ဣမသ္မိံ ပက္ခေ ခောမံ ဝိယ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကမ္ဗလန္တိ မနုသ္သလောမဝာဠလောမံ ဝိနာ သေသလောမေဟိ ဝာယိတ္ဝာ ကတစီဝရံ ဝုတ္တန္တိ။ ဣဒံ ‘‘စီဝရံ နာမ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရ’’န္တိ (ပာရာ. ၄၆၃) ပဒဘာဇနေ စ ‘‘ခောမံ ကပ္ပာသိကံ ကောသေယ္ယံ ကမ္ဗလံ သာဏံ ဘင္ဂ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၂-၄၆၃) အဋ္ဌကထာယ စ ဝုတ္တံ သန္ဓာယာဟ။ ‘‘ဇာတိတော’’တိ ဣဒံ ပမာဏာဒိဘေဒသ္သ ဝက္ခမာနတ္တာ ဝုတ္တံ။ ဇာတိတောတိ ခောမာဒိသာမညတော။ သာမညဉ္ဟိ ‘‘ဇာတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဒီဃရသ္သထူလသုခုမနီလပီတာဒိဘေဒဘိန္နာနံ သဗ္ဗေသံ ဝတ္ထာဝယဝာနံ သင္ဂာဟိကခောမသုတ္တမယတာသာမညံ ဇာတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ သေသေသုပိ။

    551. Evaṃ aniyatakathaṃ dassetvā idāni nissaggiyakathaṃ dassetumāha ‘‘khoma’’ntiādi . Khomanti evaṃnāmakaṃ cīvaraṃ. Khomanti gacchavisesassa nāmaṃ, tassa vākehi katacīvaraṃ kāraṇopacāravohāravasena ‘‘khoma’’nti vuttaṃ. Kappāsanti kappāsasuttamayaṃ cīvaraṃ, idampi vuttanayeneva ‘‘kappāsa’’nti vuccati. Koseyyaṃ nāma kosakārakimikosaṃ, kosena nibbattaṃ suttaṃ koseyyaṃ. Idha pana tena koseyyasuttena nibbattaṃ cīvaraṃ ‘‘koseyya’’nti vuttaṃ. Sāṇanti sāṇavākasuttehi vāyitvā katacīvaraṃ. Idañca khomaṃ viya daṭṭhabbaṃ. Bhaṅganti khomasuttādīni sabbāni, ekaccāni vā missetvā katacīvaraṃ. Idampi karaṇappakārena laddhanāmakaṃ. ‘‘Bhaṅgaṃ nāma ekā gacchajāti, tassā vākamayasuttehi vāyitvā katacīvara’’nti keci. Imasmiṃ pakkhe khomaṃ viya gahetabbaṃ. Kambalanti manussalomavāḷalomaṃ vinā sesalomehi vāyitvā katacīvaraṃ vuttanti. Idaṃ ‘‘cīvaraṃ nāma channaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvara’’nti (pārā. 463) padabhājane ca ‘‘khomaṃ kappāsikaṃ koseyyaṃ kambalaṃ sāṇaṃ bhaṅga’’nti (pārā. aṭṭha. 2.462-463) aṭṭhakathāya ca vuttaṃ sandhāyāha. ‘‘Jātito’’ti idaṃ pamāṇādibhedassa vakkhamānattā vuttaṃ. Jātitoti khomādisāmaññato. Sāmaññañhi ‘‘jātī’’ti vuccati. Dīgharassathūlasukhumanīlapītādibhedabhinnānaṃ sabbesaṃ vatthāvayavānaṃ saṅgāhikakhomasuttamayatāsāmaññaṃ jātīti vuttaṃ hoti. Evaṃ sesesupi.

    ၅၅၂. ဒုကူလန္တိ ဧဝံနာမကံ ရုက္ခဝာကမယစီဝရံ။ ပတ္တုဏ္ဏန္တိ ပတ္တုဏ္ဏဒေသေ သဉ္ဇာတဝတ္ထံ။ ‘‘ပတ္တုဏ္ဏံ ကောသေယ္ယဝိသေသော’’တိ အဘိဓာနကောသေ ဝုတ္တံ။ စိနန္တိ စိနဒေသေ ဥပ္ပန္နဝတ္ထံ။ သောမာရပဋ္ဋကန္တိ သောမာရဒေသေ ဥပ္ပန္နဝတ္ထံ။ ‘‘သောမာရစိနပဋက’’န္တိပိ လိခန္တိ, သောယေဝတ္ထော။ ဣဒ္ဓိဇန္တိ ဧဟိဘိက္ခူနံ ပုညိဒ္ဓိယာ နိဗ္ဗတ္တံ စီဝရံ။ ဒေဝဒိန္နန္တိ ဒေဝတာဟိ ဒိန္နံ စီဝရံ။ တဉ္ဟိ ကပ္ပရုက္ခေ နိဗ္ဗတ္တံ, ဇာလိနိယာ ဒေဝကညာယ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရသ္သ ဒိန္နဝတ္ထသဒိသံ။ တသ္သာတိ ဇာတိတော ဆဗ္ဗိဓသ္သ ကပ္ပိယစီဝရသ္သ။ ဣဒံ ဆဗ္ဗိဓစီဝရံ ယထာရဟံ အနုလောမိကံ ဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။ ဒုကူလဉ္ဟိ သာဏသ္သ အနုလောမံ ဝာကမယတ္တာ, ပတ္တုဏ္ဏာဒီနိ ကောသေယ္ယသ္သ အနုလောမာနိ ပာဏကေဟိ ကတသုတ္တမယတ္တာ, ဣဒ္ဓိဇမ္ပိ ခောမာဒီနံယေဝ အညတရံ ဟောတီတိ တေသံ အနုလောမံ, ဒေဝဒိန္နမ္ပိ ခောမာဒီနံယေဝ အနုလောမံ ဟောတိ တေသံ အညတရဘာဝတော။ ယထာဟ –

    552.Dukūlanti evaṃnāmakaṃ rukkhavākamayacīvaraṃ. Pattuṇṇanti pattuṇṇadese sañjātavatthaṃ. ‘‘Pattuṇṇaṃ koseyyaviseso’’ti abhidhānakose vuttaṃ. Cinanti cinadese uppannavatthaṃ. Somārapaṭṭakanti somāradese uppannavatthaṃ. ‘‘Somāracinapaṭaka’’ntipi likhanti, soyevattho. Iddhijanti ehibhikkhūnaṃ puññiddhiyā nibbattaṃ cīvaraṃ. Devadinnanti devatāhi dinnaṃ cīvaraṃ. Tañhi kapparukkhe nibbattaṃ, jāliniyā devakaññāya anuruddhattherassa dinnavatthasadisaṃ. Tassāti jātito chabbidhassa kappiyacīvarassa. Idaṃ chabbidhacīvaraṃ yathārahaṃ anulomikaṃ vuttanti attho. Dukūlañhi sāṇassa anulomaṃ vākamayattā, pattuṇṇādīni koseyyassa anulomāni pāṇakehi katasuttamayattā, iddhijampi khomādīnaṃyeva aññataraṃ hotīti tesaṃ anulomaṃ, devadinnampi khomādīnaṃyeva anulomaṃ hoti tesaṃ aññatarabhāvato. Yathāha –

    ‘‘သာဏသ္သ တု ဒုကူလဉ္ဟိ၊ ဣဒ္ဓိဇံ ဒေဝဒိန္နကံ။

    ‘‘Sāṇassa tu dukūlañhi, iddhijaṃ devadinnakaṃ;

    ခောမာဒီနံဝသိဋ္ဌံတု၊ ကောသေယ္ယသ္သာနုလောမိက’’န္တိ။

    Khomādīnaṃvasiṭṭhaṃtu, koseyyassānulomika’’nti.

    ၅၅၃. တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ သမာဟာရော တိစီဝရန္တိ ပမာဏယုတ္တံ သင္ဃာဋိအာဒိနာမေန အဓိဋ္ဌိတစီဝရသ္သေဝ နာမတ္တာ တဒေဝ ဝုစ္စတိ။ ဂဏနဝသေန ယံ ကိဉ္စိ စီဝရတ္တယံ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ သမုဒ္ဒေကဒေသောပိ ယထာ ‘‘သမုဒ္ဒော’’တိ ဝုစ္စတိ, ဧဝံ အဓိဋ္ဌိတေသု တီသု စီဝရေသု အညတရံ ‘‘တိစီဝရ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ပရိက္ခာရစောဠန္တိ သင္ဃာဋိအာဒိဝိသိဋ္ဌနာမေဟိ အနဓိဋ္ဌိတံ ‘‘အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ အာယာမေန အဋ္ဌင္ဂုလံ သုဂတင္ဂုလေန စတုရင္ဂုလဝိတ္ထတံ ပစ္ဆိမံ စီဝရ’’န္တိ (ပာရာ. ၃၅၈) အနုညာတံ ပစ္ဆိမစီဝရပရိယန္တံ ကတ္ဝာ ကတာကတသ္သ ယသ္သ ကသ္သစိ စီဝရသ္သ ရုဠ္ဟိသညာ။

    553. Tiṇṇaṃ cīvarānaṃ samāhāro ticīvaranti pamāṇayuttaṃ saṅghāṭiādināmena adhiṭṭhitacīvarasseva nāmattā tadeva vuccati. Gaṇanavasena yaṃ kiñci cīvarattayaṃ na vattabbaṃ. Samuddekadesopi yathā ‘‘samuddo’’ti vuccati, evaṃ adhiṭṭhitesu tīsu cīvaresu aññataraṃ ‘‘ticīvara’’nti vuccati. Parikkhāracoḷanti saṅghāṭiādivisiṭṭhanāmehi anadhiṭṭhitaṃ ‘‘anujānāmi bhikkhave āyāmena aṭṭhaṅgulaṃ sugataṅgulena caturaṅgulavitthataṃ pacchimaṃ cīvara’’nti (pārā. 358) anuññātaṃ pacchimacīvarapariyantaṃ katvā katākatassa yassa kassaci cīvarassa ruḷhisaññā.

    မုခံ သန္ဒမာနလာလံ ပုဉ္ဆတိ ဧတေနာတိ မုခပုဉ္ဆနန္တိ ကပောလတော နိစ္စံ သန္ဒမာနလာလာနံ ပုဉ္ဆနတ္ထာယ အနုညာတသ္သ စီဝရဝိသေသသ္သ နာမံ။ နိသီဒန္တိ ဧတ္ထာတိ နိသီဒနန္တိ စ ဘိက္ခူနံ အတ္ထရိတ္ဝာ နိသီဒိတုံ အနုညာတသ္သ စီဝရသ္သ နာမံ။ အဓိဋ္ဌေယ္ယာတိ ‘‘ဣမံ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ’’န္တိအာဒိနာ (ဝိ. ဝိ. ၅၈၅) ဝက္ခမာနနယေန နာမံ ဂဟေတ္ဝာ အဓိဋ္ဌေယ္ယာတိ အတ္ထော။ ပစ္စတ္ထရဏမေဝ စာတိ သင္ဃိကေ မဉ္စပီဌေ သရီရသမ္ဖုသနေန အာပဇ္ဇိတဗ္ဗာယ အာပတ္တိယာ မောစနတ္ထာယ တတ္ထ အတ္ထရိတ္ဝာ ပရိဘောဂတ္ထာယ အနုညာတံ ပစ္စတ္ထရဏစီဝရဉ္စ။

    Mukhaṃ sandamānalālaṃ puñchati etenāti mukhapuñchananti kapolato niccaṃ sandamānalālānaṃ puñchanatthāya anuññātassa cīvaravisesassa nāmaṃ. Nisīdanti etthāti nisīdananti ca bhikkhūnaṃ attharitvā nisīdituṃ anuññātassa cīvarassa nāmaṃ. Adhiṭṭheyyāti ‘‘imaṃ kaṇḍuppaṭicchādi’’ntiādinā (vi. vi. 585) vakkhamānanayena nāmaṃ gahetvā adhiṭṭheyyāti attho. Paccattharaṇameva cāti saṅghike mañcapīṭhe sarīrasamphusanena āpajjitabbāya āpattiyā mocanatthāya tattha attharitvā paribhogatthāya anuññātaṃ paccattharaṇacīvarañca.

    ၅၅၄. ဧကာဟန္တိ ဝသနကိရိယာယ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ တိစီဝရန္တိ တိစီဝရေန။ ဝိပ္ပဝသေယ္ယာတိ ‘‘သင္ဃာဋိယာ ဝာ ဥတ္တရာသင္ဂေန ဝာ အန္တရဝာသကေန ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၄၇၆) ဝုတ္တတ္တာ ဧကဒေသေ သမုဒာယောပစာရဝသေန အဝယဝသ္သ ဝစနတော တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရေနာတိပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘တထာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဝိနာ’’တိ ဣဒံ ပစ္စာမသတိ။ အဓိဋ္ဌာတိ အဓိဋ္ဌာယာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ ‘‘ပဋိသင္ခာ ယောနိသော’’တိ (မ. နိ. ၁.၂၂, ၂၃; အ. နိ. ၆.၅၈) ယထာ, ဧတ္ထ ‘‘ဝဠဉ္ဇိယမာန’’န္တိ သေသော, အဓိဋ္ဌာယ ဝဠဉ္ဇိယမာနံ နိသီဒနံ တထာ ဝိနာ စတုမာသံ န ဝသေယ္ယာတိ ယောဇနာ။

    554.Ekāhanti vasanakiriyāya accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Ticīvaranti ticīvarena. Vippavaseyyāti ‘‘saṅghāṭiyā vā uttarāsaṅgena vā antaravāsakena vā’’ti (pārā. 476) vuttattā ekadese samudāyopacāravasena avayavassa vacanato tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññatarenātipi vuttaṃ hoti. ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘vinā’’ti idaṃ paccāmasati. Adhiṭṭhāti adhiṭṭhāyāti gahetabbaṃ ‘‘paṭisaṅkhā yoniso’’ti (ma. ni. 1.22, 23; a. ni. 6.58) yathā, ettha ‘‘vaḷañjiyamāna’’nti seso, adhiṭṭhāya vaḷañjiyamānaṃ nisīdanaṃ tathā vinā catumāsaṃ na vaseyyāti yojanā.

    ၅၅၅. ကပ္ပိယန္တိ ကပ္ပိယကာရဏံ နီလာဒိဝဏ္ဏဘေဒကရဏံ။ ကပ္ပိယန္တိ စ ကာရဏေ ကာရိယူပစာရေန ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဗိန္ဒုံ ဒတ္ဝာတိ ‘‘နီလံ ဝာ ကဒ္ဒမံ ဝာ ကာဠသာမံ ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၃၆၈) ဝုတ္တလောဟမလာဒိနာ ယေန ကေနစိပိ မင္ဂုလပိဋ္ဌိပ္ပမာဏာဒိကံ ဗိန္ဒုံ ဒတ္ဝာ။ တတ္ထာတိ တေသု အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗေသု တိစီဝရာဒီသု, နိဒ္ဓာရဏေ ဘုမ္မံ။ တိစီဝရန္တိ နိဒ္ဓာရိတဗ္ဗံ။ ဥပပန္နန္တိ ယုတ္တံ။ ပမာဏေနာတိ အနန္တရံ ဝက္ခမာနေန ပမာဏေန။ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗန္တိ ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိအာဒိနာ ဝက္ခမာနနယေန နာမံ ဝတ္ဝာ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ဧဝကာရေန ပန နာမံ ဝတ္ဝာ န ဝိကပ္ပေတဗ္ဗန္တိ ဒသ္သေတိ။ ဧသ နယော သေသစီဝရေသုပိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ ‘‘အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌာတုံ, န ဝိကပ္ပေတု’’န္တိအာဒိ (မဟာဝ. ၃၅၈)။ တသ္မာ တိစီဝရာဒီနိ အဓိဋ္ဌဟန္တေန ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိအာဒိနာ နာမံ ဝတ္ဝာ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ဝိကပ္ပေန္တေန ပန ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိ’’န္တိအာဒိနာ တသ္သ စီဝရသ္သ နာမံ အဂ္ဂဟေတ္ဝာ ‘‘ဣမံ စီဝရံ တုယ္ဟံ ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗံ။ တိစီဝရံ ဝာ ဟောတု အညံ ဝာ, ယဒိ တံ တံ နာမံ ဂဟေတ္ဝာ ဝိကပ္ပေတိ, အဝိကပ္ပိတံ ဟောတိ အတိရေကစီဝရဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ။ တံ စီဝရန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

    555.Kappiyanti kappiyakāraṇaṃ nīlādivaṇṇabhedakaraṇaṃ. Kappiyanti ca kāraṇe kāriyūpacārena gahetabbaṃ. Binduṃ datvāti ‘‘nīlaṃ vā kaddamaṃ vā kāḷasāmaṃ vā’’ti (pāci. 368) vuttalohamalādinā yena kenacipi maṅgulapiṭṭhippamāṇādikaṃ binduṃ datvā. Tatthāti tesu adhiṭṭhātabbesu ticīvarādīsu, niddhāraṇe bhummaṃ. Ticīvaranti niddhāritabbaṃ. Upapannanti yuttaṃ. Pamāṇenāti anantaraṃ vakkhamānena pamāṇena. Adhiṭṭhātabbanti ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’tiādinā vakkhamānanayena nāmaṃ vatvā adhiṭṭhātabbaṃ. Evakārena pana nāmaṃ vatvā na vikappetabbanti dasseti. Esa nayo sesacīvaresupi. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘anujānāmi bhikkhave ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ, na vikappetu’’ntiādi (mahāva. 358). Tasmā ticīvarādīni adhiṭṭhahantena ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’tiādinā nāmaṃ vatvā adhiṭṭhātabbaṃ. Vikappentena pana ‘‘imaṃ saṅghāṭi’’ntiādinā tassa cīvarassa nāmaṃ aggahetvā ‘‘imaṃ cīvaraṃ tuyhaṃ vikappemī’’ti vikappetabbaṃ. Ticīvaraṃ vā hotu aññaṃ vā, yadi taṃ taṃ nāmaṃ gahetvā vikappeti, avikappitaṃ hoti atirekacīvaraṭṭhāne tiṭṭhati. Taṃ cīvaranti sambandho.

    ၅၅၆-၇. ‘‘ဥပပန္နံ ပမာဏေနာ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တပ္ပမာဏံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ပစ္ဆိမန္တေနာ’’တိအာဒိ။ သင္ဃဋိတဋ္ဌေန သင္ဃာဋိ။ ဝတ္ထခဏ္ဍာနိ သိဗ္ဗနကမ္မေန သင္ဃဋေတ္ဝာ ကတတ္တာ ‘‘သင္ဃာဋီ’’တိ စီဝရာနံ သာမညနာမံ။ ဣဓ ပန ရုဠ္ဟိယာ အန္တရဝာသကာဒိဝိသေသနာမဗ္ယတိရိတ္တေ စီဝရဝိသေသေ ဝတ္တတိ။ မုဋ္ဌိပဉ္စကာတိ ဧတ္ထ ဧကာဒီနမဋ္ဌာရသန္တာနံ သင္ခ္ယာသဒ္ဒာနံ သင္ခ္ယေယ္ယေ ဝတ္တမာနတ္တာ ပဉ္စသဒ္ဒော စီဝရပ္ပမာဏပ္ပကရဏတော လဗ္ဘမာနဟတ္ထသင္ခာတရတနေယေဝ ပဝတ္တတိ, တေနေဝ မုဋ္ဌိသဒ္ဒောပိ ဥတ္တရပဒလောပေန မုဋ္ဌိရတနေ ဝတ္တတိ။ ပဉ္စန္နံ ပူရဏော ပဉ္စမော, မုဋ္ဌိယာ ပဉ္စမော မုဋ္ဌိပဉ္စမော။ မုဋ္ဌိပဉ္စမော ပရိမာဏမေတိသ္သာတိ ‘‘မုဋ္ဌိပဉ္စမကာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ မ-ကာရလောပေန ‘‘မုဋ္ဌိပဉ္စကာ’’တိ သင္ဃာဋိ ဝုတ္တာ။

    556-7. ‘‘Upapannaṃ pamāṇenā’’ti ettha vuttappamāṇaṃ dassetumāha ‘‘pacchimantenā’’tiādi. Saṅghaṭitaṭṭhena saṅghāṭi. Vatthakhaṇḍāni sibbanakammena saṅghaṭetvā katattā ‘‘saṅghāṭī’’ti cīvarānaṃ sāmaññanāmaṃ. Idha pana ruḷhiyā antaravāsakādivisesanāmabyatiritte cīvaravisese vattati. Muṭṭhipañcakāti ettha ekādīnamaṭṭhārasantānaṃ saṅkhyāsaddānaṃ saṅkhyeyye vattamānattā pañcasaddo cīvarappamāṇappakaraṇato labbhamānahatthasaṅkhātarataneyeva pavattati, teneva muṭṭhisaddopi uttarapadalopena muṭṭhiratane vattati. Pañcannaṃ pūraṇo pañcamo, muṭṭhiyā pañcamo muṭṭhipañcamo. Muṭṭhipañcamo parimāṇametissāti ‘‘muṭṭhipañcamakā’’ti vattabbe ma-kāralopena ‘‘muṭṭhipañcakā’’ti saṅghāṭi vuttā.

    မုဋ္ဌိတ္တိကာတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေန သင္ခ္ယေယ္ယေ ဝတ္တမာနော တိ-သဒ္ဒော စီဝရပ္ပမာဏပ္ပကရဏတော လဗ္ဘမာနဟတ္ထသင္ခာတရတနေယေဝ ဝတ္တတိ, တေနေဝ မုဋ္ဌိသဒ္ဒောပိ ဥတ္တရပဒလောပေန မုဋ္ဌိရတနေ ဝတ္တတိ။ တိဏ္ဏံ ပူရဏော တတိယော, မုဋ္ဌိယာ တတိယော မုဋ္ဌိတတိယော, မုဋ္ဌိတတိယော ပရိမာဏမေတိသ္သာတိ ‘‘မုဋ္ဌိတတိယကာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ တိယ-ပစ္စယလောပေန ‘‘မုဋ္ဌိတ္တိကာ’’တိ သင္ဃာဋိယေဝ ဝုစ္စတိ။ ဧဝမုပရိပိ။ တိရိယန္တိ တိရိယတော။

    Muṭṭhittikāti ettha vuttanayena saṅkhyeyye vattamāno ti-saddo cīvarappamāṇappakaraṇato labbhamānahatthasaṅkhātarataneyeva vattati, teneva muṭṭhisaddopi uttarapadalopena muṭṭhiratane vattati. Tiṇṇaṃ pūraṇo tatiyo, muṭṭhiyā tatiyo muṭṭhitatiyo, muṭṭhitatiyo parimāṇametissāti ‘‘muṭṭhitatiyakā’’ti vattabbe tiya-paccayalopena ‘‘muṭṭhittikā’’ti saṅghāṭiyeva vuccati. Evamuparipi. Tiriyanti tiriyato.

    ဥတ္တမန္တေနာတိ ဥက္ကဋ္ဌပရိမာဏန္တေန။ သတ္ထုနော စီဝရူနာပီတိ ‘‘တတ္ရိဒံ သုဂတသ္သ သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ, ဒီဃသော နဝ ဝိဒတ္ထိယော သုဂတဝိဒတ္ထိယာ, တိရိယံ ဆ ဝိဒတ္ထိယော’’တိ (ပာစိ. ၅၄၈) ဝုတ္တပ္ပမာဏသုဂတစီဝရတော ဦနာပိ။ ပိ-သဒ္ဒော သမ္ဘာဝနေ, ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန တတ္တကမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ, တတော စေ ဦနံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ အန္တဒ္ဝယသန္ဒသ္သနေန ဥဘယမဇ္ဈေ ယံ ပဟောနကရုစ္စနကပ္ပမာဏံ, တံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒသ္သေတိ။

    Uttamantenāti ukkaṭṭhaparimāṇantena. Satthuno cīvarūnāpīti ‘‘tatridaṃ sugatassa sugatacīvarappamāṇaṃ, dīghaso nava vidatthiyo sugatavidatthiyā, tiriyaṃ cha vidatthiyo’’ti (pāci. 548) vuttappamāṇasugatacīvarato ūnāpi. Pi-saddo sambhāvane, ukkaṭṭhaparicchedena tattakampi vaṭṭati, tato ce ūnaṃ vattabbameva natthīti attho. Antadvayasandassanena ubhayamajjhe yaṃ pahonakaruccanakappamāṇaṃ, taṃ gahetabbanti dasseti.

    ၅၅၈. မုဋ္ဌိပဉ္စကသဒ္ဒော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနိဓ ဒီဃန္တေ ဝတ္တတိ။ မုဋ္ဌိပဉ္စကော ဒီဃန္တော ယသ္သ, ယသ္မိံ ဝာ ပမာဏေတိ ဝိဂ္ဂဟော, ဒီဃန္တတော မုဋ္ဌိပဉ္စကပ္ပမာဏေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘မုဋ္ဌိပဉ္စမ’’န္တိပိ လိခန္တိ။ တိရိယန္တတောတိ ဝိတ္ထာရန္တတော။ အဍ္ဎဟတ္ထော အဍ္ဎော ဥတ္တရပဒလောပေန, သော တေယ္ယော တတိယော ယသ္သ ပမာဏသ္သာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ, တံ, အဍ္ဎတေယ္ယရတနပ္ပမာဏံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဒ္ဝိဟတ္ထံ ဝာတိ ဒ္ဝေ ဟတ္ထာ ယသ္သ ပမာဏသ္သာတိ ဝိဂ္ဂဟော, ဒ္ဝိရတနပ္ပမာဏံ ဝာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဣဒဉ္စ ‘‘တိရိယံ ဒ္ဝိဟတ္ထောပိ ဝဋ္ဋတိ။ ပာရုပနေနပိ ဟိ သက္ကာ နာဘိံ ပဋိစ္ဆာဒေတု’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉) အဋ္ဌကထာဂတတ္တာ ဝုတ္တံ။ ‘‘သေသေ အန္တရဝာသကေ’’တိ ဣဒံ ယထာဝုတ္တပရိမာဏေန ပရိမိတစီဝရနိဒသ္သနံ။

    558.Muṭṭhipañcakasaddo pubbe vuttanayenidha dīghante vattati. Muṭṭhipañcako dīghanto yassa, yasmiṃ vā pamāṇeti viggaho, dīghantato muṭṭhipañcakappamāṇenāti vuttaṃ hoti. ‘‘Muṭṭhipañcama’’ntipi likhanti. Tiriyantatoti vitthārantato. Aḍḍhahattho aḍḍho uttarapadalopena, so teyyo tatiyo yassa pamāṇassāti gahetabbaṃ, taṃ, aḍḍhateyyaratanappamāṇaṃ hotīti attho. Dvihatthaṃ vāti dve hatthā yassa pamāṇassāti viggaho, dviratanappamāṇaṃ vā hotīti attho. Idañca ‘‘tiriyaṃ dvihatthopi vaṭṭati. Pārupanenapi hi sakkā nābhiṃ paṭicchādetu’’nti (pārā. aṭṭha. 2.469) aṭṭhakathāgatattā vuttaṃ. ‘‘Sese antaravāsake’’ti idaṃ yathāvuttaparimāṇena parimitacīvaranidassanaṃ.

    ၅၅၉. အဟတာဟတကပ္ပာနန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝတ္ထာန’’န္တိ သေသော။ အဟတာနံ ဝတ္ထာနန္တိ နဝဝတ္ထာနံ။ အဟတတော ကိဉ္စိ ဦနာနိ အဟတကပ္ပာနိ, တေသံ နဝဝောဟာရူပဂာနံ ကတိပယဓောတာနံ ဝတ္ထာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သင္ဃာဋီတိ သင္ဃာဋိနာမကစီဝရံ။ ဒိဂုဏာတိ ဒုပဋ္ဋကတာ။

    559.Ahatāhatakappānanti ettha ‘‘vatthāna’’nti seso. Ahatānaṃ vatthānanti navavatthānaṃ. Ahatato kiñci ūnāni ahatakappāni, tesaṃ navavohārūpagānaṃ katipayadhotānaṃ vatthānanti vuttaṃ hoti. Saṅghāṭīti saṅghāṭināmakacīvaraṃ. Diguṇāti dupaṭṭakatā.

    ၅၆၀. ဥတုဒ္ဓဋာနန္တိ အတိက္ကန္တဒိဝသာနံ, ဗဟုကာလံ နိဝာသေတ္ဝာ ပရိစ္စတ္တာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝာ ယာနိ ဥတုတော ဥဒ္ဓဋာနိ, တေသံ ဝတ္ထာနန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ, တိဏ္ဏံ ဥတူနမညတရံ အတိက္ကမိတ္ဝာ ဌိတာနံ ပုရာဏဝတ္ထာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စီဝရာနန္တိ စီဝရတ္ထာနိ ဝတ္ထာနေဝ ဂဟိတာနိ။ စတုဂ္ဂုဏာတိ စတုပဋ္ဋာ။ သေသာ ဒုဝေတိ အန္တရဝာသကဥတ္တရာသင္ဂာ ဒ္ဝေ။ ယထာသုခန္တိ ယထာရုစိ။ ပံသုကူလန္တိ သုသာနာဒီသု ပတိတပိလောတိကစီဝရံ။

    560.Utuddhaṭānanti atikkantadivasānaṃ, bahukālaṃ nivāsetvā pariccattānanti vuttaṃ hoti. Atha vā yāni ututo uddhaṭāni, tesaṃ vatthānanti gahetabbaṃ, tiṇṇaṃ utūnamaññataraṃ atikkamitvā ṭhitānaṃ purāṇavatthānanti vuttaṃ hoti. Cīvarānanti cīvaratthāni vatthāneva gahitāni. Catugguṇāti catupaṭṭā. Sesā duveti antaravāsakauttarāsaṅgā dve. Yathāsukhanti yathāruci. Paṃsukūlanti susānādīsu patitapilotikacīvaraṃ.

    ၅၆၁. ‘‘တီဏိပီ’’တိအာဒီသု ‘‘တိစီဝရေ ကယိရမာနေ သဗ္ဗံ ဆိန္နကံ နပ္ပဟောတီ’’တိ ပာဠိယံ အာဂတဝတ္ထုမ္ဟိ ‘‘အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဒ္ဝေ ဆိန္နကာနိ ဧကံ အဆိန္နက’’န္တိ (မဟာဝ. ၃၆၀) အာဒိဝစနတော ‘‘စီဝရ’’န္တိ သေသော။ ဆိန္ဒိတဗ္ဗန္တိ ဝတ္ထာနိ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သိဗ္ဗေတ္ဝာ ကာတဗ္ဗံ။ ပဟောတိ စေတိ ဝတ္ထာနိ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ကရဏေ ယဒိ စီဝရသ္သ ပဟောတိ။ သဗ္ဗေသူတိ တီသု စီဝရေသု။ အပ္ပဟောန္တေသူတိ ဝတ္ထာနံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သိဗ္ဗနေန အပ္ပဟောန္တေသု။ အန္ဝာဓိကန္တိ ဝတ္ထေ ဦနာတိရေကံ အပနေတ္ဝာ အာဂန္တုကပတ္တသင္ခာတံ အနုဝာတံ စီဝရသ္သ ပရိယန္တေ, မဇ္ဈေ စ ယထာရဟံ ဒီဃရသ္သပရိမာဏယုတ္တံ အလ္လိယာပေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    561.‘‘Tīṇipī’’tiādīsu ‘‘ticīvare kayiramāne sabbaṃ chinnakaṃ nappahotī’’ti pāḷiyaṃ āgatavatthumhi ‘‘anujānāmi bhikkhave dve chinnakāni ekaṃ achinnaka’’nti (mahāva. 360) ādivacanato ‘‘cīvara’’nti seso. Chinditabbanti vatthāni chinditvā sibbetvā kātabbaṃ. Pahoti ceti vatthāni chinditvā karaṇe yadi cīvarassa pahoti. Sabbesūti tīsu cīvaresu. Appahontesūti vatthānaṃ chinditvā sibbanena appahontesu. Anvādhikanti vatthe ūnātirekaṃ apanetvā āgantukapattasaṅkhātaṃ anuvātaṃ cīvarassa pariyante, majjhe ca yathārahaṃ dīgharassaparimāṇayuttaṃ alliyāpetabbanti vuttaṃ hoti.

    ၅၆၂. အစ္ဆိန္နံ ဝာတိ ယထာဝုတ္တနယေန အစ္ဆိန္နံ ဝာ။ အနာဒိန္နန္တိ အနာဒိန္နအာဂန္တုကပတ္တံ ။ တိစီဝရန္တိ တီသု စီဝရေသု ဧကေကန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒုဗ္ဘောဂေနာတိ ဒုဋ္ဌု ပရိဘောဂေန ။ ယထာ ပရိဘုတ္တံ နသ္သတိ, တထာ ကိလိဋ္ဌာနံ ဓောဝနာဒိမကတ္ဝာ နိဝာသနာဒိနာ ပရိဘောဂေန။

    562.Acchinnaṃ vāti yathāvuttanayena acchinnaṃ vā. Anādinnanti anādinnaāgantukapattaṃ . Ticīvaranti tīsu cīvaresu ekekanti vuttaṃ hoti. Dubbhogenāti duṭṭhu paribhogena . Yathā paribhuttaṃ nassati, tathā kiliṭṭhānaṃ dhovanādimakatvā nivāsanādinā paribhogena.

    ၅၆၃-၄. ကုသိန္တိ အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ အနုဝာတံ စီဝရမဇ္ဈေ တာဒိသမေဝ ဒီဃပတ္တဉ္စ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ စီဝရက္ခန္ဓအဋ္ဌကထာယံ ‘‘ကုသီတိ အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ အနုဝာတာဒီနံ ဒီဃပတ္တာနမေတံ အဓိဝစန’’န္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။ အဍ္ဎကုသိန္တိ အနုဝာတသဒိသံ စီဝရမဇ္ဈေ တတ္ထ တတ္ထ ရသ္သပတ္တံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘အဍ္ဎကုသီတိ အန္တရန္တရာ ရသ္သပတ္တာနံ နာမ’’န္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။ မဏ္ဍလန္တိ ဧကေကသ္မိံ ခဏ္ဍေ မဟာမဏ္ဍလံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘မဏ္ဍလန္တိ ပဉ္စခဏ္ဍိကစီဝရသ္သ ဧကေကသ္မိံ ခဏ္ဍေ မဟာမဏ္ဍလ’’န္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။ အဍ္ဎမဏ္ဍလန္တိ မဏ္ဍလသ္သ အန္တော နိဝေသိယမာနံ ခုဒ္ဒကမဏ္ဍလံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘အဍ္ဎမဏ္ဍလန္တိ ခုဒ္ဒကမဏ္ဍလ’’န္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။ ဝိဝဋ္ဋန္တိ မဏ္ဍလံ, အဍ္ဎမဏ္ဍလဉ္စာတိ ဒ္ဝေ ဧကတော ကတ္ဝာ သိဗ္ဗိတံ ဝေမဇ္ဈေ ခဏ္ဍံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘ဝိဝဋ္ဋန္တိ မဏ္ဍလဉ္စ အဍ္ဎမဏ္ဍလဉ္စ ဧကတော ကတ္ဝာ သိဗ္ဗိတံ မဇ္ဈိမခဏ္ဍ’’န္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။ အနုဝိဝဋ္ဋန္တိ မဇ္ဈိမခဏ္ဍသ္သ ဥဘောသု ပသ္သေသု သိဗ္ဗိတံ တထေဝ ဒ္ဝိမဏ္ဍလပတ္တံ ခဏ္ဍဒ္ဝယံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘အနုဝိဝဋ္ဋန္တိ တသ္သ ဥဘောသု ပသ္သေသု ဒ္ဝေ ခဏ္ဍာနီ’’တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။ ဗာဟန္တန္တိ တေသံ အနုဝိဝဋ္ဋာနံ ဗာဟိရပသ္သေ သိဗ္ဗိတံ ဗာဟိရခဏ္ဍဒ္ဝယံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘ဗာဟန္တန္တိ တေသံ အနုဝိဝဋ္ဋာနံ ဗဟိ ဧကေကံ ခဏ္ဍ’’န္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။

    563-4.Kusinti āyāmato ca vitthārato ca anuvātaṃ cīvaramajjhe tādisameva dīghapattañca. Vuttañhetaṃ cīvarakkhandhaaṭṭhakathāyaṃ ‘‘kusīti āyāmato ca vitthārato ca anuvātādīnaṃ dīghapattānametaṃ adhivacana’’nti (mahāva. aṭṭha. 345). Aḍḍhakusinti anuvātasadisaṃ cīvaramajjhe tattha tattha rassapattaṃ. Vuttampi cetaṃ ‘‘aḍḍhakusīti antarantarā rassapattānaṃ nāma’’nti (mahāva. aṭṭha. 345). Maṇḍalanti ekekasmiṃ khaṇḍe mahāmaṇḍalaṃ. Vuttampi cetaṃ ‘‘maṇḍalanti pañcakhaṇḍikacīvarassa ekekasmiṃ khaṇḍe mahāmaṇḍala’’nti (mahāva. aṭṭha. 345). Aḍḍhamaṇḍalanti maṇḍalassa anto nivesiyamānaṃ khuddakamaṇḍalaṃ. Vuttampi cetaṃ ‘‘aḍḍhamaṇḍalanti khuddakamaṇḍala’’nti (mahāva. aṭṭha. 345). Vivaṭṭanti maṇḍalaṃ, aḍḍhamaṇḍalañcāti dve ekato katvā sibbitaṃ vemajjhe khaṇḍaṃ. Vuttampi cetaṃ ‘‘vivaṭṭanti maṇḍalañca aḍḍhamaṇḍalañca ekato katvā sibbitaṃ majjhimakhaṇḍa’’nti (mahāva. aṭṭha. 345). Anuvivaṭṭanti majjhimakhaṇḍassa ubhosu passesu sibbitaṃ tatheva dvimaṇḍalapattaṃ khaṇḍadvayaṃ. Vuttampi cetaṃ ‘‘anuvivaṭṭanti tassa ubhosu passesu dve khaṇḍānī’’ti (mahāva. aṭṭha. 345). Bāhantanti tesaṃ anuvivaṭṭānaṃ bāhirapasse sibbitaṃ bāhirakhaṇḍadvayaṃ. Vuttampi cetaṃ ‘‘bāhantanti tesaṃ anuvivaṭṭānaṃ bahi ekekaṃ khaṇḍa’’nti (mahāva. aṭṭha. 345).

    ပဉ္စန္နံ သမာဟာရော ပဉ္စကံ, ဒသ္သိတပ္ပကာရပဉ္စခဏ္ဍေဟိ သိဗ္ဗိတစီဝရံ ပဉ္စကံ နာမ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန သတ္တခဏ္ဍာဒီဟိ သိဗ္ဗိတစီဝရာနံ ဂဟဏံ။ တေနေဝေတ္ထာဟ ‘‘ကတ္တဗ္ဗံ တု တိစီဝရ’’န္တိ။ သတ္တခဏ္ဍသ္သ စီဝရသ္သ ဧကံ မဇ္ဈိမခဏ္ဍံ ဝိဝဋ္ဋနာမမေဝ ဟောတိ, တသ္သ ဥဘောသု ပသ္သေသု ဒ္ဝေ ဒ္ဝေ ခဏ္ဍာနိ စူဠာနုဝိဝဋ္ဋမဟာနုဝိဝဋ္ဋသင္ခာတာနိ အနုဝိဝဋ္ဋနာမာနေဝ ဟောန္တိ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အထ ဝာ အနုဝိဝဋ္ဋန္တိ ဝိဝဋ္ဋသ္သ ဧကပသ္သတော ဒ္ဝိန္နံ, ဧကပသ္သတော ဒ္ဝိန္နန္တိ စတုန္နမ္ပိ ခဏ္ဍာနမေတံ နာမ’’န္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။ ဗာဟန္တန္တိ ဒ္ဝီသု ပရိယန္တေသု သိဗ္ဗနီယံ ဗာဟိရခဏ္ဍဒ္ဝယံ, တဉ္စ သင္ဃဋေတ္ဝာ ဗာဟမတ္ထကေ ဌပိယမာနတ္တာ ‘‘မဉ္စာ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရောန္တီ’’တိအာဒီသု ဝိယ အာဓေယ္ယေ အာဓာရောပစာရဝသေန ဗာဟာတိ စ စီဝရသ္သ ပရိယန္တာဝယဝတ္တာ ‘‘အန္တ’’န္တိ စ ဝုစ္စတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘ဗာဟန္တန္တိ သုပ္ပမာဏံ စီဝရံ ပာရုပန္တေန သံဟရိတ္ဝာ ဗာဟာယ ဥပရိ ဌပိတာ ဥဘော အန္တာ ဗဟိမုခာ တိဋ္ဌန္တိ, တေသံ ဧတံ နာမ’’န္တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၄၅)။ ဣဒံ သတ္တခဏ္ဍစီဝရမေဝ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝိဟိတန္တိ ဣဒာနိပိ တဒေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘အယမေဝ ဟိ နယော မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော’’တိ။ ဘိက္ခုနာ ကုသိံ။ပေ.။ ဗာဟန္တမ္ပိစာတိ သဗ္ဗံ ဝိဓိံ ဒသ္သေတ္ဝာဝ ဆိန္နံ ပဉ္စကာဒိပ္ပဘေဒကံ သမဏသာရုပ္ပံ တိစီဝရံ ကတ္တဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။

    Pañcannaṃ samāhāro pañcakaṃ, dassitappakārapañcakhaṇḍehi sibbitacīvaraṃ pañcakaṃ nāma. Ādi-saddena sattakhaṇḍādīhi sibbitacīvarānaṃ gahaṇaṃ. Tenevetthāha ‘‘kattabbaṃ tu ticīvara’’nti. Sattakhaṇḍassa cīvarassa ekaṃ majjhimakhaṇḍaṃ vivaṭṭanāmameva hoti, tassa ubhosu passesu dve dve khaṇḍāni cūḷānuvivaṭṭamahānuvivaṭṭasaṅkhātāni anuvivaṭṭanāmāneva honti. Vuttañcetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘atha vā anuvivaṭṭanti vivaṭṭassa ekapassato dvinnaṃ, ekapassato dvinnanti catunnampi khaṇḍānametaṃ nāma’’nti (mahāva. aṭṭha. 345). Bāhantanti dvīsu pariyantesu sibbanīyaṃ bāhirakhaṇḍadvayaṃ, tañca saṅghaṭetvā bāhamatthake ṭhapiyamānattā ‘‘mañcā ukkuṭṭhiṃ karontī’’tiādīsu viya ādheyye ādhāropacāravasena bāhāti ca cīvarassa pariyantāvayavattā ‘‘anta’’nti ca vuccati. Vuttampi cetaṃ ‘‘bāhantanti suppamāṇaṃ cīvaraṃ pārupantena saṃharitvā bāhāya upari ṭhapitā ubho antā bahimukhā tiṭṭhanti, tesaṃ etaṃ nāma’’nti (mahāva. aṭṭha. 345). Idaṃ sattakhaṇḍacīvarameva mahāaṭṭhakathāyaṃ vihitanti idānipi tadeva vaṭṭati. Vuttampi cetaṃ ‘‘ayameva hi nayo mahāaṭṭhakathāyaṃ vutto’’ti. Bhikkhunā kusiṃ…pe… bāhantampicāti sabbaṃ vidhiṃ dassetvāva chinnaṃ pañcakādippabhedakaṃ samaṇasāruppaṃ ticīvaraṃ kattabbanti yojanā.

    ၅၆၅-၆. ယထာဝုတ္တဝိဓိံ အဝိရာဓေတ္ဝာ စီဝရံ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတ္ဝာ သင္ဃာဋိအာဒိနာမေန အဓိဋ္ဌာယ ပရိဘုဉ္ဇန္တသ္သ အဓိဋ္ဌာနံ ကထံ ဘိဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘ဒာနေနာ’’တိအာဒိ။ ဒာနေနာတိ အညသ္သ ဒာနေန။ အစ္ဆိဇ္ဇဂာဟေနာတိ အညေန အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂဟဏေန။ ဝိသ္သာသဂ္ဂဟဏေန စာတိ အတ္တနိ ဝိသ္သာသေန အညသ္သ ဂဟဏေန။ ဟီနာယာဝတ္တနေနာတိ သိက္ခံ အပ္ပစ္စက္ခာယ ဂိဟိဘာဝူပဂမနေန အညသ္သ ဒာနေ ဝိယ စီဝရေ နိရာလယဘာဝေနေဝ ပရိစ္စတ္တာ။

    565-6. Yathāvuttavidhiṃ avirādhetvā cīvaraṃ kappabinduṃ datvā saṅghāṭiādināmena adhiṭṭhāya paribhuñjantassa adhiṭṭhānaṃ kathaṃ bhijjatīti āha ‘‘dānenā’’tiādi. Dānenāti aññassa dānena. Acchijjagāhenāti aññena acchinditvā gahaṇena. Vissāsaggahaṇena cāti attani vissāsena aññassa gahaṇena. Hīnāyāvattanenāti sikkhaṃ appaccakkhāya gihibhāvūpagamanena aññassa dāne viya cīvare nirālayabhāveneva pariccattā.

    ကေစိ ပန ‘‘ဟီနာယာဝတ္တနေနာတိ ဘိက္ခုနိယာ ဂိဟိဘာဝူပဂမနေနာတိ ဧဝမတ္ထံ ဂဟေတ္ဝာ ဘိက္ခု ပန ဝိဗ္ဘန္တောပိ ယာဝ သိက္ခံ န ပစ္စက္ခာတိ, တာဝ ဘိက္ခုယေဝာတိ အဓိဋ္ဌာနံ န ဝိဇဟတီ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ ‘‘ဘိက္ခုနိယာ ဟီနာယာဝတ္တနေနာ’’တိ ဝိသေသေတ္ဝာ အဝုတ္တတ္တာ, ဘိက္ခုနိယာ စ ဂိဟိဘာဝူပဂမနေ အဓိဋ္ဌာနဝိဇဟနံ ဝိသုံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ နတ္ထိ တသ္သာ ဝိဗ္ဘမနေနေဝ အသ္သမဏိဘာဝတော။

    Keci pana ‘‘hīnāyāvattanenāti bhikkhuniyā gihibhāvūpagamanenāti evamatthaṃ gahetvā bhikkhu pana vibbhantopi yāva sikkhaṃ na paccakkhāti, tāva bhikkhuyevāti adhiṭṭhānaṃ na vijahatī’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ ‘‘bhikkhuniyā hīnāyāvattanenā’’ti visesetvā avuttattā, bhikkhuniyā ca gihibhāvūpagamane adhiṭṭhānavijahanaṃ visuṃ vattabbanti natthi tassā vibbhamaneneva assamaṇibhāvato.

    သိက္ခာယာတိ ဘိက္ခုသိက္ခာယ။ ပဟာနေနာတိ ပစ္စက္ခာနေန။ သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ပနေတ္ထ သစေ ဘိက္ခုလိင္ဂေ ဌိတော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာတိ, တသ္သ ကာယလဂ္ဂမ္ပိစီဝရံ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိဇဟတီတိ ဒသ္သနတ္ထံ ဂဟိတံ။ ‘‘သိက္ခာယ စ ပဟာနတော’’တိ စ လိခန္တိ, တံ ‘‘ဟီနာယာဝတ္တနေနာပိ, သိက္ခာယ စ ပဟာနတော’’တိ ပာဌက္ကမေ သတိ ယုဇ္ဇတိ။ ယထာဝုတ္တော ပန ပာဌော ‘‘သိက္ခာယ စ ပဟာနေန, ဟီနာယာဝတ္တနေနပီ’’တိ ပာဌက္ကမေ ယုဇ္ဇတိ။ ယထာ တထာ ဝာ ဟောတု, န ကောစိ ဝိရောဓော။

    Sikkhāyāti bhikkhusikkhāya. Pahānenāti paccakkhānena. Sikkhāpaccakkhānaṃ panettha sace bhikkhuliṅge ṭhito sikkhaṃ paccakkhāti, tassa kāyalaggampicīvaraṃ adhiṭṭhānaṃ vijahatīti dassanatthaṃ gahitaṃ. ‘‘Sikkhāya ca pahānato’’ti ca likhanti, taṃ ‘‘hīnāyāvattanenāpi, sikkhāya ca pahānato’’ti pāṭhakkame sati yujjati. Yathāvutto pana pāṭho ‘‘sikkhāya ca pahānena, hīnāyāvattanenapī’’ti pāṭhakkame yujjati. Yathā tathā vā hotu, na koci virodho.

    ပစ္စုဒ္ဓာရေနာတိ စီဝရသ္သ ပစ္စုဒ္ဓရဏေန။ ‘‘ကာလကိရိယာယာ’’တိ အဋ္ဌကထာဝစနတော ဝိနာသေနာတိ စီဝရသာမိကသ္သ ဇီဝိတဝိနာသောဝ ဝုစ္စတီတိ။ လိင္ဂသ္သ ပရိဝတ္တနာတိ ဘိက္ခုသ္သ ဣတ္ထိလိင္ဂပရိဝတ္တနာ, ဘိက္ခုနိယာ ပုရိသလိင္ဂပရိဝတ္တနာတိ ဧဝံ ဥဘယထာ လိင္ဂသ္သ ပရိဝတ္တနေန။ သဗ္ဗံ နဝဝိဓမ္ပိ စီဝရံ။ အဓိဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဣမေဟိ အဋ္ဌဟီ’’တိ သေသော။ ဝုတ္တောဝာယမတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တတ္ထ ပုရိမေဟိ အဋ္ဌဟိ သဗ္ဗစီဝရာနိ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိဇဟန္တီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉)။ ဘိဇ္ဇတီတိ ပဇဟတိ။ ဆိဒ္ဒသ္သ ဘာဝော ဆိဒ္ဒဘာဝော, တသ္မိံ, ဆိဒ္ဒေ သတိ ဆိဒ္ဒေ ဇာတေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တိစီဝရန္တိ တီသု စီဝရေသု အညတရန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တိစီဝရမေဝ ဝာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဆိဒ္ဒဘာဝေန ပန တိစီဝရသ္သေဝာ’’တိ။

    Paccuddhārenāti cīvarassa paccuddharaṇena. ‘‘Kālakiriyāyā’’ti aṭṭhakathāvacanato vināsenāti cīvarasāmikassa jīvitavināsova vuccatīti. Liṅgassa parivattanāti bhikkhussa itthiliṅgaparivattanā, bhikkhuniyā purisaliṅgaparivattanāti evaṃ ubhayathā liṅgassa parivattanena. Sabbaṃ navavidhampi cīvaraṃ. Adhiṭṭhānanti ettha ‘‘imehi aṭṭhahī’’ti seso. Vuttovāyamattho aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tattha purimehi aṭṭhahi sabbacīvarāni adhiṭṭhānaṃ vijahantī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469). Bhijjatīti pajahati. Chiddassa bhāvo chiddabhāvo, tasmiṃ, chidde sati chidde jāteti vuttaṃ hoti. Ticīvaranti tīsu cīvaresu aññataranti vuttaṃ hoti. Ticīvarameva vāti gahetabbaṃ. Vuttañca ‘‘chiddabhāvena pana ticīvarassevā’’ti.

    ၅၆၇. ကီဝပ္ပမာဏေ ဆိဒ္ဒေ ဇာတေတိ အာဟ ‘‘ကနိဋ္ဌသ္သာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ကနိဋ္ဌ။ပေ.။ မာဏက’’န္တိ ဣမိနာ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒံ ဒသ္သေတိ။

    567. Kīvappamāṇe chidde jāteti āha ‘‘kaniṭṭhassā’’tiādi. ‘‘Kaniṭṭha…pe… māṇaka’’nti iminā heṭṭhimaparicchedaṃ dasseti.

    ၅၆၈. ဧကော တန္တုပီတိ ဒီဃတော ဝာ တိရိယတော ဝာ ဧကမ္ပိ သုတ္တံ။

    568.Ekotantupīti dīghato vā tiriyato vā ekampi suttaṃ.

    ၅၆၉. ဇိဏ္ဏဋ္ဌာနေ အဂ္ဂဠံ ဒေန္တေန တေစီဝရိကေန ဝတ္တိတဗ္ဗဝိဓိံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ပဌမ’’န္တိအာဒိ။ ပဌမန္တိ ဆိန္နဋ္ဌာနသ္သ ဆိန္ဒနတော ပုဗ္ဗေယေဝ။ အဂ္ဂဠံ ဒတ္ဝာတိ ဝတ္ထခဏ္ဍံ အလ္လိယာပေတ္ဝာ။ ရက္ခတီတိ ဧတ္ထ ‘‘အဓိဋ္ဌာန’’န္တိ အနုဝတ္တတေ, ‘‘တေစီဝရိကော ဘိက္ခူ’’တိ လဗ္ဘတိ, ဧဝံ ဝတ္ထခဏ္ဍံ အလ္လိယာပေန္တော တေစီဝရိကော ဘိက္ခု အဓိဋ္ဌာနံ ရက္ခတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိပရိယာယေန အဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတီတိ လဗ္ဘတိ။ ပဌမံ ဒ္ဝေ ကောဋိယော ဃဋေတ္ဝာတိ ယောဇနာ။ မဇ္ဈေ ဇိဏ္ဏံ အဓိဋ္ဌိတစီဝရံ မဇ္ဈေ ဆိန္ဒန္တော တတော ပုဗ္ဗေယေဝ ဒ္ဝေ ကောဋိယော ဧကတော ဃဋေတ္ဝာ သိဗ္ဗိတ္ဝာ။ ပစ္ဆာတိ ကောဋိဃဋနတော ပစ္ဆာ။ ဆိန္ဒတီတိ မဇ္ဈံ ဥဘယကောဋိံ ကာတုံ ဆိန္ဒတိ။ ရက္ခတီတိ ဝုတ္တပ္ပကာရမေဝ။

    569. Jiṇṇaṭṭhāne aggaḷaṃ dentena tecīvarikena vattitabbavidhiṃ dassetumāha ‘‘paṭhama’’ntiādi. Paṭhamanti chinnaṭṭhānassa chindanato pubbeyeva. Aggaḷaṃ datvāti vatthakhaṇḍaṃ alliyāpetvā. Rakkhatīti ettha ‘‘adhiṭṭhāna’’nti anuvattate, ‘‘tecīvariko bhikkhū’’ti labbhati, evaṃ vatthakhaṇḍaṃ alliyāpento tecīvariko bhikkhu adhiṭṭhānaṃ rakkhatīti vuttaṃ hoti. Vipariyāyena adhiṭṭhānaṃ bhindatīti labbhati. Paṭhamaṃ dve koṭiyo ghaṭetvāti yojanā. Majjhe jiṇṇaṃ adhiṭṭhitacīvaraṃ majjhe chindanto tato pubbeyeva dve koṭiyo ekato ghaṭetvā sibbitvā. Pacchāti koṭighaṭanato pacchā. Chindatīti majjhaṃ ubhayakoṭiṃ kātuṃ chindati. Rakkhatīti vuttappakārameva.

    ၅၇၀. တိစီဝရေ ကတ္ထ ဇာတံ ဆိဒ္ဒမဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတီတိ အာဟ ‘‘စတုရင္ဂုလာ’’တိအာဒိ။ စတ္တာရိ စ အဋ္ဌ စ စတုရဋ္ဌံ, စတုန္နံ အဋ္ဌန္နံ ဝာ အင္ဂုလာနံ သမာဟာရော စတုရဋ္ဌင္ဂုလံ, တသ္မာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ စတုရင္ဂုလာ အဋ္ဌင္ဂုလာတိ ယောဇနာ။ ဩရန္တိ အဗ္ဘန္တရံ။ ဧကဉ္စ ဒ္ဝေ စ ဧကဒ္ဝေ, တေသံ ဧကဒ္ဝိန္နံ, ‘‘စီဝရာန’’န္တိ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ, ဧကသ္သ စီဝရသ္သ, ဒ္ဝိန္နဉ္စ စီဝရာနန္တိ ယောဇနာ။ ယထာသင္ခ္ယာနုဒ္ဒေသဝသေန ဧကသ္သ တိရိယတော စတုရင္ဂုလတော ဩရံ, ဒ္ဝိန္နံ တိရိယတော အဋ္ဌင္ဂုလတော ဩရန္တိ ယောဇနာ။ ဝာက္ယဒ္ဝယေပိ ‘‘ဆိဒ္ဒံ ဘိန္ဒတေဝာ’’တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

    570. Ticīvare kattha jātaṃ chiddamadhiṭṭhānaṃ bhindatīti āha ‘‘caturaṅgulā’’tiādi. Cattāri ca aṭṭha ca caturaṭṭhaṃ, catunnaṃ aṭṭhannaṃ vā aṅgulānaṃ samāhāro caturaṭṭhaṅgulaṃ, tasmāti gahetabbaṃ. Caturaṅgulā aṭṭhaṅgulāti yojanā. Oranti abbhantaraṃ. Ekañca dve ca ekadve, tesaṃ ekadvinnaṃ, ‘‘cīvarāna’’nti pakaraṇato labbhati, ekassa cīvarassa, dvinnañca cīvarānanti yojanā. Yathāsaṅkhyānuddesavasena ekassa tiriyato caturaṅgulato oraṃ, dvinnaṃ tiriyato aṭṭhaṅgulato oranti yojanā. Vākyadvayepi ‘‘chiddaṃ bhindatevā’’ti yojetabbaṃ.

    ဧကသ္သ စီဝရသ္သာတိ အန္တရဝာသကစီဝရသ္သ။ တိရိယတောတိ ဝိတ္ထာရတော။ စတုရင္ဂုလံ ဩရန္တိ စတုရင္ဂုလတော အဗ္ဘန္တရေ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတိ။ ဒ္ဝိန္နန္တိ ဥတ္တရာသင္ဂသင္ဃာဋီနံ။ တိရိယတောတိ ဝိတ္ထာရတော။ အဋ္ဌင္ဂုလတော ဩရန္တိ အဋ္ဌင္ဂုလတော အဗ္ဘန္တရေ။ တိဏ္ဏမ္ပိ ဒီဃတော ဝိဒတ္ထိယာ ဩရံ ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတေဝာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ဝိဒတ္ထိ ဝဍ္ဎကိဝိဒတ္ထိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဝုတ္တပရိစ္ဆေဒဗ္ဘန္တရေ ဆိဒ္ဒေ ဇာတေ တသ္သ စီဝရသ္သ အတိရေကစီဝရတ္တာ ဒသာဟမနတိက္ကမိတ္ဝာ သူစိကမ္မံ ကတ္ဝာ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ တထာ အကရောန္တေန ပန ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။

    Ekassa cīvarassāti antaravāsakacīvarassa. Tiriyatoti vitthārato. Caturaṅgulaṃ oranti caturaṅgulato abbhantare chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati. Dvinnanti uttarāsaṅgasaṅghāṭīnaṃ. Tiriyatoti vitthārato. Aṭṭhaṅgulato oranti aṭṭhaṅgulato abbhantare. Tiṇṇampi dīghato vidatthiyā oraṃ chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindatevāti yojanā. Ettha vidatthi vaḍḍhakividatthi gahetabbā. Evaṃ vuttaparicchedabbhantare chidde jāte tassa cīvarassa atirekacīvarattā dasāhamanatikkamitvā sūcikammaṃ katvā adhiṭṭhātabbaṃ. Tathā akarontena pana parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātabbaṃ.

    ၅၇၁. ‘‘နိသီဒနသ္သာ’’တိ ‘‘နိသီဒနစီဝရသ္သာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဥတ္တရပဒလောပေန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒိယဍ္ဎာတိ ဧတ္ထ ဝိသေသိတဗ္ဗာ ဝိဒတ္ထိ ‘‘ဒ္ဝေ ဝိဒတ္ထိယော’’တိ စ ‘‘သုဂတသ္သ ဝိဒတ္ထိယာ’’တိ စ ဝုတ္တသာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ။ အဍ္ဎေန ဒုတိယာ ဒိယဍ္ဎာ, ဒုတိယံ အဍ္ဎမေတသ္သာတိ ‘‘ဒုတိယဍ္ဎာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ တိယ-ပစ္စယလောပေန ‘‘ဒိယဍ္ဎာ’’တိ ဝုတ္တံ, အဍ္ဎဒုတိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘သုဂတသ္သ ဝိဒတ္ထိယာ’’တိ ပမာဏနိယမသ္သ ကတတ္တာ ဝဍ္ဎကိဝိဒတ္ထိယာ တိသ္သော ဝိဒတ္ထိယော ဧကာ သုဂတဝိဒတ္ထိ ဟောတိ။ ဣဒံ နိသီဒနစီဝရံ ဒီဃတော ဝဍ္ဎကိဟတ္ထေန တိဟတ္ထံ, ဝိတ္ထာရတော ဆဠင္ဂုလာဓိကဒ္ဝိဟတ္ထပ္ပမာဏံ ဟောတိ။ ‘‘ဒသာ ဝိဒတ္ထီ’’တိ (ပာစိ. ၅၃၃) ဝုတ္တတ္တာ ဒိယဍ္ဎဟတ္ထာ ဒသာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    571.‘‘Nisīdanassā’’ti ‘‘nisīdanacīvarassā’’ti vattabbe uttarapadalopena vuttanti daṭṭhabbaṃ. Diyaḍḍhāti ettha visesitabbā vidatthi ‘‘dve vidatthiyo’’ti ca ‘‘sugatassa vidatthiyā’’ti ca vuttasāmatthiyā labbhati. Aḍḍhena dutiyā diyaḍḍhā, dutiyaṃ aḍḍhametassāti ‘‘dutiyaḍḍhā’’ti vattabbe tiya-paccayalopena ‘‘diyaḍḍhā’’ti vuttaṃ, aḍḍhadutiyāti vuttaṃ hoti. ‘‘Sugatassa vidatthiyā’’ti pamāṇaniyamassa katattā vaḍḍhakividatthiyā tisso vidatthiyo ekā sugatavidatthi hoti. Idaṃ nisīdanacīvaraṃ dīghato vaḍḍhakihatthena tihatthaṃ, vitthārato chaḷaṅgulādhikadvihatthappamāṇaṃ hoti. ‘‘Dasā vidatthī’’ti (pāci. 533) vuttattā diyaḍḍhahatthā dasāti veditabbā.

    ၅၇၂. စတသ္သောတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘ဝိဒတ္ထိယော’’တိ သာမတ္ထိယာဝ လဗ္ဘတိ။ ‘‘ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိယာ’’တိ ဝိဘတ္တိပရိဏာမေန ဒီဃတောတိ ယောဇနာ။

    572.Catassoti etthāpi ‘‘vidatthiyo’’ti sāmatthiyāva labbhati. ‘‘Kaṇḍuppaṭicchādiyā’’ti vibhattipariṇāmena dīghatoti yojanā.

    ၅၇၃. အဍ္ဎံ တေယ္ယံ တတိယံ ယသ္သာ သာ အဍ္ဎတေယ္ယာ, အဍ္ဎတတိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    573. Aḍḍhaṃ teyyaṃ tatiyaṃ yassā sā aḍḍhateyyā, aḍḍhatatiyāti vuttaṃ hoti.

    ၅၇၄. တတော ဥတ္တရိံ တဒုတ္တရိံ, တသ္သ တသ္သ ဝုတ္တပ္ပမာဏတော အတိရေကံ။ အဓိကစ္ဆေဒနန္တိ အဓိကသ္သ ပမာဏာတိရိတ္တဋ္ဌာနသ္သ ဆေဒနံ အသ္သ ပာစိတ္တိယသ္သ ဒေသနာယာတိ အဓိကစ္ဆေဒနံ, ဝုတ္တပ္ပမာဏတော အဓိကဋ္ဌာနံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဒေသေတဗ္ဗံ ပာစိတ္တိယံ။ ဥဒီရိတံ ဝုတ္တံ ပာဠိယာတိ အတ္ထော။

    574. Tato uttariṃ taduttariṃ, tassa tassa vuttappamāṇato atirekaṃ. Adhikacchedananti adhikassa pamāṇātirittaṭṭhānassa chedanaṃ assa pācittiyassa desanāyāti adhikacchedanaṃ, vuttappamāṇato adhikaṭṭhānaṃ chinditvā desetabbaṃ pācittiyaṃ. Udīritaṃ vuttaṃ pāḷiyāti attho.

    ၅၇၅. အပ္ပမာဏေနာတိ ဂုဏဝသေန အပ္ပမာဏေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန။

    575.Appamāṇenāti guṇavasena appamāṇena sammāsambuddhena.

    ၅၇၆. သဗ္ဗံ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သဗ္ဗ’’န္တိ ဣမိနာ အဋ္ဌကထာယ အာဂတံ နီလာဒိံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ မဟန္တာဒိဘေဒံ သဗ္ဗံ ပစ္စတ္ထရဏစီဝရံ ဝဋ္ဋတိ။

    576. Sabbaṃ vaṭṭatīti sambandho. ‘‘Sabba’’nti iminā aṭṭhakathāya āgataṃ nīlādiṃ saṅgaṇhāti. Mahantādibhedaṃ sabbaṃ paccattharaṇacīvaraṃ vaṭṭati.

    ၅၇၇. ‘‘မုခပုဉ္ဆနစောဠံ ဧက’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ဧကံ ဓောဝိတ္ဝာ ယာဝ သုက္ခာပီယတိ, တာဝ အညေန မုခပုဉ္ဆနေန ဘဝိတဗ္ဗတ္တာ အာဟ ‘‘ဒ္ဝေပိ ဝဋ္ဋန္တိ သဗ္ဗထာ’’တိ။

    577. ‘‘Mukhapuñchanacoḷaṃ eka’’nti padacchedo. Ekaṃ dhovitvā yāva sukkhāpīyati, tāva aññena mukhapuñchanena bhavitabbattā āha ‘‘dvepi vaṭṭanti sabbathā’’ti.

    ၅၇၉. ပမာဏတော, ဂဏနတော စ အတီတာတိ ပမာဏဂဏနာတီတာ။ ‘‘ပမာဏာတီတာ’’တိ ဝစနေန ဝိနယဓရာနံ အပ္ပမာဏဂုဏတံ ဒသ္သေတိ, ‘‘ဂဏနာတီတာ’’တိ ဣမိနာ အတိက္ကန္တဂဏနတံ။ ပကတံ ဝိနယေ ပဌမံ ကတံ ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ ပညတ္တံ ဇာနန္တီတိ ပကတညူ, ဝိနယဓရာ, တေ ပကတညုနော။ အပရိမာဏဂုဏမဏိဂဏဘူသိတဥပာလိဒာသကာဒိမဟာထေရာစရိယပရမ္ပရာဂတာ သင္ခ္ယာပထာတီတာ ဝိနယဓရာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    579. Pamāṇato, gaṇanato ca atītāti pamāṇagaṇanātītā. ‘‘Pamāṇātītā’’ti vacanena vinayadharānaṃ appamāṇaguṇataṃ dasseti, ‘‘gaṇanātītā’’ti iminā atikkantagaṇanataṃ. Pakataṃ vinaye paṭhamaṃ kataṃ buddhena bhagavatā paññattaṃ jānantīti pakataññū, vinayadharā, te pakataññuno. Aparimāṇaguṇamaṇigaṇabhūsitaupālidāsakādimahātherācariyaparamparāgatā saṅkhyāpathātītā vinayadharāti vuttaṃ hoti.

    ၅၈၀. သုဂတဋ္ဌင္ဂုလာယာမန္တိ ဝဍ္ဎကိရတနပ္ပမာဏဒီဃံ။ စတုရင္ဂုလဝိတ္ထတန္တိ ဝဍ္ဎကိဝိဒတ္ထိပ္ပမာဏဝိတ္ထာရံ။ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ စီဝရံ နာမ ဟောတိ။ ပစ္ဆိမံ စီဝရန္တိ ပရိသ္သာဝနပဋာဒီနံ ဝိသေသနံ, ပစ္ဆိမစီဝရပ္ပမာဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    580.Sugataṭṭhaṅgulāyāmanti vaḍḍhakiratanappamāṇadīghaṃ. Caturaṅgulavitthatanti vaḍḍhakividatthippamāṇavitthāraṃ. Vikappanupagaṃ pacchimaṃ cīvaraṃ nāma hoti. Pacchimaṃ cīvaranti parissāvanapaṭādīnaṃ visesanaṃ, pacchimacīvarappamāṇanti vuttaṃ hoti.

    ၅၈၁. ပရိသ္သာဝပဋန္တိ ဥဒကပရိသ္သာဝနတ္ထံ ပဋံ။ ပတ္တတ္ထဝိကန္တိ ပတ္တကဉ္စုကံ။ ပောတ္ထကတ္ထဝိကန္တိ ပောတ္ထကကဉ္စုကံ ။ အာဒိဂ္ဂဟဏေန ပစ္ဆိမပ္ပမာဏာဒိံ ယံ ကိဉ္စိ ပဋံ, ဒဏ္ဍပဋဉ္စ သင္ဂဏ္ဟာတိ။

    581.Parissāvapaṭanti udakaparissāvanatthaṃ paṭaṃ. Pattatthavikanti pattakañcukaṃ. Potthakatthavikanti potthakakañcukaṃ . Ādiggahaṇena pacchimappamāṇādiṃ yaṃ kiñci paṭaṃ, daṇḍapaṭañca saṅgaṇhāti.

    ၅၈၂. အဓိဋ္ဌာတုန္တိ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတုံ။ ဌပိတေတိ အနဓိဋ္ဌာယ ဌပိတေ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘အနာပတ္တီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉) အာဟ။ နတ္ထိ ဒောသတာတိ ဒောသော ဧဝ ဒောသတာ။ ‘‘အတ္တနော သန္တကဘာဝတော မောစေတ္ဝာ ဌပိတံ သန္ဓာယ မဟာပစ္စရိယံ အနာပတ္တိ ဝုတ္တာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဣမိနာ ဘေသဇ္ဇံ စေတာပေသ္သာမိ, ဣဒံ မာတုယာ ဒသ္သာမီ’’တိ ဌပေန္တေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ‘‘ဣဒံ ဘေသဇ္ဇသ္သ, မာတုယာ’’တိ ဝိဘဇိတ္ဝာ သသန္တကဘာဝတော မောစိတေ အဓိဋ္ဌာနကိစ္စံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဟောတိ စေတ္ထ –

    582.Adhiṭṭhātunti parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ. Ṭhapiteti anadhiṭṭhāya ṭhapite. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘anāpattī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469) āha. Natthi dosatāti doso eva dosatā. ‘‘Attano santakabhāvato mocetvā ṭhapitaṃ sandhāya mahāpaccariyaṃ anāpatti vuttā’’ti vadanti. ‘‘Iminā bhesajjaṃ cetāpessāmi, idaṃ mātuyā dassāmī’’ti ṭhapentena adhiṭṭhātabbaṃ. ‘‘Idaṃ bhesajjassa, mātuyā’’ti vibhajitvā sasantakabhāvato mocite adhiṭṭhānakiccaṃ natthīti adhippāyo. Hoti cettha –

    ‘‘ယံ ဝတ္ထံ ဘိက္ခုနာ လဒ္ဓံ၊ ကတံ မာတာဒိသန္တကံ။

    ‘‘Yaṃ vatthaṃ bhikkhunā laddhaṃ, kataṃ mātādisantakaṃ;

    နိသ္သဂ္ဂိယံ န ဟောတီတိ၊ တမာဟု ဝိနယညုနော’’တိ။

    Nissaggiyaṃ na hotīti, tamāhu vinayaññuno’’ti.

    ၅၈၃. ဝသ္သမာသေ စတုရောတိ ဝသ္သာနေ စတုရော မာသေ, အဓိဋ္ဌာနကိရိယာယ စတ္တာရော မာသေ အဝိစ္ဆေဒောတိ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ ဝသ္သိကေ စတ္တာရော မာသေ နိဝာသေတဗ္ဗာ သာဋိကာ ဝသ္သိကသာဋိကာ။

    583.Vassamāse caturoti vassāne caturo māse, adhiṭṭhānakiriyāya cattāro māse avicchedoti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Vassike cattāro māse nivāsetabbā sāṭikā vassikasāṭikā.

    ၅၈၄. ကဏ္ဍုံ ပဋိစ္ဆာဒေတီတိ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ, ကဏ္ဍုရောဂာတုရသ္သ ဘိက္ခုနော တပ္ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထမနုညာတစီဝရသ္သေတမဓိဝစနံ။ ဟောန္တိ စေတ္ထ –

    584. Kaṇḍuṃ paṭicchādetīti kaṇḍuppaṭicchādi, kaṇḍurogāturassa bhikkhuno tappaṭicchādanatthamanuññātacīvarassetamadhivacanaṃ. Honti cettha –

    ‘‘မာတိကဋ္ဌကထာယသ္သာ၊ ကဏ္ဍုစ္ဆာဒိကသာဋိယာ။

    ‘‘Mātikaṭṭhakathāyassā, kaṇḍucchādikasāṭiyā;

    န ကာလာတိက္ကမေ ဝုတ္တံ၊ အဓိဋ္ဌာနဝိဝဋ္ဋနံ။

    Na kālātikkame vuttaṃ, adhiṭṭhānavivaṭṭanaṃ.

    အဓိဋ္ဌာနပဟာနင္ဂေ-သု ဝုတ္တတ္တာ ဝိသေသတော။

    Adhiṭṭhānapahānaṅge-su vuttattā visesato;

    ဝီမံသိတဗ္ဗံ ဝိညူဟိ၊ တတ္ထ ယံ ကာရဏံ သိယာ’’တိ။

    Vīmaṃsitabbaṃ viññūhi, tattha yaṃ kāraṇaṃ siyā’’ti.

    ၅၈၆. ‘‘အသမ္မုခေ ဧတန္တိ စာ’’တိ ဝစနေနေဝ သမ္မုခေ ‘‘ဣမ’’န္တိ ဝိညာယတိ။ ဝိစက္ခဏော ပစ္စုဒ္ဓရေယ္ယာတိ ယောဇနာ။

    586.‘‘Asammukheetanti cā’’ti vacaneneva sammukhe ‘‘ima’’nti viññāyati. Vicakkhaṇo paccuddhareyyāti yojanā.

    ၅၈၇. အဓိဋ္ဌိတန္တိ အဓိဋ္ဌာနံ။

    587. Adhiṭṭhitanti adhiṭṭhānaṃ.

    ၅၈၈. ဣတိ သဗ္ဗမိဒန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တံ ဣဒံ တိစီဝရာဒီနံ ပမာဏာဒိသဗ္ဗဝိဓာနံ။ တေစီဝရိကဘိက္ခုနောတိ တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနေန အဓိဋ္ဌိတတေစီဝရိကသ္သ ဝိနယတေစီဝရိကသ္သ။ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ သမာဟာရော တိစီဝရံ, တိဏ္ဏံ တိစီဝရာနံ သမာဟာရောတိ ‘‘တိတိစီဝရ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဧကဒေသသရူပေကသေသနယေန ‘‘တိစီဝရ’’န္တိ နဝစီဝရာနိ သင္ဂဟိတာနိ, တိစီဝရေ နိယုတ္တော တေစီဝရိကောတိ ဝိနယတေစီဝရိကော ဝုစ္စတိ။ ဓုတင္ဂတေစီဝရိကသ္သာပိ တိစီဝရေ ဣဒမေဝ ဝိဓာနန္တိ သောပိ သင္ဂယ္ဟတိ။ အညေသု ဝာ ပန ဆသု စီဝရေသု ပရိက္ခာရစောဠံ ဧကံ အံသကာသာဝမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ တထာ ဝတ္ဝာဝာတိ ‘‘ဣမံ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝတ္ဝာ။ တံ ပရိက္ခာရစောဠံ။ ပရိက္ခာရစောဠမသ္သ အတ္ထိ, တတ္ထ ဝာ နိယုတ္တောတိ ပရိက္ခာရစောဠိကော။

    588.Iti sabbamidanti evaṃ vuttaṃ idaṃ ticīvarādīnaṃ pamāṇādisabbavidhānaṃ. Tecīvarikabhikkhunoti ticīvarādhiṭṭhānena adhiṭṭhitatecīvarikassa vinayatecīvarikassa. Tiṇṇaṃ cīvarānaṃ samāhāro ticīvaraṃ, tiṇṇaṃ ticīvarānaṃ samāhāroti ‘‘titicīvara’’nti vattabbe ekadesasarūpekasesanayena ‘‘ticīvara’’nti navacīvarāni saṅgahitāni, ticīvare niyutto tecīvarikoti vinayatecīvariko vuccati. Dhutaṅgatecīvarikassāpi ticīvare idameva vidhānanti sopi saṅgayhati. Aññesu vā pana chasu cīvaresu parikkhāracoḷaṃ ekaṃ aṃsakāsāvameva vaṭṭati. Tathā vatvāvāti ‘‘imaṃ parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhāmī’’tiādinā nayena vatvā. Taṃ parikkhāracoḷaṃ. Parikkhāracoḷamassa atthi, tattha vā niyuttoti parikkhāracoḷiko.

    ၅၈၉. ‘‘တိစီဝရံ ပန ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတိ, န ဝဋ္ဋတီ’’တိ အနုယောဂံ ကတ္ဝာ ‘‘ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉) အဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တတ္တာ ဣဓ ‘‘တိစီဝရ’’န္တိ စီဝရတ္တယမေဝ ဝုတ္တံ။ ‘‘သုခပရိဟာရတ္ထံ ဧကမ္ပိ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝစနတော ဧကဒေသေ သမုဒာယောပစာရဝသေန ဧကမ္ပိ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗမေဝ ဟောတိ။

    589. ‘‘Ticīvaraṃ pana parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ vaṭṭati, na vaṭṭatī’’ti anuyogaṃ katvā ‘‘vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469) aṭṭhakathāya vuttattā idha ‘‘ticīvara’’nti cīvarattayameva vuttaṃ. ‘‘Sukhaparihāratthaṃ ekampi vikappetabba’’nti vacanato ekadese samudāyopacāravasena ekampi vikappetabbameva hoti.

    ပရိက္ခာရစောဠံ ကာတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ဗဒ္ဓသီမတော ဗဟိ ဝသန္တေန ဧကကေန တေစီဝရိကေန အန္တောအရုဏေ အသတိယာ တီသု စီဝရေသု ဟတ္ထပာသေ အကတေသု နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ ဟောတီတိ, ဝိနယကမ္မံ ကာတုံ သဘာဂပုဂ္ဂလာနံ ဒုလ္လဘတ္တာ စ သုခပရိဟာရတ္ထံ တီသု ဧကံ ဝာ သဗ္ဗာနိ ဧဝ ဝာ တိစီဝရနာမေန ကတာဓိဋ္ဌာနာနိ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ပရိက္ခာရစောဠနာမေန အဓိဋ္ဌာတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    Parikkhāracoḷaṃ kātumpi vaṭṭatīti baddhasīmato bahi vasantena ekakena tecīvarikena antoaruṇe asatiyā tīsu cīvaresu hatthapāse akatesu nissaggiyaṃ pācittiyaṃ hotīti, vinayakammaṃ kātuṃ sabhāgapuggalānaṃ dullabhattā ca sukhaparihāratthaṃ tīsu ekaṃ vā sabbāni eva vā ticīvaranāmena katādhiṭṭhānāni paccuddharitvā parikkhāracoḷanāmena adhiṭṭhātumpi vaṭṭatīti vuttaṃ hoti.

    ဧဝံ အဂ္ဂဟေတ္ဝာ ‘‘သစေ တိစီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠာဓိဋ္ဌာနံ လဘေယ္ယ, ဥဒောသိတသိက္ခာပဒေ ပရိဟာရော နိရတ္ထကော ဘဝေယ္ယာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉) ဝုတ္တံ မဟာပဒုမတ္ထေရသ္သ မတံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဧဝံ စုဒောသိတေ’’တိအာဒိ။ ဧဝံ စေတိ ဧဝံ တိစီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပရိဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ စေ။ ဥဒောသိတေတိ ဣမသ္သ သိက္ခာပဒသ္သ အနန္တရေ ဒုတိယကထိနသိက္ခာပဒေ။ ဝုတ္တော ပရိဟာရောတိ ‘‘ဧကကုလသ္သ ဂာမော ဟောတိ ပရိက္ခိတ္တော စ။ အန္တောဂာမေ စီဝရံ နိက္ခိပိတ္ဝာ အန္တောဂာမေ ဝတ္ထဗ္ဗ’’န္တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၄၇၈) နယေန ပဒဘာဇနာဝသာနေ ဝုတ္တော, ဣဓ စ ‘‘ဂာမာဒီသု ပဒေသေသူ’’တိအာဒိနာ နယေန အနန္တရံ ဝက္ခမာနော တိစီဝရသ္သ ပရိဟရဏဝိဓိ။ နိရတ္ထကောတိ ပရိက္ခာရစောဠနာမေန အဓိဋ္ဌိတစီဝရသ္သ တေန ဝိဓိနာ တိစီဝရံ အပရိဟရန္တသ္သာပိ ဘိက္ခုနော အနာပတ္တိဘာဝတော နိပ္ပယောဇနောတိ အတ္ထော။

    Evaṃ aggahetvā ‘‘sace ticīvaraṃ parikkhāracoḷādhiṭṭhānaṃ labheyya, udositasikkhāpade parihāro niratthako bhaveyyā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469) vuttaṃ mahāpadumattherassa mataṃ dassetumāha ‘‘evaṃ cudosite’’tiādi. Evaṃ ceti evaṃ ticīvaraṃ parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhahitvā pariharituṃ vaṭṭati ce. Udositeti imassa sikkhāpadassa anantare dutiyakathinasikkhāpade. Vutto parihāroti ‘‘ekakulassa gāmo hoti parikkhitto ca. Antogāme cīvaraṃ nikkhipitvā antogāme vatthabba’’ntiādinā (pārā. 478) nayena padabhājanāvasāne vutto, idha ca ‘‘gāmādīsu padesesū’’tiādinā nayena anantaraṃ vakkhamāno ticīvarassa pariharaṇavidhi. Niratthakoti parikkhāracoḷanāmena adhiṭṭhitacīvarassa tena vidhinā ticīvaraṃ apariharantassāpi bhikkhuno anāpattibhāvato nippayojanoti attho.

    ၅၉၀. တပ္ပရိဟရိတုမာဟ ‘‘န’’ဣစ္စာဒိ။ န နိရတ္ထကောတိ ယောဇနာ။ ဟေတုံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘တေစီဝရိကသ္သေဝာ’’တိအာဒိ။ ယော တိစီဝရနာမေန အဓိဋ္ဌာနံ အပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ အန္တောအရုဏေ စီဝရံ ဟတ္ထပာသတော အမောစေတ္ဝာ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတိ, တာဒိသသ္သ တေစီဝရိကသ္သေဝ တသ္မိံ သိက္ခာပဒေ ဥဒောသိတပရိဟာရသ္သ ဘဂဝတာ ဒေသိတတ္တာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ တာဒိသသ္သေဝ တေစီဝရိကသ္သ ဥဒောသိတသိက္ခာပဒေ ပရိဟာရော ဝုတ္တော, တသ္မာ။ တံ သဗ္ဗမ္ပီတိ တံ နဝဝိဓံ သဗ္ဗမ္ပိ စီဝရံ။ ပရိက္ခာရစောဠသ္သာတိ ပရိက္ခာရစောဠနာမေန အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ စီဝရံ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမသ္သ ပရိက္ခာရစောဠနာမေန အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတိ။

    590. Tappariharitumāha ‘‘na’’iccādi. Na niratthakoti yojanā. Hetuṃ dassetumāha ‘‘tecīvarikassevā’’tiādi. Yo ticīvaranāmena adhiṭṭhānaṃ apaccuddharitvā satiṃ upaṭṭhapetvā antoaruṇe cīvaraṃ hatthapāsato amocetvā aruṇaṃ uṭṭhāpeti, tādisassa tecīvarikasseva tasmiṃ sikkhāpade udositaparihārassa bhagavatā desitattāti attho. Yasmā tādisasseva tecīvarikassa udositasikkhāpade parihāro vutto, tasmā. Taṃ sabbampīti taṃ navavidhaṃ sabbampi cīvaraṃ. Parikkhāracoḷassāti parikkhāracoḷanāmena adhiṭṭhahitvā cīvaraṃ paribhuñjitukāmassa parikkhāracoḷanāmena adhiṭṭhātuṃ vaṭṭati.

    ၅၉၁. ဣမိနာ ဥဒောသိတပရိဟာရသ္သ အနိရတ္ထကဘာဝံ သာဓေတ္ဝာ ဣဒာနိ ‘‘တိစီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠနာမေနာပိ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣမသ္သ အဓိကတ္ထသ္သ မဟာကာရုဏိကေန အနုညာတဘာဝေ ကိရိယန္တရာနုဇာနနသင္ခာတအဓိကဝစနသ္သ ဉာပကဟေတုဘာဝံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘အဓိဋ္ဌေတီ’’တိအာဒိ။ ဣမသ္မိံယေဝ သိက္ခာပဒေ အနာပတ္တိဝာရေ ‘‘အနာပတ္တိ အန္တောဒသာဟံ အဓိဋ္ဌေတိ, ဝိကပ္ပေတီ’’တိ ပာဌေ အနာပတ္တိဘာဝေ ‘‘အဓိဋ္ဌေတီ’’တိ ဧတ္တကေနေဝ ပရိယတ္တေ (ပာရာ. ၄၆၉) ‘‘ဝိကပ္ပေတီ’’တိ ကိရိယန္တရာနုဇာနနေန ပကာရန္တရေနာပိ ဒောသော နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယသ္သ ဝိညာပိတတ္တာတိ အတ္ထော။

    591. Iminā udositaparihārassa aniratthakabhāvaṃ sādhetvā idāni ‘‘ticīvaraṃ parikkhāracoḷanāmenāpi adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatī’’ti imassa adhikatthassa mahākāruṇikena anuññātabhāve kiriyantarānujānanasaṅkhātaadhikavacanassa ñāpakahetubhāvaṃ dassetumāha ‘‘adhiṭṭhetī’’tiādi. Imasmiṃyeva sikkhāpade anāpattivāre ‘‘anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’’ti pāṭhe anāpattibhāve ‘‘adhiṭṭhetī’’ti ettakeneva pariyatte (pārā. 469) ‘‘vikappetī’’ti kiriyantarānujānanena pakārantarenāpi doso natthīti adhippāyassa viññāpitattāti attho.

    ၅၉၂. ဧဝံ ကရောန္တသ္သာတိ တိစီဝရနာမေန အဓိဋ္ဌာနံ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ပရိက္ခာရစောဠနာမေန အဓိဋ္ဌဟန္တသ္သ။ ဣဒာနိ အတိပ္ပသင္ဂံ ဒသ္သေတုကာမသ္သ စောဒကသ္သ အဓိပ္ပာယံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဧဝ’’န္တိအာဒိ။ မူလာဓိဋ္ဌာနံ ပဟာယ ကာတဗ္ဗပ္ပကာရန္တရသ္သာပိ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ တိစီဝရံ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ မုခပုဉ္ဆနာဒိကံ ကတ္ဝာ အဓိဋ္ဌဟတောပိ ဒောသော န သိယာတိ ကသ္မာ နာပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ နဣတိ အတိပ္ပသင္ဂနိဝာရဏေ။

    592.Evaṃ karontassāti ticīvaranāmena adhiṭṭhānaṃ paccuddharitvā parikkhāracoḷanāmena adhiṭṭhahantassa. Idāni atippasaṅgaṃ dassetukāmassa codakassa adhippāyaṃ dassetumāha ‘‘eva’’ntiādi. Mūlādhiṭṭhānaṃ pahāya kātabbappakārantarassāpi vijjamānattā ticīvaraṃ paccuddharitvā mukhapuñchanādikaṃ katvā adhiṭṭhahatopi doso na siyāti kasmā nāpajjatīti attho. Naiti atippasaṅganivāraṇe.

    ၅၉၃. ကိစ္စဝိဓာနတောတိ တေသံ မုခပုဉ္ဆနာဒီနံ အတ္တနော အတ္တနော ကိစ္စသ္သ သာဓနတော, တာဒိသံ ကိစ္စဝိသေသာပေက္ခံ ဝိနာ တံတံနာမေန အဓိဋ္ဌာတုံ န ယုဇ္ဇတီတိ အဓိပ္ပာယော။ အကိစ္စသ္သာတိ မုခပုဉ္ဆနာဒိကိစ္စရဟိတသ္သ။ အဓိကသ္သာတိ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ပဌမံ အဓိဋ္ဌာနသ္သ ဝိဇဟိတတ္တာ အတိရေကသ္သ။ အသ္သာတိ တိစီဝရသ္သ။ အဓိဋ္ဌာနံ တု ယုဇ္ဇတီတိ ဒသာဟံ အနတိက္ကမိတ္ဝာ ပရိက္ခာရစောဠနာမေန အဓိဋ္ဌာနံ ပန ယုဇ္ဇတိ။

    593.Kiccavidhānatoti tesaṃ mukhapuñchanādīnaṃ attano attano kiccassa sādhanato, tādisaṃ kiccavisesāpekkhaṃ vinā taṃtaṃnāmena adhiṭṭhātuṃ na yujjatīti adhippāyo. Akiccassāti mukhapuñchanādikiccarahitassa. Adhikassāti paccuddharitvā paṭhamaṃ adhiṭṭhānassa vijahitattā atirekassa. Assāti ticīvarassa. Adhiṭṭhānaṃ tu yujjatīti dasāhaṃ anatikkamitvā parikkhāracoḷanāmena adhiṭṭhānaṃ pana yujjati.

    ၅၉၄. နိဓာနသ္သ မုခံ ဥပာယောတိ နိဓာနမုခံ, အန္တရဝာသကာဒိတံတံစီဝရနာမေန အဓိဋ္ဌာနတော အတိရေကံ ယံ ကိဉ္စိ စီဝရံ ယထာ ဌပိတံ အာပတ္တိံ န ကရောတိ, တထာ နိဓာနသ္သ ဥပာယောတိ အတ္ထော။ ဧတံ ပရိက္ခာရစောဠာဓိဋ္ဌာနံ။ မဟာပစ္စရိယန္တိ ဗ္ရာဟ္မဏတိသ္သဘယေ ဘိက္ခုသင္ဃံ ဇမ္ဗုဒီပံ နေတုံ သက္ကသ္သ ဒေဝာနမိန္ဒသ္သ အာဏတ္တိယာ ဝိသုကမ္မေန နိမ္မိတမဟာပစ္စရိယံ နိသီဒိတ္ဝာ လိခိတတ္တာ တံနာမကာယံ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ, ‘‘မဟာပစ္စရိယာဒိသူ’’တိပိ လိခန္တိ။

    594. Nidhānassa mukhaṃ upāyoti nidhānamukhaṃ, antaravāsakāditaṃtaṃcīvaranāmena adhiṭṭhānato atirekaṃ yaṃ kiñci cīvaraṃ yathā ṭhapitaṃ āpattiṃ na karoti, tathā nidhānassa upāyoti attho. Etaṃ parikkhāracoḷādhiṭṭhānaṃ. Mahāpaccariyanti brāhmaṇatissabhaye bhikkhusaṅghaṃ jambudīpaṃ netuṃ sakkassa devānamindassa āṇattiyā visukammena nimmitamahāpaccariyaṃ nisīditvā likhitattā taṃnāmakāyaṃ vinayaṭṭhakathāyaṃ, ‘‘mahāpaccariyādisū’’tipi likhanti.

    ၅၉၅. ပရိက္ခာရစောဠနာမေန အဓိဋ္ဌာနဝိဓာနသ္သ ဝုတ္တပ္ပမာဏံ ကတမန္တိ အာဟ ‘‘စီဝရ’’န္တိအာဒိ။ ‘‘နိဒာနေ ဥပ္ပတ္တိတော’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ‘‘စီဝရံ ပရိပုဏ္ဏ’’န္တိ နိဒာနေ ‘‘တိစီဝရံ သမ္ပုဏ္ဏံ ဝိဇ္ဇတိ, ဣဒမတိရေကစီဝရံ ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ဘိက္ခူဟိ ဘဂဝတော အာရောစိတဝတ္ထုမ္ဟိ ။ ဥပ္ပတ္တိတောတိ ပရိက္ခာရစောဠာဓိဋ္ဌာနသ္သ ဥပ္ပန္နတ္တာ, အနုညာတတ္တာတိ အတ္ထော။ ‘‘တေန ခော ပန သမယေန ဘိက္ခူနံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ တိစီဝရံ, အတ္ထော စ ဟောတိ ပရိသ္သာဝနေဟိပိ ထဝိကာဟိပိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ပရိက္ခာရစောဠက’’န္တိ (မဟာဝ. ၃၅၇) ဧတ္ထ ပာဠိယံ ဧဝံ ဝိပ္ပဝာသသုခတ္ထံ နာမေနာဓိဋ္ဌိတတိစီဝရံ အဓိဋ္ဌာနံ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ပရိက္ခာရစောဠနာမေန အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သာဓနေန တဒေကသာဓနတ္တာ ဧဝ ဧကမ္ပိ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝုတ္တမေဝ ဟောတိ။ တေနေဝာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဧဝဉ္စ သတိ ယော တိစီဝရေ ဧကေန စီဝရေန ဝိပ္ပဝသိတုကာမော ဟောတိ, တသ္သ တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနံ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ ဝိပ္ပဝာသသုခတ္ထံ ဝိကပ္ပနာယ ဩကာသော ဒိန္နော ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉)။

    595. Parikkhāracoḷanāmena adhiṭṭhānavidhānassa vuttappamāṇaṃ katamanti āha ‘‘cīvara’’ntiādi. ‘‘Nidāne uppattito’’ti padacchedo. ‘‘Cīvaraṃ paripuṇṇa’’nti nidāne ‘‘ticīvaraṃ sampuṇṇaṃ vijjati, idamatirekacīvaraṃ kiṃ kātabba’’nti bhikkhūhi bhagavato ārocitavatthumhi . Uppattitoti parikkhāracoḷādhiṭṭhānassa uppannattā, anuññātattāti attho. ‘‘Tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ paripuṇṇaṃ hoti ticīvaraṃ, attho ca hoti parissāvanehipi thavikāhipi. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi bhikkhave parikkhāracoḷaka’’nti (mahāva. 357) ettha pāḷiyaṃ evaṃ vippavāsasukhatthaṃ nāmenādhiṭṭhitaticīvaraṃ adhiṭṭhānaṃ paccuddharitvā parikkhāracoḷanāmena adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatīti sādhanena tadekasādhanattā eva ekampi cīvaraṃ vikappetuṃ vaṭṭatīti vuttameva hoti. Tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘evañca sati yo ticīvare ekena cīvarena vippavasitukāmo hoti, tassa ticīvarādhiṭṭhānaṃ paccuddharitvā vippavāsasukhatthaṃ vikappanāya okāso dinno hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469).

    ၅၉၆-၈. ဧတ္တာဝတာ ကပ္ပိယစီဝရဉ္စ တတ္ထ ကတ္တဗ္ဗဉ္စ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ အကပ္ပိယစီဝရံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ကုသဝာကာဒီ’’တိအာဒိ။ ကုသန္တိ ဒဗ္ဗတိဏံ။ ဝာကန္တိ ရုက္ခာဒီနံ ဝာကံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဖလကံ ဂဟိတံ, စီရ-သဒ္ဒော စီဝရပရိယာယော, ဣမသ္မိံ ကုသာဒယော ဂန္ထေတ္ဝာ ကတေ စီဝရေယေဝ ဝတ္တတိ။ ကေသဇံ ကမ္ဗလန္တိ မနုသ္သကေသေဟိ ဝီတကမ္ဗလဉ္စ။ ဝာလဇံ ကမ္ဗလန္တိ အသ္သဝာလစမရဝာလေဟိ ဝီတကမ္ဗလဉ္စ။ ဥလူကပက္ခန္တိ ကောသိယသကုဏပတ္တံ။ ဣဓ ပန တံ ဂန္ထေတ္ဝာ ကတစီဝရမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အဇိနက္ခိပေတိ အဇိနဒီပိစမ္မေ။ ‘‘ဓာရယတော ထုလ္လစ္စယ’’န္တိ ပစ္စေကံ သမ္ဗန္ဓော။

    596-8. Ettāvatā kappiyacīvarañca tattha kattabbañca dassetvā idāni akappiyacīvaraṃ dassetumāha ‘‘kusavākādī’’tiādi. Kusanti dabbatiṇaṃ. Vākanti rukkhādīnaṃ vākaṃ. Ādi-saddena phalakaṃ gahitaṃ, cīra-saddo cīvarapariyāyo, imasmiṃ kusādayo ganthetvā kate cīvareyeva vattati. Kesajaṃ kambalanti manussakesehi vītakambalañca. Vālajaṃ kambalanti assavālacamaravālehi vītakambalañca. Ulūkapakkhanti kosiyasakuṇapattaṃ. Idha pana taṃ ganthetvā katacīvarameva gahetabbaṃ. Ajinakkhipeti ajinadīpicamme. ‘‘Dhārayato thullaccaya’’nti paccekaṃ sambandho.

    ကဒလိဒုသ္သေတိ ကဒလိဝာကမယဝတ္ထေ။ ဧရကဒုသ္သေတိ ဧရကမယဝတ္ထေ။ အက္ကဒုသ္သေတိ အက္ကဒဏ္ဍေ ဝာ တေသံ သုတ္တာနိ ဝာ ဂဟေတ္ဝာ ကတဝတ္ထေ။ ပောတ္ထကေတိ မကစိဝာကမယဝတ္ထေ။ တိရီဋေ ဝာတိ ဧဝံနာမကေ ရုက္ခတစေ။ ဝေဌနေတိ သီသဝေဌနေ။ ကဉ္စုကေတိ ကဝစေ။

    Kadalidusseti kadalivākamayavatthe. Erakadusseti erakamayavatthe. Akkadusseti akkadaṇḍe vā tesaṃ suttāni vā gahetvā katavatthe. Potthaketi makacivākamayavatthe. Tirīṭe vāti evaṃnāmake rukkhatace. Veṭhaneti sīsaveṭhane. Kañcuketi kavace.

    သဗ္ဗနီလကေတိ ကေဝလနီလကေ။ ဧသ နယော မဉ္ဇေဋ္ဌာဒီသု။ မဟာနာမရတ္တေတိ တနုပဒုမဒလဝဏ္ဏရတ္တေ။ မဟာရင္ဂရတ္တေတိ သတပဒိဝဏ္ဏရတ္တေ။

    Sabbanīlaketi kevalanīlake. Esa nayo mañjeṭṭhādīsu. Mahānāmaratteti tanupadumadalavaṇṇaratte. Mahāraṅgaratteti satapadivaṇṇaratte.

    ၅၉၉. အစ္ဆိန္နဒသကေတိ အစ္ဆိန္နာ ဒသာ ယသ္သ, တသ္မိံ စီဝရေ။ ဧသ နယော ဒီဃဒသေပိ။ ဖလဒသေတိ ဖလသဒိသဂန္ထိတာ ဒသာ ယသ္သ, တသ္မိံ။ ပုပ္ဖဒသေတိ ကဏ္ဏိကံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဝိကာသေတ္ဝာ ကတာ ဒသာ ယသ္သ, တသ္မိံ စီဝရေတိ အတ္ထော။ အစ္ဆိန္နစီဝရသ္သာတိ နဂ္ဂံ ကတ္ဝာ စောရေဟိ ဝိလုတ္တစီဝရသ္သ ။ ဧတ္ထာတိ ကုသဝာကာဒီသု, သဗ္ဗနီလာဒီသု စ။ ကိဉ္စီတိ ဧကမ္ပိ အကပ္ပိယံ နတ္ထိ အနနုလောမိကံ နတ္ထိ။ ‘‘နဂ္ဂေန ဧတေသု အကပ္ပိယစီဝရေသု ယံကိဉ္စိ လဒ္ဓံ, တေန ဟိရိကောပိနံ ပဋိစ္ဆာဒေတ္ဝာ ပစ္ဆာ ကပ္ပိယစီဝရေ လဒ္ဓေ တံ အဓိဝာသေတ္ဝာ ဣဒံ အကပ္ပိယစီဝရံ ပရိစ္စဇိတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗနီလကာဒိဝတ္ထေသု လဒ္ဓေသု ကပ္ပိယရဇနေန ရဇိတ္ဝာ, တံ ဝဏ္ဏံ နာသေတ္ဝာ ဝာ ကပ္ပိယဝတ္ထာနိ ဥဘယပသ္သေသု အလ္လိယာပေတ္ဝာ, ပဋိစ္ဆာဒေတ္ဝာ ဝာ နိဝာသေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။

    599.Acchinnadasaketi acchinnā dasā yassa, tasmiṃ cīvare. Esa nayo dīghadasepi. Phaladaseti phalasadisaganthitā dasā yassa, tasmiṃ. Pupphadaseti kaṇṇikaṃ bandhitvā vikāsetvā katā dasā yassa, tasmiṃ cīvareti attho. Acchinnacīvarassāti naggaṃ katvā corehi viluttacīvarassa . Etthāti kusavākādīsu, sabbanīlādīsu ca. Kiñcīti ekampi akappiyaṃ natthi ananulomikaṃ natthi. ‘‘Naggena etesu akappiyacīvaresu yaṃkiñci laddhaṃ, tena hirikopinaṃ paṭicchādetvā pacchā kappiyacīvare laddhe taṃ adhivāsetvā idaṃ akappiyacīvaraṃ pariccajitabbaṃ. Sabbanīlakādivatthesu laddhesu kappiyarajanena rajitvā, taṃ vaṇṇaṃ nāsetvā vā kappiyavatthāni ubhayapassesu alliyāpetvā, paṭicchādetvā vā nivāsetuṃ vaṭṭatī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ၆၀၀. ‘‘အန္တောဒသာဟ’’န္တိ ဣဒံ ‘‘အဓိဋ္ဌေတီ’’တိအာဒီဟိ သဗ္ဗပဒေဟိပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝိသ္သဇ္ဇေတီတိ အညသ္သ ဒေတိ။ ဣဓ ဒာနံ ဒုဝိဓံ သမ္မုခာဒာနံ, ပရမ္မုခာဒာနန္တိ။ ပဋိဂ္ဂာဟကံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဣဒံ တုယ္ဟံ ဒမ္မီ’’တိ ဒာနံ သမ္မုခာဒာနံ နာမ။ ပရမ္မုခာ ‘‘ဣဒံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နံ ပရမ္မုခာဒာနံ။ ‘‘ဣဒံ တ္ဝံ ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ ဝာ ‘‘တုယ္ဟံ ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ ဝာ ဝုတ္တေ ‘‘မယ္ဟံ ဂဏ္ဟာမီ’’တိ သစေ ဝဒတိ, ဒာနဂဟဏဒ္ဝယမ္ပိ သုဒ္ဓံ။ ‘‘ဣဒံ တဝ သန္တကံ ကရောဟိ, တဝ သန္တကံ ဟောတု, တဝ သန္တကံ ဟောတီ’’တိ ဒာယကေန ဝုတ္တေ ဂဏ္ဟန္တောပိ ‘‘မမ သန္တကံ ကရောမိ, မမ သန္တကံ ဟောတု, မမ သန္တကံ ဟောတီ’’တိ ဝဒတိ စေ, ဒာနံ, ဂဟဏဉ္စ အသုဒ္ဓံ ဟောတိ။ ‘‘တဝ သန္တကံ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘သာဓု ဘန္တေ မယ္ဟံ ဂဏ္ဟာမီ’’တိ ဝတ္ဝာ ဂဏ္ဟာတိ, ဂဟဏံ သုဒ္ဓံ။ ‘‘ဣဒံ တုယ္ဟံ ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဟံ န ဂဏ္ဟာမီ’’တိ ဝဒတိ, ပုန ‘‘ဒိန္နံ မယာ, တုယ္ဟံ ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဣတရောပိ ပုန ပဋိက္ခိပတိ, တံ စီဝရံ ကသ္သစိ အသန္တကတ္တာ ဒသာဟာတိက္ကမေနာပိ နိသ္သဂ္ဂိယံ န ဟောတီတိ ပစ္ဆာ တေသု ဒ္ဝီသု ယော ဣစ္ဆတိ, တေန အဓိဋ္ဌာယ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗမိဒံ အဋ္ဌကထာယ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉ အတ္ထတော သမာနံ) ဝုတ္တံ။

    600.‘‘Antodasāha’’nti idaṃ ‘‘adhiṭṭhetī’’tiādīhi sabbapadehipi yojetabbaṃ. Vissajjetīti aññassa deti. Idha dānaṃ duvidhaṃ sammukhādānaṃ, parammukhādānanti. Paṭiggāhakaṃ disvā ‘‘idaṃ tuyhaṃ dammī’’ti dānaṃ sammukhādānaṃ nāma. Parammukhā ‘‘idaṃ itthannāmassa dammī’’ti dinnaṃ parammukhādānaṃ. ‘‘Idaṃ tvaṃ gaṇhāhī’’ti vā ‘‘tuyhaṃ gaṇhāhī’’ti vā vutte ‘‘mayhaṃ gaṇhāmī’’ti sace vadati, dānagahaṇadvayampi suddhaṃ. ‘‘Idaṃ tava santakaṃ karohi, tava santakaṃ hotu, tava santakaṃ hotī’’ti dāyakena vutte gaṇhantopi ‘‘mama santakaṃ karomi, mama santakaṃ hotu, mama santakaṃ hotī’’ti vadati ce, dānaṃ, gahaṇañca asuddhaṃ hoti. ‘‘Tava santakaṃ karohī’’ti vutte pana ‘‘sādhu bhante mayhaṃ gaṇhāmī’’ti vatvā gaṇhāti, gahaṇaṃ suddhaṃ. ‘‘Idaṃ tuyhaṃ gaṇhāhī’’ti vutte ‘‘ahaṃ na gaṇhāmī’’ti vadati, puna ‘‘dinnaṃ mayā, tuyhaṃ gaṇhāhī’’ti vutte itaropi puna paṭikkhipati, taṃ cīvaraṃ kassaci asantakattā dasāhātikkamenāpi nissaggiyaṃ na hotīti pacchā tesu dvīsu yo icchati, tena adhiṭṭhāya paribhuñjitabbanti sabbamidaṃ aṭṭhakathāya (pārā. aṭṭha. 2.469 atthato samānaṃ) vuttaṃ.

    အဓိဋ္ဌိတစီဝရေ အဓိဋ္ဌာနေ ဝေမတိကေန အတ္တနော ဝိမတိံ ပဌမံ အာဝိ ကတ္ဝာ ‘‘သစေ အနဓိဋ္ဌိတံ, ဧဝံ ကတေ ကပ္ပိယံ ဟောတီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ နိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ ဝိနယကမ္မံ ကရောန္တသ္သ မုသာဝာဒဒောသော နာပဇ္ဇတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘န ဟိ ဧဝံ ဇာနာပေတ္ဝာ ဝိနယကမ္မံ ကရောန္တသ္သ မုသာဝာဒော ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉)။ ‘‘ကေစိ ‘တထာ ဝေမတိကစီဝရံ အညေန ဝိသ္သာသေန ဂဟေတ္ဝာ ပုန ဒာတဗ္ဗ’န္တိ ဝဒန္တိ, တံ န သုန္ဒရ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉ ထောကံ ဝိသဒိသံ) တတ္ထေဝ ဝုတ္တံ။

    Adhiṭṭhitacīvare adhiṭṭhāne vematikena attano vimatiṃ paṭhamaṃ āvi katvā ‘‘sace anadhiṭṭhitaṃ, evaṃ kate kappiyaṃ hotī’’ti cintetvā nissajjetvā vinayakammaṃ karontassa musāvādadoso nāpajjati. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘na hi evaṃ jānāpetvā vinayakammaṃ karontassa musāvādo hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469). ‘‘Keci ‘tathā vematikacīvaraṃ aññena vissāsena gahetvā puna dātabba’nti vadanti, taṃ na sundara’’nti (pārā. aṭṭha. 2.469 thokaṃ visadisaṃ) tattheva vuttaṃ.

    ဝိနသ္သတီတိ စောရာဒီဟိ ဝိနသ္သတိ။ ‘‘နသ္သတိ, ဍယ္ဟတိ, အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တီ’’တိ ဣမာနိပိ ဝိနာသပ္ပကာရတ္တာ ‘‘ဝိနသ္သတီ’’တိ ဣမိနာဝ သင္ဂယ္ဟန္တိ။ တတ္ထ ‘‘နသ္သတီ’’တိ ဣဒံ စောရာဒီဟိ ဟဋံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, ‘‘ဝိနသ္သတီ’’တိ ဣဒံ ဥန္ဒူရခာယိတာဒိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, ‘‘ဍယ္ဟတီ’’တိ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎံ သန္ဓာယ။ ဝိသ္သာသေတိ ဧတ္ထ သန္ဒိဋ္ဌော စ သမ္ဘတ္တော စ အာလပိတော စ ဇီဝတိ စ ဂဟိတေ စတ္တမနော ဟောတီတိ ပဉ္စင္ဂသမန္နာဂတေန အတ္တနိ ဝိသ္သာသေန အညေန ဂဟိတေတိ အတ္ထော။ ပကာသိတာတိ ‘‘အနာပတ္တိ အန္တောဒသာဟံ အဓိဋ္ဌေတီ’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၄၆၉) နယေန ဝုတ္တာ။

    Vinassatīti corādīhi vinassati. ‘‘Nassati, ḍayhati, acchinditvā gaṇhantī’’ti imānipi vināsappakārattā ‘‘vinassatī’’ti imināva saṅgayhanti. Tattha ‘‘nassatī’’ti idaṃ corādīhi haṭaṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘vinassatī’’ti idaṃ undūrakhāyitādiṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘ḍayhatī’’ti agginā daḍḍhaṃ sandhāya. Vissāseti ettha sandiṭṭho ca sambhatto ca ālapito ca jīvati ca gahite cattamano hotīti pañcaṅgasamannāgatena attani vissāsena aññena gahiteti attho. Pakāsitāti ‘‘anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭhetī’’tiādinā (pārā. 469) nayena vuttā.

    ၆၀၁. ဣဒံ ပန သမုဋ္ဌာနံ နာမေန ကထိနသမုဋ္ဌာနံ နာမာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ကထိနသမုဋ္ဌာနံ နာမ ကာယဝာစတော စ ကာယဝာစာစိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ။ အတိရေကစီဝရဘာဝသ္သ ဇာနနစိတ္တေန ပဏ္ဏတ္တိဇာနနစိတ္တေ အသတိပိ အာပတ္တိသမ္ဘဝတော အစိတ္တံ။ အနဓိဋ္ဌာနတော, အဝိကပ္ပနတော စ အက္ရိယံ။ ကမ္မဋ္ဌာနမနုယုဉ္ဇန္တော ဝာ စေတိယာဒိံ ဝန္ဒန္တော ဝာ ဧကာဒသမံ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတိ, ကုသလစိတ္တော အာပဇ္ဇတိ, ကလဟာဒိပသုတော ဝာ ဝီတိက္ကမံ ဇာနန္တော ဝာ ဥဋ္ဌာပေတိ, အကုသလစိတ္တော အာပဇ္ဇတိ, ခီဏာသဝော ပန အသတိယာ ဝာ ပဏ္ဏတ္တိံ အဇာနန္တော ဝာ တထာ ကရောန္တော အဗ္ယာကတစိတ္တော အာပဇ္ဇတီတိ တိစိတ္တံ။ ဝုတ္တနယေန ကမ္မဋ္ဌာနာဒိမနုယုဉ္ဇန္တသ္သ သောမနသ္သစိတ္တသမင္ဂိနော သုခဝေဒနာ, ဥပေက္ခာစိတ္တသမင္ဂိနော ဥပေက္ခာဝေဒနာ, ကလဟာဒိပသုတသ္သ ဒောမနသ္သစိတ္တသမင္ဂိနော ဒုက္ခဝေဒနာ ဟောတီတိ တိဝေဒနံ။ ဧသ နယော ဥပရိပိ ဧဝရူပေ ဌာနေ ယောဇေတဗ္ဗော။

    601. Idaṃ pana samuṭṭhānaṃ nāmena kathinasamuṭṭhānaṃ nāmāti attho. Idaṃ kathinasamuṭṭhānaṃ nāma kāyavācato ca kāyavācācittato ca samuṭṭhāti. Atirekacīvarabhāvassa jānanacittena paṇṇattijānanacitte asatipi āpattisambhavato acittaṃ. Anadhiṭṭhānato, avikappanato ca akriyaṃ. Kammaṭṭhānamanuyuñjanto vā cetiyādiṃ vandanto vā ekādasamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpeti, kusalacitto āpajjati, kalahādipasuto vā vītikkamaṃ jānanto vā uṭṭhāpeti, akusalacitto āpajjati, khīṇāsavo pana asatiyā vā paṇṇattiṃ ajānanto vā tathā karonto abyākatacitto āpajjatīti ticittaṃ. Vuttanayena kammaṭṭhānādimanuyuñjantassa somanassacittasamaṅgino sukhavedanā, upekkhācittasamaṅgino upekkhāvedanā, kalahādipasutassa domanassacittasamaṅgino dukkhavedanā hotīti tivedanaṃ. Esa nayo uparipi evarūpe ṭhāne yojetabbo.

    ပဌမကထိနကထာဝဏ္ဏနာ။

    Paṭhamakathinakathāvaṇṇanā.

    ၆၀၂. ဂာမာဒီသု ပဒေသေသု တိပဉ္စသူတိ တိစီဝရာနိ နိက္ခိပိတ္ဝာ ဝိပ္ပဝာသေန ဒောသံ, ဥပ္ပဇ္ဇနဋ္ဌာနဉ္စ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဂာမော ဧကူပစာရော’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၄၇၇) နယေန ပာဠိယံ ဝုတ္တဂာမနိဝေသနဥဒောသိတအဋ္ဋမာဠပာသာဒဟမ္မိယနာဝာသတ္ထခေတ္တဓညကရ- ဏအာရာမဝိဟာရရုက္ခမူလအဇ္ဈောကာသသင္ခာတေသု ပန္နရသသု စီဝရနိက္ခေပဋ္ဌာနေသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ ဂာမော နာမ ဧကကုဋိကာဒိဂာမော။

    602.Gāmādīsupadesesu tipañcasūti ticīvarāni nikkhipitvā vippavāsena dosaṃ, uppajjanaṭṭhānañca dassetuṃ ‘‘gāmo ekūpacāro’’tiādinā (pārā. 477) nayena pāḷiyaṃ vuttagāmanivesanaudositaaṭṭamāḷapāsādahammiyanāvāsatthakhettadhaññakara- ṇaārāmavihārarukkhamūlaajjhokāsasaṅkhātesu pannarasasu cīvaranikkhepaṭṭhānesūti vuttaṃ hoti. Ettha gāmo nāma ekakuṭikādigāmo.

    နိဝေသနံ နာမ ဂာမတော ဗဟိ စတုသာလာဒိကော ဂေဟော။ တေနာဟ ဂဏ္ဌိပဒေ ‘‘ဂာမနိဝေသနာနံ ဝိသေသံ ဝဒန္တာ ‘ပုန ဧကပရိစ္ဆေဒံ ကတ္ဝာ နိဝေသိတာ ဗဟုဂေဟာ နိဝေသနံ နာမ ဟောန္တီ’တိ ဝဒန္တိ, တသ္မာ ဣဒံ နိဝေသနာဒိ သဗ္ဗံ ‘ဂာမတော ဗဟီ’တိ ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဣဒဉ္စ တတ္ထေဝ ဝုတ္တံ ‘‘နိဝေသနာဒိကံ အန္တောဂာမေ စေ ဟောတိ, ဂာမေ ဝုတ္တပရိဟာရသ္သေဝ လဗ္ဘနတော အန္တောဂာမတော ဗဟီ’တိ ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ။

    Nivesanaṃ nāma gāmato bahi catusālādiko geho. Tenāha gaṇṭhipade ‘‘gāmanivesanānaṃ visesaṃ vadantā ‘puna ekaparicchedaṃ katvā nivesitā bahugehā nivesanaṃ nāma hontī’ti vadanti, tasmā idaṃ nivesanādi sabbaṃ ‘gāmato bahī’ti gahetabba’’nti. Idañca tattheva vuttaṃ ‘‘nivesanādikaṃ antogāme ce hoti, gāme vuttaparihārasseva labbhanato antogāmato bahī’ti gahetabba’’nti.

    အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဥဒောသိတောတိ ယာနာဒီနံ ဘဏ္ဍာနံ သာလာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၈၂-၄၈၇) ဝုတ္တသရူပံ ဥဒောသိတံ နာမ။ ‘‘အဋ္ဋောတိ ပဋိရာဇာဒိပဋိဗာဟနတ္ထံ ဣဋ္ဌကာဟိ ကတော ဗဟလဘိတ္တိကော စတုပဉ္စဘူမိကော ပတိသ္သယဝိသေသော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၈၂-၄၈၇) ဝုတ္တသရူပော အဋ္ဋော နာမ။ ‘‘မာဠောတိ ဧကကူဋသင္ဂဟိတော စတုရသ္သပာသာဒော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၄၈၂-၄၈၇) ဝုတ္တော ဧကကဏ္ဏိကသင္ဂဟိတော စတုရသ္သဂေဟော မာဠော နာမ။ ပာသာဒောတိ ဒီဃပာသာဒော။ ဟမ္မိယန္တိ မုဏ္ဍစ္ဆဒနပာသာဒော။ နာဝာတိ ယာနပ္ပတ္တိ။ သတ္ထန္တိ ဇင္ဃသတ္ထသကဋသတ္ထဝသေန ဒုဝိဓော ဇနသမူဟော, သော စ နိဝိဋ္ဌာနိဝိဋ္ဌဝသေန ပစ္စေကံ ဒုဝိဓော။ တတ္ထ နိဝိဋ္ဌေ ဝတိအာဒိပရိက္ခေပောပိ ဟောတေဝ။

    Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘udositoti yānādīnaṃ bhaṇḍānaṃ sālā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.482-487) vuttasarūpaṃ udositaṃ nāma. ‘‘Aṭṭoti paṭirājādipaṭibāhanatthaṃ iṭṭhakāhi kato bahalabhittiko catupañcabhūmiko patissayaviseso’’ti (pārā. aṭṭha. 2.482-487) vuttasarūpo aṭṭo nāma. ‘‘Māḷoti ekakūṭasaṅgahito caturassapāsādo’’ti (pārā. aṭṭha. 482-487) vutto ekakaṇṇikasaṅgahito caturassageho māḷo nāma. Pāsādoti dīghapāsādo. Hammiyanti muṇḍacchadanapāsādo. Nāvāti yānappatti. Satthanti jaṅghasatthasakaṭasatthavasena duvidho janasamūho, so ca niviṭṭhāniviṭṭhavasena paccekaṃ duvidho. Tattha niviṭṭhe vatiādiparikkhepopi hoteva.

    ခေတ္တန္တိ ယဝခေတ္တာဒိခေတ္တံ။ ဓညကရဏံ ခလံ။ အာရာမော ပုပ္ဖာရာမော, ဖလာရာမော စ။ ဝိဟာရောတိ ဧကမ္ပိ သေနာသနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ရုက္ခော နာမ ယံ မဇ္ဈန္တိကေ ကာလေ သမန္တာ ဆာယာ ဖရတီ’’တိ (ပာရာ. ၄၉၄) ဝုတ္တပ္ပမာဏပရိစ္ဆန္နော ရုက္ခော။ အဇ္ဈောကာသော နာမ သတ္တဗ္ဘန္တရော, သော ဝိဉ္စာဋဝိအာဒိအဂာမကာရညေ စ မစ္ဆဗန္ဓာနံ အဂမနပထေ သမုဒ္ဒဒီပေ စ လဗ္ဘတိ။ မစ္ဆဗန္ဓာနံ အဂမနပထော နာမ ဥဒကပိဋ္ဌိယာ ဂန္တ္ဝာ ပုန တဒဟေဝ ဂေဟံ အာဂန္တုံ အသက္ကုဏေယ္ယတာယ ဒူရော သမုဒ္ဒပ္ပဒေသော ဝုစ္စတိ။

    Khettanti yavakhettādikhettaṃ. Dhaññakaraṇaṃ khalaṃ. Ārāmo pupphārāmo, phalārāmo ca. Vihāroti ekampi senāsanaṃ vuccati. ‘‘Rukkho nāma yaṃ majjhantike kāle samantā chāyā pharatī’’ti (pārā. 494) vuttappamāṇaparicchanno rukkho. Ajjhokāso nāma sattabbhantaro, so viñcāṭaviādiagāmakāraññe ca macchabandhānaṃ agamanapathe samuddadīpe ca labbhati. Macchabandhānaṃ agamanapatho nāma udakapiṭṭhiyā gantvā puna tadaheva gehaṃ āgantuṃ asakkuṇeyyatāya dūro samuddappadeso vuccati.

    အယံ ဂာမာဒိကော ပစ္စေကံ ဧကူပစာရော, နာနူပစာရောတိ ဒုဝိဓော။ တတ္ထ အဇ္ဈောကာသံ ဝိနာ ဂာမာဒိကော တံတံရာဇာဒိသာမိကကုလာနံ ဧကတ္ထနာနတ္ထဝသေန ဧကကုလသန္တကော စေ ဟောတိ, ဧကူပစာရော။ နာနာကုလသန္တကော စေ, နာနူပစာရော ဟောတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ‘‘ဂာမော ဧကူပစာရော နာမ ဧကကုလသ္သ ဂာမော ဟောတီ’’တိအာဒိ (ပာရာ. ၄၇၈)။ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကကုလသ္သ ဂာမောတိ ဧကသ္သ ရညော ဝာ ဘောဇကသ္သ ဝာ ဂာမော’’တိ စ ‘‘နာနာကုလသ္သ ဂာမောတိ နာနာရာဇူနံ ဝာ ဘောဇကာနံ ဝာ ဂာမော ဝေသာလီကုသိနာရာဒိသဒိသော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၇၉) စ။

    Ayaṃ gāmādiko paccekaṃ ekūpacāro, nānūpacāroti duvidho. Tattha ajjhokāsaṃ vinā gāmādiko taṃtaṃrājādisāmikakulānaṃ ekatthanānatthavasena ekakulasantako ce hoti, ekūpacāro. Nānākulasantako ce, nānūpacāro hoti. Vuttañhetaṃ ‘‘gāmo ekūpacāro nāma ekakulassa gāmo hotī’’tiādi (pārā. 478). Aṭṭhakathāyampi vuttaṃ ‘‘ekakulassa gāmoti ekassa rañño vā bhojakassa vā gāmo’’ti ca ‘‘nānākulassa gāmoti nānārājūnaṃ vā bhojakānaṃ vā gāmo vesālīkusinārādisadiso’’ti (pārā. aṭṭha. 2.479) ca.

    ဧကကုလေန ကာရာပိတော ဝိဟာရော ဧကူပစာရော, နာနာကုလေဟိ ကာရာပိတော နာနူပစာရော ဟောတိ။ ယထာဟ ဂဏ္ဌိပဒေ ‘‘ဝိဟာရေ ဧကကုလနာနာကုလဝောဟာရော ကာရာပကာနံ ဝသေန ဝုတ္တော’’တိ။ အဇ္ဈောကာသေ ပန ဥပစာရဘေဒော အဗ္ဘန္တရဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝုတ္တဉ္စေတံ ပာဠိယံ ‘‘အဇ္ဈောကာသော ဧကူပစာရော နာမ အဂာမကေ အရညေ သမန္တာ သတ္တဗ္ဘန္တရာ ဧကူပစာရော။ တတော ပရံ နာနူပစာရော’’တိ။ ဣဓ ဧကံ အဗ္ဘန္တရံ အဋ္ဌဝီသတိရတနံ ဟောတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဧကံ အဗ္ဘန္တရံ အဋ္ဌဝီသတိဟတ္ထ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၈၉)။ ဧဝံ သင္ခေပတော ဝုတ္တသရူပပ္ပဘေဒာနိ ပန္နရသ ဌာနာနိ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဂာမာဒီသု ပဒေသေသု တိပဉ္စသူ’’တိ။ အယမေတ္ထ သင္ခေပော, ဝိတ္ထာရော ပန ပာဠိအဋ္ဌကထာဝဏ္ဏနတော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Ekakulena kārāpito vihāro ekūpacāro, nānākulehi kārāpito nānūpacāro hoti. Yathāha gaṇṭhipade ‘‘vihāre ekakulanānākulavohāro kārāpakānaṃ vasena vutto’’ti. Ajjhokāse pana upacārabhedo abbhantaravasena veditabbo. Vuttañcetaṃ pāḷiyaṃ ‘‘ajjhokāso ekūpacāro nāma agāmake araññe samantā sattabbhantarā ekūpacāro. Tato paraṃ nānūpacāro’’ti. Idha ekaṃ abbhantaraṃ aṭṭhavīsatiratanaṃ hoti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ekaṃ abbhantaraṃ aṭṭhavīsatihattha’’nti (pārā. aṭṭha. 2.489). Evaṃ saṅkhepato vuttasarūpappabhedāni pannarasa ṭhānāni dassetumāha ‘‘gāmādīsu padesesu tipañcasū’’ti. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana pāḷiaṭṭhakathāvaṇṇanato veditabbo.

    ‘‘တိစီဝရေန ဝိပ္ပဝာသေယ္ယာတိ သင္ဃာဋိယာ ဝာ ဥတ္တရာသင္ဂေန ဝာ အန္တရဝာသကေန ဝာ။ အန္တောဂာမေ စီဝရံ နိက္ခိပိတ္ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၄၇၆, ၄၇၈) ဝစနတော ဧတ္ထ တိစီဝရန္တိ တိဏ္ဏံ စီဝရာနမညတရမေဝ စီဝရံ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧကရတ္တန္တိ ဝိပ္ပဝာသကိရိယာယ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ အပိ-သဒ္ဒေန ကိံ ပန ဒိရတ္တာဒိကန္တိ ဒသ္သေတိ။

    ‘‘Ticīvarena vippavāseyyāti saṅghāṭiyā vā uttarāsaṅgena vā antaravāsakena vā. Antogāme cīvaraṃ nikkhipitvā’’ti (pārā. 476, 478) vacanato ettha ticīvaranti tiṇṇaṃ cīvarānamaññatarameva cīvaraṃ vattabbaṃ. Ekarattanti vippavāsakiriyāya accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Api-saddena kiṃ pana dirattādikanti dasseti.

    သင္ဃသမ္မုတိယာ ဝိနာတိ တိစီဝရံ ပရိဟရိတုံ အသမတ္ထေန ဂိလာနေန ဘိက္ခုနာ သင္ဃံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယ္ဟ ‘‘အဟံ ဘန္တေ ဂိလာနော, န သက္ကောမိ တိစီဝရံ အာဒာယ ပက္ကမိတုံ, သောဟံ ဘန္တေ သင္ဃံ တိစီဝရေန အဝိပ္ပဝာသသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ယာစိတေန သင္ဃေန တသ္သ ဉတ္တိဒုတိယာယ ကမ္မဝာစာယ ဒိန္နံ အဝိပ္ပဝာသသမ္မုတိံ ဝိနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာ လဒ္ဓသမ္မုတိကသ္သ ဂိလာနသ္သ ဘိက္ခုနော တသ္မိံ ဂေလညေ အဝူပသန္တေ ဝာ ဝူပသန္တေပိ စီဝရနိက္ခေပဋ္ဌာနံ အာဂမနကာလေ ဝာ ဥပ္ပန္နေ အညေပိ ရောဂေ အဝူပသန္တေ တာယယေဝ သမ္မုတိယာ န ဒောသော။

    Saṅghasammutiyā vināti ticīvaraṃ pariharituṃ asamatthena gilānena bhikkhunā saṅghaṃ vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggayha ‘‘ahaṃ bhante gilāno, na sakkomi ticīvaraṃ ādāya pakkamituṃ, sohaṃ bhante saṅghaṃ ticīvarena avippavāsasammutiṃ yācāmī’’ti tikkhattuṃ yācitena saṅghena tassa ñattidutiyāya kammavācāya dinnaṃ avippavāsasammutiṃ vināti vuttaṃ hoti. Tathā laddhasammutikassa gilānassa bhikkhuno tasmiṃ gelaññe avūpasante vā vūpasantepi cīvaranikkhepaṭṭhānaṃ āgamanakāle vā uppanne aññepi roge avūpasante tāyayeva sammutiyā na doso.

    ၆၀၃. ဘိက္ခုနောတိ အလဒ္ဓသမ္မုတိကသ္သ ဘိက္ခုနော။ တေန စီဝရေန။ ဝိပ္ပဝတ္ထုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဝိနာ ဝသိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ‘‘ဧကကုလသ္သ ဂာမော ဟောတိ ပရိက္ခိတ္တော စ, အန္တောဂာမေ စီဝရံ နိက္ခိပိတ္ဝာ အန္တောဂာမေ ဝတ္ထဗ္ဗံ။ အပရိက္ခိတ္တော ဟောတိ, ယသ္မိံ ဃရေ စီဝရံ နိက္ခိတ္တံ ဟောတိ, တသ္မိံ ဃရေ ဝတ္ထဗ္ဗံ, ဟတ္ထပာသာ ဝာ န ဝိဇဟိတဗ္ဗံ။ နာနာကုလသ္သ ဂာမော ဟောတိ ပရိက္ခိတ္တော စ, ယသ္မိံ ဃရေ စီဝရံ နိက္ခိတ္တံ ဟောတိ, တသ္မိံ ဃရေ ဝတ္ထဗ္ဗံ သဘာယေ ဝာ ဒ္ဝာရမူလေ ဝာ, ဟတ္ထပာသာ ဝာ န ဝိဇဟိတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၄၇၈) နယေန ပာဠိယာ ဝုတ္တဋ္ဌာနတော ဗဟိ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    603.Bhikkhunoti aladdhasammutikassa bhikkhuno. Tena cīvarena. Vippavatthuṃ na vaṭṭatīti vinā vasituṃ na vaṭṭati. Kiṃ vuttaṃ hoti? ‘‘Ekakulassa gāmo hoti parikkhitto ca, antogāme cīvaraṃ nikkhipitvā antogāme vatthabbaṃ. Aparikkhitto hoti, yasmiṃ ghare cīvaraṃ nikkhittaṃ hoti, tasmiṃ ghare vatthabbaṃ, hatthapāsā vā na vijahitabbaṃ. Nānākulassa gāmo hoti parikkhitto ca, yasmiṃ ghare cīvaraṃ nikkhittaṃ hoti, tasmiṃ ghare vatthabbaṃ sabhāye vā dvāramūle vā, hatthapāsā vā na vijahitabba’’ntiādinā (pārā. 478) nayena pāḷiyā vuttaṭṭhānato bahi aruṇaṃ uṭṭhāpetuṃ na vaṭṭatīti vuttaṃ hoti.

    ဣမသ္မိံ ပာဌေ ‘‘ပရိက္ခိတ္တော’’တိ ဣဒံ ပာကာရေန ဝာ ဝတိယာ ဝာ ပရိခာယ ဝာ ပရိက္ခိတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဟတ္ထပာသာ ဝာတိ ဧတ္ထ ဟတ္ထပာသာ နာမ အဍ္ဎတိယရတနံ ဟောတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တံ ဃရံ သမန္တတော ဟတ္ထပာသာ န ဝိဇဟိတဗ္ဗံ, အဍ္ဎတေယ္ယရတနပ္ပမာဏာ ပဒေသာ ဥဒ္ဓံ န ဝိဇဟိတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၇၇-၄၇၈)။

    Imasmiṃ pāṭhe ‘‘parikkhitto’’ti idaṃ pākārena vā vatiyā vā parikhāya vā parikkhittaṃ sandhāya vuttaṃ. Hatthapāsā vāti ettha hatthapāsā nāma aḍḍhatiyaratanaṃ hoti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘taṃ gharaṃ samantato hatthapāsā na vijahitabbaṃ, aḍḍhateyyaratanappamāṇā padesā uddhaṃ na vijahitabbanti vuttaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.477-478).

    ဝိပ္ပဝသန္တသ္သ ကော ဒောသောတိ အာဟ ‘‘ဟောတိ။ပေ.။ အရုဏုဂ္ဂမေ’’တိ။ အနုညာတဋ္ဌာနတော ဟိ ဗဟိ စီဝရေန ဝိနာ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေန္တသ္သ တံ စီဝရံ နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗံ ဟောတိ, တံဟေတုကာ ပာစိတ္တိယာပတ္တိပိ ဟောတီတိ အတ္ထော။ တေနေဝ ဝက္ခတိ ‘‘နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ။ပေ.။ ဝိညုနာ’’တိ။

    Vippavasantassa ko dosoti āha ‘‘hoti…pe… aruṇuggame’’ti. Anuññātaṭṭhānato hi bahi cīvarena vinā aruṇaṃ uṭṭhāpentassa taṃ cīvaraṃ nissajjitabbaṃ hoti, taṃhetukā pācittiyāpattipi hotīti attho. Teneva vakkhati ‘‘nissajjitvā…pe… viññunā’’ti.

    ၆၀၄. န္ဟာယန္တသ္သေဝာတိ စီဝရသ္သ ဟတ္ထပာသတော ဒူရေ နဟာယန္တသ္သေဝ, အနာဒရေ သာမိဝစနံ။

    604.Nhāyantassevāti cīvarassa hatthapāsato dūre nahāyantasseva, anādare sāmivacanaṃ.

    ၆၀၆. အစ္ဆိန္နံ ဝိလုတ္တံ စီဝရံ ယသ္သ သော အစ္ဆိန္နစီဝရော, ဘိက္ခု, တသ္သ ဌာနံ အစ္ဆိန္နစီဝရဋ္ဌာနံ, တသ္မိံ။

    606. Acchinnaṃ viluttaṃ cīvaraṃ yassa so acchinnacīvaro, bhikkhu, tassa ṭhānaṃ acchinnacīvaraṭṭhānaṃ, tasmiṃ.

    ၆၀၇. နိဝာသေတ္ဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘အန္တရဝာသက’’န္တိ စ ဂဟေတ္ဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘ဣတရာနီ’’တိ စ သေသော။ ဣဒဉ္စ ဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနေ, အာသန္နေ မဂ္ဂေ စ မနုသ္သသမ္ဗာဓေ အသတိ ကတ္တဗ္ဗဒသ္သနံ။ ဣတရတ္ထ နိဝာသေတ္ဝာ, ပာရုပိတ္ဝာ စ သင္ဃာဋိံ အံသေ ကတ္ဝာဝ ဂန္တဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဝိဟာရေ သဘာဂေသု အလဗ္ဘမာနေသု အာသနသာလမ္ပိ ဂန္တ္ဝာ သဘာဂသ္သ သန္တိကေ ဝိနယကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗန္တိ အဋ္ဌကထာယံ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၉၅ အတ္ထတော သမာနံ) ဝုတ္တံ။ ‘‘နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဣဒံ မေ ဘန္တေ စီဝရံ ရတ္တိဝိပ္ပဝုတ္ထံ အညတ္ရ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ နိသ္သဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ သင္ဃသ္သ နိသ္သဇ္ဇာမီ’’တိ သင္ဃေ ဝာ ‘‘ဣဒံ မေ ဘန္တေ စီဝရံ။ပေ.။ အဟံ အာယသ္မန္တာနံ နိသ္သဇ္ဇာမီ’’တိ တိဏ္ဏံ, ဒ္ဝိန္နံ ဝာ သန္တိကေ ဝာ ‘‘ဣဒံ မေ အာဝုသော။ပေ.။ ဣမာဟံ အာယသ္မတော နိသ္သဇ္ဇာမီ’’တိ ဧကသ္သ သန္တိကေ ဝာ ဝတ္ဝာ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိညုနာတိ ဧဝံ နိသ္သဂ္ဂိယဝတ္ထုနိသ္သဇ္ဇနာဒိနာနပ္ပကာရဝိဓိဇာနနကေန ဉာဏဝတာတိ အတ္ထော။

    607.Nivāsetvāti ettha ‘‘antaravāsaka’’nti ca gahetvāti ettha ‘‘itarānī’’ti ca seso. Idañca gantabbaṭṭhāne, āsanne magge ca manussasambādhe asati kattabbadassanaṃ. Itarattha nivāsetvā, pārupitvā ca saṅghāṭiṃ aṃse katvāva gantabbaṃ hoti. Vihāre sabhāgesu alabbhamānesu āsanasālampi gantvā sabhāgassa santike vinayakammaṃ kattabbanti aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.495 atthato samānaṃ) vuttaṃ. ‘‘Nissajjitvā’’ti iminā ‘‘idaṃ me bhante cīvaraṃ rattivippavutthaṃ aññatra bhikkhusammutiyā nissaggiyaṃ, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti saṅghe vā ‘‘idaṃ me bhante cīvaraṃ…pe… ahaṃ āyasmantānaṃ nissajjāmī’’ti tiṇṇaṃ, dvinnaṃ vā santike vā ‘‘idaṃ me āvuso…pe… imāhaṃ āyasmato nissajjāmī’’ti ekassa santike vā vatvā nissajjitvāti vuttaṃ hoti. Viññunāti evaṃ nissaggiyavatthunissajjanādinānappakāravidhijānanakena ñāṇavatāti attho.

    ၆၀၈. တံ နိသ္သဂ္ဂိယစီဝရံ။

    608.Taṃ nissaggiyacīvaraṃ.

    ၆၀၉. ‘‘အဒေန္တသ္သ စ နိသ္သဋ္ဌံ ဒုက္ကဋ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန အာပတ္တိ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ, နိသ္သဋ္ဌစီဝရံ ဒာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ ဣမံ ဝိဓိံ ဇာနနတာယ ဗ္ယတ္တေန ယထာဝိဓိံ ကာတုံ သမတ္ထတာယ ပဋိဗလေန ခန္ဓကေ (စူဠဝ. ၂၃၉) အာဂတနယေန အာပတ္တိံ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ နိသ္သဋ္ဌစီဝရံ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ နိသီဒာပေတ္ဝာ သစေ သင္ဃော ဟောတိ, ‘‘သုဏာတု မေ ဘန္တေ သင္ဃော, ဣဒံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော နိသ္သဂ္ဂိယံ သင္ဃသ္သ နိသ္သဋ္ဌံ, ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, သင္ဃော ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော ဒဒေယ္ယာ’’တိ, သစေ တယော ဟောန္တိ, ‘‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ, ဣဒံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော နိသ္သဂ္ဂိယံ အာယသ္မန္တာနံ နိသ္သဋ္ဌံ, ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, အာယသ္မန္တာ ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမသ္သ ဘိက္ခုနော ဒဒေယ္ယု’’န္တိ, သစေ ဧကကော ဟောတိ, ‘‘ဣမံ စီဝရံ အာယသ္မတော ဒမ္မီ’’တိ ဒာတဗ္ဗံ, နိသ္သဋ္ဌစီဝရံ ‘‘အတ္တနောယေဝ ဒိန္န’’န္တိ သုဒ္ဓသညာယ ဂဟေတ္ဝာ အဒေန္တသ္သ ဒုက္ကဋံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    609.‘‘Adentassa ca nissaṭṭhaṃ dukkaṭa’’nti iminā ‘‘byattena bhikkhunā paṭibalena āpatti paṭiggahetabbā, nissaṭṭhacīvaraṃ dātabba’’nti vuttattā imaṃ vidhiṃ jānanatāya byattena yathāvidhiṃ kātuṃ samatthatāya paṭibalena khandhake (cūḷava. 239) āgatanayena āpattiṃ paṭiggahetvā nissaṭṭhacīvaraṃ hatthena gahetvā nisīdāpetvā sace saṅgho hoti, ‘‘suṇātu me bhante saṅgho, idaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno nissaggiyaṃ saṅghassa nissaṭṭhaṃ, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyā’’ti, sace tayo honti, ‘‘suṇantu me āyasmantā, idaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno nissaggiyaṃ āyasmantānaṃ nissaṭṭhaṃ, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, āyasmantā imaṃ cīvaraṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyu’’nti, sace ekako hoti, ‘‘imaṃ cīvaraṃ āyasmato dammī’’ti dātabbaṃ, nissaṭṭhacīvaraṃ ‘‘attanoyeva dinna’’nti suddhasaññāya gahetvā adentassa dukkaṭaṃ hotīti vuttaṃ hoti.

    တသ္သ သန္တကဘာဝံ ဉတ္ဝာ လေသေန ဝိလုမ္ပန္တသ္သ ပန ဘဏ္ဍဂ္ဃဝသေန ဒုက္ကဋထုလ္လစ္စယပာရာဇိကာပတ္တိယော ဟောန္တိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တသ္သ သန္တကဘာဝံ ပန ဉတ္ဝာ လေသေန အစ္ဆိန္ဒန္တော ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတ္ဝာ ကာရေတဗ္ဗော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၆၉)။ ပရိယာပုတန္တိ ‘‘န ဘိက္ခဝေ နိသ္သဋ္ဌစီဝရံ န ဒာတဗ္ဗံ, ယော န ဒဒေယ္ယ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ (ပာရာ. ၄၇၀) ပာဠိယံ ဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။

    Tassa santakabhāvaṃ ñatvā lesena vilumpantassa pana bhaṇḍagghavasena dukkaṭathullaccayapārājikāpattiyo honti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tassa santakabhāvaṃ pana ñatvā lesena acchindanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469). Pariyāputanti ‘‘na bhikkhave nissaṭṭhacīvaraṃ na dātabbaṃ, yo na dadeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 470) pāḷiyaṃ vuttanti attho.

    ၆၁၀-၁. ထေရေ ဒဟရေ စာတိ ဧတေသု ဥဘောသုပိ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တေသူတိ ယောဇနာ။ ‘‘ထေရေ’’တိ ဣမိနာ အနိသ္သိတဘာဝမာဟ, ‘‘ဒဟရေ စာ’’တိ ဣမိနာ နိသ္သိတဘာဝံ။ ဩဟီနေတိ ဩသက္ကိတေ။ သစေ သော ထေရော နိသ္သယာစရိယော ဘဝေယ္ယာတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘ဂရု’’န္တိ။ တသ္မိံ ဒဟရေ။ ဝတ္ထန္တိ တသ္သ ဟတ္ထေ ဌိတစီဝရံ။ န ပသ္သမ္ဘတီတိ ဓုရနိက္ခေပံ အကတ္ဝာ ဂမနေ သဥသ္သာဟတ္တာ နိသ္သယပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနေဝ ‘‘မုဟုတ္တ’’န္တိအာဒိမာဟ။

    610-1. There dahare cāti etesu ubhosupi maggaṃ gacchantesūti yojanā. ‘‘There’’ti iminā anissitabhāvamāha, ‘‘dahare cā’’ti iminā nissitabhāvaṃ. Ohīneti osakkite. Sace so thero nissayācariyo bhaveyyāti adhippāyenāha ‘‘garu’’nti. Tasmiṃ dahare. Vatthanti tassa hatthe ṭhitacīvaraṃ. Na passambhatīti dhuranikkhepaṃ akatvā gamane saussāhattā nissayapaṭippassaddhi na hotīti adhippāyo. Teneva ‘‘muhutta’’ntiādimāha.

    ၆၁၄. ပစ္စုဒ္ဓာရေ အန္တောယေဝာရုဏေတိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော, ဒဟရဘိက္ခုနော ဒူရဘာဝဉ္စ အရုဏုဂ္ဂမနဉ္စ ဉတ္ဝာ စီဝရသ္သ အနိသ္သဂ္ဂိယတ္ထံ တသ္သ ဟတ္ထေ ဌိတဘာဝံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ပုရာရုဏာ ပစ္စုဒ္ဓရေတိ အတ္ထော။ ဝိသ္သဇ္ဇေတီတိ အညသ္သ ဒေတိ။ ဝိနသ္သတီတိ စောရာဒီဟိ နသ္သတိ။

    614. Paccuddhāre antoyevāruṇeti iminā sambandho, daharabhikkhuno dūrabhāvañca aruṇuggamanañca ñatvā cīvarassa anissaggiyatthaṃ tassa hatthe ṭhitabhāvaṃ sallakkhetvā purāruṇā paccuddhareti attho. Vissajjetīti aññassa deti. Vinassatīti corādīhi nassati.

    ဒုတိယကထိနကထာဝဏ္ဏနာ။

    Dutiyakathinakathāvaṇṇanā.

    ၆၁၆. အကာလစီဝရန္တိ ‘‘အကာလစီဝရံ နာမ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဧကာဒသမာသေ ဥပ္ပန္နံ, အတ္ထတေ ကထိနေ သတ္တမာသေ ဥပ္ပန္နံ, ကာလေပိ အာဒိသ္သ ဒိန္န’’န္တိ (ပာရာ. ၅၀၀) ဝစနတော အနတ္ထတကထိနေ ဝိဟာရေ ‘‘စီဝရမာသော’’တိ ယော ပုဗ္ဗကတ္တိကကာဠပက္ခပာဋိပဒတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အပရကတ္တိကပုဏ္ဏမီ, တာဝ မာသော ဝုစ္စတိ, တတော ပရေသု ဧကာဒသသု မာသေသု ဥပ္ပန္နဉ္စ အတ္ထတကထိနေ ဝိဟာရေ ယော စီဝရမာသော, ဟေမန္တာ စ စတ္တာရော မာသာတိ ပဉ္စမာသတော ဗဟိ သတ္တသု မာသေသု ဥပ္ပန္နဉ္စ အတ္ထတကထိနေ ပဉ္စ မာသာ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလေ သင္ဃသ္သ စ ‘‘ဣဒံ အကာလစီဝရံ ဒမ္မီ’’တိ ပုဂ္ဂလသ္သ စ ‘‘ဣဒံ တုယ္ဟံ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နဉ္စေတိ ဣဒံ အကာလစီဝရန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပ္ပန္န’’န္တိ သေသော, ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ သင္ဃတော ဝာ ဂဏတော ဝာ ဉာတိတော ဝာ မိတ္တတော ဝာ ပံသုကူလတော ဝာ အတ္တနော ဝာ ဓနေနာ’’တိ (ပာရာ. ၅၀၀) ဝစနတော သင္ဃသ္သ ဝာ ‘‘ဣဒံ သုတ္တန္တိကဂဏသ္သ ဒေမ, ဣဒံ အာဘိဓမ္မိကဂဏသ္သ ဒေမာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဂဏသ္သ ဝာ ဒိန္နတော အတ္တနော ဝသ္သဂ္ဂေန ဝာ ဉာတိအာဒိတော ဝာ သုသာနာဒိပံသုကူလခေတ္တတော ဝာ အတ္တနော သန္တကေန သုတ္တကပ္ပာသာဒိကပ္ပိယဝတ္ထုတော ဝာ ဥပ္ပန္နစီဝရန္တိ အတ္ထော။

    616.Akālacīvaranti ‘‘akālacīvaraṃ nāma anatthate kathine ekādasamāse uppannaṃ, atthate kathine sattamāse uppannaṃ, kālepi ādissa dinna’’nti (pārā. 500) vacanato anatthatakathine vihāre ‘‘cīvaramāso’’ti yo pubbakattikakāḷapakkhapāṭipadato paṭṭhāya yāva aparakattikapuṇṇamī, tāva māso vuccati, tato paresu ekādasasu māsesu uppannañca atthatakathine vihāre yo cīvaramāso, hemantā ca cattāro māsāti pañcamāsato bahi sattasu māsesu uppannañca atthatakathine pañca māsā yathāparicchinnakāle saṅghassa ca ‘‘idaṃ akālacīvaraṃ dammī’’ti puggalassa ca ‘‘idaṃ tuyhaṃ dammī’’ti dinnañceti idaṃ akālacīvaranti attho. ‘‘Uppanna’’nti seso, ‘‘uppajjeyya saṅghato vā gaṇato vā ñātito vā mittato vā paṃsukūlato vā attano vā dhanenā’’ti (pārā. 500) vacanato saṅghassa vā ‘‘idaṃ suttantikagaṇassa dema, idaṃ ābhidhammikagaṇassa demā’’tiādinā nayena gaṇassa vā dinnato attano vassaggena vā ñātiādito vā susānādipaṃsukūlakhettato vā attano santakena suttakappāsādikappiyavatthuto vā uppannacīvaranti attho.

    မာသပရမံ နိက္ခိပေတိ မာသော ပရမံ ပမာဏံ ဧတသ္သ နိက္ခိပနသ္သာတိ မာသပရမံ, နိက္ခိပနန္တိ ကိရိယာဝိသေသနံ ကာတဗ္ဗံ, မာသပရမံ နိက္ခိပနံ ကရေယ္ယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အာကင္ခမာနေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ, ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ခိပ္ပမေဝ ကာရေတဗ္ဗံ, နော စသ္သ ပာရိပူရီ, မာသပရမံ တေန ဘိက္ခုနာ တံ စီဝရံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ ဦနသ္သ ပာရိပူရိယာ’’တိ (ပာရာ. ၅၀၀) ဝစနတော ဧဝံ ဥပ္ပန္နံ စီဝရံ ဣစ္ဆန္တေန ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သစေ ပဟောတိ, ဒသာဟမနတိက္ကာမေတ္ဝာ ကာရေတဗ္ဗံ။ သစေ နပ္ပဟောတိ, ဦနသ္သ ပရိပူရဏတ္ထံ မာသပရမံ ဌပေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။

    Māsaparamaṃ nikkhipeti māso paramaṃ pamāṇaṃ etassa nikkhipanassāti māsaparamaṃ, nikkhipananti kiriyāvisesanaṃ kātabbaṃ, māsaparamaṃ nikkhipanaṃ kareyyāti vuttaṃ hoti. ‘‘Ākaṅkhamānena bhikkhunā paṭiggahetabbaṃ, paṭiggahetvā khippameva kāretabbaṃ, no cassa pāripūrī, māsaparamaṃ tena bhikkhunā taṃ cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ ūnassa pāripūriyā’’ti (pārā. 500) vacanato evaṃ uppannaṃ cīvaraṃ icchantena paṭiggahetvā sace pahoti, dasāhamanatikkāmetvā kāretabbaṃ. Sace nappahoti, ūnassa paripūraṇatthaṃ māsaparamaṃ ṭhapetabbanti attho.

    ကဒာ ဧဝံ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘သတိ ပစ္စာသာယာ’’တိ, ‘‘ပစ္စာသာ ဟောတိ သင္ဃတော ဝာ ဂဏတော ဝာ ဉာတိတော ဝာ မိတ္တတော ဝာ ပံသုကူလတော ဝာ အတ္တနော ဝာ ဓနေနာ’’တိ (ပာရာ. ၅၀၀) ဝုတ္တသင္ဃာဒိတော အတ္တနော ဝသ္သဂ္ဂာဒိတော လဘေယ္ယ, တေန ‘‘ဣမသ္သ ဦနေ ပရိပုဏ္ဏေ ကာရေသ္သာမီ’’တိ ပစ္စာသာယ သတိ ဧဝံ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ တတော ဥဒ္ဓံ ဌပေတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ မာသတော အတိရေကကာလံ နိက္ခိပိတုံ န ဝဋ္ဋတိ, နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယံ ဟောတီတိ အတ္ထော။

    Kadā evaṃ nikkhipitabbanti āha ‘‘sati paccāsāyā’’ti, ‘‘paccāsā hoti saṅghato vā gaṇato vā ñātito vā mittato vā paṃsukūlato vā attano vā dhanenā’’ti (pārā. 500) vuttasaṅghādito attano vassaggādito labheyya, tena ‘‘imassa ūne paripuṇṇe kāressāmī’’ti paccāsāya sati evaṃ nikkhipitabbanti attho. Tato uddhaṃṭhapetuṃna vaṭṭatīti māsato atirekakālaṃ nikkhipituṃ na vaṭṭati, nissaggiyapācittiyaṃ hotīti attho.

    ယဒိ ဧဝံ ‘‘တဒဟုပ္ပန္နေ မူလစီဝရေ ပစ္စာသာစီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒသာဟာ ကာရေတဗ္ဗံ။ပေ.။ ဝီသေ ဥပ္ပန္နေ မူလစီဝရေ ပစ္စာသာစီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဒသာဟာ ကာရေတဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၀၀) ကသ္မာ အာဟာတိ? ပစ္စာသာစီဝရသ္သ ဒသဒိဝသေ အတိက္ကမ္မ ဌပေတုံ အယုတ္တတ္တာ, မူလစီဝရသ္သ တဂ္ဂတိကတ္တာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘မူလစီဝရသ္သ ဥပ္ပန္နဒိဝသတော ယာဝ ဝီသတိမော ဒိဝသော, တာဝ ဥပ္ပန္နံ ပစ္စာသာစီဝရံ မူလစီဝရံ အတ္တနော ဂတိကံ ကရောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၀၀)။

    Yadi evaṃ ‘‘tadahuppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, dasāhā kāretabbaṃ…pe… vīse uppanne mūlacīvare paccāsācīvaraṃ uppajjati, dasāhā kāretabba’’nti (pārā. 500) kasmā āhāti? Paccāsācīvarassa dasadivase atikkamma ṭhapetuṃ ayuttattā, mūlacīvarassa taggatikattā evaṃ vuttaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘mūlacīvarassa uppannadivasato yāva vīsatimo divaso, tāva uppannaṃ paccāsācīvaraṃ mūlacīvaraṃ attano gatikaṃ karotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.500).

    တတိယကထိနကထာဝဏ္ဏနာ။

    Tatiyakathinakathāvaṇṇanā.

    ၆၁၈-၉. ဘိက္ခုနိယာ ယော ဓောဝာပေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဘိက္ခုနီ နာမ ဥဘတောသင္ဃေ ဥပသမ္ပန္နာ’’တိ (ပာရာ. ၅၀၀) ဝစနတော ဘိက္ခုနိသင္ဃေ ဉတ္တိစတုတ္ထာယ ကမ္မဝာစာယ, ဘိက္ခုသင္ဃေ ဉတ္တိစတုတ္ထာယ ကမ္မဝာစာယာတိ အဋ္ဌဝာစိကာယ ဥပသမ္ပန္နာ ဘိက္ခုနီ နာမ။ ဘုတ္တန္တိ ဘိက္ခုနာ အတ္တနာ ပရိဘုတ္တံ ရဇိတံ အာဒိန္နကပ္ပံ, ‘‘ပရိဘောဂံ ကရိသ္သာမီ’’တိ အန္တမသော သီသံ ဌပေတ္ဝာ သယနမတ္တေနာပိ ပုရာဏဘူတံ စီဝရန္တိ အတ္ထော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ရဇိတ္ဝာ ကပ္ပံ ကတ္ဝာ ဧကဝာရမ္ပိ နိဝတ္ထံ ဝာ ပာရုတံ ဝာ အန္တမသော ပရိဘောဂသီသေန အံသေ ဝာ မတ္ထကေ ဝာ ကတ္ဝာ မဂ္ဂံ ဂတော ဟောတိ, ဥသ္သီသကံ ဝာ ကတ္ဝာ နိပန္နော ဟောတိ, ဧတမ္ပိ ပုရာဏစီဝရမေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၀၃-၅၀၅)။ ဝတ္ထန္တိ ကာရိယေ ကာရဏောပစာရဝသေန စီဝရမေဝ အာဟ။

    618-9. Bhikkhuniyā yo dhovāpetīti sambandho. ‘‘Bhikkhunī nāma ubhatosaṅghe upasampannā’’ti (pārā. 500) vacanato bhikkhunisaṅghe ñatticatutthāya kammavācāya, bhikkhusaṅghe ñatticatutthāya kammavācāyāti aṭṭhavācikāya upasampannā bhikkhunī nāma. Bhuttanti bhikkhunā attanā paribhuttaṃ rajitaṃ ādinnakappaṃ, ‘‘paribhogaṃ karissāmī’’ti antamaso sīsaṃ ṭhapetvā sayanamattenāpi purāṇabhūtaṃ cīvaranti attho. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘rajitvā kappaṃ katvā ekavārampi nivatthaṃ vā pārutaṃ vā antamaso paribhogasīsena aṃse vā matthake vā katvā maggaṃ gato hoti, ussīsakaṃ vā katvā nipanno hoti, etampi purāṇacīvaramevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.503-505). Vatthanti kāriye kāraṇopacāravasena cīvarameva āha.

    အညာတိကာယာတိ ‘‘အညာတိကာ နာမ မာတိတော ဝာ ပိတိတော ဝာ ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အသမ္ဗဒ္ဓာ’’တိ ဝစနတော အတ္တနော ဝာ တသ္သာ ဝာ မာတု ဝာ ပိတု ဝာ ပရမ္ပရာယ ယာဝ သတ္တမာ ယုဂာ, ဧတ္ထန္တရေ ယေန ကေနစိ ဉာတကေန အသမ္ဗဒ္ဓဘာဝေန အညာတိကာယာတိ အတ္ထော။ ယထာ စာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပိတာမဟောယေဝ ပိတာမဟယုဂံ။ တတော ဥဒ္ဓံ သဗ္ဗေပိ ပုဗ္ဗပုရိသာ ပိတာမဟဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတာ။ ဧဝံ ယာဝ သတ္တမော ပုရိသော, တာဝ ယာ အသမ္ဗဒ္ဓာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၀၃-၅၀၅)။ အာကောဋာပေတီတိ ပဟရာပေတိ။

    Aññātikāyāti ‘‘aññātikā nāma mātito vā pitito vā yāva sattamā pitāmahayugā asambaddhā’’ti vacanato attano vā tassā vā mātu vā pitu vā paramparāya yāva sattamā yugā, etthantare yena kenaci ñātakena asambaddhabhāvena aññātikāyāti attho. Yathā cāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘pitāmahoyeva pitāmahayugaṃ. Tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahaggahaṇeneva gahitā. Evaṃ yāva sattamo puriso, tāva yā asambaddhā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.503-505). Ākoṭāpetīti paharāpeti.

    တတော ဓောဝာပနာဒိတော။ နိသ္သဂ္ဂိယာပတ္တီတိ နိသ္သဂ္ဂိယသ္သ အာပတ္တိ နိသ္သဂ္ဂိယာပတ္တိ, နိသ္သဂ္ဂိယသ္သ စီဝရသ္သ နာမေန ဝိသိဋ္ဌာ ပာစိတ္တိယာပတ္တိ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဣဒဉ္စ တိဏ္ဏံ ပယောဂာနံ အန္တေ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗာယ အာပတ္တိယာ ဒသ္သနံ။ တသ္သ နိယောဂေန ဓောဝနာဒိံ ကရောန္တိယာ ဘိက္ခုနိယာ တဒတ္ထံ သဗ္ဗပုဗ္ဗပယောဂဂဏနာယ ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋံ ဟောတီတိ ဂဟေတဗ္ဗော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယာဝ နံ ဓောဝိတ္ဝာ ဥက္ခိပတိ, တာဝ ဘိက္ခုနိယာ ပယောဂေ ပယောဂေ ဘိက္ခုသ္သ ဒုက္ကဋ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၀၃-၅၀၅)။ ပဌမေနာတိ တီဏိပိ ကာရာပေန္တသ္သ ယံ ပဌမံ ကာရာပေတိ, တေနာတိ အတ္ထော။ ဒီပိတန္တိ ‘‘အညာတိကာယ အညာတိကသညီ ပုရာဏစီဝရံ ဓောဝာပေတိ ရဇာပေတိ အာကောဋာပေတိ, နိသ္သဂ္ဂိယေန အာပတ္တိ ဒ္ဝိန္နံ ဒုက္ကဋာန’’န္တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၅၀၆) ဒေသိတံ။ ဣမိနာ နယေန ဒ္ဝေ ကာရာပေန္တသ္သ ပဌမေန နိသ္သဂ္ဂိယာပတ္တိ, ဒုတိယေန ဒုက္ကဋန္တိ အယမတ္ထော သင္ဂယ္ဟတိ။

    Tato dhovāpanādito. Nissaggiyāpattīti nissaggiyassa āpatti nissaggiyāpatti, nissaggiyassa cīvarassa nāmena visiṭṭhā pācittiyāpatti hotīti attho. Idañca tiṇṇaṃ payogānaṃ ante āpajjitabbāya āpattiyā dassanaṃ. Tassa niyogena dhovanādiṃ karontiyā bhikkhuniyā tadatthaṃ sabbapubbapayogagaṇanāya bhikkhuno dukkaṭaṃ hotīti gahetabbo. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yāva naṃ dhovitvā ukkhipati, tāva bhikkhuniyā payoge payoge bhikkhussa dukkaṭa’’nti (pārā. aṭṭha. 2.503-505). Paṭhamenāti tīṇipi kārāpentassa yaṃ paṭhamaṃ kārāpeti, tenāti attho. Dīpitanti ‘‘aññātikāya aññātikasaññī purāṇacīvaraṃ dhovāpeti rajāpeti ākoṭāpeti, nissaggiyena āpatti dvinnaṃ dukkaṭāna’’ntiādinā (pārā. 506) desitaṃ. Iminā nayena dve kārāpentassa paṭhamena nissaggiyāpatti, dutiyena dukkaṭanti ayamattho saṅgayhati.

    ၆၂၀. ‘‘ဓောဝနတ္ထာယ ဒေတီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဘုတ္တံ ဝတ္ထ’’န္တိ အဓိကာရတော လဗ္ဘတိ။

    620.‘‘Dhovanatthāya detī’’ti iminā ‘‘bhuttaṃ vattha’’nti adhikārato labbhati.

    ၆၂၁. သာမဏေရနိဒ္ဒေသေပီတိ ‘‘သာမဏေရာ’’တိ နိဒ္ဒေသော နာမ ယသ္သ, တသ္မိမ္ပိ, အတ္တနာ ပရိဘုတ္တံ ဝတ္ထံ ဓောဝနတ္ထာယ ဒေတီတိ ယောဇနာ, အတ္တနော ပရိဘုတ္တံ စီဝရံ ဓောဝနတ္ထာယ သာမဏေရသ္သ ဒေတီတိ အတ္ထော။ ပိ-သဒ္ဒော သမုစ္စယတ္ထော။ ဥပသမ္ပဇ္ဇာတိ ပုဗ္ဗကိရိယာယ ‘‘ဓောဝတီ’’တိ အပရကိရိယာ သာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ။

    621.Sāmaṇeraniddesepīti ‘‘sāmaṇerā’’ti niddeso nāma yassa, tasmimpi, attanā paribhuttaṃ vatthaṃ dhovanatthāya detīti yojanā, attano paribhuttaṃ cīvaraṃ dhovanatthāya sāmaṇerassa detīti attho. Pi-saddo samuccayattho. Upasampajjāti pubbakiriyāya ‘‘dhovatī’’ti aparakiriyā sāmatthiyā labbhati.

    ၆၂၂. ဒဟရာနဉ္စ ဘိက္ခူနန္တိ အတ္တနော နဝကတရာနံ ဘိက္ခူနံ။ နိယ္ယာဒိတေ ဒိန္နေ။ ဧသ နယောတိ ‘‘ဧကေန ပာစိတ္တိယံ, အဝသိဋ္ဌေဟိ ဒ္ဝီဟိ ဝာ ဧကေန ဝာ သဗ္ဗပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ ဟောတီ’’တိ နယော။

    622.Daharānañca bhikkhūnanti attano navakatarānaṃ bhikkhūnaṃ. Niyyādite dinne. Esa nayoti ‘‘ekena pācittiyaṃ, avasiṭṭhehi dvīhi vā ekena vā sabbapayogesu dukkaṭaṃ hotī’’ti nayo.

    ၆၂၃. စီဝရေတိ ပရိဘုတ္တစီဝရေ။

    623.Cīvareti paribhuttacīvare.

    ၆၂၄. ‘‘ဓောဝနပ္ပစ္စယာယေဝာ’’တိ ဣမိနာ ဣတရဒ္ဝယသ္သ တသ္သ အနာဏတ္တိယာ ကတတ္တာ တတော အနာပတ္တိဘာဝမာဟ။

    624.‘‘Dhovanappaccayāyevā’’ti iminā itaradvayassa tassa anāṇattiyā katattā tato anāpattibhāvamāha.

    ၆၂၆. ဉာတိကာတိ ဧတ္ထ ‘‘ပဋိသင္ခာ ယောနိသော’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၂၂-၂၃, ၄၂၂; အ. နိ. ၆.၅၈; ၈.၉; မဟာနိ. ၂၀၆; ဓ. သ. ၁၃၅၅; ဝိဘ. ၅၁၈) ဝိယ ဂာထာဗန္ဓဝသေန ယ-ကာရလောပော, ဉာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဉာတိကာ အညာတိသညိသ္သာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ပစ္စတ္ထရဏန္တိ မဉ္စပီဌေ အတ္ထရိတဗ္ဗံ ပစ္စတ္ထရဏစီဝရဉ္စ။

    626.Ñātikāti ettha ‘‘paṭisaṅkhā yoniso’’tiādīsu (ma. ni. 1.22-23, 422; a. ni. 6.58; 8.9; mahāni. 206; dha. sa. 1355; vibha. 518) viya gāthābandhavasena ya-kāralopo, ñātikāya bhikkhuniyāti attho. ‘‘Ñātikā aññātisaññissā’’ti padacchedo. Paccattharaṇanti mañcapīṭhe attharitabbaṃ paccattharaṇacīvarañca.

    ၆၂၇. ‘‘ဘိက္ခုနီနံ ဝသေနာ’’တိ ဣဒံ ဘိက္ခုသင္ဃေပိ ဥပသမ္ပန္နာ စေ, ပာစိတ္တိယသမ္ဘဝာ ဝုတ္တံ ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဥပသမ္ပန္နာယ ပန ယထာဝတ္ထုကမေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၀၆)။ ဘိက္ခုနိသင္ဃေ ပဌမံ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ပစ္ဆာ ဘိက္ခုသင္ဃေ စေ ဥပသမ္ပဇ္ဇတိ, ကေဝလံ ဘိက္ခုသင္ဃေ ဥပသမ္ပန္နာတိ န ဝုစ္စတီတိ တာ ဘဂဝတိ ဓရမာနေ ပဌမံ ပဗ္ဗဇိတာ ပဉ္စသတာ သာကိယာနိယော ဝုစ္စန္တိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဥပသမ္ပန္နာ နာမ ပဉ္စသတာ သာကိယာနိယော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၀၆)။ ဘိက္ခုနော လိင္ဂေ ပရိဝတ္တေ တသ္သေဝ ဥပသမ္ပန္နကမ္မသ္သ အနုညာတတ္တာ သောပိ ဂဟေတဗ္ဗောယေဝ။

    627.‘‘Bhikkhunīnaṃ vasenā’’ti idaṃ bhikkhusaṅghepi upasampannā ce, pācittiyasambhavā vuttaṃ . Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘bhikkhūnaṃ santike upasampannāya pana yathāvatthukamevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.506). Bhikkhunisaṅghe paṭhamaṃ upasampajjitvā pacchā bhikkhusaṅghe ce upasampajjati, kevalaṃ bhikkhusaṅghe upasampannāti na vuccatīti tā bhagavati dharamāne paṭhamaṃ pabbajitā pañcasatā sākiyāniyo vuccanti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘bhikkhūnaṃ santike upasampannā nāma pañcasatā sākiyāniyo’’ti (pārā. aṭṭha. 2.506). Bhikkhuno liṅge parivatte tasseva upasampannakammassa anuññātattā sopi gahetabboyeva.

    ၆၂၈. အဝုတ္တာ ဓောဝတီတိ ‘‘ဣမံ စီဝရံ ဓောဝာ’’တိ အဝုတ္တာ စီဝရံ ကိလိဋ္ဌံ ဒိသ္ဝာ အဝတ္ဝာ ဌပိတဋ္ဌာနတော စီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ ဝာ သယမေဝ ဝတ္ဝာ ယာစနာဒိနယေန ဝာ အနာဏတ္တိယာ စ ဂဟေတ္ဝာ စီဝရဓောဝနာဒိံ ကရေယ္ယ စေ။ အပရိဘုတ္တံ ဝာတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန အပရိဘုတ္တံ စီဝရံ။ အညံ ဝာတိ ဥပာဟနတ္ထဝိကပတ္တတ္ထဝိကပောတ္ထကတ္ထဝိကမဉ္စပီဌာဒိံ ယံ ကိဉ္စိ ပရိက္ခာရံ။

    628.Avuttā dhovatīti ‘‘imaṃ cīvaraṃ dhovā’’ti avuttā cīvaraṃ kiliṭṭhaṃ disvā avatvā ṭhapitaṭṭhānato cīvaraṃ gahetvā vā sayameva vatvā yācanādinayena vā anāṇattiyā ca gahetvā cīvaradhovanādiṃ kareyya ce. Aparibhuttaṃ vāti heṭṭhā vuttanayena aparibhuttaṃ cīvaraṃ. Aññaṃ vāti upāhanatthavikapattatthavikapotthakatthavikamañcapīṭhādiṃ yaṃ kiñci parikkhāraṃ.

    ပုရာဏစီဝရဓောဝာပနကထာဝဏ္ဏနာ။

    Purāṇacīvaradhovāpanakathāvaṇṇanā.

    ၆၂၉. ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ ဥပာဒာယ ကိဉ္စိ စီဝရံ ဂဏ္ဟတောတိ ယောဇနာ, ဧတ္ထ ‘‘အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထတော’’တိ စ ‘‘ဉာတိကာယ အညာတိကသညိသ္သာ’’တိ စ ‘‘ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ဟတ္ထတော ဂဏ္ဟာတီ’’တိ စ ဝက္ခမာနဝစနသာမတ္ထိယာ လဗ္ဘမာနတော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန အညာတိကာယ ဥဘတောသင္ဃေ ဥပသမ္ပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထတော ဝိကပ္ပနုပဂရတနဝိဒတ္ထိပ္ပမာဏဝတ္ထတော ပဋ္ဌာယ ယံ ကိဉ္စိ စီဝရံ ဂဏ္ဟန္တသ္သာတိ အတ္ထော။ ‘‘အာပတ္တီ’’တိ သာမညေန ဝုတ္တေပိ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယာ ပာစိတ္တိယာပတ္တီ’’တိ ပကရဏတော စ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယာပတ္တီ’’တိ ဝက္ခမာနတော စ လဗ္ဘတိ။ ဌပေတ္ဝာ ပာရိဝတ္တကန္တိ ‘‘ပာရိဝတ္တကံ ပရိတ္တေန ဝာ ဝိပုလံ, ဝိပုလေန ဝာ ပရိတ္တ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၁၄) ဝစနတော မဟာပစ္စရိယံ ‘‘အန္တမသော ဟရီတကခဏ္ဍေနာပီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၁၄) ဝုတ္တတ္တာ စ ဟေဋ္ဌိမန္တတော ဟရီတကခဏ္ဍမ္ပိ ဒတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ တိစီဝရဉ္စ ပာရိဝတ္တကံ နာမ ဟောတိ, တံ ဌပေတ္ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပရိဝတ္တနံ ပရိဝတ္တံ, တံ ဧတသ္သ အတ္ထီတိ ပာရိဝတ္တကံ, ကယဝိက္ကယေန ဂဟေတဗ္ဗံ စီဝရန္တိ အတ္ထော။

    629. Vikappanupagaṃ pacchimaṃ upādāya kiñci cīvaraṃ gaṇhatoti yojanā, ettha ‘‘aññātikāya bhikkhuniyā hatthato’’ti ca ‘‘ñātikāya aññātikasaññissā’’ti ca ‘‘ekatoupasampannāya hatthato gaṇhātī’’ti ca vakkhamānavacanasāmatthiyā labbhamānato pubbe vuttanayena aññātikāya ubhatosaṅghe upasampannāya bhikkhuniyā hatthato vikappanupagaratanavidatthippamāṇavatthato paṭṭhāya yaṃ kiñci cīvaraṃ gaṇhantassāti attho. ‘‘Āpattī’’ti sāmaññena vuttepi ‘‘nissaggiyā pācittiyāpattī’’ti pakaraṇato ca ‘‘nissaggiyāpattī’’ti vakkhamānato ca labbhati. Ṭhapetvā pārivattakanti ‘‘pārivattakaṃ parittena vā vipulaṃ, vipulena vā paritta’’nti (pārā. 514) vacanato mahāpaccariyaṃ ‘‘antamaso harītakakhaṇḍenāpī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.514) vuttattā ca heṭṭhimantato harītakakhaṇḍampi datvā gahetabbaṃ ticīvarañca pārivattakaṃ nāma hoti, taṃ ṭhapetvāti vuttaṃ hoti. Parivattanaṃ parivattaṃ, taṃ etassa atthīti pārivattakaṃ, kayavikkayena gahetabbaṃ cīvaranti attho.

    ၆၃၀. ဂဟဏတ္ထာယ ပယောဂေတိ ဂဏ္ဟိတုံ ဟတ္ထပသာရဏာဒိပ္ပယောဂေ။ ပရိယာပုတန္တိ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပယောဂေ ဒုက္ကဋ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၁၂) ဒေသိတံ။

    630.Gahaṇatthāyapayogeti gaṇhituṃ hatthapasāraṇādippayoge. Pariyāputanti ‘‘paṭiggaṇhāti payoge dukkaṭa’’nti (pārā. 512) desitaṃ.

    ၆၃၁. အနုပသမ္ပန္နဟတ္ထေတိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနိတော အညေ သဗ္ဗေ အနုပသမ္ပန္နာ ဂဟိတာ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သစေ ပန သိက္ခမာနာသာမဏေရသာမဏေရိဥပာသကဥပာသိကာနံ ဟတ္ထေ ပေသိတံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, အနာပတ္တီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၁၂)။

    631.Anupasampannahattheti bhikkhubhikkhunito aññe sabbe anupasampannā gahitā. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace pana sikkhamānāsāmaṇerasāmaṇeriupāsakaupāsikānaṃ hatthe pesitaṃ paṭiggaṇhāti, anāpattī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.512).

    ၆၃၂. ဧကတောတိ ဧတ္ထ ဘိက္ခုနိသင္ဃတောတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အညသ္မိံ ပက္ခေ ပာစိတ္တိယမေဝ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဥပသမ္ပန္နာယ ပန ပာစိတ္တိယမေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၁၃)။

    632.Ekatoti ettha bhikkhunisaṅghatoti gahetabbaṃ. Aññasmiṃ pakkhe pācittiyameva. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘bhikkhūnaṃ santike upasampannāya pana pācittiyamevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.513).

    ၆၃၃. ‘‘ပာရိဝတ္တကံ ဒသ္သာမီ’’တိ အာဘောဂံ ကတ္ဝာ ဂဏ္ဟာတိ, ဒောသော န ဝိဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။

    633. ‘‘Pārivattakaṃ dassāmī’’ti ābhogaṃ katvā gaṇhāti, doso na vijjatīti yojanā.

    ၆၃၄. အညံ ပရိက္ခာရန္တိ ထဝိကကာယဗန္ဓနာဒိ အဝိကပ္ပိယံ ဝာ အဝိကပ္ပနုပဂံ ဝာ ပရိက္ခာရမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပန န ဝဋ္ဋတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမစီဝရပ္ပမာဏံ ပန ပဋပရိသ္သာဝနမ္ပိ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၁၄)။ စီဝရပဋိဂ္ဂဏ္ဟနံ ကိရိယာ, ပာရိဝတ္တကသ္သ အဒာနံ အကိရိယာတိ ကိရိယာယ စ အကိရိယာယ စ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော က္ရိယာက္ရိယံ။

    634.Aññaṃ parikkhāranti thavikakāyabandhanādi avikappiyaṃ vā avikappanupagaṃ vā parikkhārameva gahetabbaṃ. Vikappanupagaṃ pana na vaṭṭati. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘vikappanupagaṃ pacchimacīvarappamāṇaṃ pana paṭaparissāvanampi na vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.514). Cīvarapaṭiggaṇhanaṃ kiriyā, pārivattakassa adānaṃ akiriyāti kiriyāya ca akiriyāya ca āpajjitabbato kriyākriyaṃ.

    စီဝရပဋိဂ္ဂဟဏကထာဝဏ္ဏနာ။

    Cīvarapaṭiggahaṇakathāvaṇṇanā.

    ၆၃၅. ‘‘အညာတကံ အပ္ပဝာရိတ’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ‘‘ဂဟပတိံ ဝာ ဂဟပတာနိံ ဝာ’’တိ ပာဌသေသော။ ဝုတ္တဉ္ဟိ ဘဂဝတာ ‘‘အညာတကံ ဂဟပတိံ ဝာ ဂဟပတာနိံ ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၅၁၆, ၅၁၈)။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ သမ္ဗဒ္ဓညာတိကတာယ အဘာဝတော အညာတကံ။ ‘‘ယံ မယ္ဟံ ဂေဟေ အတ္ထိ, တံ ပဝာရေမီ’’တိအာဒိနာ နယေန အပ္ပဝာရိတံ။ ‘‘ဂဟပတိ နာမ ယော ကောစိ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၁၉) ပာဠိယံ ဝုတ္တံ ဂဟပတိံ ဝာ။ ‘‘ဂဟပတာနီ နာမ ယာ ကာစိ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၁၉) ပာဠိယံ ဝုတ္တံ ဃရဏိံ ဝာတိ အတ္ထော။

    635. ‘‘Aññātakaṃ appavārita’’nti padacchedo. ‘‘Gahapatiṃ vā gahapatāniṃ vā’’ti pāṭhaseso. Vuttañhi bhagavatā ‘‘aññātakaṃ gahapatiṃ vā gahapatāniṃ vā’’ti (pārā. 516, 518). Pubbe vuttanayena yāva sattamā pitāmahayugā sambaddhaññātikatāya abhāvato aññātakaṃ. ‘‘Yaṃ mayhaṃ gehe atthi, taṃ pavāremī’’tiādinā nayena appavāritaṃ. ‘‘Gahapati nāma yo koci agāraṃ ajjhāvasatī’’ti (pārā. 519) pāḷiyaṃ vuttaṃ gahapatiṃ vā. ‘‘Gahapatānī nāma yā kāci agāraṃ ajjhāvasatī’’ti (pārā. 519) pāḷiyaṃ vuttaṃ gharaṇiṃ vāti attho.

    ဟောတိ နိသ္သဂ္ဂိယာပတ္တီတိ ‘‘အညတ္ရ သမယာ ဝိညာပေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၁၉) ပာဠိယံ ဝုတ္တေသု သဗ္ဗေသု ပုဗ္ဗပယောဂေသု ဒုက္ကဋေန သဒ္ဓိံ နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အညတ္ရ သမယာတိ ‘‘တတ္ထာယံ သမယော, အစ္ဆိန္နစီဝရော ဝာ ဟောတိ ဘိက္ခု နဋ္ဌစီဝရော ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၅၁၈) မာတိကာယ, ‘‘အစ္ဆိန္နစီဝရော နာမ ဘိက္ခုသ္သ စီဝရံ အစ္ဆိန္နံ ဟောတိ ရာဇူဟိ ဝာ စောရေဟိ ဝာ ဓုတ္တေဟိ ဝာ ယေဟိ ကေဟိစိ ဝာ အစ္ဆိန္နံ ဟောတိ။ နဋ္ဌစီဝရော နာမ ဘိက္ခုသ္သ စီဝရံ အဂ္ဂိနာ ဝာ ဒဍ္ဎံ ဟောတိ, ဥဒကေန ဝာ ဝူဠ္ဟံ ဟောတိ, ဥန္ဒူရေဟိ ဝာ ဥပစိကာဟိ ဝာ ခာယိတံ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၁၉) ပဒဘာဇနေ စ နိဒ္ဒိဋ္ဌသရူပကာလတော အညတ္ရာတိ အတ္ထော။

    Hoti nissaggiyāpattīti ‘‘aññatra samayā viññāpeti, payoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hotī’’ti (pārā. 519) pāḷiyaṃ vuttesu sabbesu pubbapayogesu dukkaṭena saddhiṃ nissaggiyapācittiyaṃ hotīti vuttaṃ hoti. Aññatra samayāti ‘‘tatthāyaṃ samayo, acchinnacīvaro vā hoti bhikkhu naṭṭhacīvaro vā’’ti (pārā. 518) mātikāya, ‘‘acchinnacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ acchinnaṃ hoti rājūhi vā corehi vā dhuttehi vā yehi kehici vā acchinnaṃ hoti. Naṭṭhacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ agginā vā daḍḍhaṃ hoti, udakena vā vūḷhaṃ hoti, undūrehi vā upacikāhi vā khāyitaṃ hotī’’ti (pārā. 519) padabhājane ca niddiṭṭhasarūpakālato aññatrāti attho.

    ၆၃၆. တိကပာစိတ္တိယံ ဝုတ္တန္တိ ‘‘အညာတကေ အညာတကသညီ, ဝေမတိကော, ဉာတကသညီ အညတ္ရ သမယာ စီဝရံ ဝိညာပေတိ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၂၀) ပာစိတ္တိယတ္တယံ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဉာတကေ အညာတိသညိသ္သာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဉာတကေ။ ဝေမတိကသ္သာတိ ‘‘ဉာတကော နု ခော, အညာတကော’’တိ ဝေမတိကသ္သ။ ဒ္ဝိကဒုက္ကဋံ တထေဝာတိ ယောဇနာ။ ‘‘တထေဝာ’’တိ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ဣဒံ အာကဍ္ဎတိ, ‘‘ဉာတကေ အညာတကသညီ, ဝေမတိကော အညတ္ရ သမယာ စီဝရံ ဝိညာပေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ (ပာရာ. ၅၂၀) ဒေသိတန္တိ အတ္ထော။

    636.Tikapācittiyaṃ vuttanti ‘‘aññātake aññātakasaññī, vematiko, ñātakasaññī aññatra samayā cīvaraṃ viññāpeti, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti (pārā. 520) pācittiyattayaṃ bhagavatā vuttaṃ. ‘‘Ñātake aññātisaññissā’’ti padacchedo. Tatthāti tasmiṃ ñātake. Vematikassāti ‘‘ñātako nu kho, aññātako’’ti vematikassa. Dvikadukkaṭaṃ tathevāti yojanā. ‘‘Tathevā’’ti ‘‘vutta’’nti idaṃ ākaḍḍhati, ‘‘ñātake aññātakasaññī, vematiko aññatra samayā cīvaraṃ viññāpeti, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 520) desitanti attho.

    ၆၃၇-၈. သမယေ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ‘‘စီဝရံ အညာတကအပ္ပဝာရိတ’’န္တိ အာနေတ္ဝာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ, ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဒ္ဝယတော အညတရသ္မိံ ကာလေ အညာတကအပ္ပဝာရိတံ စီဝရံ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ အတ္ထော။ ဉာတကေ ဝာ ပဝာရိတေတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘အတ္တနော’’တိ အဇ္ဈာဟာရော, ‘‘သမယေ’’တိ ဣမိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ, အတ္တနော ဉာတကပဝာရိတေ အသမယေပိ စီဝရံ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ အတ္ထော။ အညသ္သတ္ထာယာတိ ဧတ္ထ ‘‘အတ္တနော’’တိ သေသော, အတ္တနော ဉာတကေ, ပဝာရိတေ ဝာ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ, အညံ ဘိက္ခုံ နိသ္သာယ အတ္တနော ဉာတကေ ဝာ ပဝာရိတေ ဝာ စီဝရံ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣတရံ ပက္ခံ ဒသ္သေတိ ‘‘တသ္သ ဉာတကေ ဝာ ပဝာရိတေ ဝာ’’တိ။ တသ္သာတိ ‘‘အညသ္သာ’’တိ ဝုတ္တသ္သ, ‘‘ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီ’’တိ ဣမိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝာတိ ပုရိမဝိကပ္ပာပေက္ခံ။ ယံ သန္ဓာယ စီဝရံ ဝိညာပေတိ, တသ္သ ဉာတကေ ဝာ ပဝာရိတေ ဝာ တံယေဝ သန္ဓာယ စီဝရံ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    637-8. Samaye viññāpentassa anāpattīti yojanā. Ettha ‘‘cīvaraṃ aññātakaappavārita’’nti ānetvā sambandhitabbaṃ, yathāparicchinnakāladvayato aññatarasmiṃ kāle aññātakaappavāritaṃ cīvaraṃ viññāpentassa anāpattīti attho. Ñātake vā pavāriteti etthāpi ‘‘attano’’ti ajjhāhāro, ‘‘samaye’’ti iminā yojetabbaṃ, attano ñātakapavārite asamayepi cīvaraṃ viññāpentassa anāpattīti attho. Aññassatthāyāti ettha ‘‘attano’’ti seso, attano ñātake, pavārite vā viññāpentassa anāpattīti yojanā, aññaṃ bhikkhuṃ nissāya attano ñātake vā pavārite vā cīvaraṃ viññāpentassa anāpattīti vuttaṃ hoti. Itaraṃ pakkhaṃ dasseti ‘‘tassa ñātake vā pavārite vā’’ti. Tassāti ‘‘aññassā’’ti vuttassa, ‘‘viññāpentassa anāpattī’’ti iminā yojetabbaṃ. Vāti purimavikappāpekkhaṃ. Yaṃ sandhāya cīvaraṃ viññāpeti, tassa ñātake vā pavārite vā taṃyeva sandhāya cīvaraṃ viññāpentassa anāpattīti vuttaṃ hoti.

    ‘‘အတ္တနော ဝာ ဓနေနာ’’တိ ဝုတ္တံ အနာပတ္တိအင္ဂံ ဥမ္မတ္တကာဒိနောတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန သင္ဂယ္ဟတိ , အတ္တနော သန္တကံ သုတ္တကပ္ပာသာဒိကံ ကပ္ပိယဝတ္ထုံ ဒတ္ဝာ ဂဏ္ဟိတုကာမတာယ အကပ္ပိယဝောဟာရေန ယာစန္တသ္သ စ အနာပတ္တီတိ အတ္ထော။

    ‘‘Attano vā dhanenā’’ti vuttaṃ anāpattiaṅgaṃ ummattakādinoti ettha ādi-saddena saṅgayhati , attano santakaṃ suttakappāsādikaṃ kappiyavatthuṃ datvā gaṇhitukāmatāya akappiyavohārena yācantassa ca anāpattīti attho.

    အညာတကဝိညတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ။

    Aññātakaviññattikathāvaṇṇanā.

    ၆၃၉. အပ္ပဝာရိတမညာတိန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဂဟပတိံ ဝာ ဂဟပတာနိံ ဝာ’’တိ ဣဒံ သာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ။ တတုတ္တရိန္တိ တတော သန္တရုတ္တရပရမတော ဥတ္တရိန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ, ‘‘သန္တရုတ္တရပရမံ တေန ဘိက္ခုနာ တတော စီဝရံ သာဒိတဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၂၃) ဝုတ္တတ္တာ အစ္ဆိန္နစီဝရေန သာဒိတဗ္ဗအန္တရဝာသကဥတ္တရာသင္ဂမတ္တေန အဓိကန္တိ အတ္ထော။

    639.Appavāritamaññātinti ettha ‘‘gahapatiṃ vā gahapatāniṃ vā’’ti idaṃ sāmatthiyā labbhati. Tatuttarinti tato santaruttaraparamato uttarinti gahetabbaṃ, ‘‘santaruttaraparamaṃ tena bhikkhunā tato cīvaraṃ sāditabba’’nti (pārā. 523) vuttattā acchinnacīvarena sāditabbaantaravāsakauttarāsaṅgamattena adhikanti attho.

    ‘‘တတော စေ ဥတ္တရိ သာဒိယေယ္ယာ’’တိ (ပာရာ. ၅၂၃) ဝစနတော ‘‘သာဒိယန္တသ္သာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ဝိညာပေန္တသ္သာ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ? အစ္ဆိန္နစီဝရာနံ ဘိက္ခူနံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေဟိ ဘိက္ခူဟိ စီဝရဝိညာပနဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘ကထဉ္ဟိ နာမ တုမ္ဟေ မောဃပုရိသာ န မတ္တံ ဇာနိတ္ဝာ ဗဟုံ စီဝရံ ဝိညာပေသ္သထာ’’တိ (ပာရာ. ၅၂၂) ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဂရဟိတ္ဝာ ဣမသ္သ သိက္ခာပဒသ္သ ပညတ္တတ္တာ ‘‘သာဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧတ္ထ ဝိညာပေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော ဟောတိ, တေနေဝ ဣမသ္မိံ ပဒဘာဇနေ ‘‘တတော စေ ဥတ္တရိ သာဒိယေယ္ယာတိ တတုတ္တရိ ဝိညာပေတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၂၄) စ အာပတ္တိဘေဒသန္ဒသ္သနဋ္ဌာနေ ‘‘အညာတကေ အညာတကသညီ တတုတ္တရိ စီဝရံ ဝိညာပေတိ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိအာဒိဝစနတော (ပာရာ. ၅၂၅) စ ဝုတ္တံ။ ယဒိ ဧဝံ သိက္ခာပဒေယေဝ ‘‘သာဒိတဗ္ဗံ, သာဒိယေယ္ယာ’’တိ စ ဥဘယတ္ထ ‘‘ဝိညာပေတဗ္ဗံ, ဝိညာပေယ္ယာ’’တိ စ ကသ္မာ န ဝုတ္တန္တိ? အစ္ဆိန္နစီဝရဘာဝံ ဉတ္ဝာ အဝိညာပိတေပိ အဘိဟရိတ္ဝာ ဒိယ္ယမာနမ္ပိ အဓိဝာသေန္တေန ဧဝမေဝ သာဒိတဗ္ဗန္တိ န ဝုတ္တံ။ ဣမသ္သေဝ စ အဓိကဝိညာပနနိသေဓနတ္ထံ ဝဒန္တေနာပိ ‘‘တဉ္စေ အညာတကော ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတာနီ ဝာ ဗဟူဟိ စီဝရေဟိ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝာရေယ္ယ, သန္တရုတ္တရပရမံ တေန ဘိက္ခုနာ တတော စီဝရံ သာဒိတဗ္ဗ’’န္တိ သာဒိတဗ္ဗနိယမပ္ပဓာနံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ အစ္ဆိန္နစီဝရေန အတ္တနာ ဝာ တံ သန္ဓာယ အညေန ဝာ ဝိညာပေန္တေနပိ အဝိညာပေန္တေပိ ဒိယ္ယမာနံ သာဒိယန္တေနာပိ သန္တရုတ္တရပရမတံ နာတိက္ကမိတဗ္ဗန္တိ ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သန္ဓာယ ဘာသိတတ္ထောတိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္တကံ ဉာပေတုံ ‘‘သာဒိယန္တသ္သာ’’တိ အဝတ္ဝာ ‘‘ဝိညာပေန္တသ္သာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာစရိယာဘိသန္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    ‘‘Tato ce uttari sādiyeyyā’’ti (pārā. 523) vacanato ‘‘sādiyantassā’’ti vattabbaṃ, evaṃ vattabbe ‘‘viññāpentassā’’ti kasmā vuttanti? Acchinnacīvarānaṃ bhikkhūnaṃ chabbaggiyehi bhikkhūhi cīvaraviññāpanavatthusmiṃ ‘‘kathañhi nāma tumhe moghapurisā na mattaṃ jānitvā bahuṃ cīvaraṃ viññāpessathā’’ti (pārā. 522) chabbaggiye bhikkhū garahitvā imassa sikkhāpadassa paññattattā ‘‘sāditabba’’nti ettha viññāpetabbanti attho hoti, teneva imasmiṃ padabhājane ‘‘tato ce uttari sādiyeyyāti tatuttari viññāpetī’’ti (pārā. 524) ca āpattibhedasandassanaṭṭhāne ‘‘aññātake aññātakasaññī tatuttari cīvaraṃ viññāpeti, nissaggiyaṃ pācittiya’’ntiādivacanato (pārā. 525) ca vuttaṃ. Yadi evaṃ sikkhāpadeyeva ‘‘sāditabbaṃ, sādiyeyyā’’ti ca ubhayattha ‘‘viññāpetabbaṃ, viññāpeyyā’’ti ca kasmā na vuttanti? Acchinnacīvarabhāvaṃ ñatvā aviññāpitepi abhiharitvā diyyamānampi adhivāsentena evameva sāditabbanti na vuttaṃ. Imasseva ca adhikaviññāpananisedhanatthaṃ vadantenāpi ‘‘tañce aññātako gahapati vā gahapatānī vā bahūhi cīvarehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyya, santaruttaraparamaṃ tena bhikkhunā tato cīvaraṃ sāditabba’’nti sāditabbaniyamappadhānaṃ vuttaṃ. Tasmā acchinnacīvarena attanā vā taṃ sandhāya aññena vā viññāpentenapi aviññāpentepi diyyamānaṃ sādiyantenāpi santaruttaraparamataṃ nātikkamitabbanti imasmiṃ sikkhāpade sandhāya bhāsitatthoti sallakkhetabbanti ettakaṃ ñāpetuṃ ‘‘sādiyantassā’’ti avatvā ‘‘viññāpentassā’’ti vuttanti ācariyābhisandhi veditabbā.

    ၆၄၀. ဣဒာနိ ဝိညာပနေ စ အဓိဝာသနေ စ ဥဘယတ္ထေဝ နိယမံ ဒသ္သေတုံ ‘‘သစေ တီဏိ နဋ္ဌာနိ ဟောန္တိ, ဒ္ဝေ သာဒိတဗ္ဗာနိ။ ဒ္ဝေ နဋ္ဌာနိ, ဧကံ သာဒိတဗ္ဗံ။ ဧကံ နဋ္ဌံ, န ကိဉ္စိ သာဒိတဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၂၄) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တဝိနိစ္ဆယံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ယသ္သာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ယသ္သ တီဏိပိ နဋ္ဌာနိ, ဒ္ဝေ ဝာ နဋ္ဌာနိ, ဧကံ ဝာ နဋ္ဌ’’န္တိ သမ္ဗန္ဓိတ္ဝာ ယထာက္ကမံ ‘‘တေန ဒ္ဝေ သာဒိတဗ္ဗာနိ, ဧကံ သာဒိတဗ္ဗံ, န ကိဉ္စိပိ သာဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ယသ္သ တီဏိပိ စီဝရာနိ နဋ္ဌာနိ, ဗဟု စ ဒိယ္ယတိ, တေန ဒ္ဝေယေဝ စီဝရာနိ သာဒိတဗ္ဗာနိ။ ဒ္ဝေ စီဝရာနိ နဋ္ဌာနိ, ဧကံ သာဒိတဗ္ဗံ။ ဧကဉ္စေ နဋ္ဌံ, န သာဒိတဗ္ဗံ, အဝသိဋ္ဌံ ပစ္ဆာ ဓမ္မေန သမေန လဒ္ဓနီဟာရေန ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သေသံ သဘာဂဋ္ဌာနတော ပရိယေသိသ္သတီ’’တိ။ ‘‘ဘိက္ခုနိယာ ပန ပဉ္စသုပိ နဋ္ဌေသု ဒ္ဝေ သာဒိတဗ္ဗာနိ, စတူသု နဋ္ဌေသု ဧကံ သာဒိတဗ္ဗံ, တီသု နဋ္ဌေသု ကိဉ္စိ န သာဒိတဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၂၂-၅၂၄) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။

    640. Idāni viññāpane ca adhivāsane ca ubhayattheva niyamaṃ dassetuṃ ‘‘sace tīṇi naṭṭhāni honti, dve sāditabbāni. Dve naṭṭhāni, ekaṃ sāditabbaṃ. Ekaṃ naṭṭhaṃ, na kiñci sāditabba’’nti (pārā. 524) padabhājane vuttavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘yassā’’tiādi. ‘‘Yassa tīṇipi naṭṭhāni, dve vā naṭṭhāni, ekaṃ vā naṭṭha’’nti sambandhitvā yathākkamaṃ ‘‘tena dve sāditabbāni, ekaṃ sāditabbaṃ, na kiñcipi sāditabba’’nti yojanā kātabbā. Yassa tīṇipi cīvarāni naṭṭhāni, bahu ca diyyati, tena dveyeva cīvarāni sāditabbāni. Dve cīvarāni naṭṭhāni, ekaṃ sāditabbaṃ. Ekañce naṭṭhaṃ, na sāditabbaṃ, avasiṭṭhaṃ pacchā dhammena samena laddhanīhārena gahetabbanti attho. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sesaṃ sabhāgaṭṭhānato pariyesissatī’’ti. ‘‘Bhikkhuniyā pana pañcasupi naṭṭhesu dve sāditabbāni, catūsu naṭṭhesu ekaṃ sāditabbaṃ, tīsu naṭṭhesu kiñci na sāditabba’’nti (pārā. aṭṭha. 2.522-524) aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ၆၄၁-၂. သေသကံ အာဟရန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ ဉာတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ဧဝမုပရိပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ စီဝရံ ယောဇေတ္ဝာ အတိရေကံ ဝတ္ထံ ပစ္စာဟရိတ္ဝာ ‘‘ဒသ္သာမီ’’တိ ဗဟုမ္ပိ ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ အတ္ထော။ အတိရေကမ္ပိ တုမ္ဟေယေဝ ဂဏ္ဟထာတိ ဒိန္နံ ဂဏ္ဟတောပိ အနာပတ္တိ။ န အစ္ဆိန္နကာရဏာ ဒိန္နေတိ ယောဇနာ, အစ္ဆိန္နစီဝရဘာဝံ အနုဒ္ဒိသ္သ ဗဟူနံ စီဝရာနံ ဂဟဏနိမိတ္တေနာပိ အနာပတ္တီတိ အတ္ထော။ ဧဝမေဝ ‘‘န နဋ္ဌကာရဏာ ဒေန္တီ’’တိ ဣဒမ္ပိ ဒသ္သိတမေဝ။ အစ္ဆိန္နစီဝရေ နိသ္သာယ တတုတ္တရိစီဝရဝိညာပနဝတ္ထုမ္ဟိ ဣမသ္သ သိက္ခာပဒသ္သ ပညတ္တတ္တာ အနာပတ္တိဝာရေ ‘‘အညသ္သတ္ထာယာ’’တိ န ဂဟိတံ။

    641-2. Sesakaṃ āharantassa anāpattīti ñātabbanti yojanā. Evamuparipi yojetabbaṃ. Cīvaraṃ yojetvā atirekaṃ vatthaṃ paccāharitvā ‘‘dassāmī’’ti bahumpi gahetvā gacchantassa anāpattīti attho. Atirekampi tumheyeva gaṇhathāti dinnaṃ gaṇhatopi anāpatti. Na acchinnakāraṇā dinneti yojanā, acchinnacīvarabhāvaṃ anuddissa bahūnaṃ cīvarānaṃ gahaṇanimittenāpi anāpattīti attho. Evameva ‘‘na naṭṭhakāraṇā dentī’’ti idampi dassitameva. Acchinnacīvare nissāya tatuttaricīvaraviññāpanavatthumhi imassa sikkhāpadassa paññattattā anāpattivāre ‘‘aññassatthāyā’’ti na gahitaṃ.

    တတုတ္တရိကထာဝဏ္ဏနာ။

    Tatuttarikathāvaṇṇanā.

    ၆၄၃. ကလ္ယာဏကမ္ယတာဟေတူတိ သုန္ဒရသ္သ မဟဂ္ဃသ္သ ကာမတံ ပဋိစ္စ စီဝရေ ဝိကပ္ပနံ အာပဇ္ဇေယ္ယာတိ ယောဇနာ, ‘‘ကီဒိသေန တေ ဘန္တေ စီဝရေန အတ္ထော’’တိ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဝာရိတော ‘‘အာယတံ ဝာ ဟောတု ဝိတ္ထတံ ဝာ အပ္ပိတံ ဝာ သဏ္ဟံ ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၅၂၉) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တဝိသိဋ္ဌကပ္ပံ အဓိကဝိဓာနံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ တသ္သ လာဘာ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဘဝေတိ တထာ အပ္ပဝာရိတေန ဟုတ္ဝာ ကတေန အဓိကဝိဓာနေန နိပ္ဖန္နစီဝရသ္သ လာဘပ္ပယောဂေန ဒုက္ကဋနိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယာ ဟောန္တိ။

    643.Kalyāṇakamyatāhetūti sundarassa mahagghassa kāmataṃ paṭicca cīvare vikappanaṃ āpajjeyyāti yojanā, ‘‘kīdisena te bhante cīvarena attho’’ti pubbe appavārito ‘‘āyataṃ vā hotu vitthataṃ vā appitaṃ vā saṇhaṃ vā’’ti (pārā. 529) padabhājane vuttavisiṭṭhakappaṃ adhikavidhānaṃ karotīti attho. Tassa lābhā nissaggiyaṃ bhaveti tathā appavāritena hutvā katena adhikavidhānena nipphannacīvarassa lābhappayogena dukkaṭanissaggiyapācittiyā honti.

    ၆၄၄. မဟဂ္ဃံ ။ပေ.။ ဝိညာပေတီတိ ဝီသတိအဂ္ဃနကံ စီဝရံ ဒာတုကာမမ္ဟိ ဥပာသကေ, ‘‘အလံ မယ္ဟံ ဧတေန, ဒသဂ္ဃနကံ ဝာ အပ္ပဂ္ဃနကံ ဝာ ဒေဟီ’’တိ ဝဒတိ။

    644.Mahagghaṃ…pe… viññāpetīti vīsatiagghanakaṃ cīvaraṃ dātukāmamhi upāsake, ‘‘alaṃ mayhaṃ etena, dasagghanakaṃ vā appagghanakaṃ vā dehī’’ti vadati.

    ၆၄၅. ‘‘ဉာတကေ အညာတိသညိသ္သာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။

    645. ‘‘Ñātake aññātisaññissā’’ti padacchedo.

    ပဌမောပက္ခဋကထာဝဏ္ဏနာ။

    Paṭhamopakkhaṭakathāvaṇṇanā.

    ၆၄၆. ပဌမသိက္ခာပဒေ ဧကေန ဥပာသကေန ပီဠာ လဒ္ဓာ, ဣဓ ဒ္ဝီဟီတိ ဧတ္တကံ နာနာကရဏံ။ သေသံ ပဌမသိက္ခာပဒသဒိသမေဝာတိ အာဟ ‘‘ဒုတိယော။ပေ.။ ဝိနိစ္ဆယော’’တိ။ ဥပက္ခဋပဒေန လက္ခိတံ သိက္ခာပဒံ ဥပက္ခဋံ, ဒုတိယဉ္စ တံ ဥပက္ခဋဉ္စာတိ ဒုတိယောပက္ခဋံ, တသ္မိံ ဒုတိယောပက္ခဋေ။ အသ္သာတိ ဒုတိယောပက္ခဋသ္သ။

    646. Paṭhamasikkhāpade ekena upāsakena pīḷā laddhā, idha dvīhīti ettakaṃ nānākaraṇaṃ. Sesaṃ paṭhamasikkhāpadasadisamevāti āha ‘‘dutiyo…pe… vinicchayo’’ti. Upakkhaṭapadena lakkhitaṃ sikkhāpadaṃ upakkhaṭaṃ, dutiyañca taṃ upakkhaṭañcāti dutiyopakkhaṭaṃ, tasmiṃ dutiyopakkhaṭe. Assāti dutiyopakkhaṭassa.

    ဒုတိယောပက္ခဋကထာဝဏ္ဏနာ။

    Dutiyopakkhaṭakathāvaṇṇanā.

    ၆၄၇. ရညာ ဝာတိ ရာဇတော ဝာ။ ရာဇတော ဘောဂ္ဂံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ အသ္သ အတ္ထီတိ ‘‘ရာဇဘောဂ္ဂော’’တိ ဝုတ္တော, ရာဇတော ဘတ္တဝေတ္တနလာဘိတော ယတော ကုတောစိ ဒာယကာ အာဘတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ န စ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယဘာဝတော’’တိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။ ဣဓ ဥတ္တရိကရဏီယံ ‘‘တိက္ခတ္တု’’န္တိအာဒိဂာထာယ (ဝိ. ဝိ. ၆၇၁) ဝက္ခတိ။

    647.Raññā vāti rājato vā. Rājato bhoggaṃ bhuñjitabbaṃ assa atthīti ‘‘rājabhoggo’’ti vutto, rājato bhattavettanalābhito yato kutoci dāyakā ābhatanti sambandho. Na ca vaṭṭatīti ettha ‘‘nissaggiyapācittiyabhāvato’’ti ajjhāharitabbaṃ. Idha uttarikaraṇīyaṃ ‘‘tikkhattu’’ntiādigāthāya (vi. vi. 671) vakkhati.

    ၆၄၈. စီဝရစေတာပန္နဝသေန အဓိဂတရဇတာဒိ ယေန ကေနစိ ပရိယာယေနာပိ န သာဒိတဗ္ဗန္တိ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ရဇတံ ဝာ’’တိအာဒိ။ ဓဝလသဘာဝတာယ ရာဇတီတိ ရဇတံ, သဇ္ဈု။ ဇာတံ ရူပံ ဝဏ္ဏာယတနမေတသ္သာတိ ဇာတရူပံ, သုဝဏ္ဏံ။ ကိဉ္စီတိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ။ အတ္တနော ဝာ အတ္ထာယ ပရသ္သ ဝာ အတ္ထာယ ဒိယ္ယမာနံ ကိဉ္စိ ဂဏ္ဟိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။

    648. Cīvaracetāpannavasena adhigatarajatādi yena kenaci pariyāyenāpi na sāditabbanti dassetumāha ‘‘rajataṃ vā’’tiādi. Dhavalasabhāvatāya rājatīti rajataṃ, sajjhu. Jātaṃ rūpaṃ vaṇṇāyatanametassāti jātarūpaṃ, suvaṇṇaṃ. Kiñcīti appamattakampi. Attano vā atthāya parassa vā atthāya diyyamānaṃ kiñci gaṇhituṃ na vaṭṭatīti yojanā.

    ၆၄၉. အတ္တနော ပဋိဂ္ဂဟဏေ အာပတ္တိယာ ရူပိယဂဟဏသိက္ခာပဒေ ဝက္ခမာနတ္တာ အညသ္သ အတ္ထာယ ဂဟဏေ အာပတ္တိဒသ္သနတ္ထမာဟ ‘‘အညသ္သတ္ထာယာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အညသ္သတ္ထာယာတိ အညသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ, ဂဏသ္သ, သင္ဃသ္သ, စေတိယသ္သ, နဝကမ္မသ္သ ဝာ အတ္ထာယ။ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ အာဟရိတ္ဝာ ‘‘ဣမံ ဂဏ္ဟထာ’’တိ ဝုတ္တံ ရဇတံ, ဇာတရူပံ ဝာ အညံ ဝာ ယံ ကိဉ္စိ နိသ္သဂ္ဂိယဒုက္ကဋဝတ္ထုံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟတော တသ္သ ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋံ ဟောတီတိ မဟာပစ္စရိယံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

    649. Attano paṭiggahaṇe āpattiyā rūpiyagahaṇasikkhāpade vakkhamānattā aññassa atthāya gahaṇe āpattidassanatthamāha ‘‘aññassatthāyā’’tiādi. Tattha aññassatthāyāti aññassa puggalassa, gaṇassa, saṅghassa, cetiyassa, navakammassa vā atthāya. Niddiṭṭhanti āharitvā ‘‘imaṃ gaṇhathā’’ti vuttaṃ rajataṃ, jātarūpaṃ vā aññaṃ vā yaṃ kiñci nissaggiyadukkaṭavatthuṃ paṭiggaṇhato tassa bhikkhuno dukkaṭaṃ hotīti mahāpaccariyaṃ vuttanti yojanā.

    ၆၅၀-၁. ဝုတ္တမေဝတ္ထံ သရူပတော ဝိဘာဝေတုမာဟ ‘‘နေတ္ဝာ’’တိအာဒိ။ နေတ္ဝာတိ အာနေတ္ဝာ။ အကပ္ပိယံ ဘဏ္ဍန္တိ ‘‘ရဇတံ ဇာတရူပံ ဝာ’’တိ ယထာဝုတ္တမေဝ အကပ္ပိယဘဏ္ဍံ။ ဣတ္ထန္တိ ဝက္ခမာနပ္ပကာရေန။ န စ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ စ-ကာရေန ဝဋ္ဋတိ စာတိ အနုညာတံ ကတန္တိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ –

    650-1. Vuttamevatthaṃ sarūpato vibhāvetumāha ‘‘netvā’’tiādi. Netvāti ānetvā. Akappiyaṃ bhaṇḍanti ‘‘rajataṃ jātarūpaṃ vā’’ti yathāvuttameva akappiyabhaṇḍaṃ. Itthanti vakkhamānappakārena. Na ca vaṭṭatīti ettha ca-kārena vaṭṭati cāti anuññātaṃ katanti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ –

    ‘‘သစေ ပန ‘နယိဒံ ဘိက္ခူနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ ဝဋ္ဋတီ’တိ ပဋိက္ခိတ္တေ ‘ဝဍ္ဎကီနံ ဝာ ကမ္မကရာနံ ဝာ ဟတ္ထေ ဘဝိသ္သတိ, ကေဝလံ တုမ္ဟေ သုကတဒုက္ကဋံ ဇာနာထာ’တိ ဝတ္ဝာ တေသံ ဟတ္ထေ ဒတ္ဝာ ပက္ကမတိ, ဝဋ္ဋတိ။ အထာပိ ‘မမ မနုသ္သာနံ ဟတ္ထေ ဘဝိသ္သတိ, မယ္ဟမေဝ ဝာ ဟတ္ထေ ဘဝိသ္သတိ, ကေဝလံ တုမ္ဟေ ယံ ယသ္သ ဒာတဗ္ဗံ, တဒတ္ထာယ ပေသေယ္ယာထာ’တိ ဝဒတိ, ဧဝမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၃၈-၅၃၉)။

    ‘‘Sace pana ‘nayidaṃ bhikkhūnaṃ sampaṭicchituṃ vaṭṭatī’ti paṭikkhitte ‘vaḍḍhakīnaṃ vā kammakarānaṃ vā hatthe bhavissati, kevalaṃ tumhe sukatadukkaṭaṃ jānāthā’ti vatvā tesaṃ hatthe datvā pakkamati, vaṭṭati. Athāpi ‘mama manussānaṃ hatthe bhavissati, mayhameva vā hatthe bhavissati, kevalaṃ tumhe yaṃ yassa dātabbaṃ, tadatthāya peseyyāthā’ti vadati, evampi vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539).

    ၆၅၂. ဝိဟာရသ္သာတိ ဧတ္ထ ‘‘နဝကမ္မသ္သာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၃၈-၅၃၉) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တတ္တာ ဝတ္တဗ္ဗံ ဂာထာဗန္ဓဝသေန န ဝုတ္တံ။

    652.Vihārassāti ettha ‘‘navakammassā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539) aṭṭhakathāyaṃ vuttattā vattabbaṃ gāthābandhavasena na vuttaṃ.

    ၆၅၄. ရဇတံ ဇာတရူပံ ဝာ သင္ဃသ္သာတိ ဧတ္ထ ‘‘စတ္တာရော ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇထာတိ ဒိန္န’’န္တိ သေသော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သစေ ပန ကောစိ ဗဟုမ္ပိ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ အာနေတ္ဝာ ‘ဣဒံ သင္ဃသ္သ ဒမ္မိ, စတ္တာရော ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇထာ’တိ ဝဒတိ, တံ စေ သင္ဃော သမ္ပဋိစ္ဆတိ, ပဋိဂ္ဂဟဏေပိ ပရိဘောဂေပိ အာပတ္တီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၃၈-၅၃၉)။ ဧဝံ အာဘတံ တသ္မိံ သင္ဃေ ယော ကောစိ ဘိက္ခု ‘‘နယိဒံ ကပ္ပတီ’’တိ သစေ ပဋိက္ခိပတိ, ‘‘အယံ သင္ဃသ္သ လာဘန္တရာယံ ကရောတီ’’တိ ဝဒန္တသ္သေဝ အာပတ္တိ ဟောတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယော ဟိ တံ စောဒေတိ, သ္ဝေဝ သာပတ္တိကော ဟောတိ, တေန ပန ဧကေန ဗဟူ အနာပတ္တိကာ ကတာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၃၈-၅၃၉)။ ဣဓ သ္ဝေဝ သာပတ္တိကောတိ ဧတ္ထ ‘‘ဒုက္ကဋာပတ္တိကောတိ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိ ဂဏ္ဌိပဒေ ဝုတ္တံ။ ဣမိသ္သာ ဂာထာယ ‘‘သင္ဃသ္သာ’’တိ အလိခိတ္ဝာ ‘‘ဘိက္ခုနော’’တိ စ လိခန္တိ, တံ န သုန္ဒရံ။ ဣဒာနိ ဒသ္သိတအဋ္ဌကထာပာဌေ ‘‘သင္ဃော သမ္ပဋိစ္ဆတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၃၈-၅၃၉) ဝုတ္တတ္တာ ‘‘သင္ဃသ္သာ’’တိ ပာဌော သုန္ဒရော။

    654.Rajataṃ jātarūpaṃ vā saṅghassāti ettha ‘‘cattāro paccaye paribhuñjathāti dinna’’nti seso. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace pana koci bahumpi hiraññasuvaṇṇaṃ ānetvā ‘idaṃ saṅghassa dammi, cattāro paccaye paribhuñjathā’ti vadati, taṃ ce saṅgho sampaṭicchati, paṭiggahaṇepi paribhogepi āpattī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539). Evaṃ ābhataṃ tasmiṃ saṅghe yo koci bhikkhu ‘‘nayidaṃ kappatī’’ti sace paṭikkhipati, ‘‘ayaṃ saṅghassa lābhantarāyaṃ karotī’’ti vadantasseva āpatti hoti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yo hi taṃ codeti, sveva sāpattiko hoti, tena pana ekena bahū anāpattikā katā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539). Idha sveva sāpattikoti ettha ‘‘dukkaṭāpattikoti vuttaṃ hotī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Imissā gāthāya ‘‘saṅghassā’’ti alikhitvā ‘‘bhikkhuno’’ti ca likhanti, taṃ na sundaraṃ. Idāni dassitaaṭṭhakathāpāṭhe ‘‘saṅgho sampaṭicchatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539) vuttattā ‘‘saṅghassā’’ti pāṭho sundaro.

    ၆၅၅. တဠာကသ္သာတိ ဝာပိယာ။ သသ္သုပ္ပတ္တိနိဒာနတော တဠာကံ ခေတ္တံ, တတော တသ္သ ဂဟဏံ ဝာ ပရိဘောဂော ဝာ န စ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ တဠာကသ္သ စာတိ ဧတ္ထ စ-ကာရေန ခေတ္တဝတ္ထု သင္ဂဟိတံ။ န စ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ စကာရေန ဝဋ္ဋတိ စာတိ ဒသ္သိတံ ဟောတိ။

    655.Taḷākassāti vāpiyā. Sassuppattinidānato taḷākaṃ khettaṃ, tato tassa gahaṇaṃ vā paribhogo vā na ca vaṭṭatīti yojanā. Taḷākassa cāti ettha ca-kārena khettavatthu saṅgahitaṃ. Na ca vaṭṭatīti ettha cakārena vaṭṭati cāti dassitaṃ hoti.

    ၆၅၆. တံ ကတမန္တိ အာဟ ‘‘စတ္တာရော’’တိအာဒိ။ သဗ္ဗမ္ပီတိ တဠာကပောက္ခရဏိခေတ္တာဒိ သဗ္ဗမ္ပိ။

    656. Taṃ katamanti āha ‘‘cattāro’’tiādi. Sabbampīti taḷākapokkharaṇikhettādi sabbampi.

    ၆၅၈-၉. အပရိစ္ဆိန္နဘာဂသ္မိန္တိ ‘‘ဣမသ္မိံ ဘူမိဘာဂေ ကတသ္သ ကမ္မေဟိ ဧတ္တကော ဘာဂော ဒေယ္ယော’’တိ ဧဝံ ပုဗ္ဗေ အနိယမိတအာယေ ဘူမိဘာဂေ။ အကတပုဗ္ဗံ နဝသသ္သံ နာမ။ ဧတ္တကံ ဘာဂံ ဒေထာတိ ဧတ္တကံ ကဟာပဏဘာဂံ ဒေထ။ ဥဋ္ဌာပေတီတိ ဥပ္ပာဒေတိ။

    658-9.Aparicchinnabhāgasminti ‘‘imasmiṃ bhūmibhāge katassa kammehi ettako bhāgo deyyo’’ti evaṃ pubbe aniyamitaāye bhūmibhāge. Akatapubbaṃ navasassaṃ nāma. Ettakaṃ bhāgaṃ dethāti ettakaṃ kahāpaṇabhāgaṃ detha. Uṭṭhāpetīti uppādeti.

    ‘‘ကသထ ဝပထာ’’တိ အကပ္ပိယံ ဝာစံ ဝတ္ဝာတိ ယောဇနာ။ ဝပထာတိ စာတိ ဧတ္ထ စ-သဒ္ဒော ဣဓ အဝုတ္တံ တံကတ္တုယောဂကာလေ ဝုစ္စမာနံ အကပ္ပိယဝစနန္တရံ သမုစ္စိနောတိ။ ဥပ္ပာဒိတဉ္စာတိ ဧတ္ထ စ-သဒ္ဒော ကဟာပဏံ သမုစ္စိနောတိ။ သဗ္ဗန္တိ တထာ ဥပ္ပာဒိတကဟာပဏဉ္စ ဧဝံ အကပ္ပိယဝောဟာရေန ဥပ္ပာဒိတဉ္စာတိ သဗ္ဗံ။

    ‘‘Kasatha vapathā’’ti akappiyaṃ vācaṃ vatvāti yojanā. Vapathāti cāti ettha ca-saddo idha avuttaṃ taṃkattuyogakāle vuccamānaṃ akappiyavacanantaraṃ samuccinoti. Uppāditañcāti ettha ca-saddo kahāpaṇaṃ samuccinoti. Sabbanti tathā uppāditakahāpaṇañca evaṃ akappiyavohārena uppāditañcāti sabbaṃ.

    ၆၆၀. ကသထာဒိကံ ဝစနံ အဝတ္ဝာ ‘‘ဧတ္တိကာယ ဘူမိယာ ဧတ္တကော နာမ ဘာဂော’’တိ ဘူမိံ ယော စ ပတိဋ္ဌာပေတိ, တသ္သေဝေတမကပ္ပိယန္တိ ဝက္ခမာနေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ စ-သဒ္ဒော ‘‘ယော ပနာ’’တိ ဝက္ခမာနပုဂ္ဂလန္တရာပေက္ခော။

    660. Kasathādikaṃ vacanaṃ avatvā ‘‘ettikāya bhūmiyā ettako nāma bhāgo’’ti bhūmiṃ yo ca patiṭṭhāpeti, tassevetamakappiyanti vakkhamānena yojetabbaṃ. Ca-saddo ‘‘yo panā’’ti vakkhamānapuggalantarāpekkho.

    ၆၆၁-၂. ဘူမိယာ သယမေဝ ပမာဏသ္သ ဇာနနတ္ထံ တူတိ ယောဇနာ, ‘‘ဧတ္တကေ ဘူမိဘာဂေ အမ္ဟေဟိ သသ္သံ ကတံ, ဧတ္တကံ နာမ ဘာဂံ ဂဏ္ဟထာ’’တိ ကသကေဟိ ဝုတ္တေ တေသံ ဝစနံ အသဒ္ဒဟိတ္ဝာ သယမေဝ ခေတ္တဘူမိယာ ပမာဏံ ဉာတုကာမတာယာတိ အတ္ထော။ တု-သဒ္ဒော ဣမမေဝ ဝိသေသံ ဇောတေတိ။ ယော ပန မိနာတိ, တသ္သေဝေတမကပ္ပိယန္တိ ဝက္ခမာနေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ ရဇ္ဇုယာပိ စ ဒဏ္ဍေနာတိ ဧတ္ထ ပာဒေနာပိ မိနိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ရက္ခတီ’’တိအာဒိကိရိယာပဒေဟိပိ ဧဝမေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။

    661-2. Bhūmiyā sayameva pamāṇassa jānanatthaṃ tūti yojanā, ‘‘ettake bhūmibhāge amhehi sassaṃ kataṃ, ettakaṃ nāma bhāgaṃ gaṇhathā’’ti kasakehi vutte tesaṃ vacanaṃ asaddahitvā sayameva khettabhūmiyā pamāṇaṃ ñātukāmatāyāti attho. Tu-saddo imameva visesaṃ joteti. Yo pana mināti, tassevetamakappiyanti vakkhamānena yojetabbaṃ. Rajjuyāpi ca daṇḍenāti ettha pādenāpi minituṃ na vaṭṭatīti vadanti. ‘‘Rakkhatī’’tiādikiriyāpadehipi evameva yojetabbaṃ.

    ခလေ ဌတ္ဝာ ရက္ခတီတိ ဓညကရဏေ ဌတ္ဝာ အညေ ဂဏ္ဟိတုံ အဒတ္ဝာ ပာလေတိ။ ကထံ ရက္ခိတုံ ဝဋ္ဋတိ, ကထံ ရက္ခိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ? တံ ပန ဝီဟိံ ‘‘ဣဒံ ဝာ ဧတ္တကံ ဝာ မာ ဂဏ္ဟ, ဣဒံ ဂဟေတုံ န လဗ္ဘတီ’’တိ ဝာ ‘‘ဣတော အပနေဟိ, ဣဓ ပုဉ္ဇံ ကရောဟီ’’တိ ဝာ ဧဝမာဒိနာ ပယောဂေန စေ ရက္ခတိ, တံ အကပ္ပိယံ။ သစေ ‘‘မယိ ဌိတေ ရက္ခိတံ ဟောတီ’’တိ ရက္ခတိ, ဂဏ္ဟန္တေ ဝာ ပသ္သိတ္ဝာ ‘‘ကိံ ကရောထာ’’တိ ဘဏတိ, ဝဋ္ဋတိ။ ရူပိယပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒေ ဒ္ဝာရံ ပိဒဟိတ္ဝာ ရက္ခန္တေန ဝသိတဗ္ဗန္တိ ဟိ ဝုတ္တန္တိ ဂဏ္ဌိပဒေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အညသ္မိမ္ပိ ဂဏ္ဌိပဒေ ဝုတ္တံ ‘‘ထေနေတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တေ သတိ ဧတံ ဘော ပဝတ္တိံ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ကိံ အာရောစေသ္သာမီတိ ပဋိပုစ္ဆိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝဒန္တီ’’တိ။ နီဟရာပေတီတိ ဧတ္ထာပိ သစေ ပရိယာယေန ဝဒတိ, ဝဋ္ဋတီတိ ဝဒန္တိ။ တသ္သေဝေတမကပ္ပိယန္တိ ဣဒံ ခေတ္တမိနနာဒိံ ကရောန္တေန လဒ္ဓဗ္ဗတော အညသ္သ အဘိနဝုပ္ပာဒိတသ္သ အဘာဝာ အညေသံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒ္ဝီသု ဂဏ္ဌိပဒေသု ဝုတ္တံ။

    Khaleṭhatvā rakkhatīti dhaññakaraṇe ṭhatvā aññe gaṇhituṃ adatvā pāleti. Kathaṃ rakkhituṃ vaṭṭati, kathaṃ rakkhituṃ na vaṭṭatīti? Taṃ pana vīhiṃ ‘‘idaṃ vā ettakaṃ vā mā gaṇha, idaṃ gahetuṃ na labbhatī’’ti vā ‘‘ito apanehi, idha puñjaṃ karohī’’ti vā evamādinā payogena ce rakkhati, taṃ akappiyaṃ. Sace ‘‘mayi ṭhite rakkhitaṃ hotī’’ti rakkhati, gaṇhante vā passitvā ‘‘kiṃ karothā’’ti bhaṇati, vaṭṭati. Rūpiyapaṭiggahaṇasikkhāpade dvāraṃ pidahitvā rakkhantena vasitabbanti hi vuttanti gaṇṭhipade vuttanayena veditabbo. Aññasmimpi gaṇṭhipade vuttaṃ ‘‘thenetvā gaṇhante sati etaṃ bho pavattiṃ bhikkhusaṅghassa kiṃ ārocessāmīti paṭipucchituṃ vaṭṭatīti vadantī’’ti. Nīharāpetīti etthāpi sace pariyāyena vadati, vaṭṭatīti vadanti. Tassevetamakappiyanti idaṃ khettaminanādiṃ karontena laddhabbato aññassa abhinavuppāditassa abhāvā aññesaṃ vaṭṭatīti dvīsu gaṇṭhipadesu vuttaṃ.

    ၆၆၃. ‘‘ဧတ္တကေဟိ ဝီဟီဟိ ဣဒံ အာဟရထာ’’တိ ဝုတ္တာ သစေ အာဟရန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ‘‘တသ္သေဝေတမကပ္ပိယ’’န္တိ ဣဒံ ဓညသ္သ ဝိစာရိတတ္တာ ဝုတ္တံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တသ္သေဝ အကပ္ပိယံ။ ကသ္မာ? ဓညသ္သ ဝိစာရိတတ္တာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၃၈-၅၃၉)။

    663. ‘‘Ettakehi vīhīhi idaṃ āharathā’’ti vuttā sace āharantīti yojanā. Ettha ‘‘tassevetamakappiya’’nti idaṃ dhaññassa vicāritattā vuttaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tasseva akappiyaṃ. Kasmā? Dhaññassa vicāritattā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539).

    ၆၆၄. ဟိရညေနာတိ ကဟာပဏေန။ ‘‘တမကပ္ပိယ’’န္တိ ဣဒံ ကဟာပဏာနံ ဝိစာရိတတ္တာ ဝုတ္တံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သဗ္ဗေသံ အကပ္ပိယံ။ ကသ္မာ? ကဟာပဏာနံ ဝိစာရိတတ္တာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၃၈-၅၃၉)။

    664.Hiraññenāti kahāpaṇena. ‘‘Tamakappiya’’nti idaṃ kahāpaṇānaṃ vicāritattā vuttaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sabbesaṃ akappiyaṃ. Kasmā? Kahāpaṇānaṃ vicāritattā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539).

    ၆၆၅. ပေသကာရကဒာသံ ဝာတိ ပေသကာရကသင္ခာတံ ဒာသံ ဝာ, ပေသကာရော တန္တဝာယော။ အာရာမိကာနံ နာမေန ဒေန္တေတိ ‘‘အာရာမိကံ ဒမ္မိ, ဝေယ္ယာဝစ္စကရံ ဒမ္မီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဒေန္တေ။

    665.Pesakārakadāsaṃ vāti pesakārakasaṅkhātaṃ dāsaṃ vā, pesakāro tantavāyo. Ārāmikānaṃ nāmena denteti ‘‘ārāmikaṃ dammi, veyyāvaccakaraṃ dammī’’tiādinā nayena dente.

    ၆၆၆. ခီရံ ဒဓိ တက္ကံ သပ္ပိ နဝနီတန္တိ ပဉ္စဂောရသာ။

    666. Khīraṃ dadhi takkaṃ sappi navanītanti pañcagorasā.

    ၆၆၇. အဇိကာဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန မဟိသံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။

    667.Ajikādīsūti ādi-saddena mahisaṃ saṅgaṇhāti.

    ၆၆၉. ပဋိသိဒ္ဓေပီတိ ပဋိက္ခိတ္တေပိ။ မူလံ ဒတ္ဝာတိ ကပ္ပိယဘဏ္ဍမူလံ ဒတ္ဝာ။ ကုက္ကုဋာဒယော ပန ‘‘သုခေန ဝသန္တူ’’တိ အရညေယေဝ ဝိသ္သဇ္ဇေတဗ္ဗံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ကုက္ကုဋသူကရေ ‘သုခံ ဇီဝန္တူ’တိ အရညေ ဝိသ္သဇ္ဇေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၃၈-၅၃၉)။ သူကရမယူရာဒီသုပိ လဒ္ဓေသု တေသံ အနုရူပေယေဝ ဝိသယေ ဝိသ္သဇ္ဇေတဗ္ဗာ။

    669.Paṭisiddhepīti paṭikkhittepi. Mūlaṃ datvāti kappiyabhaṇḍamūlaṃ datvā. Kukkuṭādayo pana ‘‘sukhena vasantū’’ti araññeyeva vissajjetabbaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘kukkuṭasūkare ‘sukhaṃ jīvantū’ti araññe vissajjetuṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539). Sūkaramayūrādīsupi laddhesu tesaṃ anurūpeyeva visaye vissajjetabbā.

    ၆၇၁. ‘‘တိက္ခတ္တု’’န္တိအာဒိဂာထာယ ကော သမ္ဗန္ဓော? ‘‘ရညာ ဝာ ရာဇဘောဂ္ဂေနာ’’တိအာဒိဂာထာယ သင္ဂဟိတနယေန ရာဇရာဇာမစ္စဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတာဒီသု ယေန ကေနစိ အတ္တနာ ဝာ စီဝရစေတာပန္နေန စီဝရံ စေတာပေတ္ဝာ ‘‘ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ စီဝရေန အစ္ဆာဒေဟီ’’တိ ဝတ္ဝာ တံ စီဝရစေတာပန္နသင္ခာတံ စီဝရမူလံ ဒတ္ဝာ ပဟိတဒူတေန ဝာ ဘိက္ခုံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ‘‘ဣဒံ ခော ဘန္တေ အာယသ္မန္တံ ဥဒ္ဒိသ္သ စီဝရစေတာပန္နံ အာဘတံ, ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု အာယသ္မာ စီဝရစေတာပန္န’’န္တိ ယဒိ ဝုစ္စေယ္ယ, ဘိက္ခုနာ ‘‘န ခော မယံ အာဝုသော စီဝရစေတာပန္နံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာမ, စီဝရဉ္စ ခော မယံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာမ ကာလေန ကပ္ပိယ’’န္တိ ဝုတ္တေ သစေ တေန ‘‘အတ္ထိ ပနာယသ္မတော ကောစိ ဝေယ္ယာဝစ္စကရော’’တိ ဝုတ္တေ စီဝရတ္ထိကေန ဘိက္ခုနာ ‘‘ဧသော ခော အာဝုသော ဘိက္ခူနံ ဝေယ္ယာဝစ္စကရော’’တိ အာရာမိကေ ဝာ ဥပာသကေ ဝာ ဒသ္သိတေ ယဒိ သော တသ္သ အတ္တနာ အာဟရိတ္ဝာ ‘‘ဣမသ္သ ဘိက္ခုနော စီဝရေန အတ္ထေ သတိ ဣမိနာ စီဝရံ စေတာပေတ္ဝာ အစ္ဆာဒေဟီ’’တိ ဝတ္ဝာ တံ ဘိက္ခုံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ‘‘ယံ ခော ဘန္တေ အာယသ္မာ ဝေယ္ယာဝစ္စကရံ နိဒ္ဒိသိ, သညတ္တော သော မယာ, ဥပသင္ကမတု အာယသ္မာ ကာလေန, စီဝရေန တံ အစ္ဆာဒေသ္သတီ’’တိ ယဒိ ဝဒေယ္ယ, တေန စီဝရတ္ထိကေန ဘိက္ခုနာ ကိံ ကာတဗ္ဗန္တိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တန္တိ အာဟာတိ အယမိမိသ္သာ ဂာထာယ သမ္ဗန္ဓော။

    671. ‘‘Tikkhattu’’ntiādigāthāya ko sambandho? ‘‘Raññā vā rājabhoggenā’’tiādigāthāya saṅgahitanayena rājarājāmaccabrāhmaṇagahapatādīsu yena kenaci attanā vā cīvaracetāpannena cīvaraṃ cetāpetvā ‘‘itthannāmaṃ bhikkhuṃ cīvarena acchādehī’’ti vatvā taṃ cīvaracetāpannasaṅkhātaṃ cīvaramūlaṃ datvā pahitadūtena vā bhikkhuṃ upasaṅkamitvā ‘‘idaṃ kho bhante āyasmantaṃ uddissa cīvaracetāpannaṃ ābhataṃ, paṭiggaṇhātu āyasmā cīvaracetāpanna’’nti yadi vucceyya, bhikkhunā ‘‘na kho mayaṃ āvuso cīvaracetāpannaṃ paṭiggaṇhāma, cīvarañca kho mayaṃ paṭiggaṇhāma kālena kappiya’’nti vutte sace tena ‘‘atthi panāyasmato koci veyyāvaccakaro’’ti vutte cīvaratthikena bhikkhunā ‘‘eso kho āvuso bhikkhūnaṃ veyyāvaccakaro’’ti ārāmike vā upāsake vā dassite yadi so tassa attanā āharitvā ‘‘imassa bhikkhuno cīvarena atthe sati iminā cīvaraṃ cetāpetvā acchādehī’’ti vatvā taṃ bhikkhuṃ upasaṅkamitvā ‘‘yaṃ kho bhante āyasmā veyyāvaccakaraṃ niddisi, saññatto so mayā, upasaṅkamatu āyasmā kālena, cīvarena taṃ acchādessatī’’ti yadi vadeyya, tena cīvaratthikena bhikkhunā kiṃ kātabbanti bhagavatā vuttanti āhāti ayamimissā gāthāya sambandho.

    တိက္ခတ္တုံ စောဒနာ ဝုတ္တာတိ ‘‘စီဝရတ္ထိကေန ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခုနာ ဝေယ္ယာဝစ္စကရော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဒ္ဝတ္တိက္ခတ္တုံ စောဒေတဗ္ဗော သာရေတဗ္ဗော ‘အတ္ထော မေ အာဝုသော စီဝရေနာ’’တိ တိက္ခတ္တုံ စောဒနာ ကာတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တာ။

    Tikkhattuṃ codanā vuttāti ‘‘cīvaratthikena bhikkhave bhikkhunā veyyāvaccakaro upasaṅkamitvā dvattikkhattuṃ codetabbo sāretabbo ‘attho me āvuso cīvarenā’’ti tikkhattuṃ codanā kātabbāti vuttā.

    ဆက္ခတ္တုံ ဌာနမဗ္ရဝီတိ ‘‘ဒ္ဝတ္တိက္ခတ္တုံ စောဒယမာနော သာရယမာနော တံ စီဝရံ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ, ဣစ္စေတံ ကုသလံ, နော စေ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ, စတုက္ခတ္တုံ ပဉ္စက္ခတ္တုံ ဆက္ခတ္တုပရမံ တုဏ္ဟီဘူတေန ဥဒ္ဒိသ္သ ဌာတဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၃၈) ဝုတ္တတ္တာ တိက္ခတ္တုံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ‘‘အတ္ထော မေ အာဝုသော စီဝရေနာ’’တိ ကတာယ စောဒနာယ န နိပ္ပဇ္ဇေယ္ယ, တေန ပုန ဂန္တ္ဝာ ယံ ကိဉ္စိ အဝတ္ဝာ ‘‘န အာသနေ နိသီဒိတဗ္ဗံ, န အာမိသံ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ, န ဓမ္မော ဘာသိတဗ္ဗော’’တိ (ပာရာ. ၅၃၉) ဝစနတော ဌာနဘဉ္ဇနကံ နိသဇ္ဇာဒိံ ကိဉ္စိ အကတ္ဝာ ‘‘ကိံ ကာရဏံ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတေ ‘‘ဇာနာဟိ , အာဝုသော’’တိ ဧတ္တကမတ္တံ ဝတ္ဝာ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန ဆက္ခတ္တုံ ဌာနံ သဒ္ဓမ္မဝရစက္ကဝတ္တိနာ ဘဂဝတာ ဒေသိတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    Chakkhattuṃ ṭhānamabravīti ‘‘dvattikkhattuṃ codayamāno sārayamāno taṃ cīvaraṃ abhinipphādeyya, iccetaṃ kusalaṃ, no ce abhinipphādeyya, catukkhattuṃ pañcakkhattuṃ chakkhattuparamaṃ tuṇhībhūtena uddissa ṭhātabba’’nti (pārā. 538) vuttattā tikkhattuṃ upasaṅkamitvā ‘‘attho me āvuso cīvarenā’’ti katāya codanāya na nippajjeyya, tena puna gantvā yaṃ kiñci avatvā ‘‘na āsane nisīditabbaṃ, na āmisaṃ paṭiggahetabbaṃ, na dhammo bhāsitabbo’’ti (pārā. 539) vacanato ṭhānabhañjanakaṃ nisajjādiṃ kiñci akatvā ‘‘kiṃ kāraṇaṃ āgatosī’’ti pucchite ‘‘jānāhi , āvuso’’ti ettakamattaṃ vatvā ukkaṭṭhaparicchedena chakkhattuṃ ṭhānaṃ saddhammavaracakkavattinā bhagavatā desitanti vuttaṃ hoti.

    ယဒိ စောဒေတိယေဝာတိ သစေ ဌာနံ အကတ္ဝာ စောဒနာမတ္တံ ကရောတိ, ဆ အဗ္ရဝီတိ ယောဇနာ, ‘‘စောဒနာ’’တိ သာမတ္ထိယတော လဗ္ဘတိ, ဆက္ခတ္တုံ စောဒေတ္ဝာ သကိမ္ပိ န ဌာတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    Yadi codetiyevāti sace ṭhānaṃ akatvā codanāmattaṃ karoti, cha abravīti yojanā, ‘‘codanā’’ti sāmatthiyato labbhati, chakkhattuṃ codetvā sakimpi na ṭhātabbanti vuttaṃ hoti.

    ဆစောဒနံ အကတ္ဝာ ယော ဌာနမေဝ ကရောတိ, တေန ကတိ ဌာနာနိ ကာတဗ္ဗာနီတိ အာဟ ‘‘စောဒနာဒိဂုဏာ ဌိတီ’’တိ, ‘‘ကာတဗ္ဗာ’’တိ သေသော, ‘‘အဗ္ရဝီ’’တိ ဣမိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ, ‘‘စတုက္ခတ္တုံ စောဒေတ္ဝာ စတုက္ခတ္တုံ ဌာတဗ္ဗံ, ပဉ္စက္ခတ္တုံ စောဒေတ္ဝာ ဒ္ဝိက္ခတ္တုံ ဌာတဗ္ဗံ, ဆက္ခတ္တုံ စောဒေတ္ဝာ န ဌာတဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၃၉) ဝစနတော, ‘‘ဆက္ခတ္တုပရမ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၃၉) ဝစနတော စ ဆက္ခတ္တုံ စောဒနာယ ဒိဂုဏာ ဒ္ဝာဒသက္ခတ္တုကာ ဌိတိ ဟောတီတိ သိဒ္ဓတ္တာ စောဒနမေဝ အကတ္ဝာ ဌာနမတ္တမေဝ ကရောန္တသ္သ ဒ္ဝာဒသက္ခတ္တုံ ဝုတ္တနယေန ဌာတဗ္ဗမေဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော ပရံ ကာတဗ္ဗံ အဒသ္သေတ္ဝာ ဧတ္တကေနေဝ နိဝတ္တေတဗ္ဗန္တိ ဉာပေန္တော ‘‘တတော စေ ဥတ္တရိ ဝာယမမာနော တံ စီဝရံ အဘိနိပ္ဖာဒေတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၃၉) ဝုတ္တနယာ အာပတ္တိ ဟောတီတိ ဒသ္သေတိ။

    Chacodanaṃ akatvā yo ṭhānameva karoti, tena kati ṭhānāni kātabbānīti āha ‘‘codanādiguṇā ṭhitī’’ti, ‘‘kātabbā’’ti seso, ‘‘abravī’’ti iminā yojetabbaṃ, ‘‘catukkhattuṃ codetvā catukkhattuṃ ṭhātabbaṃ, pañcakkhattuṃ codetvā dvikkhattuṃ ṭhātabbaṃ, chakkhattuṃ codetvā na ṭhātabba’’nti (pārā. 539) vacanato, ‘‘chakkhattuparama’’nti (pārā. 539) vacanato ca chakkhattuṃ codanāya diguṇā dvādasakkhattukā ṭhiti hotīti siddhattā codanameva akatvā ṭhānamattameva karontassa dvādasakkhattuṃ vuttanayena ṭhātabbamevāti vuttaṃ hoti. Tato paraṃ kātabbaṃ adassetvā ettakeneva nivattetabbanti ñāpento ‘‘tato ce uttari vāyamamāno taṃ cīvaraṃ abhinipphādeti, payoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiya’’nti (pārā. 539) vuttanayā āpatti hotīti dasseti.

    ၆၇၂. ‘‘အစောဒေတ္ဝာ လဒ္ဓေ’’တိ ဣဒံ ဥပလက္ခဏံ ‘‘အဋ္ဌတ္ဝာ လဒ္ဓေ’’တိ စ ဂယ္ဟမာနတ္တာ။

    672.‘‘Acodetvā laddhe’’ti idaṃ upalakkhaṇaṃ ‘‘aṭṭhatvā laddhe’’ti ca gayhamānattā.

    ရာဇသိက္ခာပဒကထာဝဏ္ဏနာ။

    Rājasikkhāpadakathāvaṇṇanā.

    စီဝရဝဂ္ဂော ပဌမော။

    Cīvaravaggo paṭhamo.

    ၆၇၃. ‘‘ဧကေနာပီ’’တိ ဣမိနာ ကိံ ပန ဒ္ဝီဟိ, ဗဟူဟိ ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မိသ္သေတ္ဝာတိ အန္တမသော ဝာတေန အာဟဋေနာပိ ကောသိယံသုနာ မိသ္သေတ္ဝာ။ သန္ထတန္တိ ‘‘သန္ထတံ နာမ သန္ထရိတ္ဝာ ကတံ ဟောတိ အဝာယိမ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၄၄) ပဒဘာဇနေ စ ‘‘သမေ ဘူမိဘာဂေ ကောသိယံသူနိ ဥပရူပရိ သန္ထရိတ္ဝာ ကဉ္ဇိကာဒီဟိ သိဉ္စိတ္ဝာ ကတံ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၄၂) အဋ္ဌကထာယ စ ဝုတ္တသရူပံ ကဉ္ဇိကံ သိဉ္စိတ္ဝာ ကောသိယံသူနိ အတ္ထရိတ္ဝာ ယာဝ ဗဟလမိစ္ဆတိ, တာဝ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ နိသီဒနနိပဇ္ဇနာဒိအတ္ထံ ကာတဗ္ဗံ သန္ထတန္တိ အတ္ထော။ ကောသိယံသုနာတိ ကောသိယကိမိကောသိယသ္သ ဣဒန္တိ ကောသိယံ, သုတ္တံ, တသ္သ သုတ္တသ္သ အံသု, တေန ကောသိယံသုနာတိ အတ္ထော ။ ကာရာပေန္တသ္သာတိ ဥပလက္ခဏတ္တာ ‘‘ကရောန္တသ္သာ’’တိပိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ‘‘ကာရာပေယ္ယာတိ ဧကေနာပိ ကောသိယံသုနာ မိသ္သေတ္ဝာ ကရောတိ ဝာ ကာရာပေတိ ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၅၄၄)။ တေနေဝာဟ ‘‘ပရတ္ထာယ ကရောန္တသ္သ ကာရာပေန္တသ္သာ’’တိ။

    673.‘‘Ekenāpī’’ti iminā kiṃ pana dvīhi, bahūhi vāti vuttaṃ hoti. Missetvāti antamaso vātena āhaṭenāpi kosiyaṃsunā missetvā. Santhatanti ‘‘santhataṃ nāma santharitvā kataṃ hoti avāyima’’nti (pārā. 544) padabhājane ca ‘‘same bhūmibhāge kosiyaṃsūni uparūpari santharitvā kañjikādīhi siñcitvā kataṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.542) aṭṭhakathāya ca vuttasarūpaṃ kañjikaṃ siñcitvā kosiyaṃsūni attharitvā yāva bahalamicchati, tāva vaḍḍhetvā nisīdananipajjanādiatthaṃ kātabbaṃ santhatanti attho. Kosiyaṃsunāti kosiyakimikosiyassa idanti kosiyaṃ, suttaṃ, tassa suttassa aṃsu, tena kosiyaṃsunāti attho . Kārāpentassāti upalakkhaṇattā ‘‘karontassā’’tipi gahetabbaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘kārāpeyyāti ekenāpi kosiyaṃsunā missetvā karoti vā kārāpeti vā’’ti (pārā. 544). Tenevāha ‘‘paratthāya karontassa kārāpentassā’’ti.

    ၆၇၅. ဘူမတ္ထရဏန္တိ ပရိကမ္မကတာယ ဘူမိယာ ဆဝိရက္ခနတ္ထာယ အတ္ထရိတဗ္ဗံ အတ္ထရဏံ။ ဘိသိ နာမ မဉ္စဘိသိ, ပီဌဘိသီတိ ဒ္ဝယံ။ ဗိဗ္ဗောဟနံ ဥပဓာနံ။

    675.Bhūmattharaṇanti parikammakatāya bhūmiyā chavirakkhanatthāya attharitabbaṃ attharaṇaṃ. Bhisi nāma mañcabhisi, pīṭhabhisīti dvayaṃ. Bibbohanaṃ upadhānaṃ.

    ကောသိယကထာဝဏ္ဏနာ။

    Kosiyakathāvaṇṇanā.

    ၆၇၆. ကာဠကေဠကလောမာနန္တိ ‘‘ကာဠကံ နာမ ဒ္ဝေ ကာဠကာနိ ဇာတိယာ ကာဠကံ ဝာ ရဇနကာဠကံ ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၅၄၉) ဝစနတော ဧဝံ ကာဠကာနံ ဧဠကလောမာနံ။ သုဒ္ဓာနန္တိ ဣတရဝဏ္ဏေဟိ ဧဠကလောမေဟိ အမိသ္သာနံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သုဒ္ဓကာဠကာနန္တိ သုဒ္ဓာနံ ကာဠကာနံ, အညေဟိ အမိသ္သိတကာဠကာနန္တိ အတ္ထော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၄၇)။ ကရေယ္ယာတိ ကရောန္တသ္သ စ ကာရာပေန္တသ္သ စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဟ ‘‘ကာရာပေယ္ယာတိ ကရောတိ ဝာ ကာရာပေတိ ဝာ’’တိ။ အာပတ္တိ ဟောတီတိ ‘‘ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ ပာဠိယံ ဝုတ္တံ ပုဗ္ဗပယောဂဒုက္ကဋဉ္စ နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယဉ္စ အာဟ။

    676.Kāḷakeḷakalomānanti ‘‘kāḷakaṃ nāma dve kāḷakāni jātiyā kāḷakaṃ vā rajanakāḷakaṃ vā’’ti (pārā. 549) vacanato evaṃ kāḷakānaṃ eḷakalomānaṃ. Suddhānanti itaravaṇṇehi eḷakalomehi amissānaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘suddhakāḷakānanti suddhānaṃ kāḷakānaṃ, aññehi amissitakāḷakānanti attho’’ti (pārā. aṭṭha. 2.547). Kareyyāti karontassa ca kārāpentassa cāti vuttaṃ hoti. Yathāha ‘‘kārāpeyyāti karoti vā kārāpeti vā’’ti. Āpatti hotīti ‘‘payoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiya’’nti pāḷiyaṃ vuttaṃ pubbapayogadukkaṭañca nissaggiyapācittiyañca āha.

    သုဒ္ဓကာဠကကထာဝဏ္ဏနာ။

    Suddhakāḷakakathāvaṇṇanā.

    ၆၇၇. ဩဒာတံ တုလံ ဝာ ဗဟုံ ဝာ သဗ္ဗမေဝ ဝာ ဂဟေတ္ဝာနာတိ ယောဇနာ။ ကပိလမ္ပိ ဝာတိ ဧတ္ထာပိ ဧဝမေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ သဗ္ဗမေဝ ဝာတိ သန္ထတသ္သ ဂဟေတဗ္ဗံ သဗ္ဗမေဝ ဝာ လောမံ။ ကရောန္တသ္သာတိ ဧတ္ထ ‘‘သန္ထတ’’န္တိ အဓိကာရတော လဗ္ဘတိ။ ‘‘နဝ’’န္တိ ဣဒံ ‘‘ကရောန္တသ္သာ’’တိ ပဒသာမတ္ထိယေန လဗ္ဘတိ, နဝံ သန္ထတံ ကရောန္တသ္သာတိ အတ္ထော, ‘‘အနာပတ္တီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော။ ကပိလမ္ပိ ဝာတိ ဝာကာရေန ပကာရန္တရေနာပိ ကရောန္တသ္သ အနာပတ္တိံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ သေယ္ယထိဒံ? ‘‘နဝံ ပန ဘိက္ခုနာ သန္ထတံ ကာရယမာနေန ဒ္ဝေ ဘာဂာ သုဒ္ဓကာဠကာနံ ဧဠကလောမာနံ အာဒာတဗ္ဗာ တတိယံ ဩဒာတာနံ စတုတ္ထံ ဂောစရိယာန’’န္တိ (ပာရာ. ၅၅၃) မာတိကာယ အနုညာတပ္ပကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    677. Odātaṃ tulaṃ vā bahuṃ vā sabbameva vā gahetvānāti yojanā. Kapilampi vāti etthāpi evameva yojetabbaṃ. Ettha sabbameva vāti santhatassa gahetabbaṃ sabbameva vā lomaṃ. Karontassāti ettha ‘‘santhata’’nti adhikārato labbhati. ‘‘Nava’’nti idaṃ ‘‘karontassā’’ti padasāmatthiyena labbhati, navaṃ santhataṃ karontassāti attho, ‘‘anāpattī’’ti iminā sambandho. Kapilampi vāti vākārena pakārantarenāpi karontassa anāpattiṃ saṅgaṇhāti. Seyyathidaṃ? ‘‘Navaṃ pana bhikkhunā santhataṃ kārayamānena dve bhāgā suddhakāḷakānaṃ eḷakalomānaṃ ādātabbā tatiyaṃ odātānaṃ catutthaṃ gocariyāna’’nti (pārā. 553) mātikāya anuññātappakāro veditabbo.

    ဧတ္ထ ‘‘ဩဒာတံ ကပိလမ္ပိ ဝာ’’တိ ဧတသ္သ ‘‘ဗဟုံ ဝာ’’တိ ဝိသေသနေန ကာဠကာနံ ဧဠကလောမာနံ ယထာဝုတ္တဘာဂဒ္ဝယတော အဓိကံ ဧဠကလောမမ္ပိ န ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒီပေတိ ကေဝလာနံ ကာဠကာနံ ဧဠကလောမာနံ အဂ္ဂဟေတဗ္ဗတာယ ပဌမသိက္ခာပဒေနေဝ ဝုတ္တတ္တာ။ ‘‘သဗ္ဗမေဝ ဝာ’’တိ ဣမိနာပိ ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဝိယ ဣမေ ဩဒာတာဒယော သဗ္ဗေ ကေဝလာ န ဂဟေတဗ္ဗာ န ဟောန္တီတိ ဒသ္သိတံ ဟောတိ။ ‘‘အနာပတ္တီ’’တိ ဣမိနာ ဧဝံ အကတ္ဝာ အညေန ပကာရေန ကရောန္တသ္သ အာပတ္တိ ဟောတီတိ ဗ္ယတိရေကတော ဒီပိတံ ဟောတိ။

    Ettha ‘‘odātaṃ kapilampi vā’’ti etassa ‘‘bahuṃ vā’’ti visesanena kāḷakānaṃ eḷakalomānaṃ yathāvuttabhāgadvayato adhikaṃ eḷakalomampi na gahetabbanti dīpeti kevalānaṃ kāḷakānaṃ eḷakalomānaṃ aggahetabbatāya paṭhamasikkhāpadeneva vuttattā. ‘‘Sabbameva vā’’ti imināpi purimasikkhāpade viya ime odātādayo sabbe kevalā na gahetabbā na hontīti dassitaṃ hoti. ‘‘Anāpattī’’ti iminā evaṃ akatvā aññena pakārena karontassa āpatti hotīti byatirekato dīpitaṃ hoti.

    သေယ္ယထိဒံ? ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ ‘‘အနာဒာ စေ ဘိက္ခု ဒ္ဝေ ဘာဂေ သုဒ္ဓကာဠကာနံ ဧဠကလောမာနံ တတိယံ ဩဒာတာနံ စတုတ္ထံ ဂောစရိယာနံ နဝံ သန္ထတံ ကာရာပေယ္ယ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ။ ယတ္တကပ္ပမာဏေဟိ ဧဠကလောမေဟိ နဝံ သန္ထတံ ကာတုကာမော ဟောတိ, တေ လောမေ စတုဘာဂံ တုလယိတ္ဝာ ဒ္ဝေ တုလေ ဝာ ဦနေ ဝာ ကာဠကလောမေ ဂဟေတ္ဝာ ဧကံ တုလံ ဩဒာတေဟိ ဝာ ဧကံ တုလံ ဂောစရိယေဟိ ဝာ ကာဠကေဟိ ဝာ ဦနေ ကတ္ဝာ ဒ္ဝီဟိပိ အဓိကေ ဝာ ကတ္ဝာ ကာဠကလောမေ ဝဇ္ဇေတ္ဝာ ဒ္ဝီသု ဧကံ ဝာ ဒ္ဝေ ဧဝ ဝာ ဂဟေတ္ဝာ ကာတုဉ္စ ကာရာပေတုဉ္စ ဝဋ္ဋတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ။ ဧဝံ အနာပတ္တိဒသ္သနေန သဗ္ဗောပိ သိက္ခာပဒတ္ထော သင္ဂဟိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

    Seyyathidaṃ? Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘anādā ce bhikkhu dve bhāge suddhakāḷakānaṃ eḷakalomānaṃ tatiyaṃ odātānaṃ catutthaṃ gocariyānaṃ navaṃ santhataṃ kārāpeyya, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti. Yattakappamāṇehi eḷakalomehi navaṃ santhataṃ kātukāmo hoti, te lome catubhāgaṃ tulayitvā dve tule vā ūne vā kāḷakalome gahetvā ekaṃ tulaṃ odātehi vā ekaṃ tulaṃ gocariyehi vā kāḷakehi vā ūne katvā dvīhipi adhike vā katvā kāḷakalome vajjetvā dvīsu ekaṃ vā dve eva vā gahetvā kātuñca kārāpetuñca vaṭṭatīti vuttaṃ hoti . Evaṃ anāpattidassanena sabbopi sikkhāpadattho saṅgahitoti daṭṭhabbo.

    ၆၇၈. ‘‘အနုက္ကမေနာ’’တိ ဣမိနာ ဣမမေဝ အဂ္ဂဟေတ္ဝာ ပုရိမာနန္တရံ ဝုတ္တသိက္ခာပဒဒ္ဝယဉ္စ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒီပေတိ။ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ လဒ္ဓာနိပီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အပီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အညေန ကတံ ပဋိလဘိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ (ပာရာ. ၅၅၅) ဝုတ္တဒုက္ကဋဉ္စ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယံ စီဝရံ အနိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ (ပာရာ. ၄၆၈) ပဌမနိသ္သဂ္ဂိယသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေန ဣဟာပိ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယံ သန္ထတံ အနိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ ဝုတ္တမ္ပိ ဓမ္မသင္ဂဟကာရကေဟိ ပေယ္ယာလဝသေန သံခိတ္တံ တံ ဒုက္ကဋဉ္စာတိ ဣဒံ ဒ္ဝယံ သင္ဂဟိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

    678.‘‘Anukkamenā’’ti iminā imameva aggahetvā purimānantaraṃ vuttasikkhāpadadvayañca gahetabbanti dīpeti. Nissajjitvā laddhānipīti yojanā. ‘‘Apī’’ti iminā ‘‘aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 555) vuttadukkaṭañca ‘‘nissaggiyaṃ cīvaraṃ anissajjitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 468) paṭhamanissaggiyasikkhāpade vuttanayena ihāpi ‘‘nissaggiyaṃ santhataṃ anissajjitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttampi dhammasaṅgahakārakehi peyyālavasena saṃkhittaṃ taṃ dukkaṭañcāti idaṃ dvayaṃ saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.

    ၆၇၉. တတိယံ တု က္ရိယာက္ရိယန္တိ ဣဒံ တတိယသိက္ခာပဒံ ပန ‘‘ဒ္ဝေ ဘာဂာ သုဒ္ဓကာဠကာန’’န္တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၅၅၄) ဝုတ္တနယေန အဂ္ဂဟေတ္ဝာ ကာဠကာနံ အတိရေကဂ္ဂဟဏဝသေန အနနုညာတပ္ပကာရေန ကရဏတော ကိရိယာကိရိယံ နာမ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အာဒာယ စ အနာဒာယ စ ကရဏတော ကိရိယာကိရိယ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၅၂)။

    679.Tatiyaṃ tu kriyākriyanti idaṃ tatiyasikkhāpadaṃ pana ‘‘dve bhāgā suddhakāḷakāna’’ntiādinā (pārā. 554) vuttanayena aggahetvā kāḷakānaṃ atirekaggahaṇavasena ananuññātappakārena karaṇato kiriyākiriyaṃ nāma. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ādāya ca anādāya ca karaṇato kiriyākiriya’’nti (pārā. aṭṭha. 2.552).

    ဒ္ဝေဘာဂကထာဝဏ္ဏနာ။

    Dvebhāgakathāvaṇṇanā.

    ၆၈၀. ဆန္နံ ဝသ္သာနံ ဩရေနာတိ ပုဗ္ဗေ သန္ထတသ္သ ကတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဥပရိ ဆန္နံ ဝသ္သာနံ အဗ္ဘန္တရေတိ အတ္ထော။ ဟောတိ နိသ္သဂ္ဂိယာပတ္တီတိ ဆဗ္ဗသ္သန္တရေ ကတသန္ထတံ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတိ, ကာရကသ္သ စ ပာစိတ္တိယံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုသမ္မုတိံ ဌပေတ္ဝာတိ သန္ထတံ ဂဟေတ္ဝာ အဒ္ဓာနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ အသမတ္ထသ္သ ဂိလာနသ္သ ‘‘အဟံ ဘန္တေ ဂိလာနော န သက္ကောမိ သန္ထတံ အာဒာယ ပက္ကမိတုံ, သောဟံ ဘန္တေ သင္ဃံ သန္ထတသမ္မုတိံ ယာစာမီ’’တိ (ပာရာ. ၅၅၉) သင္ဃမဇ္ဈေ နိသဇ္ဇ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာ တိက္ခတ္တုံ ယာစိတေ ဉတ္တိဒုတိယာယ ကမ္မဝာစာယ ဂတဋ္ဌာနေ ဆဗ္ဗသ္သာနံ အန္တောပိ သန္ထတံ ကာတုံ သင္ဃေန ဒိန္နသမ္မုတိံ ဝိနာတိ အတ္ထော။

    680.Channaṃvassānaṃ orenāti pubbe santhatassa katadivasato paṭṭhāya upari channaṃ vassānaṃ abbhantareti attho. Hoti nissaggiyāpattīti chabbassantare katasanthataṃ nissaggiyaṃ hoti, kārakassa ca pācittiyaṃ hotīti attho. Bhikkhusammutiṃ ṭhapetvāti santhataṃ gahetvā addhānamaggaṃ paṭipajjituṃ asamatthassa gilānassa ‘‘ahaṃ bhante gilāno na sakkomi santhataṃ ādāya pakkamituṃ, sohaṃ bhante saṅghaṃ santhatasammutiṃ yācāmī’’ti (pārā. 559) saṅghamajjhe nisajja añjaliṃ paggahetvā tikkhattuṃ yācite ñattidutiyāya kammavācāya gataṭṭhāne chabbassānaṃ antopi santhataṃ kātuṃ saṅghena dinnasammutiṃ vināti attho.

    ၆၈၂. ဆဗ္ဗသ္သာနိ ကရောန္တသ္သာတိ ဧတ္ထ ‘‘ယဒာ ပရိပုဏ္ဏာနိ, တဒာ’’တိ သေသော, ဆဗ္ဗသ္သေသု ပရိပုဏ္ဏေသု သန္ထတံ ကရောန္တသ္သာတိ အတ္ထော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယဒာ ဆဗ္ဗသ္သာနိ ပရိပုဏ္ဏာနိ ဟောန္တိ, တဒာ သန္ထတံ ကရောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၅၇)။ တဒုဒ္ဓမ္ပီတိ ဆဗ္ဗသ္သတော ဥပရိပိ။ ဝိတာနေတိ ဝိတာနနိမိတ္တံ ကရောန္တသ္သ။ သာဏိပာကာရေတိ ပာကာရသဒိသတိရောကရဏီယနိမိတ္တံ ကရောန္တသ္သ။ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ကတေပိ စာတိ ပုရာဏသန္ထတေ အညသ္သ ဒတ္ဝာ အညသ္မိံ သန္ထတေ ဩရတော ဆန္နံ ဝသ္သာနံ ကတေပိ စ အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ။ အယမနာပတ္တိဝာရော နေဝ ပာဠိယံ, န အဋ္ဌကထာသု ဒိသ္သတိ, တသ္မာ သော အာစရိယပရမ္ပရာဘတော အာစရိယေန ဒသ္သိတောတိ ဝိညာယတိ။ သာဓာရဏဝိနိစ္ဆယံ ပန ‘‘အနန္တရသ္သိမသ္သာပိ, ဝိသေသော နုပလဗ္ဘတီ’’တိ ဝက္ခတိ။

    682.Chabbassāni karontassāti ettha ‘‘yadā paripuṇṇāni, tadā’’ti seso, chabbassesu paripuṇṇesu santhataṃ karontassāti attho. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yadā chabbassāni paripuṇṇāni honti, tadā santhataṃ karotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.557). Taduddhampīti chabbassato uparipi. Vitāneti vitānanimittaṃ karontassa. Sāṇipākāreti pākārasadisatirokaraṇīyanimittaṃ karontassa. Nissajjitvā katepi cāti purāṇasanthate aññassa datvā aññasmiṃ santhate orato channaṃ vassānaṃ katepi ca anāpattīti yojanā. Ayamanāpattivāro neva pāḷiyaṃ, na aṭṭhakathāsu dissati, tasmā so ācariyaparamparābhato ācariyena dassitoti viññāyati. Sādhāraṇavinicchayaṃ pana ‘‘anantarassimassāpi, viseso nupalabbhatī’’ti vakkhati.

    ဆဗ္ဗသ္သကထာဝဏ္ဏနာ။

    Chabbassakathāvaṇṇanā.

    ၆၈၃. အနာဒာယာတိ နဝံ နိသီဒနသန္ထတံ ကရောန္တေန ဘိက္ခုနာ တသ္သ ဝိဝဏ္ဏကရဏတ္ထာယ ပာဠိယံ ‘‘ပုရာဏသန္ထတသ္သ သာမန္တာ သုဂတဝိဒတ္ထိ အာဒာတဗ္ဗာ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏာယာ’’တိ (ပာရာ. ၅၆၇) ယာ အာဒာတုံ ဝုတ္တာ, တံ ပုရာဏသန္ထတသ္သ ဆိန္နမုခာဝတ္တတော သုဂတဝိဒတ္ထိံ အဒတ္ဝာ။ ဧဝမေတံ ဝုတ္တန္တိ ကထံ ဝိညာယတီတိ? ‘‘အနာဒာနဝသေနသ္သ, သုဂတသ္သ ဝိဒတ္ထိယာ’’တိ ဝက္ခမာနေန ဝိညာယတိ။ သန္ထတေတိ ဧတ္ထ ‘‘ပုရာဏေ’’ဣတိ စ ကာရေတုံ ကတဉ္စာတိ ဧတ္ထ ‘‘နဝံ နိသီဒနံ သန္ထတ’’န္တိ စ သေသော , ပုရာဏေ သန္ထတေ အသန္တေ သာမန္တာ သုဂတဝိဒတ္ထိံ အနာဒာယ နဝံ နိသီဒနသန္ထတံ ကရောန္တသ္သ အနာပတ္တိ။ အညသ္သတ္ထာယ နဝံ နိသီဒနသန္ထတံ ကာရေတုံ, နဝံ နိသီဒနသန္ထတံ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတုဉ္စ အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ။

    683.Anādāyāti navaṃ nisīdanasanthataṃ karontena bhikkhunā tassa vivaṇṇakaraṇatthāya pāḷiyaṃ ‘‘purāṇasanthatassa sāmantā sugatavidatthi ādātabbā dubbaṇṇakaraṇāyā’’ti (pārā. 567) yā ādātuṃ vuttā, taṃ purāṇasanthatassa chinnamukhāvattato sugatavidatthiṃ adatvā. Evametaṃ vuttanti kathaṃ viññāyatīti? ‘‘Anādānavasenassa, sugatassa vidatthiyā’’ti vakkhamānena viññāyati. Santhateti ettha ‘‘purāṇe’’iti ca kāretuṃ katañcāti ettha ‘‘navaṃ nisīdanaṃ santhata’’nti ca seso , purāṇe santhate asante sāmantā sugatavidatthiṃ anādāya navaṃ nisīdanasanthataṃ karontassa anāpatti. Aññassatthāya navaṃ nisīdanasanthataṃ kāretuṃ, navaṃ nisīdanasanthataṃ aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjituñca anāpattīti yojanā.

    ‘‘အညသ္သတ္ထာယ ကာရေတု’’န္တိ ဣဒမေတ္ထ ပာစိတ္တိယေနေဝ အနာပတ္တိဒသ္သနန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ‘‘အညသ္သတ္ထာယ ကရောတိ ဝာ ကာရာပေတိ ဝာ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ (ပာရာ. ၅၆၉) ဝုတ္တတ္တာ စ အဋ္ဌကထာယ, တဗ္ဗဏ္ဏနာသု စ အဒိသ္သမာနတ္တာ ဝာ တံ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘အနာပတ္တိ ဆဗ္ဗသ္သာနိ ကရောတိ။ပေ.။ အညသ္သတ္ထာယ ကရောတိ ဝာ ကာရာပေတိ ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၅၆၄) အနန္တရသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တမောလောကေတ္ဝာ ဝာ ဒုက္ကဋသ္သ စ ဝိဟိတတ္တာ ပာစိတ္တိယေန အနာပတ္တိဘာဝံ သန္ဓာယ လိခိတန္တိ ဝိညာယတိ။ ကတဉ္စ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ ဧတ္ထ ‘‘အညေနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, ဣမိနာ ‘‘အညေန ကတံ ပဋိလဘိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, အနာပတ္တီ’’တိ ပာဌောဝ ဒသ္သိတော။

    ‘‘Aññassatthāyakāretu’’nti idamettha pācittiyeneva anāpattidassananti gahetabbaṃ. Tasmā ‘‘aññassatthāya karoti vā kārāpeti vā, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 569) vuttattā ca aṭṭhakathāya, tabbaṇṇanāsu ca adissamānattā vā taṃ na vattabbaṃ. ‘‘Anāpatti chabbassāni karoti…pe… aññassatthāya karoti vā kārāpeti vā’’ti (pārā. 564) anantarasikkhāpade vuttamoloketvā vā dukkaṭassa ca vihitattā pācittiyena anāpattibhāvaṃ sandhāya likhitanti viññāyati. Katañca paribhuñjitunti ettha ‘‘aññenā’’ti vattabbaṃ, iminā ‘‘aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjati, anāpattī’’ti pāṭhova dassito.

    ၆၈၄. သုဂတသ္သ ဝိဒတ္ထိယာ အနာဒာနဝသေန စ အသ္သ သန္ထတသ္သ ကရဏေန စ သတ္ထာရာ ဧတံ သိက္ခာပဒံ ကိရိယာကိရိယံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

    684. Sugatassa vidatthiyā anādānavasena ca assa santhatassa karaṇena ca satthārā etaṃ sikkhāpadaṃ kiriyākiriyaṃ vuttanti yojanā.

    ၆၈၅. နနု စ ဣမသ္သ သိက္ခာပဒသ္သ အဋ္ဌကထာယ ‘‘သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ကိရိယာကိရိယတ္တာ ဣမသ္သ သိက္ခာပဒသ္သ ဒ္ဝေဘာဂသိက္ခာပဒသဒိသာနီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၆၇) ဝုတ္တာနိ, ဣဟ ‘‘သဉ္စရိတ္တသမာ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တာနီတိ? ဝုစ္စတေ – ဒ္ဝေဘာဂသိက္ခာပဒေ ‘‘သမုဋ္ဌာနာဒီနိပိ ကောသိယသိက္ခာပဒသဒိသာနေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၅၂) အဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တာနိ, ကောသိယသိက္ခာပဒေ သမုဋ္ဌာနာဒီနံ သဉ္စရိတ္တေန သမဘာဝသ္သ ဝုတ္တတ္တာ, မူလမေဝ သရိတ္ဝာ ကိရိယာကိရိယသင္ခာတဝိသေသသ္သ ဝိသုံ ဒသ္သိတတ္တာ အဝသိဋ္ဌဝိနိစ္ဆယမတ္တံ သန္ဓာယ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဣမံ ဝိသေသံ မုဉ္စိတ္ဝာ အဝသိဋ္ဌဝိနိစ္ဆယေန ဒ္ဝီသု သိက္ခာပဒေသု သာဓာရဏဝိနိစ္ဆယသ္သ အဝိသေသတံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘အနန္တရသ္သာ’’တိအာဒိ။

    685. Nanu ca imassa sikkhāpadassa aṭṭhakathāya ‘‘samuṭṭhānādīni kiriyākiriyattā imassa sikkhāpadassa dvebhāgasikkhāpadasadisānī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.567) vuttāni, iha ‘‘sañcarittasamā’’ti kasmā vuttānīti? Vuccate – dvebhāgasikkhāpade ‘‘samuṭṭhānādīnipi kosiyasikkhāpadasadisānevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.552) aṭṭhakathāya vuttāni, kosiyasikkhāpade samuṭṭhānādīnaṃ sañcarittena samabhāvassa vuttattā, mūlameva saritvā kiriyākiriyasaṅkhātavisesassa visuṃ dassitattā avasiṭṭhavinicchayamattaṃ sandhāya evaṃ vuttanti gahetabbaṃ. Imaṃ visesaṃ muñcitvā avasiṭṭhavinicchayena dvīsu sikkhāpadesu sādhāraṇavinicchayassa avisesataṃ dassetumāha ‘‘anantarassā’’tiādi.

    နိသီဒနသန္ထတကထာဝဏ္ဏနာ။

    Nisīdanasanthatakathāvaṇṇanā.

    ၆၈၆-၇. ဂစ္ဆန္တေတိ တိယောဇနပူရဏဋ္ဌာနံ အတိက္ကမ္မ ဂစ္ဆန္တေ။ ယာနေတိ သကဋာဒိကေ။ လောမာနီတိ ဧဠကလောမာနိ။ သာမိကသ္သာတိ ယာနာဒိသာမိနော။ အဇာနတောတိ အနာဒရေ သာမိဝစနံ။ အဒ္ဓာနမဂ္ဂပဋိပန္နော ယော ပန ဘိက္ခု ဧဠကလောမံ လဘိတ္ဝာ ‘‘တိယောဇနပရမံ သဟတ္ထာ ဟာရေတဗ္ဗာနီ’’တိ (ပာရာ. ၅၇၃) အနုညာတတ္တာ တိယောဇနဗ္ဘန္တရေ သဟတ္ထေနာပိ ဟရိတ္ဝာ တိယောဇနာတိက္ကမေ ပရေသံ ယာနာဒီသု သာမိကေသု အဇာနန္တေသု ‘‘ဧတေ ဟရိသ္သန္တီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ယဒိ ဌပေယ္ယာတိ အတ္ထော။ တေသူတိ ယေသု ဧဠကလောမာနိ ဌပိတာနိ, တေသု ယာနာဒီသု တိယောဇနမတီတေသု ဘိက္ခုသ္သ ပယောဂံ ဝိနာပိ တိယောဇနံ အတိက္ကန္တေသု တသ္သ ဘိက္ခုနော အာပတ္တိ ဟောတီတိ ယောဇနာ, တသ္သ ဘိက္ခုနော ‘‘ပဌမံ ပာဒံ တိယောဇနံ အတိက္ကာမေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သ။ ဒုတိယံ ပာဒံ အတိက္ကာမေတိ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၇၃) ဝုတ္တတ္တာ ဒုက္ကဋပာစိတ္တိယာ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

    686-7.Gacchanteti tiyojanapūraṇaṭṭhānaṃ atikkamma gacchante. Yāneti sakaṭādike. Lomānīti eḷakalomāni. Sāmikassāti yānādisāmino. Ajānatoti anādare sāmivacanaṃ. Addhānamaggapaṭipanno yo pana bhikkhu eḷakalomaṃ labhitvā ‘‘tiyojanaparamaṃ sahatthā hāretabbānī’’ti (pārā. 573) anuññātattā tiyojanabbhantare sahatthenāpi haritvā tiyojanātikkame paresaṃ yānādīsu sāmikesu ajānantesu ‘‘ete harissantī’’ti cintetvā yadi ṭhapeyyāti attho. Tesūti yesu eḷakalomāni ṭhapitāni, tesu yānādīsu tiyojanamatītesu bhikkhussa payogaṃ vināpi tiyojanaṃ atikkantesu tassa bhikkhuno āpatti hotīti yojanā, tassa bhikkhuno ‘‘paṭhamaṃ pādaṃ tiyojanaṃ atikkāmeti, āpatti dukkaṭassa. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmeti, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti (pārā. 573) vuttattā dukkaṭapācittiyā hontīti attho.

    အယံ နယောတိ ဘိက္ခုနော ပယောဂံ ဝိနာ ယတ္ထ ဧဠကလောမာနိ ဌပိတာနိ, တေသု ယာနာဒီသု တိယောဇနံ အတိက္ကမန္တေသု အာပတ္တိ ဟောတီတိ အယမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ အတ္ထော။

    Ayaṃ nayoti bhikkhuno payogaṃ vinā yattha eḷakalomāni ṭhapitāni, tesu yānādīsu tiyojanaṃ atikkamantesu āpatti hotīti ayamattho daṭṭhabboti attho.

    ၆၈၈. အဂစ္ဆန္တေတိ တိယောဇနဗ္ဘန္တရေ ဌိတေ။ ‘‘အဘိရူဟိတ္ဝာ’’တိ ဣဒံ အနာပတ္တိကာရဏေသု ဧကံ ဒသ္သေတုမာဟ။ ‘‘ဘူမိယဉ္ဟိ ဌတ္ဝာ ဒေန္တော, အဝ္ဟာယန္တော ဝာ ပုရတော ဂစ္ဆတိ, ဧသေဝနယော’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ အနာပတ္တိဝာရေ ‘‘အညံ ဟရာပေတီ’’တိ ဝစနတော အတ္တနာ ပေသိတေ အညသ္မိံ ဟရန္တေ ဝဋ္ဋတီတိ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘သစေ သာရေတိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ တေနေဝာဟ ‘‘တံ ပနညံ ဟရာပေတိ, ဝစနေန ဝိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

    688.Agacchanteti tiyojanabbhantare ṭhite. ‘‘Abhirūhitvā’’ti idaṃ anāpattikāraṇesu ekaṃ dassetumāha. ‘‘Bhūmiyañhi ṭhatvā dento, avhāyanto vā purato gacchati, esevanayo’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Anāpattivāre ‘‘aññaṃ harāpetī’’ti vacanato attanā pesite aññasmiṃ harante vaṭṭatīti dassetumāha ‘‘sace sāreti vaṭṭatī’’ti. Tenevāha ‘‘taṃ panaññaṃ harāpeti, vacanena virujjhatī’’ti.

    ၆၉၀. ကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒေသူတိ အတ္တနော ကဏ္ဏဗိလေသု။

    690.Kaṇṇacchiddesūti attano kaṇṇabilesu.

    ၆၉၁. အနာပတ္တိဝာရေ ‘‘ကတဘဏ္ဍ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ တတ္ထ အန္တမသော သုတ္တကေန ဗဒ္ဓမတ္တမ္ပိ ကတဘဏ္ဍမေဝာတိ အာဟ ‘‘သုတ္တကေန စ ဗန္ဓိတ္ဝာ’’တိ။ ဝေဏိံ ကတ္ဝာတိ ကုဒ္ရူသသီသပလာလဝေဏိသဒိသံ ဝေဏိံ ကတ္ဝာ။ အာပတ္တိ ပရိဒီပိတာတိ ‘‘ဝေဏိံ ကတ္ဝာ ဟရတိ, ဣဒံ နိဓာနမုခံ နာမ, အာပတ္တိယေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၇၅) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။

    691. Anāpattivāre ‘‘katabhaṇḍa’’nti vuttattā tattha antamaso suttakena baddhamattampi katabhaṇḍamevāti āha ‘‘suttakena ca bandhitvā’’ti. Veṇiṃ katvāti kudrūsasīsapalālaveṇisadisaṃ veṇiṃ katvā. Āpatti paridīpitāti ‘‘veṇiṃ katvā harati, idaṃ nidhānamukhaṃ nāma, āpattiyevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.575) aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ၆၉၂. သုင္ကဃာတန္တိ ဧတ္ထ ‘‘တံ ဌာန’’န္တိ သေသော, ယဒိ တံ ဌာနံ သုင္ကဃာတန္တိ ယောဇနာ, တိယောဇနောသာနဋ္ဌာနံ ယဒိ သုင္ကဃာတဋ္ဌာနံ ဘဝေယ္ယာတိ အတ္ထော။ အနုပ္ပတ္ဝာတိ တံ ဌာနံ ပတ္ဝာ။ စောရာဒီဟိ ဥပဒ္ဒုတော ဝာ ဂစ္ဆတိ, ယော အညဝိဟိတော ဝာ ဂစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။ အာပတ္တီတိ ဧတ္ထ အာပတ္တိ တသ္သ ဂစ္ဆတောတိ လဗ္ဘတိ။ ဧတ္ထ ‘‘အာပတ္တီ’’တိ ဣမိနာ သိက္ခာပဒေန အာပတ္တိမာဟ။ ဣမိသ္သာ အစိတ္တကတာယ တေသံ ဒ္ဝိန္နမ္ပိ ဟောတိ။ အဒိန္နာဒာနပာရာဇိကံ ပန သစိတ္တကတာယ ဧတေသံ န ဟောတိ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယာ ဟိ တတ္ထ အာပတ္တိ, သာ ဣဓ အနာပတ္တိ။ ယာ ဣဓ အာပတ္တိ, သာ တတ္ထ အနာပတ္တီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၇၂)။ ထေယ္ယစိတ္တေန ဟရတော ဘဏ္ဍဂ္ဃဝသေန ပာရာဇိကထုလ္လစ္စယဒုက္ကဋေသု ဧကံ ဟောတိ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အဒိန္နာဒာနေ ပန သုင္ကဃာတေ အာပတ္တိ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၇၂)။

    692.Suṅkaghātanti ettha ‘‘taṃ ṭhāna’’nti seso, yadi taṃ ṭhānaṃ suṅkaghātanti yojanā, tiyojanosānaṭṭhānaṃ yadi suṅkaghātaṭṭhānaṃ bhaveyyāti attho. Anuppatvāti taṃ ṭhānaṃ patvā. Corādīhi upadduto vā gacchati, yo aññavihito vā gacchatīti yojanā. Āpattīti ettha āpatti tassa gacchatoti labbhati. Ettha ‘‘āpattī’’ti iminā sikkhāpadena āpattimāha. Imissā acittakatāya tesaṃ dvinnampi hoti. Adinnādānapārājikaṃ pana sacittakatāya etesaṃ na hoti. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yā hi tattha āpatti, sā idha anāpatti. Yā idha āpatti, sā tattha anāpattī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.572). Theyyacittena harato bhaṇḍagghavasena pārājikathullaccayadukkaṭesu ekaṃ hoti. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘adinnādāne pana suṅkaghāte āpatti hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.572).

    ၆၉၃. တိယောဇနန္တိ ဧတ္ထ ဟရဏကိရိယာယ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ ‘‘ဟရန္တသ္သာ’’တိ ဣမသ္သ ကမ္မဒီပကံ ‘‘လောမာနီ’’တိ ဣဒံ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ။ ‘‘အနာပတ္တိ ပကာသိတာ’’တိ ဣဒံ သဗ္ဗတ္ထ ဝက္ခမာနေန သမ္ဗန္ဓနီယံ။ တာနိယေဝ ပစ္စာဟရန္တသ္သာတိ ယောဇနာ။ တိယောဇနန္တိ ဧတ္ထ တံယေဝ တိယောဇနန္တိ လဗ္ဘတိ။ အတ္တနာ ဂတံ တိယောဇနံ ပုန တာနေဝ လောမာနိ ဂဟေတ္ဝာ ပစ္စာဂစ္ဆန္တသ္သာတိ အတ္ထော။

    693.Tiyojananti ettha haraṇakiriyāya accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. ‘‘Harantassā’’ti imassa kammadīpakaṃ ‘‘lomānī’’ti idaṃ pakaraṇato labbhati. ‘‘Anāpatti pakāsitā’’ti idaṃ sabbattha vakkhamānena sambandhanīyaṃ. Tāniyeva paccāharantassāti yojanā. Tiyojananti ettha taṃyeva tiyojananti labbhati. Attanā gataṃ tiyojanaṃ puna tāneva lomāni gahetvā paccāgacchantassāti attho.

    ၆၉၄. နိဝာသတ္ထာယ ဝာ ဂန္တ္ဝာတိ တိယောဇနဗ္ဘန္တရေ ဝာ သီမာယ ဝာ အာဝာသေ ဝသိတုကာမတာယ ဂန္တ္ဝာ။ တတော ပရံ ဟရန္တသ္သာတိ တသ္မိံ အာဝာသေ ဥဒ္ဒေသာဒိံ အလဘိတ္ဝာ တတော ပရံ အညသ္မိံ အာဝာသေ ဝသိတုကာမတာယ ပုနပိ တိယောဇနံ ဟရန္တသ္သာတိ အတ္ထော။ ဣမိနာဝ နယေန တတောပိ အညံ ဌာနံ, တတောပိ အညန္တိ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဂတဂတဋ္ဌာနတော ပုနပိ ပရမ္ပရံ ဌာနံ ဂမနဝသေန ယောဇနသတမ္ပိ ဟရတော ဒောသော နတ္ထီတိ ဣဒမ္ပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဧဝံ ယောဇနသတမ္ပိ ဟရန္တသ္သ အနာပတ္တီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၇၅)။ အစ္ဆိန္နံ ဝာပိ လဘိတ္ဝာ ဟရတောပီတိ ‘‘စောရာဝဟဋပရိစ္စတ္တံ လဘိတ္ဝာ ဟရန္တသ္သ။ ဣဓ သဗ္ဗတ္ထေဝ ‘‘နိဝာသတ္ထာယ ဝာ ဂန္တ္ဝာ’’တိအာဒိကေ အနာပတ္တိဝာရေ ပဌမလဒ္ဓဋ္ဌာနတော ပဘုတိ အတိရေကတိယောဇနမ္ပိ ဟရန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ နိသ္သဋ္ဌံ လဘိတ္ဝာတိ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ဝိနယကမ္မံ ကတ္ဝာ ဒိန္နံ လဘိတ္ဝာ။

    694.Nivāsatthāya vā gantvāti tiyojanabbhantare vā sīmāya vā āvāse vasitukāmatāya gantvā. Tato paraṃ harantassāti tasmiṃ āvāse uddesādiṃ alabhitvā tato paraṃ aññasmiṃ āvāse vasitukāmatāya punapi tiyojanaṃ harantassāti attho. Imināva nayena tatopi aññaṃ ṭhānaṃ, tatopi aññanti suddhacittena gatagataṭṭhānato punapi paramparaṃ ṭhānaṃ gamanavasena yojanasatampi harato doso natthīti idampi vuttaṃ hoti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘evaṃ yojanasatampi harantassa anāpattī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.575). Acchinnaṃ vāpi labhitvā haratopīti ‘‘corāvahaṭapariccattaṃ labhitvā harantassa. Idha sabbattheva ‘‘nivāsatthāya vā gantvā’’tiādike anāpattivāre paṭhamaladdhaṭṭhānato pabhuti atirekatiyojanampi harantassa anāpattīti attho viññāyati. Nissaṭṭhaṃ labhitvāti nissajjitvā vinayakammaṃ katvā dinnaṃ labhitvā.

    ၆၉၅. အညေနာတိ တာနိ ဟာရိနာ အညေန။ ကတဘဏ္ဍကန္တိ ‘‘ကမ္ဗလကောဇဝသန္ထတာဒိံ ယံ ကိဉ္စိ အန္တမသော သုတ္တကေန ဗဒ္ဓမတ္တမ္ပီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၇၅) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တဧဠကလောမေဟိ ကတဘဏ္ဍကံ။

    695.Aññenāti tāni hārinā aññena. Katabhaṇḍakanti ‘‘kambalakojavasanthatādiṃ yaṃ kiñci antamaso suttakena baddhamattampī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.575) aṭṭhakathāyaṃ vuttaeḷakalomehi katabhaṇḍakaṃ.

    ၆၉၆. ဣဒံ သမုဋ္ဌာနန္တိ ဣဒံ ဧဠကလောမသမုဋ္ဌာနံ။ ပဏ္ဏတ္တိံ အဇာနနတာယ ဝာ ဉတ္ဝာပိ စီဝရာဒိပရိက္ခာရေသု လောမသ္သ အလ္လိနဘာဝံ အဇာနိတ္ဝာပိ ဝာ တိယောဇနံ အတိက္ကာမေန္တသ္သ အရဟတောပိ ဣမာယ အာပတ္တိယာ သမ္ဘဝတော ‘‘အစိတ္တ’’န္တိ အာဟ။

    696.Idaṃ samuṭṭhānanti idaṃ eḷakalomasamuṭṭhānaṃ. Paṇṇattiṃ ajānanatāya vā ñatvāpi cīvarādiparikkhāresu lomassa allinabhāvaṃ ajānitvāpi vā tiyojanaṃ atikkāmentassa arahatopi imāya āpattiyā sambhavato ‘‘acitta’’nti āha.

    ဧဠကလောမကထာဝဏ္ဏနာ။

    Eḷakalomakathāvaṇṇanā.

    ၆၉၇. ဧဠကလောမဓောဝာပနကထာ ဥတ္တာနာယေဝ။

    697. Eḷakalomadhovāpanakathā uttānāyeva.

    ဧဠကလောမဓောဝာပနကထာဝဏ္ဏနာ။

    Eḷakalomadhovāpanakathāvaṇṇanā.

    ၆၉၈. ဂဏ္ဟေယ္ယ ဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘ယော’’တိ သေသော။ ‘‘ဂဏ္ဟေယ္ယ ဝာ ဂဏ္ဟာပေယ္ယ ဝာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘တတ္ထတ္တနော ပနတ္ထာယာ’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ စ ‘‘နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ’’တိအာဒိဝစနတော စ အတ္တနော အတ္ထာယ ဥဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ ဝာ ဥဂ္ဂဏ္ဟာပေယ္ယ ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝာကာရေန ‘‘ဥပနိက္ခိတ္တံ ဝာ သာဒိယေယ္ယာ’’တိ ဣဒံ သင္ဂဏ္ဟာတိ, ‘‘ဣဒံ အယ္ယသ္သ ဟောတူ’’တိ ဥပနိက္ခိတ္တံ စေ သာဒိယတီတိ အတ္ထော။

    698.Gaṇheyya vāti ettha ‘‘yo’’ti seso. ‘‘Gaṇheyya vā gaṇhāpeyya vā’’ti iminā ‘‘tatthattano panatthāyā’’ti vakkhamānattā ca ‘‘nissajjitvā’’tiādivacanato ca attano atthāya uggaṇheyya vā uggaṇhāpeyya vāti vuttaṃ hoti. Vākārena ‘‘upanikkhittaṃ vā sādiyeyyā’’ti idaṃ saṅgaṇhāti, ‘‘idaṃ ayyassa hotū’’ti upanikkhittaṃ ce sādiyatīti attho.

    ရဇတန္တိ အညတ္ထ သဇ္ဈု ဝုစ္စတိ, ဣဓ ပန ဝောဟာရူပဂကဟာပဏာဒိ ဝုစ္စတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ပာဠိယံ ‘‘ရဇတံ နာမ ကဟာပဏော လောဟမာသကော ဒာရုမာသကော ဇတုမာသကော, ယေ ဝောဟာရံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ (ပာရာ. ၅၈၄)။ ဣဓ ကဟာပဏာဒီနံ သရူပံ အဋ္ဌကထာယံ –

    Rajatanti aññattha sajjhu vuccati, idha pana vohārūpagakahāpaṇādi vuccati. Vuttañhetaṃ pāḷiyaṃ ‘‘rajataṃ nāma kahāpaṇo lohamāsako dārumāsako jatumāsako, ye vohāraṃ gacchantī’’ti (pārā. 584). Idha kahāpaṇādīnaṃ sarūpaṃ aṭṭhakathāyaṃ –

    ‘‘တတ္ထ ကဟာပဏောတိ သောဝဏ္ဏမယော ဝာ ရူပိယမယော ဝာ ပာကတိကော ဝာ။ လောဟမာသကောတိ တမ္ဗလောဟာဒီဟိ ကတမာသကော။ ဒာရုမာသကောတိ သာရဒာရုနာ ဝာ ဝေဠုပေသိကာယ ဝာ အန္တမသော တာလပဏ္ဏေပိ ရူပံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ကတမာသကော။ ဇတုမာသကောတိ လာခာယ ဝာ နိယ္ယာသေန ဝာ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ကတမာသကော။ ‘ယေ ဝောဟာရံ ဂစ္ဆန္တီ’တိ ဣမိနာ ပန ပဒေန ယော ယော ယတ္ထ ယတ္ထ ဇနပဒေ ယဒာ ယဒာ ဝောဟာရံ ဂစ္ဆတိ, အန္တမသော အဋ္ဌိမယောပိ စမ္မမယောပိ ရုက္ခဖလဗီဇမယောပိ သမုဋ္ဌာပိတရူပောပိ အသမုဋ္ဌာပိတရူပောပိ သဗ္ဗော သင္ဂဟိတော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၈၃-၅၈၄) –

    ‘‘Tattha kahāpaṇoti sovaṇṇamayo vā rūpiyamayo vā pākatiko vā. Lohamāsakoti tambalohādīhi katamāsako. Dārumāsakoti sāradārunā vā veḷupesikāya vā antamaso tālapaṇṇepi rūpaṃ chinditvā katamāsako. Jatumāsakoti lākhāya vā niyyāsena vā rūpaṃ samuṭṭhāpetvā katamāsako. ‘Ye vohāraṃ gacchantī’ti iminā pana padena yo yo yattha yattha janapade yadā yadā vohāraṃ gacchati, antamaso aṭṭhimayopi cammamayopi rukkhaphalabījamayopi samuṭṭhāpitarūpopi asamuṭṭhāpitarūpopi sabbo saṅgahito’’ti (pārā. aṭṭha. 2.583-584) –

    ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Vuttanayena veditabbaṃ.

    ဧတ္ထ စ ပာကတိကော နာမ ဧတရဟိ ပကတိကဟာပဏော။ ရုက္ခဖလဗီဇမယောတိ တိန္တိဏိကာဒိရုက္ခာနံ ဖလဗီဇေန ကတော။

    Ettha ca pākatiko nāma etarahi pakatikahāpaṇo. Rukkhaphalabījamayoti tintiṇikādirukkhānaṃ phalabījena kato.

    ဇာတရူပကံ သုဝဏ္ဏံ။ ယထာဟ ပာဠိယံ ‘‘ဇာတရူပံ နာမ သတ္ထုဝဏ္ဏော ဝုစ္စတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၈၄)။ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘တေနာ’’တိ လဗ္ဘတိ, ‘‘ဘိက္ခုနာ’’တိ ဣမိနာ ယုဇ္ဇတိ, ဧဝံ သာဒိတဘိက္ခုနာတိ အတ္ထော။ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာတိ အတ္တနာ ဥဂ္ဂဟိတံ ဝာ ပရေန ဥဂ္ဂဟာပိတံ ဝာ ဥပနိက္ခိပိတသ္သ သာဒိယနဝသေန သာဒိတံ ဝာ ရဇတံ ဝာ ဇာတရူပံ ဝာ ‘‘တေန ဘိက္ခုနာ သင္ဃံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ဝုဍ္ဎာနံ ဘိက္ခူနံ ပာဒေ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၅၈၄) ဝစနတော သင္ဃမဇ္ဈေ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဝုဍ္ဎာနံ ဘိက္ခူနံ ပာဒေ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယ္ဟ ‘‘အဟံ ဘန္တေ ရူပိယံ ပဋိဂ္ဂဟေသိံ, ဣဒံ မေ နိသ္သဂ္ဂိယံ, ဣမာဟံ နိသ္သဇ္ဇာမီ’’တိ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    Jātarūpakaṃ suvaṇṇaṃ. Yathāha pāḷiyaṃ ‘‘jātarūpaṃ nāma satthuvaṇṇo vuccatī’’ti (pārā. 584). Nissajjitvāti ettha ‘‘tenā’’ti labbhati, ‘‘bhikkhunā’’ti iminā yujjati, evaṃ sāditabhikkhunāti attho. Nissajjitvāti attanā uggahitaṃ vā parena uggahāpitaṃ vā upanikkhipitassa sādiyanavasena sāditaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vā ‘‘tena bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā’’ti (pārā. 584) vacanato saṅghamajjhe upasaṅkamitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggayha ‘‘ahaṃ bhante rūpiyaṃ paṭiggahesiṃ, idaṃ me nissaggiyaṃ, imāhaṃ nissajjāmī’’ti nissajjitvāti vuttaṃ hoti.

    အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာဝာတိ အတ္တနာ ဧဝ အာပန္နံ နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ တသ္မိံ သင္ဃမဇ္ဈေ ဧဝမေဝ နိသီဒိတ္ဝာ ဒေသေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဒေသိတာ အာပတ္တိ သင္ဃာနုမတေန ဗ္ယတ္တေန ပဋိဗလေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ‘‘ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန အာပတ္တိ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ’’တိ (ပာရာ. ၅၈၄)။

    Āpattidesetabbāvāti attanā eva āpannaṃ nissaggiyaṃ pācittiyaṃ tasmiṃ saṅghamajjhe evameva nisīditvā desetabbā. Evaṃ desitā āpatti saṅghānumatena byattena paṭibalena bhikkhunā paṭiggahetabbā. Vuttañhetaṃ ‘‘byattena bhikkhunā paṭibalena āpatti paṭiggahetabbā’’ti (pārā. 584).

    ၆၉၉. ရဇတန္တိ ရူပိယံ။ ဇာတရူပန္တိ သုဝဏ္ဏံ။ ဣမိနာ ပဒဒ္ဝယေန ကတာကတံ သဗ္ဗံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ဥဘိန္နံ မာသကောတိ ဇာတရူပမာသကော, ရဇတမာသကောပိ စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဓ ရဇတမာသကောတိ ‘‘ရဇတ’’န္တိ ပဒဘာဇနေ (ပာရာ. ၅၈၄) ဝုတ္တကဟာပဏာဒိ ပဉ္စပ္ပကာရော မာသကော ဂဟိတော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဝုတ္တပ္ပကာရော သဗ္ဗောပိ ရဇတမာသကော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၈၃-၅၈၄)။ ဣဓ ‘‘ဇာတရူပမာသကော’’တိ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ ကဟာပဏပဒေန သုဝဏ္ဏကဟာပဏံ ဝဇ္ဇေတ္ဝာ ဣတရဒ္ဝယမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယာဝဟ’’န္တိ ဣဒံ အတ္တနော အတ္ထာယ ဥဂ္ဂဏ္ဟနဥဂ္ဂဏ္ဟာပနသာဒိယနာနိ ကရောန္တံ သန္ဓာယာဟ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိနာ ဝက္ခမာနနယေန ဒုက္ကဋာဝဟဉ္စ ဟောတေဝ။

    699.Rajatanti rūpiyaṃ. Jātarūpanti suvaṇṇaṃ. Iminā padadvayena katākataṃ sabbaṃ saṅgaṇhāti. Ubhinnaṃ māsakoti jātarūpamāsako, rajatamāsakopi cāti vuttaṃ hoti. Idha rajatamāsakoti ‘‘rajata’’nti padabhājane (pārā. 584) vuttakahāpaṇādi pañcappakāro māsako gahito. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘vuttappakāro sabbopi rajatamāsako’’ti (pārā. aṭṭha. 2.583-584). Idha ‘‘jātarūpamāsako’’ti visuṃ gahitattā kahāpaṇapadena suvaṇṇakahāpaṇaṃ vajjetvā itaradvayameva vattabbaṃ. ‘‘Nissaggiyāvaha’’nti idaṃ attano atthāya uggaṇhanauggaṇhāpanasādiyanāni karontaṃ sandhāyāha. ‘‘Tatthā’’tiādinā vakkhamānanayena dukkaṭāvahañca hoteva.

    ၇၀၀-၁. မုတ္တာဒီနံ ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒဝိဘင္ဂေ အဝုတ္တတ္တေပိ ပာစိတ္တိယကဏ္ဍေ နဝမဝဂ္ဂေ ဒုတိယသ္သ ရတနသိက္ခာပဒသ္သ ပဒဘာဇနေ ‘‘ရတနံ နာမ မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင္ခော သိလာ ပဝာလံ ရဇတံ ဇာတရူပံ လောဟိတင္ကော မသာရဂလ္လ’’န္တိ (ပာစိ. ၅၀၆) ဝုတ္တာနံ ဒသန္နံ ရတနာနံ ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ နိသ္သဂ္ဂိယဝတ္ထုံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ ရဇတံ, ဇာတရူပဉ္စ ဝဇ္ဇေတ္ဝာ အဝသိဋ္ဌာနံ အဋ္ဌန္နံ ရတနာနံ ဒုက္ကဋဝတ္ထုဘာဝော ဣမသ္သ အဋ္ဌကထာယံ ဝဝတ္ထာပိတောတိ ဒသ္သနတ္ထမာဟ ‘‘မုတ္တာ။ပေ.။ မသာရဂလ္လ’’န္တိ။ ဧတ္ထ ဝေဠုရိယော ဂာထာဗန္ဓဝသေန န ဝုတ္တော , သော ဧကယောဂနိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ဂဟဏေနေဝ ဂယ္ဟတိ။ မုတ္တာဒယော ယထာဒသ္သိတသရူပာယေဝ။ ဗ္ရဟ္မဇာလာဒိသုတ္တန္တဝသေနာပိ ‘‘အကပ္ပိယာ’’တိ သိဒ္ဓာနံ သတ္တဓညာဒီနံ ပဋိဂ္ဂဟဏေ အာပတ္တိံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဓညာနီ’’တိအာဒိ။

    700-1.Muttādīnaṃ imasmiṃ sikkhāpadavibhaṅge avuttattepi pācittiyakaṇḍe navamavagge dutiyassa ratanasikkhāpadassa padabhājane ‘‘ratanaṃ nāma muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavālaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅko masāragalla’’nti (pāci. 506) vuttānaṃ dasannaṃ ratanānaṃ imasmiṃ sikkhāpade nissaggiyavatthuṃ katvā vuttaṃ rajataṃ, jātarūpañca vajjetvā avasiṭṭhānaṃ aṭṭhannaṃ ratanānaṃ dukkaṭavatthubhāvo imassa aṭṭhakathāyaṃ vavatthāpitoti dassanatthamāha ‘‘muttā…pe… masāragalla’’nti. Ettha veḷuriyo gāthābandhavasena na vutto , so ekayoganiddiṭṭhānaṃ sattannaṃ ratanānaṃ gahaṇeneva gayhati. Muttādayo yathādassitasarūpāyeva. Brahmajālādisuttantavasenāpi ‘‘akappiyā’’ti siddhānaṃ sattadhaññādīnaṃ paṭiggahaṇe āpattiṃ dassetumāha ‘‘dhaññānī’’tiādi.

    ၇၀၂. ရတနသိက္ခာပဒေယေဝ ‘‘ရတနသမ္မတ’’န္တိ အာဂတံ ကပ္ပိယဝတ္ထုံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟတော အနာပတ္တိဘာဝံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘မုဂ္ဂမာသာဒိက’’န္တိအာဒိ။

    702.Ratanasikkhāpadeyeva ‘‘ratanasammata’’nti āgataṃ kappiyavatthuṃ paṭiggaṇhato anāpattibhāvaṃ dassetumāha ‘‘muggamāsādika’’ntiādi.

    ၇၀၃-၄. ဧဝံ တိပ္ပကာရေန ဌိတံ ဝတ္ထုံ ဂဏ္ဟတော အဓိပ္ပာယနာနတ္တေန သမ္ဘဝန္တံ အာပတ္တိပ္ပဘေဒံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထာတိ တေသု တီသု နိသ္သဂ္ဂိယာဒိဝတ္ထူသု။ သင္ဃာဒီနန္တိ သင္ဃဂဏပုဂ္ဂလစေတိယာဒီနံ။ တန္တိ နိသ္သဂ္ဂိယဝတ္ထုံ။ သဗ္ဗတ္ထာယာတိ သဗ္ဗေသံ အတ္ထာယာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ အတ္တနော အတ္ထာယ စ သင္ဃာဒီနမတ္ထာယ စ ဒုက္ကဋဝတ္ထုံ ဂဏ္ဟန္တသ္သာပိ ဒုက္ကဋမေဝ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အဝုတ္တသမုစ္စယေနေတ္ထ စ-သဒ္ဒေန ‘‘သဗ္ဗမ္ပိ နိက္ခိပနတ္ထာယ ဘဏ္ဍာဂာရိကသီသေန သမ္ပဋိစ္ဆတော ဥပရိ ရတနသိက္ခာပဒေ အာဂတဝသေန ပာစိတ္တိယ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၈၃-၅၈၄) အဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တဝိနိစ္ဆယဝိသေသသ္သ သင္ဂဟော ကတော။

    703-4. Evaṃ tippakārena ṭhitaṃ vatthuṃ gaṇhato adhippāyanānattena sambhavantaṃ āpattippabhedaṃ dassetumāha ‘‘tatthā’’tiādi. Tatthāti tesu tīsu nissaggiyādivatthūsu. Saṅghādīnanti saṅghagaṇapuggalacetiyādīnaṃ. Tanti nissaggiyavatthuṃ. Sabbatthāyāti sabbesaṃ atthāyāti viggaho. Attano atthāya ca saṅghādīnamatthāya ca dukkaṭavatthuṃ gaṇhantassāpi dukkaṭameva hotīti attho. Avuttasamuccayenettha ca-saddena ‘‘sabbampi nikkhipanatthāya bhaṇḍāgārikasīsena sampaṭicchato upari ratanasikkhāpade āgatavasena pācittiya’’nti (pārā. aṭṭha. 2.583-584) aṭṭhakathāya vuttavinicchayavisesassa saṅgaho kato.

    ၇၀၅. ကဟာပဏာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သုဝဏ္ဏာဒီနံ သင္ဂဟော။ ‘‘သဟသ္သ’’န္တိ ဣဒံ ဥပလက္ခဏံ, သဟသ္သမ္ပီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    705.Kahāpaṇādīnanti ādi-saddena suvaṇṇādīnaṃ saṅgaho. ‘‘Sahassa’’nti idaṃ upalakkhaṇaṃ, sahassampīti vuttaṃ hoti.

    ၇၀၆. ထဝိကာဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သိထိလပူရိတာနိ ဘာဇနာနိ ဂဟိတာနိ။ ‘‘သိထိလဗဒ္ဓေသူ’’တိ ဝိသေသနေန ဗ္ယတိရေကဝသေန ‘‘ဃနဗဒ္ဓေ, ပန ဃနပူရိတေ ဝာ ဧကာဝ အာပတ္တီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၈၃-၅၈၄) အဋ္ဌကထာသေသံ ဒီပေတိ။

    706.Thavikādīsūti ādi-saddena sithilapūritāni bhājanāni gahitāni. ‘‘Sithilabaddhesū’’ti visesanena byatirekavasena ‘‘ghanabaddhe, pana ghanapūrite vā ekāva āpattī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.583-584) aṭṭhakathāsesaṃ dīpeti.

    ၇၀၇. ဥပနိက္ခိတ္တသာဒိယနကမ္မံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဣဒ’’န္တိအာဒိ။ ဂဏ္ဟိတုကာမောပီတိ ဧတ္ထ ‘‘ဟောတူ’’တိ သေသော။ နိသေဓေတဗ္ဗမေဝာတိ ကာယေန ဝာ ဝာစာယ ဝာ ‘‘ဣဒံ န ကပ္ပတီ’’တိ ပဋိက္ခိပိတဗ္ဗမေဝ, ဧဝံ သတိ အနာပတ္တိယေဝာတိ အတ္ထော။ အယမတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ကာယဝာစာဟိ ဝာ အပ္ပဋိက္ခိပိတ္ဝာပိ သုဒ္ဓစိတ္တော ဟုတ္ဝာ ‘နယိဒံ အမ္ဟာကံ ကပ္ပတီ’တိ န သာဒိယတိ, အနာပတ္တိယေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၈၃-၅၈၄) အာဂတောယေဝ။

    707. Upanikkhittasādiyanakammaṃ dassetumāha ‘‘ida’’ntiādi. Gaṇhitukāmopīti ettha ‘‘hotū’’ti seso. Nisedhetabbamevāti kāyena vā vācāya vā ‘‘idaṃ na kappatī’’ti paṭikkhipitabbameva, evaṃ sati anāpattiyevāti attho. Ayamattho aṭṭhakathāyaṃ ‘‘kāyavācāhi vā appaṭikkhipitvāpi suddhacitto hutvā ‘nayidaṃ amhākaṃ kappatī’ti na sādiyati, anāpattiyevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.583-584) āgatoyeva.

    ၇၀၈. တံ ဝတ္ထုန္တိ တထာ ပဋိက္ခိတ္တံ ဝတ္ထုံ။ ဌပေတ္ဝာ ယဒိ ဂစ္ဆတီတိ ‘‘တုမ္ဟေ ဂဏ္ဟထ ဝာ, မာ ဝာ, ဒိန္နံ ဒိန္နမေဝာ’’တိ သစေ သော ဌပေတ္ဝာဝ ဂစ္ဆတိ။ ယထာ တံ န ဝိနသ္သတိ, တထာ တံ ဂောပယိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘အညော တတ္ထ အာဂန္တ္ဝာ ပုစ္ဆတီ’’တိအာဒိနာ အဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တနယေန တတ္ထာဂတေန ကပ္ပိယကာရကေန ‘‘ကိမိဒ’’န္တိ ပုစ္ဆိတေ သရူပံ အာဝိ ကတ္ဝာ ‘‘ဂောပယိသ္သာမဟံ ဘန္တေ, ဂုတ္တဋ္ဌာနံ ဒသ္သေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣမံ ဂဟေတ္ဝာ ဧဟီ’’တိ အဝတ္ဝာ သတ္တဘူမိကမ္ပိ ပာသာဒံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ‘‘ဣဓ ဌပေဟီ’’တိ အဝတ္ဝာ ‘‘ဣဒံ ဂုတ္တဋ္ဌာန’’န္တိ သုရက္ခိတဋ္ဌာနံ ဒသ္သေတ္ဝာ တတ္ထ ဌပိတေ အဂ္ဂဠံ ဒတ္ဝာ ရက္ခိတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    708.Taṃvatthunti tathā paṭikkhittaṃ vatthuṃ. Ṭhapetvā yadi gacchatīti ‘‘tumhe gaṇhatha vā, mā vā, dinnaṃ dinnamevā’’ti sace so ṭhapetvāva gacchati. Yathā taṃ na vinassati, tathā taṃ gopayitabbanti yojanā. ‘‘Añño tattha āgantvā pucchatī’’tiādinā aṭṭhakathāya vuttanayena tatthāgatena kappiyakārakena ‘‘kimida’’nti pucchite sarūpaṃ āvi katvā ‘‘gopayissāmahaṃ bhante, guttaṭṭhānaṃ dassethā’’ti vutte ‘‘imaṃ gahetvā ehī’’ti avatvā sattabhūmikampi pāsādaṃ abhiruhitvā ‘‘idha ṭhapehī’’ti avatvā ‘‘idaṃ guttaṭṭhāna’’nti surakkhitaṭṭhānaṃ dassetvā tattha ṭhapite aggaḷaṃ datvā rakkhitabbanti vuttaṃ hoti.

    ၇၀၉. ဂုတ္တဋ္ဌာနံ ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တသ္သ ကပ္ပိယကာရကသ္သ အဝတ္တဗ္ဗဝောဟာရံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘အာဟရေဒမိဒ’’န္တိအာဒိ။ အကပ္ပိယန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝစန’’န္တိ လဗ္ဘတိ။ ဧဝံ အကပ္ပိယဝစနံ အဝတ္ဝာ သုရက္ခိတဋ္ဌာနေ အာဟရိတ္ဝာ ဌပိတေ ကိံ ကာတဗ္ဗန္တိ? ဝိက္ကာယိကေ ပတ္တစီဝရာဒိကပ္ပိယဘဏ္ဍေ အာဟဋေ ‘‘အမ္ဟာကံ ဣမိနာ အတ္ထော, ဣမသ္သ ဧဝရူပံ မူလမ္ပိ အတ္ထိ, ကပ္ပိယကာရကော ဧဝ နတ္ထီ’’တိ ဝတ္ဝာ တေန ‘‘အဟံ ကပ္ပိယကာရကော, မယ္ဟံ ဒသ္သေထာ’’တိ ဝုတ္တေ သစေ ရုစ္စတိ, ဒ္ဝာရံ ဝိဝရိတ္ဝာ ‘‘ဣဒံ ဂဏ္ဟာ’’တိ အဝတ္ဝာ ‘‘ဧတ္ထ ဌပိတ’’န္တိ ဒသ္သေတ္ဝာ တသ္မိံ တသ္သ အဂ္ဃပ္ပမာဏံ ဂဟေတ္ဝာ ဒေန္တေ အဓိဝာသေတဗ္ဗံ။ အတိရေကံ ဂဏ္ဟန္တေ ‘‘မယံ တုမ္ဟာကံ ဘဏ္ဍံ န ဂဏ္ဟာမ, ဂစ္ဆထာ’’တိ နီဟရိတ္ဝာ အဂ္ဂဠံ ဒတ္ဝာ ကပ္ပိယကာရကေ လဒ္ဓေ ‘‘အမ္ဟာကံ ဧဝရူပေန အတ္ထော, ဣဒံ နာမ မူလံ အတ္ထီ’’တိ ဝတ္ဝာ တေန ကိဏိတ္ဝာ ဒိန္နေ အဓိဝာသေတဗ္ဗန္တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေန ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

    709. Guttaṭṭhānaṃ gahetvā gacchantassa kappiyakārakassa avattabbavohāraṃ dassetumāha ‘‘āharedamida’’ntiādi. Akappiyanti ettha ‘‘vacana’’nti labbhati. Evaṃ akappiyavacanaṃ avatvā surakkhitaṭṭhāne āharitvā ṭhapite kiṃ kātabbanti? Vikkāyike pattacīvarādikappiyabhaṇḍe āhaṭe ‘‘amhākaṃ iminā attho, imassa evarūpaṃ mūlampi atthi, kappiyakārako eva natthī’’ti vatvā tena ‘‘ahaṃ kappiyakārako, mayhaṃ dassethā’’ti vutte sace ruccati, dvāraṃ vivaritvā ‘‘idaṃ gaṇhā’’ti avatvā ‘‘ettha ṭhapita’’nti dassetvā tasmiṃ tassa agghappamāṇaṃ gahetvā dente adhivāsetabbaṃ. Atirekaṃ gaṇhante ‘‘mayaṃ tumhākaṃ bhaṇḍaṃ na gaṇhāma, gacchathā’’ti nīharitvā aggaḷaṃ datvā kappiyakārake laddhe ‘‘amhākaṃ evarūpena attho, idaṃ nāma mūlaṃ atthī’’ti vatvā tena kiṇitvā dinne adhivāsetabbanti aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena paṭipajjitabbaṃ.

    ၇၁၀. ဌပေတ္ဝာ ရူပိယဂ္ဂာဟန္တိ အနန္တရသိက္ခာပဒေ ဝက္ခမာနသရူပံ သုဝဏ္ဏာဒိရူပိယံ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ဒေသိတာပတ္တိကံ ပုဂ္ဂလံ ဌပေတ္ဝာ။ နိသ္သဋ္ဌပရိဝတ္တိတန္တိ ဧတ္ထ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ အာပတ္တိယာ ဒေသိတာယ ‘‘သစေ တတ္ထ အာဂစ္ဆတိ အာရာမိကော ဝာ ဥပာသကော ဝာ’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၅၈၄) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တနယေန တတ္ထာဂတံ ကပ္ပိယကာရကံ ‘‘အာဝုသော ဣမံ ဇာနာ’’တိ ဝတ္ဝာ ‘‘ဣမိနာ ကိံ အာဟရိယ္ယတူ’’တိ တေန ဝုတ္တေ ‘‘ဣမံ ဝာ ဣမံ ဝာ အာဟရာ’’တိ အဝတ္ဝာ ‘‘ကပ္ပိယံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ သပ္ပိ ဝာ တေလံ ဝာ မဓု ဝာ ဖာဏိတံ ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၅၈၄) ဝုတ္တတ္တာ ဘိက္ခူနံ ကပ္ပိယဝတ္ထုမတ္တေ အာစိက္ခိတေ တေန နိသ္သဋ္ဌဝတ္ထုံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ အာဟဋံ ကပ္ပိယဘဏ္ဍန္တိ အတ္ထော။

    710.Ṭhapetvā rūpiyaggāhanti anantarasikkhāpade vakkhamānasarūpaṃ suvaṇṇādirūpiyaṃ paṭiggahetvā nissajjitvā desitāpattikaṃ puggalaṃ ṭhapetvā. Nissaṭṭhaparivattitanti ettha nissajjitvā āpattiyā desitāya ‘‘sace tattha āgacchati ārāmiko vā upāsako vā’’tiādinā (pārā. 584) padabhājane vuttanayena tatthāgataṃ kappiyakārakaṃ ‘‘āvuso imaṃ jānā’’ti vatvā ‘‘iminā kiṃ āhariyyatū’’ti tena vutte ‘‘imaṃ vā imaṃ vā āharā’’ti avatvā ‘‘kappiyaṃ ācikkhitabbaṃ sappi vā telaṃ vā madhu vā phāṇitaṃ vā’’ti (pārā. 584) vuttattā bhikkhūnaṃ kappiyavatthumatte ācikkhite tena nissaṭṭhavatthuṃ parivattetvā āhaṭaṃ kappiyabhaṇḍanti attho.

    ၇၁၁. အတ္တနော ပတ္တဘာဂမ္ပီတိ တထာ အာဟဋေ ကပ္ပိယဘဏ္ဍေ သင္ဃသ္သ ဘာဇိယမာနေ အတ္တနော ဝသ္သဂ္ဂေန အတ္တနော ပတ္တကောဋ္ဌာသမ္ပိ။ ပဋိဂ္ဂာဟကဘိက္ခုနောတိ ရူပိယံ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ အာပဇ္ဇိတ္ဝာ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ဒေသိတာပတ္တိကသ္သ ဘိက္ခုနော န ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အညတောတိ အတ္တတော အညသ္မာ ပဗ္ဗဇိတမနုသ္သာမနုသ္သတိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိပုရိသာနံ အညတရတော။ လဒ္ဓန္တိ တေဟိ အတ္တနာ လဒ္ဓကောဋ္ဌာသတော ဒိန္နဝသေနပိ လဒ္ဓံ တံ ဝတ္ထုံ။

    711.Attanopattabhāgampīti tathā āhaṭe kappiyabhaṇḍe saṅghassa bhājiyamāne attano vassaggena attano pattakoṭṭhāsampi. Paṭiggāhakabhikkhunoti rūpiyaṃ paṭiggahetvā āpajjitvā nissajjitvā desitāpattikassa bhikkhuno na vaṭṭatīti sambandho. Aññatoti attato aññasmā pabbajitamanussāmanussatiracchānagatitthipurisānaṃ aññatarato. Laddhanti tehi attanā laddhakoṭṭhāsato dinnavasenapi laddhaṃ taṃ vatthuṃ.

    ၇၁၂. ယံ ကိဉ္စိ ပစ္စယန္တိ တံ ဝတ္ထုံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ ဂဟိတေသု စတူသု ပစ္စယေသု အညတရမ္ပိ ပစ္စယံ။ အန္တမသော ပထဝိံ ခဏိတ္ဝာ ဥပ္ပာဒိတောဒကမ္ပိ ဒာရူဟိ အာဒိတ္တအဂ္ဂိမ္ပိ တေလေန ဇလိတပဒီပမ္ပိ ရုက္ခေ ဝာ ဂေဟေ ဝာ ပကတိဆာယမ္ပိ တာလပဏ္ဏမ္ပိ ဥပဘောဂပရိဘောဂာရဟံ အညမ္ပိ ယံ ကိဉ္စီတိ အဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တနယံ ဣမိနာဝ သင္ဂဟိတန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အန္တမသော မက္ကဋာဒီဟိ တတော ဟရိတ္ဝာ အရညေ ဌပိတံ ဝာ တေသံ ဟတ္ထတော ဂဠိတ္ဝာ တိရစ္ဆာနပရိဂ္ဂဟိတမ္ပိ ပံသုကူလမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိယေဝာ’’တိအာဒိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၈၃-၅၈၄), ‘‘ရူပိယပဋိဂ္ဂာဟကသ္သ ပန ကေနစိ ပရိယာယေန တတော ဥပ္ပန္နပစ္စယပရိဘောဂော န ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၈၅) စာတိ။ ဘိက္ခုနောတိ ရူပိယပဋိဂ္ဂာဟကသ္သ ဘိက္ခုသ္သ။

    712.Yaṃ kiñci paccayanti taṃ vatthuṃ parivattetvā gahitesu catūsu paccayesu aññatarampi paccayaṃ. Antamaso pathaviṃ khaṇitvā uppāditodakampi dārūhi ādittaaggimpi telena jalitapadīpampi rukkhe vā gehe vā pakatichāyampi tālapaṇṇampi upabhogaparibhogārahaṃ aññampi yaṃ kiñcīti aṭṭhakathāya vuttanayaṃ imināva saṅgahitanti gahetabbaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘antamaso makkaṭādīhi tato haritvā araññe ṭhapitaṃ vā tesaṃ hatthato gaḷitvā tiracchānapariggahitampi paṃsukūlampi na vaṭṭatiyevā’’tiādi (pārā. aṭṭha. 2.583-584), ‘‘rūpiyapaṭiggāhakassa pana kenaci pariyāyena tato uppannapaccayaparibhogo na vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.585) cāti. Bhikkhunoti rūpiyapaṭiggāhakassa bhikkhussa.

    ၇၁၃. အဇ္ဈာရာမေ ဝာတိ ဥပရိ ဝက္ခမာနလက္ခဏေန ပရိစ္ဆိန္နေ အဇ္ဈာရာမေ ဝာ။ တံ ရူပိယံ, ‘‘ပတိတံ ဒိသ္ဝာ’’တိ သေသော။ အဇ္ဈာဝသထေပိ ဝာတိ ဝက္ခမာနလက္ခဏေ အန္တောအာဝာသေ စ။ နိက္ခိပန္တသ္သာတိ ‘‘ယသ္သ ဘဝိသ္သတိ, သော ဟရိသ္သတီ’’တိ ဝုတ္တေ ဌာနေ တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ ဂဏနဉ္စ ဥပလက္ခဏဉ္စ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ဌပေန္တသ္သ။

    713.Ajjhārāme vāti upari vakkhamānalakkhaṇena paricchinne ajjhārāme vā. Taṃ rūpiyaṃ, ‘‘patitaṃ disvā’’ti seso. Ajjhāvasathepi vāti vakkhamānalakkhaṇe antoāvāse ca. Nikkhipantassāti ‘‘yassa bhavissati, so harissatī’’ti vutte ṭhāne tasmiṃ vatthusmiṃ gaṇanañca upalakkhaṇañca sallakkhetvā ṭhapentassa.

    ၇၁၄. တိကပာစိတ္တိယံ ဝုတ္တန္တိ ‘‘ရူပိယေ ရူပိယသညီ, ဝေမတိကော, အရူပိယသညီ ရူပိယံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၈၆) ဘဂဝတာ ပာစိတ္တိယံ ဝုတ္တံ။ ဒုက္ကဋန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဒ္ဝိကဒုက္ကဋ’’န္တိ သာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ။

    714.Tikapācittiyaṃ vuttanti ‘‘rūpiye rūpiyasaññī, vematiko, arūpiyasaññī rūpiyaṃ paṭiggaṇhāti, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti (pārā. 586) bhagavatā pācittiyaṃ vuttaṃ. Dukkaṭanti ettha ‘‘dvikadukkaṭa’’nti sāmatthiyā labbhati.

    ၇၁၅. က္ရိယာက္ရိယန္တိ ဂဟဏေန အာပဇ္ဇနတော ကိရိယံ။ ပဋိက္ခေပသ္သ အကရဏတော အကိရိယန္တိ။

    715.Kriyākriyanti gahaṇena āpajjanato kiriyaṃ. Paṭikkhepassa akaraṇato akiriyanti.

    ရူပိယပဋိဂ္ဂဟဏကထာဝဏ္ဏနာ။

    Rūpiyapaṭiggahaṇakathāvaṇṇanā.

    ၇၁၆-၇. နိသ္သဂ္ဂိယသ္သာပိ ဝတ္ထုန္တိ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယသ္သ ဝတ္ထူ’’တိ ပဌမသိက္ခာပဒေ နိဒ္ဒိဋ္ဌေသု ရဇတာဒီသု စတူသု အညတရံ ဝတ္ထုံ။ ဒုက္ကဋသ္သ စ ဝတ္ထုံ ဝာတိ ပဌမံ ဒသ္သိတမုတ္တာဒိဒုက္ကဋဝတ္ထူသု အညတရံ ဝာ, ဣဟောဘယတ္ထ ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနံ။ ကပ္ပိယသ္သ စ ဝတ္ထုံ ဝာတိ ယထာဒသ္သိတေသု ဧဝ မုဂ္ဂမာသာဒိကပ္ပိယဝတ္ထူသု အညတရံ ဝာ, ဣဟ အဝယဝာဝယဝိသမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနံ။ အဝယဝာဝယဝီနံ အဘေဒေပိ ဘေဒူပစာရဝသေန ယထာ ‘‘သိလာပုတ္တကသ္သ သရီရ’’န္တိ ကပ္ပိယဝတ္ထုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ‘‘ကပ္ပိယေန ဝတ္ထုနာ’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ။ ဣဒာနေတ္ထ ဒုက္ကဋဝတ္ထုနော, ကပ္ပိယဝတ္ထုနော စ နိသ္သဂ္ဂိယဝတ္ထုနာ ပရိဝတ္တိတတ္တာ အာပတ္တိ ဟောတီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ နိသ္သဂ္ဂိယဝတ္ထုနာ ယော ပရိဝတ္တေတိ, တသ္သ အာပတ္တီတိ ယောဇနာ။

    716-7.Nissaggiyassāpivatthunti ‘‘nissaggiyapācittiyassa vatthū’’ti paṭhamasikkhāpade niddiṭṭhesu rajatādīsu catūsu aññataraṃ vatthuṃ. Dukkaṭassa ca vatthuṃ vāti paṭhamaṃ dassitamuttādidukkaṭavatthūsu aññataraṃ vā, ihobhayattha hetuphalasambandhe sāmivacanaṃ. Kappiyassa ca vatthuṃ vāti yathādassitesu eva muggamāsādikappiyavatthūsu aññataraṃ vā, iha avayavāvayavisambandhe sāmivacanaṃ. Avayavāvayavīnaṃ abhedepi bhedūpacāravasena yathā ‘‘silāputtakassa sarīra’’nti kappiyavatthunti vuttaṃ hoti ‘‘kappiyena vatthunā’’ti vakkhamānattā. Idānettha dukkaṭavatthuno, kappiyavatthuno ca nissaggiyavatthunā parivattitattā āpatti hotīti gahetabbaṃ. Nissaggiyavatthunā yo parivatteti, tassa āpattīti yojanā.

    ဒုက္ကဋသ္သ ဝတ္ထုနာ, ကပ္ပိယေန စ ဝတ္ထုနာ ဝတ္ထုံ နိသ္သဂ္ဂိယသ္သ ပရိဝတ္တေတိ, အာပတ္တီတိ ယောဇနာ။ ဣဓ ဥဘယတ္ထာပိ ပရိဝတ္တိတသ္သ နိသ္သဂ္ဂိယဝတ္ထုတ္တာ အာပတ္တိ ဟောတိ။ ဧဝံ တီသုပိ ဌာနေသု ‘‘အာပတ္တီ’’တိ သာမညဝစနေန နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယမေဝ ဝုတ္တန္တိ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ။

    Dukkaṭassa vatthunā, kappiyena ca vatthunā vatthuṃ nissaggiyassa parivatteti, āpattīti yojanā. Idha ubhayatthāpi parivattitassa nissaggiyavatthuttā āpatti hoti. Evaṃ tīsupi ṭhānesu ‘‘āpattī’’ti sāmaññavacanena nissaggiyapācittiyameva vuttanti pakaraṇato labbhati.

    ၇၁၈. ဒုက္ကဋသ္သေဝ ဝတ္ထုနာ ဒုက္ကဋသ္သ စ ဝတ္ထုံ ဝာ ပရိဝတ္တေတိ, ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝတ္ထုံ ဝာ ကပ္ပိယသ္သာ’’တိ ဣဒံ ဝုတ္တနယမေဝ, ကပ္ပိယဝတ္ထုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမသ္သ ကပ္ပိယဝတ္ထုနောပိ ဒုက္ကဋဝတ္ထုနာ ပရိဝတ္တိတတ္တာ ဒုက္ကဋံ ဟောတီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

    718. Dukkaṭasseva vatthunā dukkaṭassa ca vatthuṃ vā parivatteti, dukkaṭanti yojanā. ‘‘Vatthuṃ vā kappiyassā’’ti idaṃ vuttanayameva, kappiyavatthunti vuttaṃ hoti. Imassa kappiyavatthunopi dukkaṭavatthunā parivattitattā dukkaṭaṃ hotīti gahetabbaṃ.

    ၇၁၉. ‘‘ဝတ္ထုနာ ကပ္ပိယသ္သာ’’တိ ဣဒမ္ပိ ဝုတ္တနယမေဝ။ ကပ္ပိယဝတ္ထုနာပိ ပရိဝတ္တိတေ ဒုက္ကဋဝတ္ထုဝသေန ဒုက္ကဋံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘တထာ’’တိ။

    719.‘‘Vatthunā kappiyassā’’ti idampi vuttanayameva. Kappiyavatthunāpi parivattite dukkaṭavatthuvasena dukkaṭaṃ hotīti āha ‘‘tathā’’ti.

    ၇၂၀. ‘‘တထာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဝတ္ထုနော’’တိ ဣဒံ အာကဍ္ဎတိ။ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယသ္သာ’’တိ ဣမိနာ ပာစိတ္တိယမာဟ။ ပုဗ္ဗန္တိ ပဌမံ, ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တရူပိယပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမိနာတိ ရူပိယသံဝောဟာရသိက္ခာပဒေန။ ပရိဝတ္တနံ ဝာရိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

    720. ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘vatthuno’’ti idaṃ ākaḍḍhati. ‘‘Nissaggiyassā’’ti iminā pācittiyamāha. Pubbanti paṭhamaṃ, pubbe vuttarūpiyapaṭiggahaṇasikkhāpadeti vuttaṃ hoti. Imināti rūpiyasaṃvohārasikkhāpadena. Parivattanaṃ vāritanti sambandho.

    ၇၂၁. ရူပိယန္တိ စ သညိသ္သာတိ ‘‘ရူပိယံ နာမ သတ္ထုဝဏ္ဏော ကဟာပဏော လောဟမာသကော ဒာရုမာသကော ဇတုမာသကော, ယေ ဝောဟာရံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ (ပာရာ. ၅၈၉) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တေသု ရူပိယသညိတေသု ဝတ္ထူသု ‘‘အညတရ’’န္တိ သညိသ္သ။ အရူပိယေတိ ခရပတ္တာဒိမ္ဟိ။ တေန အရူပိယေန။ ‘‘စေတာပေန္တသ္သ အရူပိယ’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ‘‘အရူပိယေ ရူပိယသညီ ရူပိယံ စေတာပေတိ , နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ (ပာရာ. ၅၉၁) ဝုတ္တတ္တာ ရူပိယပရိဝတ္တနေ ဒုက္ကဋသ္သ အဘာဝတော, ပာစိတ္တိယသ္သ စ သမ္ဘဝတော ရူပိယံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ အရူပိယေ ရူပိယံ ဣတိ သညိသ္သ စ ဝိမတိသ္သ စ အရူပိယံ စေတာပေန္တသ္သ တေန ဒ္ဝေ ဒုက္ကဋာနိ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။

    721.Rūpiyanti ca saññissāti ‘‘rūpiyaṃ nāma satthuvaṇṇo kahāpaṇo lohamāsako dārumāsako jatumāsako, ye vohāraṃ gacchantī’’ti (pārā. 589) padabhājane vuttesu rūpiyasaññitesu vatthūsu ‘‘aññatara’’nti saññissa. Arūpiyeti kharapattādimhi. Tena arūpiyena. ‘‘Cetāpentassa arūpiya’’nti padacchedo. ‘‘Arūpiye rūpiyasaññī rūpiyaṃ cetāpeti , nissaggiyaṃ pācittiya’’nti (pārā. 591) vuttattā rūpiyaparivattane dukkaṭassa abhāvato, pācittiyassa ca sambhavato rūpiyaṃ na gahetabbaṃ. Arūpiye rūpiyaṃ iti saññissa ca vimatissa ca arūpiyaṃ cetāpentassa tena dve dukkaṭāni hontīti yojanā.

    ၇၂၂. အရူပိယေ အရူပိယန္တိ သညိသ္သာတိ ဧတ္ထ ‘‘အရူပိယံ ပရိဝတ္တေန္တသ္သာ’’တိ သေသော။ ပဉ္စဟီတိ သဟတ္ထေ ကရဏဝစနံ, ‘‘သဟဓမ္မိကေဟီ’’တိ သေသော, ပဉ္စဟိ သဟဓမ္မိကေဟိ သဒ္ဓိန္တိ အတ္ထော။ ဝဒတောတိ ဝောဟရတော, ကယဝိက္ကယံ ကရောန္တသ္သာတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုဘိက္ခုနိသာမဏေရသာမဏေရိသိက္ခမာနာသင္ခာတေဟိ ပဉ္စဟိ သဟဓမ္မိကေဟိ အရူပိယံ ပရိဝတ္တေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ အတ္ထော။

    722.Arūpiye arūpiyanti saññissāti ettha ‘‘arūpiyaṃ parivattentassā’’ti seso. Pañcahīti sahatthe karaṇavacanaṃ, ‘‘sahadhammikehī’’ti seso, pañcahi sahadhammikehi saddhinti attho. Vadatoti voharato, kayavikkayaṃ karontassāti attho. Bhikkhubhikkhunisāmaṇerasāmaṇerisikkhamānāsaṅkhātehi pañcahi sahadhammikehi arūpiyaṃ parivattentassa anāpattīti attho.

    ၇၂၃. သံဝောဟာရေန သမုဋ္ဌာနတော က္ရိယသမုဋ္ဌာနံ။

    723. Saṃvohārena samuṭṭhānato kriyasamuṭṭhānaṃ.

    ရူပိယသံဝောဟာရကထာဝဏ္ဏနာ။

    Rūpiyasaṃvohārakathāvaṇṇanā.

    ၇၂၄. ကပ္ပိယံ နာမ ‘‘စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ, အန္တမသော စုဏ္ဏပိဏ္ဍောပိ ဒန္တကဋ္ဌမ္ပိ ဒသိကသုတ္တမ္ပီ’’တိ ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တာနိ ကပ္ပိယဝတ္ထူနိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘စီဝရာဒီနံ ကပ္ပိယဘဏ္ဍာနံ ဝသေန အနေကဝိဓ’’န္တိ။ ကပ္ပိယေနေဝာတိ တေနေဝ ကပ္ပိယေန ဝတ္ထုနာ။ ‘‘ကယဝိက္ကယံ သမာပဇ္ဇေယ္ယာတိ ‘ဣမိနာ ဣမံ ဒေဟိ, ဣမိနာ ဣမံ အာဟရ, ဣမိနာ ဣမံ ပရိဝတ္တေဟိ, ဣမိနာ ဣမံ စေတာပေဟီ’တိ အဇ္ဈာစရတီ’’တိ (ပာရာ. ၅၉၅) ဝစနတော ‘‘ပရိဝတ္တယတော’’တိ ဣမသ္သ ‘‘ကယဝိက္ကယံ သမာပဇ္ဇတော’’တိ ပရိယာယော။

    724.Kappiyaṃ nāma ‘‘cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā, antamaso cuṇṇapiṇḍopi dantakaṭṭhampi dasikasuttampī’’ti padabhājane vuttāni kappiyavatthūni. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘cīvarādīnaṃ kappiyabhaṇḍānaṃ vasena anekavidha’’nti. Kappiyenevāti teneva kappiyena vatthunā. ‘‘Kayavikkayaṃ samāpajjeyyāti ‘iminā imaṃ dehi, iminā imaṃ āhara, iminā imaṃ parivattehi, iminā imaṃ cetāpehī’ti ajjhācaratī’’ti (pārā. 595) vacanato ‘‘parivattayato’’ti imassa ‘‘kayavikkayaṃ samāpajjato’’ti pariyāyo.

    တတ္ထ အညသ္သ ဟတ္ထတော ကပ္ပိယဝတ္ထုနာ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ ဂဟဏံ ကယော နာမ။ အတ္တနော ဟတ္ထတော ကပ္ပိယဝတ္ထုံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ ဒာနံ ဝိက္ကယော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဣမိနာ ဣမံ ဒေဟီ’တိအာဒိနာ ဟိ နယေန ပရသ္သ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဂဏ္ဟန္တော ကယံ သမာပဇ္ဇတိ, အတ္တနော ကပ္ပိယံ ဒေန္တော ဝိက္ကယ’’န္တိ။ ‘‘ဌပေတ္ဝာ သဟဓမ္မိကေ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ပရိဝတ္တယတောတိ ဧတ္ထ အညေဟိ သဒ္ဓိန္တိ လဗ္ဘတိ။ ဧတ္ထ အညေ နာမ ဂိဟိနော ဣတ္ထိပုရိသာ, သာသနတော ဗာဟိရာ ပဗ္ဗဇိတာ စ။ တသ္မာ အယံ ကယဝိက္ကယော အန္တမသော မာတာပိတူဟိပိ န ကာတဗ္ဗောယေဝ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အယဉ္ဟိ ကယဝိက္ကယော ဌပေတ္ဝာ ပဉ္စ သဟဓမ္မိကေ အဝသေသေဟိ ဂိဟိပဗ္ဗဇိတေဟိ အန္တမသော မာတာပိတူဟိပိ သဒ္ဓိံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၉၅)။

    Tattha aññassa hatthato kappiyavatthunā parivattetvā gahaṇaṃ kayo nāma. Attano hatthato kappiyavatthuṃ parivattetvā dānaṃ vikkayo. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘iminā imaṃ dehī’tiādinā hi nayena parassa kappiyabhaṇḍaṃ gaṇhanto kayaṃ samāpajjati, attano kappiyaṃ dento vikkaya’’nti. ‘‘Ṭhapetvā sahadhammike’’ti vuttattā parivattayatoti ettha aññehi saddhinti labbhati. Ettha aññe nāma gihino itthipurisā, sāsanato bāhirā pabbajitā ca. Tasmā ayaṃ kayavikkayo antamaso mātāpitūhipi na kātabboyeva. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ayañhi kayavikkayo ṭhapetvā pañca sahadhammike avasesehi gihipabbajitehi antamaso mātāpitūhipi saddhiṃ na vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.595).

    ၇၂၅. အကပ္ပိယသ္သ ဝတ္ထုသ္သာတိ ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ ဝုတ္တစီဝရာဒိကပ္ပိယဝတ္ထုတော အညသ္သ နိသ္သဂ္ဂိယဒုက္ကဋဝတ္ထုသ္သ။ တေနေဝာတိ အကပ္ပိယဝတ္ထုနာယေဝ။ ‘‘ကပ္ပိယသ္သ စာ’’တိ ပာဌသေသော, တေနေဝ အကပ္ပိယေန ဝတ္ထုနာ ကပ္ပိယသ္သ ဝတ္ထုသ္သ ပရိဝတ္တနဉ္စာတိ ယောဇနာ။ ဧဝဉ္ဟိ ပာဌသေသေ အကတေ အကပ္ပိယေန ဝတ္ထုနာ ကပ္ပိယသ္သ ပရိဝတ္တနံ ကယဝိက္ကယေ သင္ဂဟေတဗ္ဗံ သိယာ, တံ န ယုဇ္ဇတိ တသ္သ ရူပိယသံဝောဟာရေယေဝ သင္ဂဟိတတ္တာ, ဣဓ စ ‘‘ကပ္ပိယဝတ္ထုသ္သေဝ ကပ္ပိယဝတ္ထုနာ ပရိဝတ္တနံ ကယဝိက္ကယော’’တိ နိယမိတတ္တာ။ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ ‘‘အကပ္ပိယဘဏ္ဍပရိဝတ္တနဉ္ဟိ ကယဝိက္ကယသင္ဂဟံ န ဂစ္ဆတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၉၄) အဋ္ဌကထာယံ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ အတ္ထော။

    725.Akappiyassa vatthussāti imasmiṃ sikkhāpade vuttacīvarādikappiyavatthuto aññassa nissaggiyadukkaṭavatthussa. Tenevāti akappiyavatthunāyeva. ‘‘Kappiyassa cā’’ti pāṭhaseso, teneva akappiyena vatthunā kappiyassa vatthussa parivattanañcāti yojanā. Evañhi pāṭhasese akate akappiyena vatthunā kappiyassa parivattanaṃ kayavikkaye saṅgahetabbaṃ siyā, taṃ na yujjati tassa rūpiyasaṃvohāreyeva saṅgahitattā, idha ca ‘‘kappiyavatthusseva kappiyavatthunā parivattanaṃ kayavikkayo’’ti niyamitattā. Niddiṭṭhanti ‘‘akappiyabhaṇḍaparivattanañhi kayavikkayasaṅgahaṃ na gacchatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.594) aṭṭhakathāyaṃ niddiṭṭhanti attho.

    ၇၂၆. တသ္မာတိ ယသ္မာ အညတ္ရ သဟဓမ္မိကေဟိ ကပ္ပိယဝတ္ထုသ္သာပိ ကယဝိက္ကယော န ဝဋ္ဋတိ, အကပ္ပိယသ္သ, ကပ္ပိယသ္သ စ ဝတ္ထုနော အကပ္ပိယေနေဝ ဝတ္ထုနာ ပရိဝတ္တနဉ္စ ရူပိယသံဝောဟာရေ သင္ဂဟိတတ္တာ ကယဝိက္ကယသင္ဂဟံ န ဂစ္ဆတိ, တသ္မာ။

    726.Tasmāti yasmā aññatra sahadhammikehi kappiyavatthussāpi kayavikkayo na vaṭṭati, akappiyassa, kappiyassa ca vatthuno akappiyeneva vatthunā parivattanañca rūpiyasaṃvohāre saṅgahitattā kayavikkayasaṅgahaṃ na gacchati, tasmā.

    ၇၂၉. ဣဒံ နာမာတိ ဩဒနာဒိကပ္ပိယဝတ္ထုမေဝ အာဟ။

    729.Idaṃ nāmāti odanādikappiyavatthumeva āha.

    ၇၃၀-၁. ‘‘ဂဟေတ္ဝာ’’တိအာဒိဂာထာယ ဝတ္ထုလက္ခဏသ္သ ဥဒာဟရဏံ ဒသ္သေတ္ဝာဝ အာပတ္တိဘေဒံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဝိဃာသာဒ’’န္တိအာဒိ။ ဆလ္လိန္တိ ရုက္ခတစံ။ ဝလ္လိန္တိ လတံ။ ကဋ္ဌန္တိ ဣန္ဓနဒာရုံ။ ဒာရုန္တိ ဂေဟသမ္ဘာရာဒိဒာရုံ။ ဝိပလ္လာသေနာပိ ဝတ္တဗ္ဗံ ‘‘ဝလ္လိံ ဝာ ပန ဆလ္လိံ ဝာ, ဒာရုံ ဝာ ကဋ္ဌမေဝ ဝာ’’တိ။ ဝတ္ထူနန္တိ တထာ ဝတ္ဝာ အာဟရာပိတာနံ ဆလ္လိအာဒိဝတ္ထူနံ။ ကယဝိက္ကယေ အာပတ္တိယော ဟောန္တီတိ ယောဇနာ, နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယာပတ္တိယော ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    730-1. ‘‘Gahetvā’’tiādigāthāya vatthulakkhaṇassa udāharaṇaṃ dassetvāva āpattibhedaṃ dassetumāha ‘‘vighāsāda’’ntiādi. Challinti rukkhatacaṃ. Vallinti lataṃ. Kaṭṭhanti indhanadāruṃ. Dārunti gehasambhārādidāruṃ. Vipallāsenāpi vattabbaṃ ‘‘valliṃ vā pana challiṃ vā, dāruṃ vā kaṭṭhameva vā’’ti. Vatthūnanti tathā vatvā āharāpitānaṃ challiādivatthūnaṃ. Kayavikkaye āpattiyo hontīti yojanā, nissaggiyapācittiyāpattiyo hontīti vuttaṃ hoti.

    ၇၃၂. ‘‘ဣတိ ဧဝာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော, ‘‘ပိဝိတ္ဝာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပုဗ္ဗကာလေ ဝိဟိတပစ္စယန္တံ အကတ္ဝာ ဝုတ္တနယေနေဝာတိ အတ္ထော။

    732. ‘‘Iti evā’’ti padacchedo, ‘‘pivitvā’’tiādinā nayena pubbakāle vihitapaccayantaṃ akatvā vuttanayenevāti attho.

    ၇၃၃. ဘူမိယာ လိမ္ပနေတိ ယောဇနာယံ ပန သေနာသနဘူမိယံ ပရိဘဏ္ဍကရဏကာဠကာဒိဝဏ္ဏကရဏဝသေန လေပနေ။ ဝတ္ထုဓောဝနေတိ စီဝရာဒိဝတ္ထူနံ ဓောဝနေ။ ဧတ္ထာတိ တေသု ဝုတ္တပ္ပကာရေသု။ ဧတေသံ ဂဟဏသ္သ ဥပလက္ခဏတ္တာ ဧဝရူပေသု အညေသု ဌာနေသု။

    733.Bhūmiyā limpaneti yojanāyaṃ pana senāsanabhūmiyaṃ paribhaṇḍakaraṇakāḷakādivaṇṇakaraṇavasena lepane. Vatthudhovaneti cīvarādivatthūnaṃ dhovane. Etthāti tesu vuttappakāresu. Etesaṃ gahaṇassa upalakkhaṇattā evarūpesu aññesu ṭhānesu.

    ၇၃၄. အယန္တိ ဘူမိသောဓနာဒိဝသေန အာပန္နာ ပာစိတ္တိယာပတ္တိ။

    734.Ayanti bhūmisodhanādivasena āpannā pācittiyāpatti.

    ၇၃၅. ဌပေတ္ဝာ ဘဏ္ဍသာမိကန္တိ ဧတ္ထ ဗ္ယတိရေကဝသေန အညသ္သ ကပ္ပိယကာရသ္သာတိ လဗ္ဘတိ။

    735.Ṭhapetvā bhaṇḍasāmikanti ettha byatirekavasena aññassa kappiyakārassāti labbhati.

    ၇၃၆. ဘာသတော အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

    736. Bhāsato anāpattīti yojanā. Sesamettha uttānameva.

    ကယဝိက္ကယကထာဝဏ္ဏနာ။

    Kayavikkayakathāvaṇṇanā.

    ကောသိယဝဂ္ဂော ဒုတိယော။

    Kosiyavaggo dutiyo.

    ၇၃၇. ကပ္ပိယာ ပတ္တာ မတ္တိကာယောမယာ ဇာတိတော ဒုဝေတိ ယောဇနာ။ ဝဏ္ဏာတိ ပမာဏာနိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တယော ပတ္တသ္သ ဝဏ္ဏာတိ တီဏိ ပတ္တသ္သ ပမာဏာနီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၂)။ တေနာဟ ‘‘ဥက္ကဋ္ဌော မဇ္ဈိမောမကော’’တိ။

    737. Kappiyā pattā mattikāyomayā jātito duveti yojanā. Vaṇṇāti pamāṇāni. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tayo pattassa vaṇṇāti tīṇi pattassa pamāṇānī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.602). Tenāha ‘‘ukkaṭṭho majjhimomako’’ti.

    ၇၃၈. ဒ္ဝိန္နံ တဏ္ဍုလနာဠီနန္တိ သုကောဋ္ဋိတာနံ အခဏ္ဍာနံ ပုရာဏသာလိတဏ္ဍုလာနံ ဒ္ဝေ နာဠိယော ဂဟေတဗ္ဗာ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အနုပဟတပုရာဏသာလိတဏ္ဍုလာနံ သုကောဋ္ဋိတပရိသုဒ္ဓာန’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၂)။ ဘတ္တန္တိ အဝသ္သာဝိတံ အနုတ္တဏ္ဍုလံ အကိလိန္နံ အပိဏ္ဍိတံ သုဝိသဒံ ကုန္ဒမကုလရာသိသဒိသံ သုပက္ကောဒနမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အနုတ္တဏ္ဍုလံ အကိလိန္နံ အပိဏ္ဍိတံ သုဝိသဒံ ကုန္ဒမကုလရာသိသဒိသံ အဝသ္သာဝိတောဒန’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၂)။ မဂဓနာဠိယာတိ မဂဓရဋ္ဌေ နာဠိယာ, သာ နာဠိ တိလာနံ အဋ္ဌပသတာနိ ဂဏ္ဟာတိ။ တေနာဟု ပောရာဏာ –

    738.Dvinnaṃ taṇḍulanāḷīnanti sukoṭṭitānaṃ akhaṇḍānaṃ purāṇasālitaṇḍulānaṃ dve nāḷiyo gahetabbā. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘anupahatapurāṇasālitaṇḍulānaṃ sukoṭṭitaparisuddhāna’’nti (pārā. aṭṭha. 2.602). Bhattanti avassāvitaṃ anuttaṇḍulaṃ akilinnaṃ apiṇḍitaṃ suvisadaṃ kundamakularāsisadisaṃ supakkodanameva gahetabbaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘anuttaṇḍulaṃ akilinnaṃ apiṇḍitaṃ suvisadaṃ kundamakularāsisadisaṃ avassāvitodana’’nti (pārā. aṭṭha. 2.602). Magadhanāḷiyāti magadharaṭṭhe nāḷiyā, sā nāḷi tilānaṃ aṭṭhapasatāni gaṇhāti. Tenāhu porāṇā –

    ‘‘ခာရိဒသဒ္ဝယံ ဝာဟော၊ ခာရီ ဒောဏဋ္ဌကဒ္ဝယံ။

    ‘‘Khāridasadvayaṃ vāho, khārī doṇaṭṭhakadvayaṃ;

    ဒ္ဝိအဋ္ဌနာဠိယော ဒောဏော၊ နာဠေကာ ပသတဋ္ဌကံ။

    Dviaṭṭhanāḷiyo doṇo, nāḷekā pasataṭṭhakaṃ;

    လက္ခံ တိလာနံ ပသတံ၊ ဧတံ ဝုတ္တံ ပမာဏတော’’တိ။

    Lakkhaṃ tilānaṃ pasataṃ, etaṃ vuttaṃ pamāṇato’’ti.

    ‘‘မဂဓနာဠိ နာမ အဍ္ဎတေရသပလာ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၂) အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ တဗ္ဗဏ္ဏနာယ ‘‘အဍ္ဎတေရသပလာနိ မာသေဟိ ဂဟေတဗ္ဗာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကေစိ ပနာဟု –

    ‘‘Magadhanāḷi nāma aḍḍhaterasapalā hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.602) andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Tabbaṇṇanāya ‘‘aḍḍhaterasapalāni māsehi gahetabbānī’’ti vuttaṃ. Keci panāhu –

    ‘‘စတုပ္ပသတိကာ မုဋ္ဌိ၊ ပလဉ္စေတံ စတုဂ္ဂုဏံ။

    ‘‘Catuppasatikā muṭṭhi, palañcetaṃ catugguṇaṃ;

    ကုဍုဝပ္ပသတဉ္စေဝ၊ စတ္တာရိ စေဝ နာဠိ တု။

    Kuḍuvappasatañceva, cattāri ceva nāḷi tu.

    ‘‘သောယေဝ ပတ္ထော စတ္တာရော၊ ပတ္ထာ အဠ္ဟကမုစ္စတေ။

    ‘‘Soyeva pattho cattāro, patthā aḷhakamuccate;

    အဠ္ဟကာနမ္ပိ စတ္တာရိ၊ ‘ဒောဏော’တိ ပရိကိတ္တိတော’’တိ။

    Aḷhakānampi cattāri, ‘doṇo’ti parikittito’’ti.

    အာစရိယာ ပန ‘‘အဋ္ဌပသတာ မာဂဓနာဠီ’’တိ ပုဗ္ဗပက္ခမေဝ ရောစယန္တိ။

    Ācariyā pana ‘‘aṭṭhapasatā māgadhanāḷī’’ti pubbapakkhameva rocayanti.

    ခာဒနဉ္စ စတုဗ္ဘာဂန္တိ တသ္မိံ ဘတ္တေ စတုဓာ ဝိဘတ္တေ ဧကဘာဂမတ္တံ ဟတ္ထဟာရိယဃနမုဂ္ဂသူပန္တိ အတ္ထော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တသ္သ ဩဒနသ္သ စတုတ္ထဘာဂပ္ပမာဏော နာတိဃနော နာတိတနုကော ဟတ္ထဟာရိယော သဗ္ဗသမ္ဘာရသင္ခတော မုဂ္ဂသူပော ပက္ခိပိတဗ္ဗော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၂)။

    Khādanañca catubbhāganti tasmiṃ bhatte catudhā vibhatte ekabhāgamattaṃ hatthahāriyaghanamuggasūpanti attho. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tassa odanassa catutthabhāgappamāṇo nātighano nātitanuko hatthahāriyo sabbasambhārasaṅkhato muggasūpo pakkhipitabbo’’ti (pārā. aṭṭha. 2.602).

    ဗ္ယဉ္ဇနဉ္စ တဒူပိယန္တိ ယာဝ စရိမာလောပံ, တာဝ သဗ္ဗာလောပာနုရူပံ မစ္ဆမံသာဒိဗ္ယဉ္ဇနဉ္စ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အာလောပသ္သ အာလောပသ္သ အနုရူပံ ယာဝစရိမာလောပပ္ပဟောနကံ မစ္ဆမံသာဒိဗ္ယဉ္ဇနံ ပက္ခိပိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဧတ္ထ စ အာလောပသ္သ အာလောပသ္သ အနုရူပန္တိ ‘‘ဗ္ယဉ္ဇနသ္သ မတ္တာ နာမ ဩဒနစတုတ္ထဘာဂော’’တိ (မ. နိ. အဋ္ဌ. ၂.၃၈၇) ဗ္ရဟ္မာယုသုတ္တသ္သ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တတ္တာ အာလောပသ္သ စတုတ္ထဘာဂပ္ပမာဏံ ဗ္ယဉ္ဇနံ အာလောပသ္သ အနုရူပန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန သူပသ္သေဝ ဩဒနစတုတ္ထဘာဂပ္ပမာဏံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဧတသ္သ လက္ခဏေ ဒသ္သိတေ ဣတရသ္သာပိ ဒသ္သိတမေဝ ဟောတီတိ ဗ္ယဉ္ဇနသ္သ တထာ ဝိသေသေတ္ဝာ ပမာဏံ န ဒသ္သိတံ။ ဩဒနေ ပက္ခိပိတဗ္ဗာနိ သပ္ပိတေလတက္ကရသကဉ္ဇိကာဒီနိ ဂဏနူပဂာနိ န ဟောန္တိ။

    Byañjanañca tadūpiyanti yāva carimālopaṃ, tāva sabbālopānurūpaṃ macchamaṃsādibyañjanañca. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ālopassa ālopassa anurūpaṃ yāvacarimālopappahonakaṃ macchamaṃsādibyañjanaṃ pakkhipitabba’’nti. Ettha ca ālopassa ālopassa anurūpanti ‘‘byañjanassa mattā nāma odanacatutthabhāgo’’ti (ma. ni. aṭṭha. 2.387) brahmāyusuttassa aṭṭhakathāyaṃ vuttattā ālopassa catutthabhāgappamāṇaṃ byañjanaṃ ālopassa anurūpanti gahetabbaṃ. Idha pana sūpasseva odanacatutthabhāgappamāṇaṃ dassetvā etassa lakkhaṇe dassite itarassāpi dassitameva hotīti byañjanassa tathā visesetvā pamāṇaṃ na dassitaṃ. Odane pakkhipitabbāni sappitelatakkarasakañjikādīni gaṇanūpagāni na honti.

    ၇၃၉. တံ သဗ္ဗန္တိ ယထာဝုတ္တဘတ္တာဒိနိရဝသေသံ။ ဂဏ္ဟတီတိ ဝက္ခမာနေဟိ တီဟိ ပကာရေဟိ ဂဏ္ဟာတိ။ တသ္သာတိ ဥက္ကဋ္ဌသ္သ ပတ္တသ္သ။ ဥပဍ္ဎောတိ တသ္မိံ ပတ္တေ ဂဏ္ဟနကဒဗ္ဗသမ္ဘာရဂာဟီ ပတ္တော တံသဟစရိယေန ‘‘ဥပဍ္ဎော’’တိ ဝုတ္တော။ တဒုပဍ္ဎော စာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ တသ္သ မဇ္ဈိမသ္သ ပတ္တသ္သ ဥပဍ္ဎော တဒုပဍ္ဎောတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

    739.Taṃ sabbanti yathāvuttabhattādiniravasesaṃ. Gaṇhatīti vakkhamānehi tīhi pakārehi gaṇhāti. Tassāti ukkaṭṭhassa pattassa. Upaḍḍhoti tasmiṃ patte gaṇhanakadabbasambhāragāhī patto taṃsahacariyena ‘‘upaḍḍho’’ti vutto. Tadupaḍḍho cāti etthāpi eseva nayo. Tassa majjhimassa pattassa upaḍḍho tadupaḍḍhoti gahetabbaṃ.

    ၇၄၀. ဣမေသု တီသု ပတ္တေသု ဥက္ကဋ္ဌသ္သ ဝုတ္တံ ဩဒနာဒိ သဗ္ဗံ ယသ္မိံ ပတ္တေ ပက္ခိတ္တံ, တသ္သ မုခဝဋ္ဋိမတ္ထကေ ပုဉ္ဇိယမာနံ ဟီရကံ ဟေဋ္ဌာဘာဂေ ဖုသတိ, သော ဥက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမော နာမ, ဟီရတော အတိရေကံ တိဋ္ဌတိ, သော ဥက္ကဋ္ဌောမကော နာမ, အန္တောပတ္တေ မုခဝဋ္ဋိယာ ဟေဋ္ဌိမန္တံ အပ္ပတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ, သော ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော နာမ, ဧဝံ မဇ္ဈိမော စ ဩမကော စ ပစ္စေကံ တိဝိဓော ဟောတီတိ သဗ္ဗေ နဝ ပတ္တာ ဟောန္တီတိ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဥက္ကဋ္ဌသ္သာ’’တိအာဒိ။ တသ္သေဝာတိ ဥက္ကဋ္ဌသ္သေဝ။ ဩမကော စ မဇ္ဈိမော စာတိ ဩမကမဇ္ဈိမာ။ ဣဓ မဇ္ဈိမော စ ဩမကော စ ဥက္ကဋ္ဌသ္သေဝ ဘေဒော။ ဧသ နယော ဣတရဒ္ဝယေပိ။ ‘‘ဧဝ’’န္တိ ဣမိနာ ယထာ ‘‘ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော ဥက္ကဋ္ဌောမကော ဥက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမော’’တိ ယောဇေတဗ္ဗော, ဧဝံ မဇ္ဈိမောမကာနမ္ပိ ယထာက္ကမယောဇနံ ဒသ္သေတိ ‘‘မဇ္ဈိမော မဇ္ဈိမုက္ကဋ္ဌော မဇ္ဈိမောမကော, ဩမကုက္ကဋ္ဌော ဩမကမဇ္ဈိမော ဩမကောမကော စာ’’တိ။

    740. Imesu tīsu pattesu ukkaṭṭhassa vuttaṃ odanādi sabbaṃ yasmiṃ patte pakkhittaṃ, tassa mukhavaṭṭimatthake puñjiyamānaṃ hīrakaṃ heṭṭhābhāge phusati, so ukkaṭṭhamajjhimo nāma, hīrato atirekaṃ tiṭṭhati, so ukkaṭṭhomako nāma, antopatte mukhavaṭṭiyā heṭṭhimantaṃ appatvā tiṭṭhati, so ukkaṭṭhukkaṭṭho nāma, evaṃ majjhimo ca omako ca paccekaṃ tividho hotīti sabbe nava pattā hontīti dassetumāha ‘‘ukkaṭṭhassā’’tiādi. Tassevāti ukkaṭṭhasseva. Omako ca majjhimo cāti omakamajjhimā. Idha majjhimo ca omako ca ukkaṭṭhasseva bhedo. Esa nayo itaradvayepi. ‘‘Eva’’nti iminā yathā ‘‘ukkaṭṭhukkaṭṭho ukkaṭṭhomako ukkaṭṭhamajjhimo’’ti yojetabbo, evaṃ majjhimomakānampi yathākkamayojanaṃ dasseti ‘‘majjhimo majjhimukkaṭṭho majjhimomako, omakukkaṭṭho omakamajjhimo omakomako cā’’ti.

    ၇၄၁. တေသူတိ နဝသု ပတ္တေသု။ တသ္မာတိ အပတ္တဘာဝတော။ န ဂစ္ဆန္တီတိ ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌဉ္စ ဩမကောမကဉ္စာတိ ဒ္ဝေ အပေက္ခိတ္ဝာ ဗဟုဝစနံ ကတံ။ ဧတေ ဘာဇနသင္ခေပေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘တသ္မာ ဧတေ ဘာဇနပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၂)။

    741.Tesūti navasu pattesu. Tasmāti apattabhāvato. Na gacchantīti ukkaṭṭhukkaṭṭhañca omakomakañcāti dve apekkhitvā bahuvacanaṃ kataṃ. Ete bhājanasaṅkhepena paribhuñjitabbāti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tasmā ete bhājanaparibhogena paribhuñjitabbā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.602).

    ၇၄၂. ပတ္တလက္ခဏသံယုတန္တိ ဧတ္ထ ပတ္တလက္ခဏံ နာမ ယထာဝုတ္တပမာဏယုတ္တတာ, ‘‘အယောပတ္တော ပဉ္စဟိ ပာကေဟိ ပက္ကော မတ္တိကာပတ္တော ဒ္ဝီဟိ ပာကေဟိ ပက္ကော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၈) ဝုတ္တာ ပာကသမ္ပတ္တိ, ကိဏိတ္ဝာ ဂဏ္ဟာတိ စေ, တသ္သ ဒာတဗ္ဗမူလသ္သ အသေသေတ္ဝာ ဒိန္နဘာဝော, ဆိဒ္ဒာဘာဝော, ဆိန္နရာဇီနံ အဘာဝောတိ ပဉ္စဝိဓံ။ ဟောတိ စေတ္ထ –

    742.Pattalakkhaṇasaṃyutanti ettha pattalakkhaṇaṃ nāma yathāvuttapamāṇayuttatā, ‘‘ayopatto pañcahi pākehi pakko mattikāpatto dvīhi pākehi pakko’’ti (pārā. aṭṭha. 2.608) vuttā pākasampatti, kiṇitvā gaṇhāti ce, tassa dātabbamūlassa asesetvā dinnabhāvo, chiddābhāvo, chinnarājīnaṃ abhāvoti pañcavidhaṃ. Hoti cettha –

    ‘‘ပမာဏယုတ္တတာ ပာက-သမ္ပတ္တိ ဒိန္နမူလတာ။

    ‘‘Pamāṇayuttatā pāka-sampatti dinnamūlatā;

    အစ္ဆိဒ္ဒာရာဇိတာ စေတိ၊ ပတ္တလက္ခဏပဉ္စက’’န္တိ။

    Acchiddārājitā ceti, pattalakkhaṇapañcaka’’nti.

    ‘‘အဓိဋ္ဌာယ ဝာ ဝိကပ္ပေတ္ဝာ ဝာ’’တိ ဝာ-သဒ္ဒော ယောဇေတဗ္ဗော။ အဓိဋ္ဌာယာတိ ပဌမံ ပရိဘုတ္တေ ပတ္တေ သတိ တံ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗပတ္တော ဟတ္ထပာသေ စေ ဟောတိ, ဝက္ခမာနနယေန ‘‘ဣမံ ပတ္တံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဝစီဘေဒကရဏဝသေန ဝာစာယ ဝာ ဝစီဘေဒံ အကတ္ဝာ ဧဝမေဝ စိန္တေတ္ဝာ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ ဖန္ဒာပေန္တေန ကာယေန ဝာ ဒူရေ စေ ဟတ္ထပာသာ ဟောတိ, ဌပိတဋ္ဌာနံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ‘‘ဧတံ ပတ္တံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဝာစာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာတိ အဋ္ဌကထာယံ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၈ အတ္ထတော သမာနံ) ဝုတ္တနယေန ဧကကေန ဝာ ပစ္ဆာ သတိသမ္မောသေ သရာပေတ္ဝာ ကုက္ကုစ္စံ ဝူပသမေတုံ သမတ္ထသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ သန္နိဓာနေ ဝာ အဓိဋ္ဌာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အညသ္သ သန္တိကေ အဓိဋ္ဌာနေ အယမာနိသံသော – သစသ္သ ‘အဓိဋ္ဌိတော နု ခော မေ, နော’တိ ဝိမတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဣတရော သာရေတ္ဝာ ဝိမတိံ ဆိန္ဒိသ္သတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၈) အယမတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော။ ‘‘ဒ္ဝေ ပတ္တေ အဓိဋ္ဌာတုံ န လဘတီ’’တိ ဂဏ္ဌိပဒေ ဝုတ္တံ။

    ‘‘Adhiṭṭhāya vā vikappetvā vā’’ti vā-saddo yojetabbo. Adhiṭṭhāyāti paṭhamaṃ paribhutte patte sati taṃ paccuddharitvā adhiṭṭhātabbapatto hatthapāse ce hoti, vakkhamānanayena ‘‘imaṃ pattaṃ adhiṭṭhāmī’’ti vacībhedakaraṇavasena vācāya vā vacībhedaṃ akatvā evameva cintetvā hatthena gahetvā phandāpentena kāyena vā dūre ce hatthapāsā hoti, ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā ‘‘etaṃ pattaṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbāti aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.608 atthato samānaṃ) vuttanayena ekakena vā pacchā satisammose sarāpetvā kukkuccaṃ vūpasametuṃ samatthassa puggalassa sannidhāne vā adhiṭṭhāyāti vuttaṃ hoti. ‘‘Aññassa santike adhiṭṭhāne ayamānisaṃso – sacassa ‘adhiṭṭhito nu kho me, no’ti vimati uppajjati, itaro sāretvā vimatiṃ chindissatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.608) ayamattho aṭṭhakathāyaṃ vutto. ‘‘Dve patte adhiṭṭhātuṃ na labhatī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ.

    ဝိကပ္ပေတ္ဝာတိ (ပာစိ. ၃၇၃; ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၀၈; ကင္ကာ. အဋ္ဌ. ဝိကပ္ပနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ) တ္ထ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗသ္သ ပတ္တသ္သ ဧကတ္တဗဟုတ္တံ, သန္နိဟိတာသန္နိဟိတတ္တဉ္စ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ဧကံ စေ သန္နိဟိတံ, ‘‘ဣမံ ပတ္တံ တုယ္ဟံ ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝာ ‘‘ဣမံ ပတ္တံ တိသ္သသ္သ ဘိက္ခုနော ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝာ အာဒိနာ နယေန ဧကံ ဝိကပ္ပေတ္ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ ‘‘ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ, ‘‘မယ္ဟံ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇေဟိ ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇေဟိ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရောဟီ’’တိ တေန အပစ္စုဒ္ဓဋေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ အယုတ္တတ္တာ ‘‘ဝိကပ္ပေတ္ဝာ’’တိ ပစ္စုဒ္ဓဋဝိသေသော ဂဟေတဗ္ဗော။

    Vikappetvāti (pāci. 373; pārā. aṭṭha. 2.608; kaṅkā. aṭṭha. vikappanasikkhāpadavaṇṇanā) ttha vikappetabbassa pattassa ekattabahuttaṃ, sannihitāsannihitattañca sallakkhetvā ekaṃ ce sannihitaṃ, ‘‘imaṃ pattaṃ tuyhaṃ vikappemī’’ti vā ‘‘imaṃ pattaṃ tissassa bhikkhuno vikappemī’’ti vā ādinā nayena ekaṃ vikappetvāti vuttaṃ hoti. Ettha ‘‘paribhuñjeyyā’’ti vuttattā, ‘‘mayhaṃ santakaṃ paribhuñjehi vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti tena apaccuddhaṭe paribhuñjituṃ ayuttattā ‘‘vikappetvā’’ti paccuddhaṭaviseso gahetabbo.

    ၇၄၃. ဓာရေယ္ယာတိ အနဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ, အဝိကပ္ပေတ္ဝာ စ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ တံ ကာလံ ပတ္တံ အတိက္ကာမယတောတိ ယောဇနာ။ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ ဣမိနာပိ ‘‘ပတ္တ’’န္တိ ဣဒံ ယုဇ္ဇတိ။ ပတ္တ-သဒ္ဒော မာဂဓိကာနံ ဒ္ဝိလိင္ဂကော, တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တော။

    743.Dhāreyyāti anadhiṭṭhahitvā, avikappetvā ca paribhuñjitabbo. Taṃ kālaṃ pattaṃ atikkāmayatoti yojanā. ‘‘Nissaggiya’’nti imināpi ‘‘patta’’nti idaṃ yujjati. Patta-saddo māgadhikānaṃ dviliṅgako, tasmā evaṃ vutto.

    ၇၄၄. အဓိဋ္ဌိတဝိကပ္ပိတေသု အနန္တောဂဓတ္တာ အတိရေကဘာဝံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ယံ ပတ္တ’’န္တိအာဒိ။

    744. Adhiṭṭhitavikappitesu anantogadhattā atirekabhāvaṃ dassetumāha ‘‘yaṃ patta’’ntiādi.

    ၇၄၅. သမ္မုခေတိ အဍ္ဎတေယ္ယဟတ္ထပ္ပဒေသတော အန္တော ဌိတံ ပတ္တံ။ ဒူရသ္မိန္တိ အဍ္ဎတေယ္ယရတနတော ပရဘာဂေ ‘‘အန္တောဂဗ္ဘေ ဝာ ဥပရိပာသာဒေ ဝာ သာမန္တဝိဟာရေ ဝာ’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တပ္ပကာရေ ဒူရေပိ။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝိကပ္ပနကာလေပိ သန္တိကဒူရဝစနဘေဒာ ဧဝမေဝ ယောဇေတ္ဝာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ ‘‘ဝိကပ္ပေတုံ ပန ဗဟူနိပိ လဗ္ဘတီ’’တိ ဂဏ္ဌိပဒေ ဝုတ္တံ။ အယံ နယောတိ ‘‘ဣမံ ပတ္တံ ပစ္စုဒ္ဓရာမီ’’တိအာဒိနယော။

    745.Sammukheti aḍḍhateyyahatthappadesato anto ṭhitaṃ pattaṃ. Dūrasminti aḍḍhateyyaratanato parabhāge ‘‘antogabbhe vā uparipāsāde vā sāmantavihāre vā’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttappakāre dūrepi. Yattha katthaci vikappanakālepi santikadūravacanabhedā evameva yojetvā vattabbā. ‘‘Vikappetuṃ pana bahūnipi labbhatī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Ayaṃ nayoti ‘‘imaṃ pattaṃ paccuddharāmī’’tiādinayo.

    ၇၄၆. ဝာစာကာယဝသေန ဒုဝိဓေ အဓိဋ္ဌာနေ ဝာစာဓိဋ္ဌာနံ ဒသ္သေတ္ဝာ ကာယာဓိဋ္ဌာနံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘အာဘောဂ’’န္တိအာဒိ။ အာဘောဂန္တိ ‘‘ဣမံ ပတ္တံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ အာဘောဂံ။ ‘‘မနသာ’’တိ ဣမိနာ န ဝစသာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကာယဝိကာရောဝ ကာယဝိကာရကံ, ဟတ္ထေန ဖန္ဒာပနာဒိကာယကိရိယာတိ အတ္ထော။ ဧတေနေဝ ကာယာဓိဋ္ဌာနံ ဟတ္ထေန အပတ္တဗ္ဗေ ဒူရေ န ကာတဗ္ဗန္တိ ဒသ္သေတိ။

    746. Vācākāyavasena duvidhe adhiṭṭhāne vācādhiṭṭhānaṃ dassetvā kāyādhiṭṭhānaṃ dassetumāha ‘‘ābhoga’’ntiādi. Ābhoganti ‘‘imaṃ pattaṃ adhiṭṭhāmī’’ti ābhogaṃ. ‘‘Manasā’’ti iminā na vacasāti vuttaṃ hoti. Kāyavikārova kāyavikārakaṃ, hatthena phandāpanādikāyakiriyāti attho. Eteneva kāyādhiṭṭhānaṃ hatthena apattabbe dūre na kātabbanti dasseti.

    ၇၄၇-၈. ‘‘ဇဟတိ အဓိဋ္ဌာန’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ဒာနတောတိ အညသ္သ ဒာနေန။ ဘေဒကတောတိ ဘိဇ္ဇနေန။ နာသတောတိ ပတ္တသာမိကသ္သ ကာလကိရိယာယ။ ဝိဗ္ဘမတောတိ သိက္ခံ အပစ္စက္ခာယ ဂိဟိဘာဝူပဂမနေန။ ဥဒ္ဓာရတောတိ ပစ္စုဒ္ဓရဏေန။ ပစ္စက္ခတောတိ သိက္ခာပစ္စက္ခာနေန။ ပရိဝတ္တနတောတိ လိင္ဂပရိဝတ္တနေန။ ဂာဟတောတိ ဝိသ္သာသဂ္ဂဟဏေန, အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂဟဏေန စ။

    747-8. ‘‘Jahati adhiṭṭhāna’’nti padacchedo. Dānatoti aññassa dānena. Bhedakatoti bhijjanena. Nāsatoti pattasāmikassa kālakiriyāya. Vibbhamatoti sikkhaṃ apaccakkhāya gihibhāvūpagamanena. Uddhāratoti paccuddharaṇena. Paccakkhatoti sikkhāpaccakkhānena. Parivattanatoti liṅgaparivattanena. Gāhatoti vissāsaggahaṇena, acchinditvā gahaṇena ca.

    ကင္ဂုသိတ္ထပ္ပမာဏေနာတိ သတ္တန္နံ ဓညာနံ ခုဒ္ဒကတရသ္သ ကင္ဂုနော သိတ္ထပ္ပမာဏေန။ ခေနာတိ မုခဝဋ္ဋိယာ ဒ္ဝင္ဂုလတော ဟေဋ္ဌာ အာကာသပရိယာယေန ဆိဒ္ဒေန။ အာဏိယာ ဝာတိ အယောမယာယ အာဏိယာ ဝာ။

    Kaṅgusitthappamāṇenāti sattannaṃ dhaññānaṃ khuddakatarassa kaṅguno sitthappamāṇena. Khenāti mukhavaṭṭiyā dvaṅgulato heṭṭhā ākāsapariyāyena chiddena. Āṇiyā vāti ayomayāya āṇiyā vā.

    ၇၅၀-၁. မဏိပတ္တောတိ မဏိနာ ကတော။ ဝေဠုရိယုဗ္ဘဝောတိ မရကတမဏိမယော။ ဖလိကုဗ္ဘဝောတိ ဖလိကပာသာဏေန ကတော။ ကာစမယောတိ ကာစမတ္တိကာမယော။ ကံသမယောတိ ကံသလောဟေန ကတော။ တိပုမယောတိ ကာဠတိပုမယော။ သီသမယောတိ သေတတိပုမယော။ ဝိပလ္လာသေန စ ဝဒန္တိ။ သဇ္ဈုမယောတိ ရဇတမယော။

    750-1.Maṇipattoti maṇinā kato. Veḷuriyubbhavoti marakatamaṇimayo. Phalikubbhavoti phalikapāsāṇena kato. Kācamayoti kācamattikāmayo. Kaṃsamayoti kaṃsalohena kato. Tipumayoti kāḷatipumayo. Sīsamayoti setatipumayo. Vipallāsena ca vadanti. Sajjhumayoti rajatamayo.

    ၇၅၂. ဃဋကဋာဟောတိ ဃဋကပာလံ။ သီသကဋာဟောတိ ဆဝသီသကပာလံ။ တုမ္ဗန္တိ အလာဗု။ အသ္သာတိ ဧကာဒသဝိဓသ္သ ပတ္တသ္သ။ အနုလောမိကန္တိ အကပ္ပိယဝသေန အနုလောမံ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဧကာဒသဝိဓေ။ တမ္ဗမယံ လောဟမယံ ထာလကံ ပန ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ, ပတ္တောယေဝ န ဝဋ္ဋတိ, တမ္ဗလောဟမယာ ထာလကာ ပန ဝဋ္ဋန္တီတိ အတ္ထော။

    752.Ghaṭakaṭāhoti ghaṭakapālaṃ. Sīsakaṭāhoti chavasīsakapālaṃ. Tumbanti alābu. Assāti ekādasavidhassa pattassa. Anulomikanti akappiyavasena anulomaṃ. Tatthāti tasmiṃ ekādasavidhe. Tambamayaṃ lohamayaṃ thālakaṃ pana vaṭṭatīti yojanā, pattoyeva na vaṭṭati, tambalohamayā thālakā pana vaṭṭantīti attho.

    ၇၅၃. တဋ္ဋိကာဒီနီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဝဋ္ဋကာဒီနံ သင္ဂဟော။ ဝဋ္ဋကန္တိ စ အဍ္ဎစန္ဒာကာရော လောဟာဒိမယော ဘာဇနိယဝိသေသော။ ပုဂ္ဂလသ္သာတိ ဘိက္ခုသ္သ။ ဂိဟီ စ သင္ဃော စ ဂိဟိသင္ဃာ, တေသံ သန္တကာ ဂိဟိသင္ဃိကာ။

    753.Taṭṭikādīnīti ādi-saddena vaṭṭakādīnaṃ saṅgaho. Vaṭṭakanti ca aḍḍhacandākāro lohādimayo bhājaniyaviseso. Puggalassāti bhikkhussa. Gihī ca saṅgho ca gihisaṅghā, tesaṃ santakā gihisaṅghikā.

    ၇၅၄. ယံ ကိဉ္စိ ပတ္တန္တိ သတ္တသု ပတ္တေသု ယံ ကိဉ္စိ ပတ္တံ။ ဝောဒကံ ကတ္ဝာတိ ဝိဂတောဒကံ ကတ္ဝာ။ ပဋိသာမေယ္ယာတိ နိက္ခေပာရဟဋ္ဌာနေ နိက္ခိပနဝသေန, ထဝိကာယ ပက္ခိပိတ္ဝာ ဗန္ဓနဝသေန ဝာ သင္ဂောပေယ္ယ။

    754.Yaṃ kiñci pattanti sattasu pattesu yaṃ kiñci pattaṃ. Vodakaṃ katvāti vigatodakaṃ katvā. Paṭisāmeyyāti nikkhepārahaṭṭhāne nikkhipanavasena, thavikāya pakkhipitvā bandhanavasena vā saṅgopeyya.

    ၇၅၅. ဩတာပေတုန္တိ အာတပေ, အဂ္ဂိမ္ဟိ ဝာ တာပေတုံ။ ဥဏ္ဟေတိ တသ္မိံယေဝ ဥဏ္ဟေ။ န နိဒဟေတဗ္ဗောတိ န ဈာပေတဗ္ဗော။ သီသာပနယနမေဝ န ဝဋ္ဋတီတိ န နိဒဟေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော အဓိကနိဝာရဏေနေဝ ဝိညာယတိ။

    755.Otāpetunti ātape, aggimhi vā tāpetuṃ. Uṇheti tasmiṃyeva uṇhe. Na nidahetabboti na jhāpetabbo. Sīsāpanayanameva na vaṭṭatīti na nidahetabboti attho adhikanivāraṇeneva viññāyati.

    ၇၅၆. မိဍ္ဎန္တေတိ မိဍ္ဎိယာ အန္တေ။ ပရိဘဏ္ဍန္တေတိ ပမုခေ မဟာမိဍ္ဎိယာ အန္တေ။ ‘‘ဝိတ္ထိဏ္ဏေတိ အန္တမသော ဒ္ဝိပတ္တမတ္တောကာသဝိတ္ထာရေ’’တိ ကေစိ။ ဌပေတုံ ပန ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ, ဝလယာဒိအာဓာရေန ဝိနာပိ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အတ္ထော။ ‘‘မိဍ္ဎိယာ ပမုခေ မိဍ္ဎိယာ စ ခရဘူမိပဒေသာဒီသု စ ဝလယမတ္ထကေ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒန္တိ။

    756.Miḍḍhanteti miḍḍhiyā ante. Paribhaṇḍanteti pamukhe mahāmiḍḍhiyā ante. ‘‘Vitthiṇṇeti antamaso dvipattamattokāsavitthāre’’ti keci. Ṭhapetuṃ pana vaṭṭatīti yojanā, valayādiādhārena vināpi ṭhapetuṃ vaṭṭatīti attho. ‘‘Miḍḍhiyā pamukhe miḍḍhiyā ca kharabhūmipadesādīsu ca valayamatthake ṭhapetuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti.

    ၇၅၇. ဒာရုအာဓာရကေတိ ဥဒုက္ခလသဒိသေ ဒာရုမယေ အာဓာရေ။ ဒ္ဝေ ပတ္တေ ဌပေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ပတ္တမတ္ထကေ အပရသ္သာပိ ပတ္တသ္သ ဌပနဝသေန ဒ္ဝေ ပတ္တေ ဌပေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အပိ-သဒ္ဒေန ဧကသ္မိံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဒသ္သေတိ။ အယမေဝ နယောတိ ‘‘ဒ္ဝေပိ ပတ္တေ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အယံ နယော။ ဒဏ္ဍဘူမိအာဓာရကေသူတိ ဧတ္ထ ဒဏ္ဍာဓာရော နာမ ဗဟူဟိ ဒဏ္ဍေဟိ ကတော။ ဘူမိအာဓာရကော နာမ ဘူမိယံ ကတော အာလဝာလဝလယာကာရော သိလိဋ္ဌာဓာရော။ ‘‘ဒန္တဝေတ္တလတာဒိမယော ဘူမိအာဓာရကော’’တိ ကေစိ။

    757.Dāruādhāraketi udukkhalasadise dārumaye ādhāre. Dve patte ṭhapetumpi vaṭṭatīti pattamatthake aparassāpi pattassa ṭhapanavasena dve patte ṭhapetumpi vaṭṭati. Api-saddena ekasmiṃ vattabbameva natthīti dasseti. Ayameva nayoti ‘‘dvepi patte ṭhapetuṃ vaṭṭatī’’ti ayaṃ nayo. Daṇḍabhūmiādhārakesūti ettha daṇḍādhāro nāma bahūhi daṇḍehi kato. Bhūmiādhārako nāma bhūmiyaṃ kato ālavālavalayākāro siliṭṭhādhāro. ‘‘Dantavettalatādimayo bhūmiādhārako’’ti keci.

    ၇၅၈-၉. တဋ္ဋိကာယာတိ တာလပဏ္ဏာဒီဟိ ကတတဋ္ဋိကာယ။ ပောတ္ထကေတိ မကစိဝာကမယေ ဝာ ရုက္ခဝာကမယေ ဝာ အတ္ထရဏေ။ ကဋသာရကေတိ တာလပဏ္ဏာဒီဟိ ဝီတေ အတ္ထရဏေ။ ပရိဘဏ္ဍကတာယာတိ ကတဂောမယပရိဘဏ္ဍာယ။ အပိ-သဒ္ဒေန သုဓာကမ္မံ ကတ္ဝာ ပာသာဏေန ဃံသိတ္ဝာ မဋ္ဌကတာယ ဘူမိယာ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဒသ္သေတိ။ ဝာလုကာသု ဝာတိ လေဍ္ဍုပာသာဏသက္ခရကပာလာဒိအမိသ္သာသု သဏ္ဟသုခုမဝာလုကာသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနေဝာဟ ‘‘တထာရူပာသူ’’တိအာဒိ။ ရဇမ္ဟိ သန္တေပိ အသန္တေပိ ဝိသုံယေဝ ‘‘ခရဘူမိယာ န ဌပေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘သရဇာယာ’’တိ ဣမိနာ ရဇောကိဏ္ဏံ သဏ္ဟဘူမိမာဟ။ ခရဘူမိယာတိ ဖရုသဘူမိယာ။

    758-9.Taṭṭikāyāti tālapaṇṇādīhi katataṭṭikāya. Potthaketi makacivākamaye vā rukkhavākamaye vā attharaṇe. Kaṭasāraketi tālapaṇṇādīhi vīte attharaṇe. Paribhaṇḍakatāyāti katagomayaparibhaṇḍāya. Api-saddena sudhākammaṃ katvā pāsāṇena ghaṃsitvā maṭṭhakatāya bhūmiyā vattabbameva natthīti dasseti. Vālukāsu vāti leḍḍupāsāṇasakkharakapālādiamissāsu saṇhasukhumavālukāsūti vuttaṃ hoti. Tenevāha ‘‘tathārūpāsū’’tiādi. Rajamhi santepi asantepi visuṃyeva ‘‘kharabhūmiyā na ṭhapetabba’’nti vuttattā ‘‘sarajāyā’’ti iminā rajokiṇṇaṃ saṇhabhūmimāha. Kharabhūmiyāti pharusabhūmiyā.

    ၇၆၀. လဂ္ဂေတုန္တိ ဩလမ္ဗေတုံ။ ဒဏ္ဍကောဋိယာ, နာဂဒန္တကောဋိယာ စ ပတ္တမုခေန ပက္ခိပိတ္ဝာ ဌပနမ္ပိ လဂ္ဂနံ နာမ။ ဆတ္တင္ကမဉ္စပီဌေသူတိ ဆတ္တေ, အင္ကေ, မဉ္စပီဌေ စ။

    760.Laggetunti olambetuṃ. Daṇḍakoṭiyā, nāgadantakoṭiyā ca pattamukhena pakkhipitvā ṭhapanampi lagganaṃ nāma. Chattaṅkamañcapīṭhesūti chatte, aṅke, mañcapīṭhe ca.

    ၇၆၁. အဋနီသူတိ အင္ဂေသု။ ဗန္ဓိတ္ဝာတိ ထဝိကာယ အံသဝဒ္ဓနကာဒိနာ ယေန ကေနစိ ဗန္ဓိတ္ဝာ။ ဩလမ္ဗေတုမ္ပီတိ လဂ္ဂေတုမ္ပိ။ ‘‘ဌပေတုံ ဥပရီ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။

    761.Aṭanīsūti aṅgesu. Bandhitvāti thavikāya aṃsavaddhanakādinā yena kenaci bandhitvā. Olambetumpīti laggetumpi. ‘‘Ṭhapetuṃ uparī’’ti padacchedo.

    ၇၆၂. မဉ္စပီဌဋ္ဋကေတိ မဉ္စပီဌေသု ဌပိတပတ္တာ ယထာ န ပတန္တိ, တထာ အဋနိမတ္ထကေ ဒာရုနာ ပရိက္ခေပေ ကတေ မဉ္စပီဌဋ္ဋကာ နာမ ဟောန္တိ, တာဒိသေ မဉ္စပီဌဋ္ဋကေ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အတ္ထော။ ဘတ္တပူရောပီတိ ဘတ္တသ္သ ပူရောပိ။ အပိ-သဒ္ဒေန ယာဂုတေလပရိပူရိတသ္သာပိ သင္ဂဟော။ တုစ္ဆပတ္တေ ဝိနိစ္ဆယော ယထာဝုတ္တောယေဝ။ ပူရဏံ ပူရော, ဘတ္တသ္သ ပူရော ဘတ္တပူရော။

    762.Mañcapīṭhaṭṭaketi mañcapīṭhesu ṭhapitapattā yathā na patanti, tathā aṭanimatthake dārunā parikkhepe kate mañcapīṭhaṭṭakā nāma honti, tādise mañcapīṭhaṭṭake ṭhapetuṃ vaṭṭatīti attho. Bhattapūropīti bhattassa pūropi. Api-saddena yāgutelaparipūritassāpi saṅgaho. Tucchapatte vinicchayo yathāvuttoyeva. Pūraṇaṃ pūro, bhattassa pūro bhattapūro.

    တိဘာဏဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Tibhāṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ၇၆၃. ကဝာဋန္တိ ဒ္ဝာရကဝာဋဖလကံ။ ‘‘သေနာသနေ ဒ္ဝာရကဝာဋဝာတပာနကဝာဋာဒီ’’တိအာဒီသု ဒ္ဝာရဖလကံ ‘‘ကဝာဋ’’န္တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ န ပဏာမေယ္ယာတိ န နာမေယ္ယ န စာလေယ္ယ, န စ ပိဒဟေယ္ယာတိ အတ္ထော။ ပတ္တံ ဟတ္ထေ ယသ္သ သော ပတ္တဟတ္ထောတိ ဘိန္နာဓိကရဏောယံ ဗာဟိရတ္ထသမာသော ‘‘ဝဇိရပာဏီ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ‘‘ပဏာမေယ္ယ အသ္သာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။

    763.Kavāṭanti dvārakavāṭaphalakaṃ. ‘‘Senāsane dvārakavāṭavātapānakavāṭādī’’tiādīsu dvāraphalakaṃ ‘‘kavāṭa’’nti hi vuttaṃ. Na paṇāmeyyāti na nāmeyya na cāleyya, na ca pidaheyyāti attho. Pattaṃ hatthe yassa so pattahatthoti bhinnādhikaraṇoyaṃ bāhiratthasamāso ‘‘vajirapāṇī’’tiādīsu viya. ‘‘Paṇāmeyya assā’’ti padacchedo.

    ၇၆၄. န နီဟရေယ္ယ ပတ္တေန စလကာနီတိ ရသံ ပိဝိတ္ဝာ ပာတိတမဓုကဖလဋ္ဌိကာဒိ ဆဍ္ဍိတာနိ ဗဟိ ဆဍ္ဍေတုံ ပတ္တေန န နီဟရေယ္ယ။ အဋ္ဌိကာနိ ဝာတိ ပနသဋ္ဌိကောလဋ္ဌိအာဒိအဋ္ဌိကာနိ ဝာ။ ဥစ္ဆိဋ္ဌမုဒကန္တိ မုခဓောဝနာဒိကံ ဥစ္ဆိဋ္ဌမုဒကံ။ ပတ္တေန နီဟရန္တသ္သာတိ ယောဇနာ, ဗဟိ ဆဍ္ဍေတုံ တံ ပတ္တေ အာသိဉ္စိတ္ဝာ ဟရန္တသ္သာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣတရထာ ဥစ္ဆိဋ္ဌပတ္တဓောဝနောဒကမ္ပိ တေနေဝ ပတ္တေန ဗဟိ န နီဟရိတဗ္ဗံ သိယာ။

    764.Na nīhareyya pattena calakānīti rasaṃ pivitvā pātitamadhukaphalaṭṭhikādi chaḍḍitāni bahi chaḍḍetuṃ pattena na nīhareyya. Aṭṭhikāni vāti panasaṭṭhikolaṭṭhiādiaṭṭhikāni vā. Ucchiṭṭhamudakanti mukhadhovanādikaṃ ucchiṭṭhamudakaṃ. Pattena nīharantassāti yojanā, bahi chaḍḍetuṃ taṃ patte āsiñcitvā harantassāti vuttaṃ hoti. Itarathā ucchiṭṭhapattadhovanodakampi teneva pattena bahi na nīharitabbaṃ siyā.

    ၇၆၅. ပဋိဂ္ဂဟေတိ မုခဓောဝနောဒကန္တိ ပဋိဂ္ဂဟော, ခေဠမလ္လကောဝ။ မုခတော နီဟဋန္တိ မုခေန ဆဍ္ဍိတံ မံသခဏ္ဍာဒိ ယံ ကိဉ္စိ။

    765. Paṭiggaheti mukhadhovanodakanti paṭiggaho, kheḷamallakova. Mukhato nīhaṭanti mukhena chaḍḍitaṃ maṃsakhaṇḍādi yaṃ kiñci.

    ၇၆၆. ဝိနသ္သတီတိ ဝိဗ္ဘမေန ဝာ သိက္ခာပစ္စက္ခာနေန ဝာ ကာလကိရိယာယ ဝာ ဝိနသ္သတိ။ အထ ဝာ ယောတိ ပစ္စတ္တဝစနံ ‘‘ယသ္သာ’’တိ သာမိဝသေန ပရိဏာမေတ္ဝာ ယသ္သ ဘိက္ခုနော ပတ္တော ဘေဒေန ဝာ အစ္ဆေဒေန ဝာ စောရိကာယ ဟရဏေန ဝာ နသ္သတိ, တသ္သ အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ။

    766.Vinassatīti vibbhamena vā sikkhāpaccakkhānena vā kālakiriyāya vā vinassati. Atha vā yoti paccattavacanaṃ ‘‘yassā’’ti sāmivasena pariṇāmetvā yassa bhikkhuno patto bhedena vā acchedena vā corikāya haraṇena vā nassati, tassa anāpattīti yojanā.

    ၇၆၇. ပဌမသ္သာတိ ပတ္တဝဂ္ဂသ္သ ပဌမံ သင္ဂဟိတတ္တာ ပဌမသ္သ။ ပတ္တသ္သာတိ ပတ္တသိက္ခာပဒသ္သ။ ပဌမေနာတိ စီဝရဝဂ္ဂသ္သ ပဌမံ သင္ဂဟိတတ္တာ ပဌမေန ကထိနေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မဟေသိနာတိ မဟန္တေ သီလက္ခန္ဓာဒယော ဂုဏေ ဧသိ ဂဝေသီတိ မဟေသိ။ ပဌမသ္သ ပတ္တသ္သ သမုဋ္ဌာနာဒယော သဗ္ဗေ ဣဓ အနိဒ္ဒိဋ္ဌဝိနိစ္ဆယာ ပဌမေန ကထိနေန သမာ သဒိသာ ဣတိ မဟေသိနာ မတာ အနုမတာ အနုညာတာတိ ယောဇနာ။

    767.Paṭhamassāti pattavaggassa paṭhamaṃ saṅgahitattā paṭhamassa. Pattassāti pattasikkhāpadassa. Paṭhamenāti cīvaravaggassa paṭhamaṃ saṅgahitattā paṭhamena kathinenāti sambandho. Mahesināti mahante sīlakkhandhādayo guṇe esi gavesīti mahesi. Paṭhamassa pattassa samuṭṭhānādayo sabbe idha aniddiṭṭhavinicchayā paṭhamena kathinena samā sadisā iti mahesinā matā anumatā anuññātāti yojanā.

    ပဌမပတ္တကထာဝဏ္ဏနာ။

    Paṭhamapattakathāvaṇṇanā.

    ၇၆၈. ပဉ္စ ဗန္ဓနာနိ ဦနာနိ ယသ္သ သော ပဉ္စဗန္ဓနဦနော, ပတ္တော, တသ္မိံ, အဗန္ဓနဉ္စ ဧကဒ္ဝိတိစတုဗန္ဓနဉ္စ ‘‘ပဉ္စဗန္ဓနဦန’’န္တိ ဂဟိတံ။ ယထာဟ ပာဠိယံ ‘‘ဦနပဉ္စဗန္ဓနော နာမ ပတ္တော အဗန္ဓနော ဝာ ဧကဗန္ဓနော ဝာ ဒ္ဝိဗန္ဓနော ဝာ တိဗန္ဓနော ဝာ စတုဗန္ဓနော ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၆၁၃)။ ဗန္ဓနေ အကတေပိ ဗန္ဓနာရဟော ဝက္ခမာနလက္ခဏရာဇိယုတ္တောပိ ‘‘ဦနပဉ္စဗန္ဓနောယေဝာ’’တိ ဂဟေတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ အဗန္ဓနော နာမ ယသ္သ ဗန္ဓနမေဝ နတ္ထိ, သော။ တေနေဝာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယသ္မာ အဗန္ဓနသ္သပိ ပတ္တသ္သ ပဉ္စ ဗန္ဓနာနိ န ပူရေန္တိ သဗ္ဗသော နတ္ထိတာယာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၁၂-၆၁၃)။ ဒ္ဝင္ဂုလပ္ပမာဏတော ဦနရာဇိယုတ္တော အဗန္ဓနောကာသောပိ ‘‘အဗန္ဓနောယေဝာ’’တိ ဂဟေတဗ္ဗော။ ယထာဟ ပာဠိယံ ‘‘အဗန္ဓနောကာသော နာမ ပတ္တော ယသ္သ ဒ္ဝင္ဂုလာ ရာဇိ န ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. ၆၁၃)။

    768. Pañca bandhanāni ūnāni yassa so pañcabandhanaūno, patto, tasmiṃ, abandhanañca ekadviticatubandhanañca ‘‘pañcabandhanaūna’’nti gahitaṃ. Yathāha pāḷiyaṃ ‘‘ūnapañcabandhano nāma patto abandhano vā ekabandhano vā dvibandhano vā tibandhano vā catubandhano vā’’ti (pārā. 613). Bandhane akatepi bandhanāraho vakkhamānalakkhaṇarājiyuttopi ‘‘ūnapañcabandhanoyevā’’ti gahetabbo. Ettha abandhano nāma yassa bandhanameva natthi, so. Tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yasmā abandhanassapi pattassa pañca bandhanāni na pūrenti sabbaso natthitāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.612-613). Dvaṅgulappamāṇato ūnarājiyutto abandhanokāsopi ‘‘abandhanoyevā’’ti gahetabbo. Yathāha pāḷiyaṃ ‘‘abandhanokāso nāma patto yassa dvaṅgulā rāji na hotī’’ti (pārā. 613).

    ၇၆၉. ဥဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ ‘‘ဗန္ဓနောကာသော နာမ ပတ္တော ယသ္သ ဒ္ဝင္ဂုလာ ရာဇိ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. ၆၁၃) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တံ။ ဒ္ဝင္ဂုလာယ ရာဇိယာ ဧကဉ္စ ဗန္ဓနန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘မုခဝဋ္ဋိတော ဟေဋ္ဌာ ဘဋ္ဌာ’’တိ အဋ္ဌကထာဝစနတော (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၁၂-၆၁၃) ‘‘သဗ္ဗာပိ ရာဇိယော မုခဝဋ္ဋိတော ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ ဘဋ္ဌာယေဝ ဂဟေတဗ္ဗာ’’တိ နိသ္သန္ဒေဟေ ဝုတ္တံ။ မုခဝဋ္ဋိံ ဝိနာ အညတ္ထာပိ ဦနပဉ္စဗန္ဓနေ ဝာ ဦနပဉ္စဗန္ဓနောကာသေ ဝာ သတိ သောပိ ပတ္တော ဦနပဉ္စဗန္ဓနော န ဟောတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ, တသ္မာ ‘‘မုခဝဋ္ဋိတော ပဋ္ဌာယာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၁၂-၆၁၃) အဋ္ဌကထာယံ နိယမေတ္ဝာ ဝစနံ ဝီမံသိတဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန တထာ နိယမော န ဒသ္သိတော, တသ္မာ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယော သာမညေန ဝုတ္တာယ ပာဠိယာ အညဒတ္ထု သံသန္ဒတိ သမေတိ။ စ-ကာရသ္သ အဝုတ္တသမုစ္စယတ္ထတ္တာ ဒ္ဝင္ဂုလဒ္ဝင္ဂုလာဟိ ဒ္ဝီဟိ ဒ္ဝေ ဗန္ဓနာနိ စ တီဏိ ဗန္ဓနာနိ စာတိ ဣဒမ္ပိ ဝုတ္တမေဝ ဟောတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယသ္သ ပန ဒ္ဝေ ရာဇိယော, ဧကာယေဝ ဝာ စတုရင္ဂုလာ, တသ္သ ဒ္ဝေ ဗန္ဓနာနိ ဒာတဗ္ဗာနိ။ ယသ္သ တိသ္သော, ဧကာယေဝ ဝာ ဆဠင္ဂုလာ, တသ္သ တီဏိ ဗန္ဓနာနိ ဒာတဗ္ဗာနီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၁၂-၆၁၃)။

    769.Uddiṭṭhanti ‘‘bandhanokāso nāma patto yassa dvaṅgulā rāji hotī’’ti (pārā. 613) padabhājane vuttaṃ. Dvaṅgulāya rājiyā ekañca bandhananti yojanā. ‘‘Mukhavaṭṭito heṭṭhā bhaṭṭhā’’ti aṭṭhakathāvacanato (pārā. aṭṭha. 2.612-613) ‘‘sabbāpi rājiyo mukhavaṭṭito paṭṭhāya heṭṭhā bhaṭṭhāyeva gahetabbā’’ti nissandehe vuttaṃ. Mukhavaṭṭiṃ vinā aññatthāpi ūnapañcabandhane vā ūnapañcabandhanokāse vā sati sopi patto ūnapañcabandhano na hotīti na sakkā vattuṃ, tasmā ‘‘mukhavaṭṭito paṭṭhāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.612-613) aṭṭhakathāyaṃ niyametvā vacanaṃ vīmaṃsitabbaṃ. Idha pana tathā niyamo na dassito, tasmā ayameva vinicchayo sāmaññena vuttāya pāḷiyā aññadatthu saṃsandati sameti. Ca-kārassa avuttasamuccayatthattā dvaṅguladvaṅgulāhi dvīhi dve bandhanāni ca tīṇi bandhanāni cāti idampi vuttameva hoti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yassa pana dve rājiyo, ekāyeva vā caturaṅgulā, tassa dve bandhanāni dātabbāni. Yassa tisso, ekāyeva vā chaḷaṅgulā, tassa tīṇi bandhanāni dātabbānī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.612-613).

    ဦနပဉ္စဗန္ဓနပတ္တေသု အန္တိမပတ္တသ္သ ဝိဘာဂံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဗန္ဓနာနိ စာ’’တိအာဒိ။ မုခဝဋ္ဋိယာ အဋ္ဌင္ဂုလပ္ပမာဏာနံ စတုန္နံ ရာဇီနံ စတ္တာရိ ဗန္ဓနာနိ စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စကာရော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တသ္သေဝ သမုစ္စယံ ကရောတိ။ အဋ္ဌင္ဂုလရာဇိယာ တထာတိ မုခဝဋ္ဋိတော ပဋ္ဌာယ အဋ္ဌင္ဂုလာယာမံ ဘဋ္ဌာယ ရာဇိယာ ဒ္ဝင္ဂုလဒ္ဝင္ဂုလမတ္တေ ဌာနေ တေနေဝ နီဟာရေန ဗဒ္ဓာနိ စတ္တာရိ ဗန္ဓနာနိ စာတိ အတ္ထော။

    Ūnapañcabandhanapattesu antimapattassa vibhāgaṃ dassetumāha ‘‘bandhanāni cā’’tiādi. Mukhavaṭṭiyā aṭṭhaṅgulappamāṇānaṃ catunnaṃ rājīnaṃ cattāri bandhanāni cāti vuttaṃ hoti. Cakāro pubbe vuttasseva samuccayaṃ karoti. Aṭṭhaṅgularājiyā tathāti mukhavaṭṭito paṭṭhāya aṭṭhaṅgulāyāmaṃ bhaṭṭhāya rājiyā dvaṅguladvaṅgulamatte ṭhāne teneva nīhārena baddhāni cattāri bandhanāni cāti attho.

    ၇၇၀. ဧဝံ ဦနပဉ္စဗန္ဓနပတ္တံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ပရိပုဏ္ဏပဉ္စဗန္ဓနပတ္တံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ပဉ္စ ဝာ’’တိအာဒိ။ မုခဝဋ္ဋိယာ ဒ္ဝင္ဂုလဒ္ဝင္ဂုလာယာမံ ဩတိဏ္ဏာ ပဉ္စ ရာဇိယော စ။ ဝာ-သဒ္ဒေန ပဉ္စဗန္ဓနဝိကပ္ပာ ဒသ္သိတာ။ ဧကာ ဝာပိ ဒသင္ဂုလာတိ မုခဝဋ္ဋိတော ဒသင္ဂုလာယာမာ ဧကာ ဝာ ရာဇိ ဟောတိ။ အပိ-သဒ္ဒေန တသ္သာ ရာဇိယာ ဗန္ဓနော ပဉ္စဗန္ဓနပက္ခော ဒသ္သိတော။ အယံ ပတ္တောတိ ယသ္သ ပဉ္စ ရာဇိယော ဝာ တတ္ထ ဗန္ဓနာနိ ပဉ္စဗန္ဓနာနိ ဝာ, ဒသင္ဂုလာ ဧကာ ရာဇိ ဝာ တတ္ထ ဗန္ဓနာနိ ပဉ္စဗန္ဓနာနိ ဝာ သန္တိ, အယံ ပတ္တော ပဉ္စဗန္ဓနော နာမ။

    770. Evaṃ ūnapañcabandhanapattaṃ dassetvā idāni paripuṇṇapañcabandhanapattaṃ dassetumāha ‘‘pañca vā’’tiādi. Mukhavaṭṭiyā dvaṅguladvaṅgulāyāmaṃ otiṇṇā pañca rājiyo ca. Vā-saddena pañcabandhanavikappā dassitā. Ekā vāpi dasaṅgulāti mukhavaṭṭito dasaṅgulāyāmā ekā vā rāji hoti. Api-saddena tassā rājiyā bandhano pañcabandhanapakkho dassito. Ayaṃ pattoti yassa pañca rājiyo vā tattha bandhanāni pañcabandhanāni vā, dasaṅgulā ekā rāji vā tattha bandhanāni pañcabandhanāni vā santi, ayaṃ patto pañcabandhano nāma.

    ၇၇၁. ဧတ္တာဝတာ မတ္တိကာပတ္တေ ဝိနိစ္ဆယံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ အယောပတ္တေ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘အယောပတ္တော’’တိအာဒိ။ ဆိဒ္ဒာနိ ပဋိစ္ဆာဒေတုံ ဗန္ဓိတဗ္ဗာနိ အယောပဋ္ဋာနိ လောဟမဏ္ဍလကာနိ နာမ။ ‘‘ဘဏ္ဍီ’’တိပိ တသ္သေဝ ပရိယာယော။ ဘဏ္ဍိတဗ္ဗံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဆိဒ္ဒေ ပဋိစ္ဆာဒိတေပိ ယတ္ထ အသဏ္ဟတာယ အာမိသံ တိဋ္ဌတိ, တာဒိသောပိ အပတ္တောယေဝာတိ အာဟ ‘‘မဋ္ဌော ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ အယောစုဏ္ဏေန ဝာဏိယာတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘မဋ္ဌော ဝဋ္ဋတီ’’တိ သမ္ဗန္ဓနီယံ။

    771. Ettāvatā mattikāpatte vinicchayaṃ dassetvā idāni ayopatte dassetumāha ‘‘ayopatto’’tiādi. Chiddāni paṭicchādetuṃ bandhitabbāni ayopaṭṭāni lohamaṇḍalakāni nāma. ‘‘Bhaṇḍī’’tipi tasseva pariyāyo. Bhaṇḍitabbaṃ bandhitvā chidde paṭicchāditepi yattha asaṇhatāya āmisaṃ tiṭṭhati, tādisopi apattoyevāti āha ‘‘maṭṭho vaṭṭatī’’ti. Ayocuṇṇena vāṇiyāti etthāpi ‘‘maṭṭho vaṭṭatī’’ti sambandhanīyaṃ.

    ၇၇၂. တသ္သ နိသ္သဂ္ဂိယံ သင္ဃသ္သ နိသ္သဋ္ဌံ တံ ပတ္တံ တသ္မိံ အနုကမ္ပာယ အဂဏ္ဟန္တသ္သာတိ ယောဇနာ, ‘‘သင္ဃမဇ္ဈေ နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗော’’တိ (ပာရာ. ၆၁၃) ဝစနတော သင္ဃမဇ္ဈေ နိသ္သဋ္ဌံ တသ္သ တံ ပတ္တံ တသ္မိံ ပတ္တနိသ္သဇ္ဇကေ ပုဂ္ဂလေ အနုကမ္ပာယ အဂဏ္ဟန္တသ္သ။

    772. Tassa nissaggiyaṃ saṅghassa nissaṭṭhaṃ taṃ pattaṃ tasmiṃ anukampāya agaṇhantassāti yojanā, ‘‘saṅghamajjhe nissajjitabbo’’ti (pārā. 613) vacanato saṅghamajjhe nissaṭṭhaṃ tassa taṃ pattaṃ tasmiṃ pattanissajjake puggale anukampāya agaṇhantassa.

    ၇၇၃. ဒီယမာနေ တု ပတ္တသ္မိန္တိ ဦနပဉ္စဗန္ဓနေန ပတ္တေန ဝိညာပိတနဝပတ္တေ ဘိက္ခုမ္ဟိ တံ ပတ္တံ သင္ဃမဇ္ဈေ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ အာပတ္တိံ ဒေသေတ္ဝာ နိသိန္နေ စတသ္သော အဂတိယော အဂမနံ, ဂဟိတာဂဟိတဇာနနန္တိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ အင္ဂေဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ ပဌမံ သင္ဃံ ယာစိတ္ဝာ ဉတ္တိဒုတိယာယ ကမ္မဝာစာယ သင္ဃေန ပတ္တဂာဟကံ ကတ္ဝာ သမ္မတေန နိသ္သဋ္ဌပတ္တံ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ တသ္မိံ သင္ဃေ သင္ဃတ္ထေရတော ပဋ္ဌာယ အနုက္ကမေန ဥပသင္ကမ္မ ဝိညာယမာနံ ဂုဏံ ဝတ္ဝာ ပဏာမိတေ။ ယသ္သာတိ တသ္မိံ သင္ဃမဇ္ဈေ နိသိန္နသ္သ ယသ္သ ဘိက္ခုနော, ရောစနတ္ထယောဂေ သမ္ပဒာနဝစနံ။ သော ဒီယမာနော ပတ္တော။ တံ ဒီယမာနံ ပတ္တံ။

    773.Dīyamāne tu pattasminti ūnapañcabandhanena pattena viññāpitanavapatte bhikkhumhi taṃ pattaṃ saṅghamajjhe nissajjitvā āpattiṃ desetvā nisinne catasso agatiyo agamanaṃ, gahitāgahitajānananti imehi pañcahi aṅgehi samannāgatena bhikkhunā paṭhamaṃ saṅghaṃ yācitvā ñattidutiyāya kammavācāya saṅghena pattagāhakaṃ katvā sammatena nissaṭṭhapattaṃ hatthena gahetvā tasmiṃ saṅghe saṅghattherato paṭṭhāya anukkamena upasaṅkamma viññāyamānaṃ guṇaṃ vatvā paṇāmite. Yassāti tasmiṃ saṅghamajjhe nisinnassa yassa bhikkhuno, rocanatthayoge sampadānavacanaṃ. So dīyamāno patto. Taṃ dīyamānaṃ pattaṃ.

    ၇၇၄. ဒီပိတောတိ ‘‘အပတ္တကသ္သ န ဂာဟေတဗ္ဗော’’တိ (ပာရာ. ၆၁၅) ဝုတ္တော။ တတ္ထာတိ တသ္သံ ဘိက္ခုပရိသာယံ။ ပတ္တပရိယန္တောတိ ဧတ္ထ ‘‘ဧဝံ ပရိဝတ္တေတ္ဝာ ပရိယန္တေ ဌိတပတ္တော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၁၅) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တတ္တာ တေန ပတ္တပရိဝတ္တနေန အာဂတော ဝာ သဗ္ဗေဟိ အဂ္ဂဟိတတ္တာ အာဂတော သော ဧဝ ဝာ ပတ္တော ပရိယန္တော နာမ ဟောတီတိ အတ္ထော။ တသ္သ ဘိက္ခုနောတိ ပတ္တံ နိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ နိသိန္နသ္သ တသ္သ ဘိက္ခုနော။

    774.Dīpitoti ‘‘apattakassa na gāhetabbo’’ti (pārā. 615) vutto. Tatthāti tassaṃ bhikkhuparisāyaṃ. Pattapariyantoti ettha ‘‘evaṃ parivattetvā pariyante ṭhitapatto’’ti (pārā. aṭṭha. 2.615) aṭṭhakathāyaṃ vuttattā tena pattaparivattanena āgato vā sabbehi aggahitattā āgato so eva vā patto pariyanto nāma hotīti attho. Tassa bhikkhunoti pattaṃ nissajjitvā nisinnassa tassa bhikkhuno.

    ၇၇၅. တန္တိ အတ္တနော ဒိန္နံ တံ ပရိယန္တပတ္တံ။ အပ္ပဒေသေတိ မဉ္စပီဌာဒိအဋ္ဌာနေ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘မဉ္စပီဌဆတ္တနာဂဒန္တာဒိကေ အဒေသေ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၁၅)။ ဝိသ္သဇ္ဇေတီတိ အညသ္သ ဒေတိ။ အတ္တနာ အဒာပေတ္ဝာ အညေန တံ ပတ္တံ သယမေဝ အတ္တနော ဂဟေတ္ဝာ အညံ အနုရူပံ ပတ္တံ ဒိယ္ယမာနံ ဂဏ္ဟိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ အဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇတီတိ ယာဂုရန္ဓနာဒိဝသေန ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အဘောဂေနာတိ ယာဂုရန္ဓနရဇနပစနာဒိနာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၁၅)။ ‘‘အန္တရာမဂ္ဂေ ပန ဗ္ယာဓိမ္ဟိ ဥပ္ပန္နေ အညသ္မိံ ဘာဇနေ အသတိ မတ္တိကာယ လိမ္ပိတ္ဝာ ယာဂုံ ဝာ ပစိတုံ ဥဒကံ ဝာ တာပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၁၅) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တတ္တာ တာဒိသေ ဌာနေ တထာပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ ဝိသေသော။

    775.Tanti attano dinnaṃ taṃ pariyantapattaṃ. Appadeseti mañcapīṭhādiaṭṭhāne. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘mañcapīṭhachattanāgadantādike adese’’ti (pārā. aṭṭha. 2.615). Vissajjetīti aññassa deti. Attanā adāpetvā aññena taṃ pattaṃ sayameva attano gahetvā aññaṃ anurūpaṃ pattaṃ diyyamānaṃ gaṇhituṃ vaṭṭatīti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Abhogena paribhuñjatīti yāgurandhanādivasena paribhuñjati. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘abhogenāti yāgurandhanarajanapacanādinā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.615). ‘‘Antarāmagge pana byādhimhi uppanne aññasmiṃ bhājane asati mattikāya limpitvā yāguṃ vā pacituṃ udakaṃ vā tāpetuṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.615) aṭṭhakathāyaṃ vuttattā tādise ṭhāne tathāpi paribhuñjituṃ vaṭṭatīti ettha viseso.

    ၇၇၆. နဋ္ဌေတိ အတ္တနော ပရိဘုဉ္ဇိယမာနေ ပတ္တေ စောရဂ္ဂဟဏာဒိနာ နဋ္ဌေ။ ဘိန္နေတိ ဘေဒမုပဂတေ။ အနာပတ္တီတိ အညံ ပတ္တံ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တိ။ ပကာသိတာတိ ‘‘အနာပတ္တိ နဋ္ဌပတ္တသ္သ ဘိန္နပတ္တသ္သ ဉာတကာနံ ပဝာရိတာနံ အညသ္သတ္ထာယ အတ္တနော ဓနေနာ’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၆၁၇) နယေန ပာဠိယံ ဒေသိတာ။ ဣဓ ‘‘အညသ္သတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ အတ္တနော ဝဠဉ္ဇိယမာနေ ပတ္တေ သတိပိ အညသ္သတ္ထာယ ပတ္တံ ဝိညာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဉာတကာဒီနံ ဂဏ္ဟတောတိ ဧတ္ထ ‘‘သန္တက’’န္တိ လဗ္ဘတိ။ အတ္တနော ဓနေနာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ဓနံ နာမ သုတ္တဝတ္ထာဒိ ကပ္ပိယဝတ္ထု။

    776.Naṭṭheti attano paribhuñjiyamāne patte coraggahaṇādinā naṭṭhe. Bhinneti bhedamupagate. Anāpattīti aññaṃ pattaṃ viññāpentassa anāpatti. Pakāsitāti ‘‘anāpatti naṭṭhapattassa bhinnapattassa ñātakānaṃ pavāritānaṃ aññassatthāya attano dhanenā’’tiādinā (pārā. 617) nayena pāḷiyaṃ desitā. Idha ‘‘aññassatthāyā’’ti vuttattā attano vaḷañjiyamāne patte satipi aññassatthāya pattaṃ viññāpetuṃ vaṭṭati. Ñātakādīnaṃ gaṇhatoti ettha ‘‘santaka’’nti labbhati. Attano dhanenāti yojanā. Ettha dhanaṃ nāma suttavatthādi kappiyavatthu.

    ၇၇၇. ဧတ္ထ ဝိညာပနံ က္ရိယံ။

    777. Ettha viññāpanaṃ kriyaṃ.

    ဒုတိယပတ္တကထာဝဏ္ဏနာ။

    Dutiyapattakathāvaṇṇanā.

    ၇၇၈. သပ္ပိအာဒိံ ဘေသဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထ ပာဠိယံ ‘‘သေယ္ယထိဒံ? သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၂၂) ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ‘‘သပ္ပိ နာမ ဂောသပ္ပိ ဝာ အဇိကာသပ္ပိ ဝာ မဟိံသသပ္ပိ ဝာ, ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ, တေသံ သပ္ပီ’’တိ (ပာရာ. ၆၂၃) နိဒ္ဒိဋ္ဌံ ဃတဉ္စ ‘‘တေသံယေဝ နဝနီတ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၂၃) နိဒ္ဒိဋ္ဌံ နဝနီတဉ္စ ‘‘တိလတေလံ သာသပတေလံ မဓုကတေလံ ဧရဏ္ဍကတေလံ ဝသာတေလ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၂၃) နိဒ္ဒိဋ္ဌံ တေလဉ္စ ‘‘မဓု နာမ မက္ခိကာမဓူ’’တိ (ပာရာ. ၆၂၃) နိဒ္ဒိဋ္ဌံ မဓုဉ္စ ‘‘ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုမ္ဟာ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၂၃) နိဒ္ဒိဋ္ဌံ ဂုဠာဒိဖာဏိတဉ္စာတိ ဧတသ္မိံ ပဉ္စဘေသဇ္ဇရာသိမ္ဟိ ယံ ယံ ဘေသဇ္ဇန္တိ အတ္ထော။ ပုရေဘတ္တန္တိ ပုရေဘတ္တေ။ ပဋိဂယ္ဟာတိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ။

    778.Sappiādiṃ bhesajjanti ettha pāḷiyaṃ ‘‘seyyathidaṃ? Sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇita’’nti (pārā. 622) uddisitvā ‘‘sappi nāma gosappi vā ajikāsappi vā mahiṃsasappi vā, yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ sappī’’ti (pārā. 623) niddiṭṭhaṃ ghatañca ‘‘tesaṃyeva navanīta’’nti (pārā. 623) niddiṭṭhaṃ navanītañca ‘‘tilatelaṃ sāsapatelaṃ madhukatelaṃ eraṇḍakatelaṃ vasātela’’nti (pārā. 623) niddiṭṭhaṃ telañca ‘‘madhu nāma makkhikāmadhū’’ti (pārā. 623) niddiṭṭhaṃ madhuñca ‘‘phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbatta’’nti (pārā. 623) niddiṭṭhaṃ guḷādiphāṇitañcāti etasmiṃ pañcabhesajjarāsimhi yaṃ yaṃ bhesajjanti attho. Purebhattanti purebhatte. Paṭigayhāti paṭiggahetvā.

    ၇၇၉. တံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဘေသဇ္ဇံ။ သတ္တာဟန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝဋ္ဋတီ’’တိ ကိရိယာယ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ ‘‘သတ္တာဟံ အတိက္ကမန္တသ္သာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒော။ ‘‘သတ္တာဟာတိက္ကမေ တသ္သာ’’တိ ဝာ ပာဌော။ သတ္တာဟသ္သ အတိက္ကမော သတ္တာဟာတိက္ကမော, တသ္မိံ သတ္တာဟာတိက္ကမေ။ တသ္သာတိ ဘေသဇ္ဇပဋိဂ္ဂာဟကသ္သ ဘိက္ခုနော။ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ ဣမိနာ ပာစိတ္တိယမေဝ ဒသ္သိတံ။ နိသ္သဂ္ဂိယဝတ္ထု ဘာဇနဂဏနာယ အာပတ္တိံ ကရောတိ။ ဧကသ္မိံ ဘာဇနေပိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဌပိတာနိ နဝနီတပိဏ္ဍဂုဠပိဏ္ဍသက္ကရမဓုပဋလာနိပိ အတ္တနော ဂဏနာယ အာပတ္တိံ ကရောန္တိ။

    779.Taṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ bhesajjaṃ. Sattāhanti ettha ‘‘vaṭṭatī’’ti kiriyāya accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. ‘‘Sattāhaṃ atikkamantassā’’ti padacchedo. ‘‘Sattāhātikkame tassā’’ti vā pāṭho. Sattāhassa atikkamo sattāhātikkamo, tasmiṃ sattāhātikkame. Tassāti bhesajjapaṭiggāhakassa bhikkhuno. ‘‘Nissaggiya’’nti iminā pācittiyameva dassitaṃ. Nissaggiyavatthu bhājanagaṇanāya āpattiṃ karoti. Ekasmiṃ bhājanepi visuṃ visuṃ ṭhapitāni navanītapiṇḍaguḷapiṇḍasakkaramadhupaṭalānipi attano gaṇanāya āpattiṃ karonti.

    ၇၈၀. ဂဏ္ဟိတ္ဝာတိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ။ သန္နိဓီယတီတိ သန္နိဓိ, သန္နိဟိတဝတ္ထု, တသ္သ ကာရကံ ကရဏံ အပရာပရဒိဝသတ္ထာယ ဌပနံ, တံ ကတ္ဝာ, ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယထာ အပရံ ဒိဝသံ ဂစ္ဆတိ, တထာ ကတ္ဝာ နိက္ခိပိတ္ဝာတိ အတ္ထော။ နိရာမိသံ သာယတောတိ အာမိသေန အမိသ္သေတ္ဝာ ဘုဉ္ဇန္တသ္သ။

    780.Gaṇhitvāti paṭiggahetvā. Sannidhīyatīti sannidhi, sannihitavatthu, tassa kārakaṃ karaṇaṃ aparāparadivasatthāya ṭhapanaṃ, taṃ katvā, pacchābhattaṃ paṭiggahitaṃ yathā aparaṃ divasaṃ gacchati, tathā katvā nikkhipitvāti attho. Nirāmisaṃ sāyatoti āmisena amissetvā bhuñjantassa.

    ၇၈၁. ဥဂ္ဂဟိတန္တိ အပ္ပဋိဂ္ဂဟာပေတ္ဝာ ဟတ္ထေန ဂဟိတံ။ သရီရဘောဂေတိ ဗဟိ သရီရပရိဘောဂေနေဝ။

    781.Uggahitanti appaṭiggahāpetvā hatthena gahitaṃ. Sarīrabhogeti bahi sarīraparibhogeneva.

    ၇၈၂. ဂဟိတံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။ တာပေတ္ဝာတိ ဝိလီယာပေတ္ဝာ။

    782.Gahitaṃ paṭiggahitaṃ. Tāpetvāti vilīyāpetvā.

    ၇၈၃. ‘‘သယံ တာပေတိ။ပေ.။ န ဟောတိ သော’’တိ ဣဒံ သုဓောတနဝနီတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, ဒုဒ္ဓောတေန ပန ဒဓိဂုဠိကာဒိသဟိတေန သာမံပာကော ဟောတေဝ။ နဝနီတသ္သ ယံ သယံ တာပနံ, သော သာမံပာကော န ဟောတီတိ ယောဇနာ။

    783.‘‘Sayaṃ tāpeti…pe… na hoti so’’ti idaṃ sudhotanavanītaṃ sandhāya vuttaṃ, duddhotena pana dadhiguḷikādisahitena sāmaṃpāko hoteva. Navanītassa yaṃ sayaṃ tāpanaṃ, so sāmaṃpāko na hotīti yojanā.

    ၇၈၄. ယေန ကေနစီတိ ဥပသမ္ပန္နေန, အနုပသမ္ပန္နေန ဝာ။

    784.Yena kenacīti upasampannena, anupasampannena vā.

    ၇၈၅. ‘‘သယံ ကရောတီ’’တိ ဣမိနာ အနုပသမ္ပန္နံ နိဝတ္တေတိ။ တေန ကတံ ပန တဒဟု ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတခီရေန ဝာ ဒဓိနာ ဝာ ကတသပ္ပိ အနုပသမ္ပန္နေန ကတံ သာမိသမ္ပိ တဒဟု ပုရေဘတ္တံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၂)။

    785.‘‘Sayaṃ karotī’’ti iminā anupasampannaṃ nivatteti. Tena kataṃ pana tadahu purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘purebhattaṃ paṭiggahitakhīrena vā dadhinā vā katasappi anupasampannena kataṃ sāmisampi tadahu purebhattaṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.622).

    ၇၈၆. သဝတ္ထုကသ္သာတိ ဧတ္ထ ဝတ္ထု နာမ ခီရဒဓိ။

    786.Savatthukassāti ettha vatthu nāma khīradadhi.

    ၇၈၇. အသ္သာတိ ပဋိဂ္ဂဟိတခီရဒဓီဟိ ကတသပ္ပိမာဟ။ ‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ တာနီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာတိ ဣဒံ ‘‘ယာနိ ခော ပန တာနိ ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ပဋိသာယနီယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, သေယ္ယထိဒံ? သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ, တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၆၂၂) ဣမသ္မိံ မာတိကာပာဌေ ‘‘ယာနီ’’တိ ဝုတ္တသပ္ပိအာဒီနမေဝ ‘‘တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ, တတ္ထ ခီရဒဓီနံ အဝုတ္တတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။

    787.Assāti paṭiggahitakhīradadhīhi katasappimāha. ‘‘Paṭiggahetvā tānī’’ti vuttattāti idaṃ ‘‘yāni kho pana tāni gilānānaṃ bhikkhūnaṃ paṭisāyanīyāni bhesajjāni, seyyathidaṃ? Sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ, tāni paṭiggahetvā’’ti (pārā. 622) imasmiṃ mātikāpāṭhe ‘‘yānī’’ti vuttasappiādīnameva ‘‘tāni paṭiggahetvā’’ti vuttattāti vuttaṃ hoti, tattha khīradadhīnaṃ avuttattāti adhippāyo.

    ၇၈၈. ကပ္ပိယသပ္ပိမ္ဟီတိ ကပ္ပိယမံသာနံ သတ္တာနံ ဃတေ။ အကပ္ပိယသပ္ပိမ္ဟီတိ အကပ္ပိယမံသာနံ သတ္တာနံ ဃတေ, ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သတ္တာဟေ အတိက္ကန္တေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    788.Kappiyasappimhīti kappiyamaṃsānaṃ sattānaṃ ghate. Akappiyasappimhīti akappiyamaṃsānaṃ sattānaṃ ghate, paṭiggahetvā sattāhe atikkanteti vuttaṃ hoti.

    ၇၈၉. တေန သပ္ပိနာ အကပ္ပိယေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ဣဒံ ဒုက္ကဋံ ကထံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗာ’’တိအာဒိ။ အကပ္ပိယံ မံသံ ယေသံ တေ အကပ္ပိယမံသာ, မနုသ္သာဒယော, သဗ္ဗေ စ တေ အကပ္ပိယမံသာ စာတိ သဗ္ဗာကပ္ပိယမံသာ, တေသံ။

    789. Tena sappinā akappiyena bhavitabbanti idaṃ dukkaṭaṃ kathaṃ hotīti āha ‘‘sabbā’’tiādi. Akappiyaṃ maṃsaṃ yesaṃ te akappiyamaṃsā, manussādayo, sabbe ca te akappiyamaṃsā cāti sabbākappiyamaṃsā, tesaṃ.

    ၇၉၀-၁. ဧဝံ စေ ဝဋ္ဋတိ, ‘‘ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ, တေသံ သပ္ပီ’’တိ ကသ္မာ ပာဠိယံ ဝုတ္တန္တိ စောဒနံ သမုဋ္ဌာပေတ္ဝာ တံ ပရိဟရိတုမာဟ ‘‘ယေသ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ယေသဉ္ဟိ ကပ္ပတိ မံသံ, တေသံ သပ္ပီ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ကိံ ပယောဇနံ သာဓေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒာနိ ပရိစ္ဆေဒနိယမနသင္ခာတံ တံပယောဇနဉ္စ တဗ္ဗိသယဉ္စ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ပဏီတဘောဇနသ္သာ’’တိအာဒိ။ ပဏီတဘောဇနသ္သ ပရိစ္ဆေဒနိယာမနန္တိ ယောဇနာ။ သတ္တာဟကာလိကေ ပဉ္စဝိဓေ ဘေသဇ္ဇေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ, နိဒ္ဓာရဏေ ဘုမ္မံ။ နိသ္သဂ္ဂိယသ္သ ဝတ္ထူနန္တိ နိဒ္ဓာရိတဗ္ဗဒသ္သနံ။ နိသ္သဂ္ဂိယသ္သာတိ ဧတ္ထ တံဟေတုကသ္သ ပာစိတ္တိယသ္သာတိ အတ္ထော။ ဝတ္ထူနန္တိ သပ္ပိနဝနီတဒ္ဝယမေဝ ဝုတ္တံ။ သတ္တာဟကာလိကေ နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယသ္သ ဝတ္ထု နာမ ဧတေသမေဝ သပ္ပိနဝနီတာနိ, ပဏီတဘောဇနဉ္စ တေသမေဝ ခီရဒဓိသပ္ပိနဝနီတာနီတိ ဒသ္သေတုံ တထာ ဝုတ္တံ, န အကပ္ပိယမံသသတ္တာနံ သပ္ပိအာဒိနိဝာရဏတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ အယံ ပာဠိယံ တထာဂတာ ဓိပ္ပေတော အတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    790-1. Evaṃ ce vaṭṭati, ‘‘yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ sappī’’ti kasmā pāḷiyaṃ vuttanti codanaṃ samuṭṭhāpetvā taṃ pariharitumāha ‘‘yesa’’ntiādi. Tattha ‘‘yesañhi kappati maṃsaṃ, tesaṃ sappī’’ti idaṃ vacanaṃ kiṃ payojanaṃ sādhetīti vuttaṃ hoti. Idāni paricchedaniyamanasaṅkhātaṃ taṃpayojanañca tabbisayañca dassetumāha ‘‘paṇītabhojanassā’’tiādi. Paṇītabhojanassa paricchedaniyāmananti yojanā. Sattāhakālike pañcavidhe bhesajjeti vuttaṃ hoti, niddhāraṇe bhummaṃ. Nissaggiyassa vatthūnanti niddhāritabbadassanaṃ. Nissaggiyassāti ettha taṃhetukassa pācittiyassāti attho. Vatthūnanti sappinavanītadvayameva vuttaṃ. Sattāhakālike nissaggiyapācittiyassa vatthu nāma etesameva sappinavanītāni, paṇītabhojanañca tesameva khīradadhisappinavanītānīti dassetuṃ tathā vuttaṃ, na akappiyamaṃsasattānaṃ sappiādinivāraṇatthaṃ vuttanti ayaṃ pāḷiyaṃ tathāgatā dhippeto atthoti vuttaṃ hoti.

    ၇၉၂. ဂဟိတုဂ္ဂဟိတာဒိကေ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတာဒိကေ နဝနီတေပိ သဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော သပ္ပိမ္ဟိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပုရေဘတ္တံ, ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတခီရဒဓီဟိ, ဥဂ္ဂဟိတခီရဒဓီဟိ စ ကတံ နဝနီတံ, တာဒိသမေဝ အကပ္ပိယမံသနဝနီတဉ္စ သင္ဂဟိတံ။ သဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယောတိ အာပတ္တိအာဒိကံ သဗ္ဗဝိနိစ္ဆယံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သဗ္ဗော အာပတ္တာနာပတ္တိပရိဘောဂာပရိဘောဂနယော’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၂)။

    792.Gahituggahitādike uggahitapaṭiggahitādike navanītepi sabbo vinicchayo sappimhi vuttanayeneva veditabboti yojanā. Ādi-saddena purebhattaṃ, pacchābhattaṃ paṭiggahitakhīradadhīhi, uggahitakhīradadhīhi ca kataṃ navanītaṃ, tādisameva akappiyamaṃsanavanītañca saṅgahitaṃ. Sabbo vinicchayoti āpattiādikaṃ sabbavinicchayaṃ saṅgaṇhāti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sabbo āpattānāpattiparibhogāparibhoganayo’’ti (pārā. aṭṭha. 2.622).

    ၇၉၃-၄. ဘိက္ခူနံ အာကိရန္တီတိ ဧတ္ထ ‘‘ပတ္တေ’’တိ သာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ။ အာဒိစ္စပက္ကန္တိ အာတပေ ဝိလီနံ။ သံသဋ္ဌံ ပရိသ္သာဝိတံ။

    793-4.Bhikkhūnaṃ ākirantīti ettha ‘‘patte’’ti sāmatthiyā labbhati. Ādiccapakkanti ātape vilīnaṃ. Saṃsaṭṭhaṃ parissāvitaṃ.

    ၇၉၅-၆. တိလတေလံ သာသပတေလံ မဓုကတေလံ ဧရဏ္ဍကတေလံ။ ဂဟိတန္တိ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ နိရာမိသမ္ပိ သာယိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ တေသံ ဝသာတိ သတ္တာဟာတိက္ကန္တာနံ တေသံ တေလာနံ ဝသေန, တေလဘာဇနဂဏနာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    795-6. Tilatelaṃ sāsapatelaṃ madhukatelaṃ eraṇḍakatelaṃ. Gahitanti paṭiggahitaṃ. Purebhattaṃ sāmisampi nirāmisampi sāyitabbanti yojanā. Tesaṃ vasāti sattāhātikkantānaṃ tesaṃ telānaṃ vasena, telabhājanagaṇanāyāti vuttaṃ hoti.

    ၇၉၈. တေသံ တိဏ္ဏမ္ပီတိ ဧရဏ္ဍမဓုကသာသပဗီဇာနံ တိဏ္ဏံ။

    798.Tesaṃ tiṇṇampīti eraṇḍamadhukasāsapabījānaṃ tiṇṇaṃ.

    ၇၉၉. နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ။

    799.Nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.

    ၈၀၀. သာသပာဒီနန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပဋိလောမေန မဓုကေရဏ္ဍကာနံ ဂဟဏံ။ ဂဟေတ္ဝာတိ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ။ ဘိက္ခုနာ တေလတ္ထာယေဝ ဂဟေတ္ဝာ ဌပိတာနံ သာသပာဒီနံ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ယောဇနာ။

    800.Sāsapādīnanti ettha ādi-saddena paṭilomena madhukeraṇḍakānaṃ gahaṇaṃ. Gahetvāti paṭiggahetvā. Bhikkhunā telatthāyeva gahetvā ṭhapitānaṃ sāsapādīnaṃ sattāhātikkame dukkaṭaṃ siyāti yojanā.

    ၈၀၁-၂. နာဠိကေရဉ္စ ကရဉ္ဇဉ္စ နာဠိကေရကရဉ္ဇာနိ, တေသံ, နာဠိကေရဖလာနံ, နတ္တမာလဋ္ဌီနဉ္စ တေလန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကုရုဝကသ္သာတိ အတသိဗီဇသ္သ။ နိမ္ဗဉ္စ ကောသမ္ဗကဉ္စ နိမ္ဗကောသမ္ဗကာနိ, တေသံ, ပုစိမန္ဒဗီဇသ္သ စ ဖန္ဒနဗီဇသ္သ စ တေလန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘလ္လာတကသ္သာတိ ဧဝံနာမကသ္သ ရုက္ခဗီဇသ္သ။ သမယစ္စယေတိ သတ္တာဟာတိက္ကမေ။

    801-2. Nāḷikerañca karañjañca nāḷikerakarañjāni, tesaṃ, nāḷikeraphalānaṃ, nattamālaṭṭhīnañca telanti sambandho. Kuruvakassāti atasibījassa. Nimbañca kosambakañca nimbakosambakāni, tesaṃ, pucimandabījassa ca phandanabījassa ca telanti sambandho. Bhallātakassāti evaṃnāmakassa rukkhabījassa. Samayaccayeti sattāhātikkame.

    ၈၀၃. ယာဝကာလိကဘေဒဉ္စာတိ ဧတ္ထ ‘‘ယာဝကာလိက’’န္တိ ဘေဒော ဝိသေသနံ ယသ္သာတိ ဝိဂ္ဂဟော, ‘‘ဣဒံ ဝတ္ထု’’န္တိ ဧတသ္သ အဇ္ဈောဟရဏီယဝိသေသိတဗ္ဗသ္သ ဝိသေသနံ။ ယာဝဇီဝိကန္တိပိ တသ္သေဝ ဝိသေသနံ။ သေသန္တိ ‘‘သာမံပာကသဝတ္ထုက ပုရေဘတ္တပစ္ဆာဘတ္တပဋိဂ္ဂဟိတဥဂ္ဂဟိတကဝတ္ထုဝိဓာနံ သဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၂) အဋ္ဌကထာယံ ဒသ္သိတံ သေသံ ဝိသေသပ္ပကာရဇာတမာဟ။ ဧတ္ထာပီတိ ဣမသ္မိံ တေလဝိနိစ္ဆယေပိ။

    803.Yāvakālikabhedañcāti ettha ‘‘yāvakālika’’nti bhedo visesanaṃ yassāti viggaho, ‘‘idaṃ vatthu’’nti etassa ajjhoharaṇīyavisesitabbassa visesanaṃ. Yāvajīvikantipi tasseva visesanaṃ. Sesanti ‘‘sāmaṃpākasavatthuka purebhattapacchābhattapaṭiggahitauggahitakavatthuvidhānaṃ sabba’’nti (pārā. aṭṭha. 2.622) aṭṭhakathāyaṃ dassitaṃ sesaṃ visesappakārajātamāha. Etthāpīti imasmiṃ telavinicchayepi.

    ၈၀၄. အစ္ဆသ္သ ဣသသ္သ။ မစ္ဆသ္သ ဇလဇသ္သ။ ဝရာဟသ္သ သူကရသ္သ။ သုသုကာသင္ခာတသ္သ မကရသ္သ။ မစ္ဆဝစနေနေဝ မကရသ္သ သင္ဂဟိတတ္တေပိ ဝာဠမစ္ဆဘာဝေန ဝိသုံ ဂဟဏန္တိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ဂဒ္ရဘသ္သ ခရသ္သ။ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ သတ္တာနံ ဝသေန ပဉ္စဝိဓာနံ ဝသာနံ တေလဉ္စ ပဉ္စပ္ပကာရံ ဟောတီတိ အတ္ထော။

    804.Acchassa isassa. Macchassa jalajassa. Varāhassa sūkarassa. Susukāsaṅkhātassa makarassa. Macchavacaneneva makarassa saṅgahitattepi vāḷamacchabhāvena visuṃ gahaṇanti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Gadrabhassa kharassa. Imesaṃ pañcannaṃ sattānaṃ vasena pañcavidhānaṃ vasānaṃ telañca pañcappakāraṃ hotīti attho.

    ၈၀၅. ကပ္ပိယာကပ္ပိယသ္သ စာတိ ကပ္ပိယာကပ္ပိယမံသသ္သ သတ္တသ္သာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ, သဗ္ဗမေဝ ဝသာတေလံ ဝဋ္ဋတီတိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထ ‘‘အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဝသာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ အစ္ဆဝသံ မစ္ဆဝသံ သုသုကာဝသံ သူကရဝသံ ဂဒ္ရဘဝသ’’န္တိ (မဟာဝ. ၂၆၂) အနုညာတပာဌေ အစ္ဆဝသာဂ္ဂဟဏေန မနုသ္သေဟိ အညေသံ သဗ္ဗာကပ္ပိယမံသသတ္တာနံ ဝသာယ အနုညာတတ္တာ တံ သင္ဂဟေတုံ အကပ္ပိယဂ္ဂဟဏံ ကတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အစ္ဆဝသ’န္တိ ဝစနေန ဌပေတ္ဝာ မနုသ္သဝသံ သဗ္ဗေသံ အကပ္ပိယမံသာနံ ဝသာ အနုညာတာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၃)။ ဧတ္ထ အကပ္ပိယမံသသတ္တာနံ မံသာနံ အကပ္ပိယဘာဝော ‘‘မံသေသု ဟိ ဒသ မနုသ္သဟတ္ထိအသ္သသုနခအဟိသီဟဗ္ယဂ္ဃဒီပိအစ္ဆတရစ္ဆာနံ မံသာနိ အကပ္ပိယာနိ။ ဝသာသု ဧကာ မနုသ္သဝသာဝ။ ခီရာဒီသု အကပ္ပိယံ နာမ နတ္ထီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၃) အဋ္ဌကထာဝစနတော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အကပ္ပိယဝစနေန မနုသ္သဝသာယပိ ဂယ္ဟမာနတ္တာ တသ္မိံ နီဟရိတုမာဟ ‘‘ဌပေတ္ဝာ’’တိ။

    805.Kappiyākappiyassa cāti kappiyākappiyamaṃsassa sattassāti vuttaṃ hoti, sabbameva vasātelaṃ vaṭṭatīti iminā sambandho. Ettha ‘‘anujānāmi bhikkhave vasāni bhesajjāni acchavasaṃ macchavasaṃ susukāvasaṃ sūkaravasaṃ gadrabhavasa’’nti (mahāva. 262) anuññātapāṭhe acchavasāggahaṇena manussehi aññesaṃ sabbākappiyamaṃsasattānaṃ vasāya anuññātattā taṃ saṅgahetuṃ akappiyaggahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘acchavasa’nti vacanena ṭhapetvā manussavasaṃ sabbesaṃ akappiyamaṃsānaṃ vasā anuññātā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.623). Ettha akappiyamaṃsasattānaṃ maṃsānaṃ akappiyabhāvo ‘‘maṃsesu hi dasa manussahatthiassasunakhaahisīhabyagghadīpiacchataracchānaṃ maṃsāni akappiyāni. Vasāsu ekā manussavasāva. Khīrādīsu akappiyaṃ nāma natthī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.623) aṭṭhakathāvacanato veditabbo. Akappiyavacanena manussavasāyapi gayhamānattā tasmiṃ nīharitumāha ‘‘ṭhapetvā’’ti.

    ၈၀၆. ပုရေဘတ္တန္တိ ပုရေဘတ္တေ။ သံသဋ္ဌံ ပရိသ္သာဝိတံ။ ‘‘ပုရေဘတ္တ’’န္တိ ဣဒံ ‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာန, ပက္ကံ, သံသဋ္ဌ’’န္တိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ယထာဟ ပာဠိယံ ‘‘ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ နိပ္ပက္ကံ ကာလေ သံသဋ္ဌံ တေလပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ (မဟာဝ. ၂၆၂)။

    806.Purebhattanti purebhatte. Saṃsaṭṭhaṃ parissāvitaṃ. ‘‘Purebhatta’’nti idaṃ ‘‘paṭiggahetvāna, pakkaṃ, saṃsaṭṭha’’nti imehi padehi paccekaṃ yojetabbaṃ. Yathāha pāḷiyaṃ ‘‘kāle paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ telaparibhogena paribhuñjitu’’nti (mahāva. 262).

    ၈၀၇. တံ ကတ္ဝာ ဒေတီတိ အပဋိဂ္ဂဟိတဝသံ ဂဟေတ္ဝာ ပစိတ္ဝာ တေလံ ဒေတီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အနုပသမ္ပန္နေဟိ ကတံ နိဗ္ဗဋ္ဋိတဝသာတေလံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၃)။ တတော ဥဒ္ဓံ သတ္တာဟမနတိက္ကမ္မာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတ္တာဟံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၃)။ ဣဓ ဥဘယတ္ထာပိ ကာလေ, ဝိကာလေ စ ကပ္ပိယာကပ္ပိယမံသဝသာနံ တေလံ ဒိယ္ယမာနံ သုခုမမံသစုဏ္ဏာဒိကံ အဗ္ဗောဟာရိကံ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယံ ပန တတ္ထ သုခုမရဇသဒိသံ မံသံ ဝာ န္ဟာရု ဝာ အဋ္ဌိ ဝာ လောဟိတံ ဝာ ဟောတိ, တံ အဗ္ဗောဟာရိက’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၃)။

    807.Taṃ katvā detīti apaṭiggahitavasaṃ gahetvā pacitvā telaṃ detīti attho. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘anupasampannehi kataṃ nibbaṭṭitavasātelaṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.623). Tato uddhaṃ sattāhamanatikkammāti gahetabbaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘pacchābhattato paṭṭhāya sattāhaṃ nirāmisameva vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.623). Idha ubhayatthāpi kāle, vikāle ca kappiyākappiyamaṃsavasānaṃ telaṃ diyyamānaṃ sukhumamaṃsacuṇṇādikaṃ abbohārikaṃ. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yaṃ pana tattha sukhumarajasadisaṃ maṃsaṃ vā nhāru vā aṭṭhi vā lohitaṃ vā hoti, taṃ abbohārika’’nti (pārā. aṭṭha. 2.623).

    ၈၀၈. ပဋိဂ္ဂဟေတုန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝသ’’န္တိ စ ကာတုန္တိ ဧတ္ထ ‘‘တေလ’’န္တိ စ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ။ ကာတုန္တိ ဧတ္ထ ပစိတုံ ပရိသ္သာဝိတုန္တိ ဥဘယမေဝာတိ အတ္ထော။ ‘‘န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣဒံ ပဋိဂ္ဂဟဏာဒိပယောဂတ္တယေ ဝိသုံ ဝိသုံ ဒုက္ကဋတ္တာ ဝုတ္တံ။ ယထာဟ ပာဠိယံ ‘‘ဝိကာလေ စေ ဘိက္ခဝေ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝိကာလေ နိပ္ပက္ကံ ဝိကာလေ သံသဋ္ဌံ, တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယ, အာပတ္တိ တိဏ္ဏံ ဒုက္ကဋာန’’န္တိ (မဟာဝ. ၂၆၂)။ ဣမာနိ ဟိ တီဟိ ပယောဂေဟိ တီဏိ ဒုက္ကဋာနိ ဟောန္တိ။ သေသောတိ ဥဂ္ဂဟိတကပဋိဂ္ဂဟိတကသဝတ္ထုကဝိသယော ဝိနိစ္ဆယော စ ဘာဇနဂဏနာယ အာပတ္တိဘေဒော စာတိ ဧဝံပကာရော ဝတ္တဗ္ဗဝိသေသော။

    808.Paṭiggahetunti ettha ‘‘vasa’’nti ca kātunti ettha ‘‘tela’’nti ca pakaraṇato labbhati. Kātunti ettha pacituṃ parissāvitunti ubhayamevāti attho. ‘‘Na vaṭṭatī’’ti idaṃ paṭiggahaṇādipayogattaye visuṃ visuṃ dukkaṭattā vuttaṃ. Yathāha pāḷiyaṃ ‘‘vikāle ce bhikkhave paṭiggahitaṃ vikāle nippakkaṃ vikāle saṃsaṭṭhaṃ, taṃ ce paribhuñjeyya, āpatti tiṇṇaṃ dukkaṭāna’’nti (mahāva. 262). Imāni hi tīhi payogehi tīṇi dukkaṭāni honti. Sesoti uggahitakapaṭiggahitakasavatthukavisayo vinicchayo ca bhājanagaṇanāya āpattibhedo cāti evaṃpakāro vattabbaviseso.

    ၈၀၉. ဂဟိတန္တိ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။ မဓုကရီကတန္တိ မဓုမက္ခိကာခုဒ္ဒကမက္ခိကာဘမရမက္ခိကာသင္ခာတာဟိ တီဟိ မဓုကရီဟိ ကတံ။

    809.Gahitanti paṭiggahitaṃ. Madhukarīkatanti madhumakkhikākhuddakamakkhikābhamaramakkhikāsaṅkhātāhi tīhi madhukarīhi kataṃ.

    ၈၁၀. ဝတ္ထူနံ ဂဏနာတိ မဓုပဋလေန ဌိတံ စေ, ပဋလဂဏနာယ, ပီဠေတ္ဝာ ဘာဇနေ ပက္ခိပိတ္ဝာ ဌပိတံ စေ, ဘာဇနဂဏနာယ, သိလေသမိဝ ပတ္ထိန္နံ စေ, မဟာဘမရမဓုခဏ္ဍပိဏ္ဍဝသေန, ဝိသုံ ဝိသုံ ကတေ တေသံ ဂဏနာယာတိ အတ္ထော။

    810.Vatthūnaṃ gaṇanāti madhupaṭalena ṭhitaṃ ce, paṭalagaṇanāya, pīḷetvā bhājane pakkhipitvā ṭhapitaṃ ce, bhājanagaṇanāya, silesamiva patthinnaṃ ce, mahābhamaramadhukhaṇḍapiṇḍavasena, visuṃ visuṃ kate tesaṃ gaṇanāyāti attho.

    ၈၁၁. ဃနာဃနန္တိ ဧတ္ထ ဂုဠဉ္စ နာနပ္ပကာရာ သက္ကရာ စ ဃနပက္ကံ နာမ။ ပက္ကတနုကံ ဖာဏိတံ အဃနပက္ကံ နာမ။ ဥစ္ဆုသိလေသော အပက္ကဃနံ နာမ။ ဥစ္ဆုဒဏ္ဍတော ပီဠိတရသော အပက္ကာဃနံ နာမ။ ‘‘ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုမ္ဟာ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၂၃) သာဓာရဏပာဠိဝစနတော, ‘‘ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုရသံ ဥပာဒာယာ’’တိ (ကင္ခာ. အဋ္ဌ. ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ; ဝိ. သင္ဂ အဋ္ဌ. ၉၈) အဋ္ဌကထာဝစနတော စ ဣဟ ရသာဒီဟိ ဥစ္ဆုပာနမ္ပိ သင္ဂဟိတံ။ ကေစိ ဥစ္ဆုနော စတုကာလိကတ္တံ ဝဏ္ဏယန္တိ, တံ န သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ။

    811.Ghanāghananti ettha guḷañca nānappakārā sakkarā ca ghanapakkaṃ nāma. Pakkatanukaṃ phāṇitaṃ aghanapakkaṃ nāma. Ucchusileso apakkaghanaṃ nāma. Ucchudaṇḍato pīḷitaraso apakkāghanaṃ nāma. ‘‘Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbatta’’nti (pārā. 623) sādhāraṇapāḷivacanato, ‘‘phāṇitaṃ nāma ucchurasaṃ upādāyā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā; vi. saṅga aṭṭha. 98) aṭṭhakathāvacanato ca iha rasādīhi ucchupānampi saṅgahitaṃ. Keci ucchuno catukālikattaṃ vaṇṇayanti, taṃ na sārato paccetabbaṃ.

    ၈၁၂. ဖာဏိတန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရေ တသ္မိံ ဖာဏိတေ အညတရံ။ ဂဟိတံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ။

    812.Phāṇitanti vuttappakāre tasmiṃ phāṇite aññataraṃ. Gahitaṃ paṭiggahitaṃ.

    ၈၁၃. အသံသဋ္ဌေနာတိ အပရိသ္သာဝိတေန။ ကတဖာဏိတန္တိ ပရိသ္သာဝေတ္ဝာ အတ္တနာ ကတဖာဏိတံ။ ပုရေဘတ္တံ ဂဟိတေနာတိ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတေန။ ‘‘သယံ ကတ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၃) ဝုတ္တတ္တာ ကတန္တိ ဥစ္ဆုရသော ဂဟေတဗ္ဗော။

    813.Asaṃsaṭṭhenāti aparissāvitena. Kataphāṇitanti parissāvetvā attanā kataphāṇitaṃ. Purebhattaṃ gahitenāti purebhattaṃ paṭiggahitena. ‘‘Sayaṃ kata’’nti (pārā. aṭṭha. 2.623) vuttattā katanti ucchuraso gahetabbo.

    ၈၁၆. ကတ္ဝာတိ ပစိတ္ဝာ ဖာဏိတံ ကတ္ဝာ။

    816.Katvāti pacitvā phāṇitaṃ katvā.

    ၈၁၇. ပစ္ဆာဘတ္တံ ကတဉ္စာပီတိ ပစ္ဆာဘတ္တံ အတ္တနာ စ ကတံ အနုပသမ္ပန္နေန စ ကတံ ဖာဏိတမ္ပိ။

    817.Pacchābhattaṃ katañcāpīti pacchābhattaṃ attanā ca kataṃ anupasampannena ca kataṃ phāṇitampi.

    ၈၁၈. ကတံ ။ပေ.။ သီတဝာရိနာတိ သီတုဒကေ မဓုကပုပ္ဖာနိ ပက္ခိပိတ္ဝာ ဌပေတ္ဝာ မဒ္ဒိတ္ဝာ ပရိသ္သာဝိတရသေန ကတံ မဓုကဖာဏိတံ။

    818.Kataṃ…pe… sītavārināti sītudake madhukapupphāni pakkhipitvā ṭhapetvā madditvā parissāvitarasena kataṃ madhukaphāṇitaṃ.

    ၈၁၉. အသ္သာတိ မဓုကဖာဏိတသ္သ။ ဒုက္ကဋန္တိ တဒာဓာရဘာဇနဂဏနာယ ဒုက္ကဋံ။ ခီရံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ကတံ မဓုကဖာဏိတံ ယာဝကာလိကံ စေ ဟောတိ, ကထံ ခဏ္ဍသက္ကရာကတံ သတ္တာဟကာလိကံ ဟောတီတိ ဝိစာရဏာယံ ခီရဇလ္လိကံ ဓောဝိတ္ဝာ ဓောဝိတ္ဝာ ဂယ္ဟမာနတ္တာ ဝဋ္ဋတီတိ ပရိဟရန္တိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ခဏ္ဍသက္ကရံ ပန ခီရဇလ္လိကံ အပနေတ္ဝာ အပနေတ္ဝာ သောဓေန္တိ, တသ္မာ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၃)။ ‘‘ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပဋိက္ခိတ္တမဓုကပုပ္ဖမေရယံ ဝိနာ အာမကဉ္စ ပက္ကဉ္စ မဓုကပုပ္ဖံ ပုရေဘတ္တံ ဝဋ္ဋတီတိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။

    819.Assāti madhukaphāṇitassa. Dukkaṭanti tadādhārabhājanagaṇanāya dukkaṭaṃ. Khīraṃ pakkhipitvā kataṃ madhukaphāṇitaṃ yāvakālikaṃ ce hoti, kathaṃ khaṇḍasakkarākataṃ sattāhakālikaṃ hotīti vicāraṇāyaṃ khīrajallikaṃ dhovitvā dhovitvā gayhamānattā vaṭṭatīti pariharanti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘khaṇḍasakkaraṃ pana khīrajallikaṃ apanetvā apanetvā sodhenti, tasmā vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.623). ‘‘Bījato paṭṭhāya na vaṭṭatī’’ti paṭikkhittamadhukapupphamerayaṃ vinā āmakañca pakkañca madhukapupphaṃ purebhattaṃ vaṭṭatīti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ၈၂၀. သဗ္ဗေသံ ပန ဖလာနန္တိ ကဒလိခဇ္ဇူရိအာဒိဖလာနံ။

    820.Sabbesaṃ pana phalānanti kadalikhajjūriādiphalānaṃ.

    ၈၂၁. သာမညဇောတနာယ ဝိသေသေပိ အဝဋ္ဌာနတော ‘‘ကာလိကာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ပစ္ဆာဘတ္တံ သတိ ပစ္စယေ’’တိ ဝစနသာမတ္ထိယာ ယာဝကာလိကဝဇ္ဇာ တယော ကာလိကာ ဂဟေတဗ္ဗာ , ‘‘ပုရေဘတ္တံ ယထာသုခ’’န္တိ ဝစနသာမတ္ထိယာ စတ္တာရောပိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ယာဝကာလိကဝဇ္ဇာ တယော ကာလိကာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝိကာလေ ပစ္စယေ ပိပာသာဒိကာရဏေ သတိ ကေဝလမ္ပိ ပစ္စေကမ္ပိ မိသ္သေတ္ဝာပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဘိက္ခုသ္သ ဝဋ္ဋန္တိ။ ကာလိကာ စတ္တာရောပိ ပုရေဘတ္တံ ကာလေ ယာဝမဇ္ဈန္ဟာ ကေဝလမ္ပိ မိသ္သေတ္ဝာပိ ယထာသုခံ အသတိပိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဘိက္ခုသ္သ ဝဋ္ဋန္တီတိ ယောဇနာ။

    821. Sāmaññajotanāya visesepi avaṭṭhānato ‘‘kālikā’’ti iminā ‘‘pacchābhattaṃ sati paccaye’’ti vacanasāmatthiyā yāvakālikavajjā tayo kālikā gahetabbā , ‘‘purebhattaṃ yathāsukha’’nti vacanasāmatthiyā cattāropi gahetabbā. Yāvakālikavajjā tayo kālikā pacchābhattaṃ vikāle paccaye pipāsādikāraṇe sati kevalampi paccekampi missetvāpi paribhuñjituṃ bhikkhussa vaṭṭanti. Kālikā cattāropi purebhattaṃ kāle yāvamajjhanhā kevalampi missetvāpi yathāsukhaṃ asatipi paccaye paribhuñjituṃ bhikkhussa vaṭṭantīti yojanā.

    ၈၂၂. အရုအာဒီနီတိ ဝဏာဒီနိ။ ‘‘မက္ခေတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣမိနာ ဗာဟိရပရိဘောဂောပိ နိဝာရိတော။

    822.Aruādīnīti vaṇādīni. ‘‘Makkhetuṃ na vaṭṭatī’’ti iminā bāhiraparibhogopi nivārito.

    ၈၂၃. အနာပတ္တိဝာရေ ‘‘အန္တောသတ္တာဟ’’န္တိ အဓိကာရေ ‘‘အနုပသမ္ပန္နသ္သ စတ္တေန ဝန္တေန မုတ္တေန အနပေက္ခော ဒတ္ဝာ ပဋိလဘိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတီ’’တိ (ပာရာ. ၆၂၅) ဝုတ္တတ္တာ စဇိတ္ဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘အန္တောသတ္တာဟံ အနုပသမ္ပန္နသ္သာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ လဘိတ္ဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘သတ္တာဟာတိက္ကမေပီ’’တိ သာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ။ တေနာဟ မဟာပဒုမတ္ထေရော ‘‘အန္တောသတ္တာဟေ ဒိန္နသ္သ ဟိ ပုန ပရိဘောဂေ အာပတ္တိယေဝ နတ္ထိ, သတ္တာဟာတိက္ကန္တသ္သ ပန ပရိဘောဂေ အနာပတ္တီတိ ဒသ္သနတ္ထမိဒံ ဝုတ္တ’’န္တိ။ လဘိတ္ဝာတိ ဂဟိတတေလေန အနုပသမ္ပန္နေန သက္ကစ္စံ, အသက္ကစ္စံ ဝာ ဒိန္နံ လဘိတ္ဝာ။ သာယိတုန္တိ ဧတ္ထ ‘‘လဘတီ’’တိ သေသော။

    823.Anāpattivāre ‘‘antosattāha’’nti adhikāre ‘‘anupasampannassa cattena vantena muttena anapekkho datvā paṭilabhitvā paribhuñjatī’’ti (pārā. 625) vuttattā cajitvāti ettha ‘‘antosattāhaṃ anupasampannassā’’ti vattabbaṃ. Labhitvāti ettha ‘‘sattāhātikkamepī’’ti sāmatthiyā labbhati. Tenāha mahāpadumatthero ‘‘antosattāhe dinnassa hi puna paribhoge āpattiyeva natthi, sattāhātikkantassa pana paribhoge anāpattīti dassanatthamidaṃ vutta’’nti. Labhitvāti gahitatelena anupasampannena sakkaccaṃ, asakkaccaṃ vā dinnaṃ labhitvā. Sāyitunti ettha ‘‘labhatī’’ti seso.

    ၈၂၄. ‘‘အနာပတ္တိ အဓိဋ္ဌေတီ’’တိ ဒ္ဝိန္နံ ပဒာနံ အန္တရေ ‘‘အန္တောသတ္တာဟ’’န္တိ သေသော, သဗ္ဗပဒေဟိပိ ယုဇ္ဇတိ။ အဓိဋ္ဌေတီတိ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ သပ္ပိဉ္စ တေလဉ္စ ဝသဉ္စ မုဒ္ဓနိ တေလံ ဝာ အဗ္ဘဉ္ဇနံ ဝာ, မဓုံ အရုမက္ခနံ, ဖာဏိတံ ဃရဓူပနံ ဘဝိသ္သတီတိ အဓိဋ္ဌေတိ။ အဓိဋ္ဌိတေန အနဓိဋ္ဌိတံ စေ မိသ္သံ ဟောတိ, ပုနပိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ဝိသ္သဇ္ဇေတီတိ အန္တောသတ္တာဟေ အညသ္သ ဥပသမ္ပန္နသ္သ ဒေတိ။ သစေ တထာ ဒိန္နံ အညေန အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ , တေန ပဋိဂ္ဂဟိတမ္ပိ ဣတရသ္သ ဒိန္နတ္တာ တေသံ အနာပတ္တီတိ အဋ္ဌကထာယံ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၅ အတ္ထတော သမာနံ) ဝုတ္တံ။

    824.‘‘Anāpatti adhiṭṭhetī’’ti dvinnaṃ padānaṃ antare ‘‘antosattāha’’nti seso, sabbapadehipi yujjati. Adhiṭṭhetīti sattāhabbhantare sappiñca telañca vasañca muddhani telaṃ vā abbhañjanaṃ vā, madhuṃ arumakkhanaṃ, phāṇitaṃ gharadhūpanaṃ bhavissatīti adhiṭṭheti. Adhiṭṭhitena anadhiṭṭhitaṃ ce missaṃ hoti, punapi adhiṭṭhātabbaṃ. Vissajjetīti antosattāhe aññassa upasampannassa deti. Sace tathā dinnaṃ aññena appaṭiggahitattā , tena paṭiggahitampi itarassa dinnattā tesaṃ anāpattīti aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.625 atthato samānaṃ) vuttaṃ.

    ဝိနသ္သတီတိ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ယထာ အပရိဘောဂံ ဟောတိ, တထာ စောရိကာယ ဟရဏာဒိဝသေန နသ္သတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဝိနသ္သတီတိ အပရိဘောဂံ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၅)။ အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂဏ္ဟတီတိ အညော တသ္မိံ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ ဝိလုမ္ပိတ္ဝာ ဂဏ္ဟာတိ။ ဝိသ္သာသံ ဂဏ္ဟတီတိ တသ္မိံယေဝ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ အညော ဝိသ္သာသံ ဂဏ္ဟာတိ။

    Vinassatīti sattāhabbhantare yena kenaci ākārena yathā aparibhogaṃ hoti, tathā corikāya haraṇādivasena nassati. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘vinassatīti aparibhogaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.625). Acchinditvā gaṇhatīti añño tasmiṃ sattāhabbhantare vilumpitvā gaṇhāti. Vissāsaṃ gaṇhatīti tasmiṃyeva sattāhabbhantare añño vissāsaṃ gaṇhāti.

    ၈၂၅. အကထိနစိတ္တေန သတ္ထုနာ သမုဋ္ဌာနာဒယော သဗ္ဗေဝ ပဌမေန ကထိနေန သမာ ပကာသိတာတိ ယောဇနာ။ အကထိနစိတ္တေနာတိ မဟာကရုဏာရသေန တိန္တတာယ အကက္ကသစိတ္တေန, အဝိဟိံသာဘိရတစိတ္တေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သတ္ထုနာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကာဒီဟိ အတ္ထေဟိ သဒေဝကံ လောကံ အနုသာသတီတိ သတ္ထာ, တေန သဗ္ဗညုနာ ဒသဗလေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန။

    825. Akathinacittena satthunā samuṭṭhānādayo sabbeva paṭhamena kathinena samā pakāsitāti yojanā. Akathinacittenāti mahākaruṇārasena tintatāya akakkasacittena, avihiṃsābhiratacittenāti vuttaṃ hoti. Satthunāti diṭṭhadhammikasamparāyikādīhi atthehi sadevakaṃ lokaṃ anusāsatīti satthā, tena sabbaññunā dasabalena sammāsambuddhena.

    ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒကထာဝဏ္ဏနာ။

    Bhesajjasikkhāpadakathāvaṇṇanā.

    ၈၂၆. ဂိမ္ဟာနန္တိ ဧတ္ထ ‘‘မာသာန’’န္တိ သာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ, နိဒ္ဓာရဏေ သာမိဝစနံ, ဂိမ္ဟေသု စတူသု မာသေသူတိ အတ္ထော။ နိဒ္ဓာရိတဗ္ဗံ ဒသ္သေတိ ‘‘မာသော သေသော’’တိ, ဧတ္ထ ‘‘ဝတ္တဗ္ဗေ ကာလေ’’တိ သေသော။ ဖဂ္ဂုနမာသကဏ္ဟပက္ခပာဋိပဒတော ပဋ္ဌာယ ဇေဋ္ဌမာသပုဏ္ဏမိပရိယောသာနေသု တီသု မာသေသု အတိက္ကန္တေသူတိ အတ္ထော။ သေသမာသော နာမ ဇေဋ္ဌမာသသ္သ ကဏ္ဟပက္ခပာဋိပဒတော ပဋ္ဌာယ အာသာဠ္ဟိမာသပုဏ္ဏမိပရိယောသာနော။ ဂိမ္ဟာနံ မာသော သေသောတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ကာလေတိ အတ္ထော။

    826.Gimhānanti ettha ‘‘māsāna’’nti sāmatthiyā labbhati, niddhāraṇe sāmivacanaṃ, gimhesu catūsu māsesūti attho. Niddhāritabbaṃ dasseti ‘‘māso seso’’ti, ettha ‘‘vattabbe kāle’’ti seso. Phaggunamāsakaṇhapakkhapāṭipadato paṭṭhāya jeṭṭhamāsapuṇṇamipariyosānesu tīsu māsesu atikkantesūti attho. Sesamāso nāma jeṭṭhamāsassa kaṇhapakkhapāṭipadato paṭṭhāya āsāḷhimāsapuṇṇamipariyosāno. Gimhānaṃ māso sesoti vattabbe kāleti attho.

    ဣမသ္မိံ ပစ္ဆိမေ ဂိမ္ဟမာသေ ဇေဋ္ဌမာသသ္သ ကဏ္ဟပက္ခော ဝသ္သိကသာဋိကာ စေ န လဒ္ဓာ, ပရိယေသိတုံ လဒ္ဓံ ကာတုံ ခေတ္တံ, အဓိဋ္ဌာနနိဝာသနာနံ အခေတ္တံ။ အာသာဠ္ဟိပုရိမပက္ခော ပရိယေသနကရဏနိဝာသနာနံ ခေတ္တံ, အဓိဋ္ဌာတုံ အခေတ္တံ။ အာသာဠ္ဟိကဏ္ဟပက္ခပာဋိပဒတော ယာဝ ပစ္ဆိမကတ္တိကပုဏ္ဏမီ, ဣဒံ စတုန္နမ္ပိ ခေတ္တန္တိ အယမေတ္ထ သင္ခေပော။

    Imasmiṃ pacchime gimhamāse jeṭṭhamāsassa kaṇhapakkho vassikasāṭikā ce na laddhā, pariyesituṃ laddhaṃ kātuṃ khettaṃ, adhiṭṭhānanivāsanānaṃ akhettaṃ. Āsāḷhipurimapakkho pariyesanakaraṇanivāsanānaṃ khettaṃ, adhiṭṭhātuṃ akhettaṃ. Āsāḷhikaṇhapakkhapāṭipadato yāva pacchimakattikapuṇṇamī, idaṃ catunnampi khettanti ayamettha saṅkhepo.

    ပရိယေသေယ္ယာတိ ‘‘ယေ မနုသ္သာ ပုဗ္ဗေ ဝသ္သိကသာဋိကံ ဒေန္တီ’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၆၂၈) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တနယေန ပုဗ္ဗေ ဝသ္သိကသာဋိကဒာယကံ ဥပသင္ကမ္မ ‘‘ဒေထ မေ ဝသ္သိကသာဋိကစီဝရ’’န္တိအာဒိနာ ဝစနေန အဝိညာပေတ္ဝာ ‘‘ကာလော ဝသ္သိကသာဋိကာယ သမယော ဝသ္သိကသာဋိကာယ, အညေပိ မနုသ္သာ ဝသ္သိကသာဋိကံ ဒေန္တီ’’တိ ဧဝံ သတုပ္ပာဒမတ္တကရဏေန ပရိယေသေယ္ယ။

    Pariyeseyyāti ‘‘ye manussā pubbe vassikasāṭikaṃ dentī’’tiādinā (pārā. 628) padabhājane vuttanayena pubbe vassikasāṭikadāyakaṃ upasaṅkamma ‘‘detha me vassikasāṭikacīvara’’ntiādinā vacanena aviññāpetvā ‘‘kālo vassikasāṭikāya samayo vassikasāṭikāya, aññepi manussā vassikasāṭikaṃ dentī’’ti evaṃ satuppādamattakaraṇena pariyeseyya.

    သာဋိကန္တိ ဝသ္သိကသာဋိကံ။ ‘‘အဒ္ဓမာသော သေသော’’တိ ဣဒံ ‘‘ဂိမ္ဟာန’’န္တိ ဣမိနာဝ ယုဇ္ဇတိ။ တတ္ထ ‘‘ဝတ္တဗ္ဗေ ကာလေ’’တိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ, အာသာဠ္ဟိမာသသ္သ ပုရိမပက္ခေတိ အတ္ထော။ ကတ္ဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘လဒ္ဓ’’န္တိ သာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ။ ယထာဝုတ္တနယေန သတုပ္ပာဒေန ဝာ အဝသေသာနံ သဒ္ဓာသမ္ပန္နကုလာနံ ဝာ သန္တိကာ လဒ္ဓံ သိဗ္ဗနရဇနကပ္ပဗိန္ဒုဒာနဝသေန နိဋ္ဌာပေတ္ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပရိဒဟေတိ နိဝာသေယ္ယ။

    Sāṭikanti vassikasāṭikaṃ. ‘‘Addhamāso seso’’ti idaṃ ‘‘gimhāna’’nti imināva yujjati. Tattha ‘‘vattabbe kāle’’ti ajjhāharitabbaṃ, āsāḷhimāsassa purimapakkheti attho. Katvāti ettha ‘‘laddha’’nti sāmatthiyā labbhati. Yathāvuttanayena satuppādena vā avasesānaṃ saddhāsampannakulānaṃ vā santikā laddhaṃ sibbanarajanakappabindudānavasena niṭṭhāpetvāti vuttaṃ hoti. Paridaheti nivāseyya.

    ၈၂၇-၈. ပိဋ္ဌိသမ္မတေ သမယေတိ ‘‘ကတ္တိကပုဏ္ဏမာသိယာ ပန ပစ္ဆိမပာဋိပဒဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဇေဋ္ဌမူလပုဏ္ဏမာ ဣမေ သတ္တ မာသာ ပိဋ္ဌိသမယော နာမာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၈) ဧဝံ ဒသ္သိတေသု သတ္တသု မာသေသု။ ဉာတကာညာတကာဒိနော သတုပ္ပာဒံ ကတ္ဝာတိ ယောဇနာ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပဝာရိတာပဝာရိတာနံ သင္ဂဟော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အညာတကအပ္ပဝာရိတဋ္ဌာနတော’’တိ။

    827-8.Piṭṭhisammate samayeti ‘‘kattikapuṇṇamāsiyā pana pacchimapāṭipadadivasato paṭṭhāya yāva jeṭṭhamūlapuṇṇamā ime satta māsā piṭṭhisamayo nāmā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.628) evaṃ dassitesu sattasu māsesu. Ñātakāññātakādino satuppādaṃ katvāti yojanā. Ādi-saddena pavāritāpavāritānaṃ saṅgaho. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘aññātakaappavāritaṭṭhānato’’ti.

    တေသုယေဝာတိ ဉာတကအညာတကပဝာရိတအပ္ပဝာရိတေသု။ ‘‘တထာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဟောတိ နိသ္သဂ္ဂိယာပတ္တီ’’တိ ဣဒံ ဒသ္သိတံ။ သာ အာပတ္တိ အညာတကအပ္ပဝာရိတေသု အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒေန ဟောတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဒေထ မေ ဝသ္သိကသာဋိကစီဝရ’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝိညတ္တိံ ကတ္ဝာ နိပ္ဖာဒေန္တသ္သ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒေန နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၈)။ ဉာတကပဝာရိတေသု တေန သိက္ခာပဒေန အနာပတ္တိ, ပိဋ္ဌိသမယတ္တာ ဣမိနာ အာပတ္တိ ဟောတိ။ အညာတကအပ္ပဝာရိတေသု စ ဝက္ခမာနနယေန ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋေန သဒ္ဓိံ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

    Tesuyevāti ñātakaaññātakapavāritaappavāritesu. ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘hoti nissaggiyāpattī’’ti idaṃ dassitaṃ. Sā āpatti aññātakaappavāritesu aññātakaviññattisikkhāpadena hoti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘detha me vassikasāṭikacīvara’ntiādinā nayena viññattiṃ katvā nipphādentassa aññātakaviññattisikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiya’’nti (pārā. aṭṭha. 2.628). Ñātakapavāritesu tena sikkhāpadena anāpatti, piṭṭhisamayattā iminā āpatti hoti. Aññātakaappavāritesu ca vakkhamānanayena vattabhedadukkaṭena saddhiṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ၈၂၉-၃၀. အညာတကာဒိနော ကတ္ဝာ ပန သတုပ္ပာဒန္တိ ယောဇနာ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန အပ္ပဝာရိတာနံ သင္ဂဟော။ ကုစ္ဆိသညိတေ သမယေတိ ယထာဝုတ္တပိဋ္ဌိသမယေ သတ္တမာသေ ဝိနာ ဣတရေ ပဉ္စ မာသာ ဝုတ္တာ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဇေဋ္ဌမူလပုဏ္ဏမာသိယာ ပန ပစ္ဆိမပာဋိပဒဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကတ္တိကပုဏ္ဏမာ ဣမေ ပဉ္စ မာသာ ကုစ္ဆိသမယော နာမာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၈)။ ဝတ္ထန္တိ ဝသ္သိကသာဋိကံ။ အဒိန္နပုဗ္ဗေသူတိ ယေဟိ ဝသ္သိကသာဋိကာ န ဒိန္နပုဗ္ဗာ, တေသု, ဣမိနာ ဝတ္တဘေဒသ္သ ကာရဏမာဟ။ ဣဟ ဝတ္တဘေဒော နာမ ‘‘ယေ မနုသ္သာ ပုဗ္ဗေ ဝသ္သိကသာဋိကစီဝရံ ဒေန္တီ’’တိအာဒိဝစနတော (ပာရာ. ၆၂၈) ဒိန္နပုဗ္ဗေသု ကာတဗ္ဗသ္သ သတုပ္ပာဒသ္သ အဒိန္နပုဗ္ဗေသု ကရဏံ။ ဗ္ယတိရေကတော ဒိန္နပုဗ္ဗေသု နတ္ထီတိ ဒီပိတံ ဟောတိ။

    829-30. Aññātakādino katvā pana satuppādanti yojanā. Ādi-saddena appavāritānaṃ saṅgaho. Kucchisaññite samayeti yathāvuttapiṭṭhisamaye sattamāse vinā itare pañca māsā vuttā. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘jeṭṭhamūlapuṇṇamāsiyā pana pacchimapāṭipadadivasato paṭṭhāya yāva kattikapuṇṇamā ime pañca māsā kucchisamayo nāmā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.628). Vatthanti vassikasāṭikaṃ. Adinnapubbesūti yehi vassikasāṭikā na dinnapubbā, tesu, iminā vattabhedassa kāraṇamāha. Iha vattabhedo nāma ‘‘ye manussā pubbe vassikasāṭikacīvaraṃ dentī’’tiādivacanato (pārā. 628) dinnapubbesu kātabbassa satuppādassa adinnapubbesu karaṇaṃ. Byatirekato dinnapubbesu natthīti dīpitaṃ hoti.

    တတ္ရာတိ အညာတကာဒိမ္ဟိ။ ‘‘နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ ဣမိနာ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒေန အာပတ္တိံ အာဟ။ ယထာဟ ကုစ္ဆိသမယစတုက္ကေ ‘‘ဝိညတ္တိမ္ပိ ကတ္ဝာ နိပ္ဖာဒေန္တသ္သ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒေန နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ။ အယံ ပာစိတ္တိယာပတ္တိ ပကတိယာ ဝသ္သိကသာဋိကဒာယကေသုပိ ဟောတီတိ ဣဒံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဣဒံ ပန ပကတိယာ ဝသ္သိကသာဋိကဒာယကေသုပိ ဟောတိယေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၈) ဝစနတော ဝိညာယတိ။

    Tatrāti aññātakādimhi. ‘‘Nissaggiya’’nti iminā aññātakaviññattisikkhāpadena āpattiṃ āha. Yathāha kucchisamayacatukke ‘‘viññattimpi katvā nipphādentassa aññātakaviññattisikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiya’’nti. Ayaṃ pācittiyāpatti pakatiyā vassikasāṭikadāyakesupi hotīti idaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘idaṃ pana pakatiyā vassikasāṭikadāyakesupi hotiyevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.628) vacanato viññāyati.

    ၈၃၁. ဩဝသ္သာပေတီတိ အာကာသတော ပတိတဥဒကေနေဝ ကာယံ တေမေတိ, ဣမိနာ ‘‘ဃဋာဒီဟိ ဩသိဉ္စိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒီပိတံ ဟောတိ။ ‘‘နိဗ္ဗကောသမ္ဗုနာ နဟာယိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဂဏ္ဌိပဒေသု ဝုတ္တံ။ သတိပိ စီဝရေတိ ဝသ္သိကသာဋိကာယ သတိယာပိ။ ‘‘ပရိယောသာနေ ဒုက္ကဋ’’န္တိ ဣမိနာ ဗိန္ဒုဂဏနာယာတိ ဒီပေတိ။ ဝိဝဋင္ဂဏေတိ ရုက္ခာဒိနာ ကေနစိ အနာဝဋဋ္ဌာနေ။

    831.Ovassāpetīti ākāsato patitaudakeneva kāyaṃ temeti, iminā ‘‘ghaṭādīhi osiñcituṃ vaṭṭatī’’ti dīpitaṃ hoti. ‘‘Nibbakosambunā nahāyituṃ vaṭṭatī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Satipi cīvareti vassikasāṭikāya satiyāpi. ‘‘Pariyosāne dukkaṭa’’nti iminā bindugaṇanāyāti dīpeti. Vivaṭaṅgaṇeti rukkhādinā kenaci anāvaṭaṭṭhāne.

    ၈၃၂. မာသသ္မိန္တိ ဂိမ္ဟာနံ ပစ္ဆိမမာသသ္မိံ။

    832.Māsasminti gimhānaṃ pacchimamāsasmiṃ.

    ၈၃၃. ‘‘အစ္ဆိန္နစီဝရသ္သာတိ ဧတံ ဝသ္သိကသာဋိကမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၃၀) အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ဝသ္သိကသာဋိကံ နိဝာသေတ္ဝာ နဟာယန္တသ္သ စောရုပဒ္ဒဝော အာပဒာ နာမ။ န္ဟာနကောဋ္ဌကန္တိ နဟာနတ္ထာယ ကတကောဋ္ဌကံ။ ‘‘ဝာပီ’’တိ ဣမိနာ ပောက္ခရဏိဇာတသ္သရာဒယော ဥပလက္ခိတာ။ န္ဟာယန္တသ္သာတိ နဂ္ဂော ဟုတ္ဝာ နဟာယန္တသ္သာတိ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ။ ‘‘အာကာသတော ပတိတဥဒကေနေဝာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၂၉) အဋ္ဌကထာယမေဝ ဝုတ္တံ။

    833. ‘‘Acchinnacīvarassāti etaṃ vassikasāṭikameva sandhāya vutta’’nti (pārā. aṭṭha. 2.630) aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Vassikasāṭikaṃ nivāsetvā nahāyantassa corupaddavo āpadā nāma. Nhānakoṭṭhakanti nahānatthāya katakoṭṭhakaṃ. ‘‘Vāpī’’ti iminā pokkharaṇijātassarādayo upalakkhitā. Nhāyantassāti naggo hutvā nahāyantassāti pakaraṇato labbhati. ‘‘Ākāsato patitaudakenevā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.629) aṭṭhakathāyameva vuttaṃ.

    ၈၃၄. က္ရိယန္တိ အကာလေ ပရိယေသနကရဏအဓိဋ္ဌာနနိဝာသနေဟိ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော ကိရိယံ။ ကာယေန စ ဝာစာယ စ ဝိညာပနာဒိံ ကရောန္တသ္သ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ ဟောတိ။

    834.Kriyanti akāle pariyesanakaraṇaadhiṭṭhānanivāsanehi āpajjitabbato kiriyaṃ. Kāyena ca vācāya ca viññāpanādiṃ karontassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ hoti.

    ဝသ္သိကသာဋိကကထာဝဏ္ဏနာ။

    Vassikasāṭikakathāvaṇṇanā.

    ၈၃၅. ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဘိက္ခုသ္သ သာမံ စီဝရံ ဒတ္ဝာ’’တိ (ပာရာ. ၆၃၂) ဝစနတော သာမန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ စ ဒတ္ဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘ဘိက္ခုသ္သ’’ဣတိ စ လဗ္ဘတိ။ စီဝရန္တိ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ။ ‘‘ကုပိတော အနတ္တမနော အစ္ဆိန္ဒေယ္ယာ’’တိ (ပာရာ. ၆၃၂) ဝစနတော အစ္ဆိန္ဒန္တသ္သာတိ ဧတ္ထ ‘‘ကုပိတသ္သ အနတ္တမနသ္သာ’’တိ သေသော, ကုပိတသ္သ အနတ္တမနသ္သ အစ္ဆိန္ဒန္တသ္သ ဝာ အစ္ဆိန္ဒာပေန္တသ္သ ဝာတိ အတ္ထော။ တန္တိ အတ္တနာ ဒိန္နစီဝရံ။ ‘‘သကသညာယာ’’တိ ဣမိနာ ပာရာဇိကာယ အဝတ္ထုဘာဝံ ဒီပေတိ။

    835. ‘‘Yo pana bhikkhu bhikkhussa sāmaṃ cīvaraṃ datvā’’ti (pārā. 632) vacanato sāmanti ettha ‘‘bhikkhū’’ti ca datvāti ettha ‘‘bhikkhussa’’iti ca labbhati. Cīvaranti channaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaraṃ vikappanupagaṃ pacchimaṃ. ‘‘Kupito anattamano acchindeyyā’’ti (pārā. 632) vacanato acchindantassāti ettha ‘‘kupitassa anattamanassā’’ti seso, kupitassa anattamanassa acchindantassa vā acchindāpentassa vāti attho. Tanti attanā dinnacīvaraṃ. ‘‘Sakasaññāyā’’ti iminā pārājikāya avatthubhāvaṃ dīpeti.

    ၈၃၆. တထာတိ ဧကာယေဝ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။

    836.Tathāti ekāyeva āpattīti dīpeti.

    ၈၃၇. ဝတ္ထာနန္တိ စီဝရာနံ။ အသ္သာတိ ဘိက္ခုသ္သ။

    837.Vatthānanti cīvarānaṃ. Assāti bhikkhussa.

    ၈၄၁. သင္ဃာဋိံ ဂဏ္ဟ, ဥတ္တရာသင္ဂံ ဂဏ္ဟာတိ ယောဇနာ။

    841. Saṅghāṭiṃ gaṇha, uttarāsaṅgaṃ gaṇhāti yojanā.

    ၈၄၂. ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမန္တိ ဧတ္ထ ‘‘စီဝရ’’န္တိ လဗ္ဘတိ။ အာယာမတော ဝဍ္ဎကိဟတ္ထံ တိရိယံ တထာ ဝိဒတ္ထိပ္ပမာဏံ ဝတ္ထခဏ္ဍံ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒတော ဝိကပ္ပနုပဂံ နာမ။ အညံ ကိဉ္စိ ပရိက္ခာရန္တိ ယောဇနာ, အန္တမသော သုစိမ္ပီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပရံ ပုဂ္ဂလံ။ ဆိန္ဒာပေန္တသ္သာတိ အစ္ဆိန္ဒာပေန္တသ္သ။ ကာရိတန္တသ္သ ဒ္ဝိကမ္မကတ္တာ ‘‘ပရ’’န္တိ စ ‘‘ပရိက္ခာရ’’န္တိ စ ကမ္မဒ္ဝယဂဟဏံ။ အညန္တိ ပရိက္ခာရဝိသေသနံ။ ဒုက္ကဋံ ဝတ္ထုဂဏနာယ, ဝစနဂဏနာယ စ။

    842.Vikappanupagaṃ pacchimanti ettha ‘‘cīvara’’nti labbhati. Āyāmato vaḍḍhakihatthaṃ tiriyaṃ tathā vidatthippamāṇaṃ vatthakhaṇḍaṃ heṭṭhimaparicchedato vikappanupagaṃ nāma. Aññaṃ kiñci parikkhāranti yojanā, antamaso sucimpīti vuttaṃ hoti. Paraṃ puggalaṃ. Chindāpentassāti acchindāpentassa. Kāritantassa dvikammakattā ‘‘para’’nti ca ‘‘parikkhāra’’nti ca kammadvayagahaṇaṃ. Aññanti parikkhāravisesanaṃ. Dukkaṭaṃ vatthugaṇanāya, vacanagaṇanāya ca.

    ၈၄၄. ဧဝန္တိ ယထာ အနုပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညိနော ဒုက္ကဋံ, ဧဝံ အနုပသမ္ပန္နေ။ပေ.။ ဝေမတိကသ္သာပိ ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ။ အစ္ဆိန္ဒန္တသ္သာတိ ဧတ္ထ ယထာဝုတ္တံ ‘‘အနုပသမ္ပန္နေ’’တိ ဣဒံ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမေန သာမိဝစနံ ကတ္ဝာ ‘‘ဒိန္န’’န္တိ အဇ္ဈာဟာရေန သဟ ယောဇေတဗ္ဗံ, ‘‘စီဝရ’’န္တိ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ, အနုပသမ္ပန္နသ္သ ဒိန္နံ စီဝရံ အစ္ဆိန္ဒန္တသ္သာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    844.Evanti yathā anupasampanne anupasampannasaññino dukkaṭaṃ, evaṃ anupasampanne…pe… vematikassāpi dukkaṭanti yojanā. Acchindantassāti ettha yathāvuttaṃ ‘‘anupasampanne’’ti idaṃ vibhattivipariṇāmena sāmivacanaṃ katvā ‘‘dinna’’nti ajjhāhārena saha yojetabbaṃ, ‘‘cīvara’’nti pakaraṇato labbhati, anupasampannassa dinnaṃ cīvaraṃ acchindantassāti vuttaṃ hoti.

    ၈၄၅. သော ဝာတိ ယသ္သ စီဝရံ ဒိန္နံ, သော ဧဝ ဝာ ဘိက္ခု။ တုဋ္ဌော ဝာ ဒုဋ္ဌော ဝာ သော ဒေတီတိ ယောဇနာ။ ဝိသ္သာသမေဝ ဝာတိ ဝိသ္သာသံ ကတ္ဝာ ဂဏ္ဟတောတိ ယောဇနာ။

    845.So vāti yassa cīvaraṃ dinnaṃ, so eva vā bhikkhu. Tuṭṭho vā duṭṭho vā so detīti yojanā. Vissāsameva vāti vissāsaṃ katvā gaṇhatoti yojanā.

    ၈၄၆. ဧတ္ထာတိ ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ။

    846.Etthāti imasmiṃ sikkhāpade.

    စီဝရစ္ဆိန္ဒနကထာဝဏ္ဏနာ။

    Cīvaracchindanakathāvaṇṇanā.

    ၈၄၇. ဝိညာပေတ္ဝာတိ ဝတ္ထဝာယာပနံ သန္ဓာယ ယာစိတ္ဝာ။ ဆဗ္ဗိဓံ သုတ္တန္တိ ပဒဘာဇနေ ‘‘ခောမံ ကပ္ပာသိကံ ကောသေယ္ယံ ကမ္ဗလံ သာဏံ ဘင္ဂ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၃၈) အာဂတံ ဆပ္ပကာရံ သုတ္တံ။ ကမ္ဗလန္တိ ဧဠကလောမသုတ္တံ။ သာနုလောမာနိ ဆပ္ပကာရသုတ္တာနိ ဟေဋ္ဌာ စီဝရဝိနိစ္ဆယေ ဝုတ္တာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ စီဝရတ္ထံ ဝတ္ထံ ‘‘စီဝရ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တန္တဝာယေဟီတိ ကပ္ပိယာကပ္ပိယေဟိ ပေသကာရေဟိ။ ပောတ္ထကေသု ‘‘ဝာယာပေတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပာဌော ဒိသ္သတိ, ‘‘သစေ’’တိ ဣမိနာ အယုဇ္ဇမာနတ္တာ သော အပာဌော။ ‘‘ဝာယာပေတိ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပာဌော ယုဇ္ဇတီတိ သစေ ဝာယာပေတီတိ ယောဇနာ, အတ္တနော အတ္ထာယ ယဒိ ဝာယာပေယ္ယာတိ အတ္ထော။

    847.Viññāpetvāti vatthavāyāpanaṃ sandhāya yācitvā. Chabbidhaṃ suttanti padabhājane ‘‘khomaṃ kappāsikaṃ koseyyaṃ kambalaṃ sāṇaṃ bhaṅga’’nti (pārā. 638) āgataṃ chappakāraṃ suttaṃ. Kambalanti eḷakalomasuttaṃ. Sānulomāni chappakārasuttāni heṭṭhā cīvaravinicchaye vuttānusārena veditabbāni. Cīvaratthaṃ vatthaṃ ‘‘cīvara’’nti vuttaṃ. Tantavāyehīti kappiyākappiyehi pesakārehi. Potthakesu ‘‘vāyāpetuṃ na vaṭṭatī’’ti pāṭho dissati, ‘‘sace’’ti iminā ayujjamānattā so apāṭho. ‘‘Vāyāpeti na vaṭṭatī’’ti pāṭho yujjatīti sace vāyāpetīti yojanā, attano atthāya yadi vāyāpeyyāti attho.

    ၈၄၈. တထာ အကပ္ပိယော။ ကီဒိသောတိ အာဟ ‘‘အညာတကာဒိကော’’တိ။ အညာတကာဒိကောတိ အညာတကော အာဒိ ယသ္သ သော အညာတကာဒိကော။ အာဒိ-သဒ္ဒေန အပ္ပဝာရိတော ဂဟိတော။ ယော ဘိက္ခု တန္တဝာယသ္သ အညာတကော, တေန အပ္ပဝာရိတော စ, တသ္သ အညာတကာဒိကော ဘိက္ခုနာ ဝိညတ္တော သော တန္တဝာယော အကပ္ပိယောတိ အတ္ထော။

    848.Tathā akappiyo. Kīdisoti āha ‘‘aññātakādiko’’ti. Aññātakādikoti aññātako ādi yassa so aññātakādiko. Ādi-saddena appavārito gahito. Yo bhikkhu tantavāyassa aññātako, tena appavārito ca, tassa aññātakādiko bhikkhunā viññatto so tantavāyo akappiyoti attho.

    ၈၄၉. အကပ္ပိယေနာတိ ဝိညာပိတေန။ ဝာယာပေန္တသ္သာတိ ဧတ္ထ ‘‘ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ပဋိလာဘေနာ’’တိ သေသော။ ယထာဟ ‘‘ဝာယာပေတိ, ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၃၈)။

    849.Akappiyenāti viññāpitena. Vāyāpentassāti ettha ‘‘payoge payoge dukkaṭaṃ, paṭilābhenā’’ti seso. Yathāha ‘‘vāyāpeti, payoge payoge dukkaṭaṃ. Paṭilābhena nissaggiya’’nti (pārā. 638).

    ၈၅၀. ကိတ္တကေ ဝီတေ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိဒတ္ထိမတ္တေ’’တိအာဒိ။ ဟတ္ထမတ္တေတိ ရတနမတ္တေ။ ပဒဘာဇနေ ‘‘ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ ဝုတ္တံ, ဣဓ ‘‘ဝီတေ နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ ကသ္မာ အာဟာတိ? အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တတ္တာ။ တတ္ထာပိ တထာ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ? တဒနန္တရံ အတ္တနော သန္တကတ္တာ ဝီတဝီတဋ္ဌာနံ ပဋိလဒ္ဓမေဝ ဟောတိ, ပဒဘာဇနေပိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယံ ဝုတ္တံ, တသ္မာ ယာဝ စီဝရံ ဝဍ္ဎတိ, တာဝ ဣမိနာ ပမာဏေန အာပတ္တိယော ဝဍ္ဎန္တိ။ ဖလကေပိ စာတိ ဧတ္ထ ဖလကံ နာမ တုရိဝီတဋ္ဌာနံ, ယတ္ထ သံဟရိတ္ဝာ ဌပေန္တိ။ ဖလကေ ဖလကေပိ စ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

    850. Kittake vīte nissaggiyaṃ hotīti āha ‘‘vidatthimatte’’tiādi. Hatthamatteti ratanamatte. Padabhājane ‘‘paṭilābhena nissaggiya’’nti vuttaṃ, idha ‘‘vīte nissaggiya’’nti kasmā āhāti? Aṭṭhakathāyaṃ vuttattā. Tatthāpi tathā kasmā vuttanti? Tadanantaraṃ attano santakattā vītavītaṭṭhānaṃ paṭiladdhameva hoti, padabhājanepi iminā adhippāyena paṭilābhena nissaggiyaṃ vuttaṃ, tasmā yāva cīvaraṃ vaḍḍhati, tāva iminā pamāṇena āpattiyo vaḍḍhanti. Phalakepi cāti ettha phalakaṃ nāma turivītaṭṭhānaṃ, yattha saṃharitvā ṭhapenti. Phalake phalakepi ca nissaggiyaṃ vuttanti yojanā.

    ၈၅၁. တေနေဝာတိ ဝိညတ္တတန္တဝာယေနေဝ။ ကပ္ပိယံ သုတ္တန္တိ အဝိညတ္တိယာ လဒ္ဓသုတ္တံ။ ကပ္ပိယေန တန္တဝာယေန အကပ္ပိယသုတ္တံ ဝာယာပေန္တသ္သ တထေဝ ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ။

    851.Tenevāti viññattatantavāyeneva. Kappiyaṃ suttanti aviññattiyā laddhasuttaṃ. Kappiyena tantavāyena akappiyasuttaṃ vāyāpentassa tatheva dukkaṭanti yojanā.

    ၈၅၂. ဧကန္တရိကတော ဝာ ကပ္ပိယာကပ္ပိယေဟေဝ သုတ္တေဟိ ဝီတေ ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ, အန္တရန္တရာ အကပ္ပိယသုတ္တာနံ ပသာရဏေန, ဝာယနေန စ ဒုက္ကဋံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဒီဃတော ဝာ တိရိယတော ဝာ ကပ္ပိယာကပ္ပိယေဟေဝ သုတ္တေဟိ ဝီတေ ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ, ဒီဃတော ကပ္ပိယသုတ္တံ ပသာရေတ္ဝာ တိရိယံ အကပ္ပိယသုတ္တေန ဝီတေ ဒုက္ကဋံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဝာဂ္ဂဟဏေန ဝုတ္တဝိပရိယာယတောပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဒီဃတော အကပ္ပိယသုတ္တံ ပသာရေတ္ဝာ တိရိယတော ကပ္ပိယသုတ္တေန ဝီတေတိ အယမေတ္ထ ဝိပရိယာယော။ ဝီတေတိ ဧတ္ထ ‘‘ဖလကေ ဖလကေ’’တိ အနုဝတ္တေတဗ္ဗံ။

    852. Ekantarikato vā kappiyākappiyeheva suttehi vīte dukkaṭanti yojanā, antarantarā akappiyasuttānaṃ pasāraṇena, vāyanena ca dukkaṭaṃ hotīti attho. Dīghato vā tiriyato vā kappiyākappiyeheva suttehi vīte dukkaṭanti yojanā, dīghato kappiyasuttaṃ pasāretvā tiriyaṃ akappiyasuttena vīte dukkaṭaṃ hotīti attho. Vāggahaṇena vuttavipariyāyatopi yojetabbaṃ. Dīghato akappiyasuttaṃ pasāretvā tiriyato kappiyasuttena vīteti ayamettha vipariyāyo. Vīteti ettha ‘‘phalake phalake’’ti anuvattetabbaṃ.

    ၈၅၃. ကပ္ပိယာကပ္ပိယေဟိ တန္တဝာယေဟိ ကပ္ပိယာကပ္ပိယသုတ္တံ မိသ္သေတ္ဝာ ကတေ ဝီတေ ဖလကေ ဖလကေ တသ္သ ဘိက္ခုသ္သ ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ။ ဝေတိ နိပာတမတ္တံ, အထ ဝာ ဝေ တသ္မိံ ကတေ ဝီတေတိ အတ္ထော။

    853. Kappiyākappiyehi tantavāyehi kappiyākappiyasuttaṃ missetvā kate vīte phalake phalake tassa bhikkhussa dukkaṭanti yojanā. Veti nipātamattaṃ, atha vā ve tasmiṃ kate vīteti attho.

    ၈၅၄-၅. တေ ကပ္ပိယာကပ္ပိယတန္တဝာယာ ပရိစ္ဆေဒံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဝာရေနေဝ အကပ္ပိယသုတ္တံ သစေ ဝိနန္တီတိ ယောဇနာ။ အကပ္ပိယေန တန္တဝာယေန ဝီတေ။ ဆန္ဒာနုရက္ခနတ္ထံ ‘‘ဝိတေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပမာဏသ္မိန္တိ ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမပ္ပမာဏသ္မိံ။ တဒူနေတိ တတော ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမပ္ပမာဏတော ဦနေ။ ဣတရေနာတိ ကပ္ပိယတန္တဝာယေန။ ဥဘယတ္ထာတိ ပမာဏသ္မိံ, တဒူနေ စ ဒုက္ကဋံ ဧဝာတိ ယောဇနာ။

    854-5.Te kappiyākappiyatantavāyā paricchedaṃ dassetvā vāreneva akappiyasuttaṃ sace vinantīti yojanā. Akappiyena tantavāyena vīte. Chandānurakkhanatthaṃ ‘‘vite’’ti vuttaṃ. Pamāṇasminti vikappanupagapacchimappamāṇasmiṃ. Tadūneti tato vikappanupagapacchimappamāṇato ūne. Itarenāti kappiyatantavāyena. Ubhayatthāti pamāṇasmiṃ, tadūne ca dukkaṭaṃ evāti yojanā.

    ၈၅၆. သစေ ကပ္ပိယာကပ္ပိယတန္တဝာယာ ဒ္ဝေပိ ဝေမံ ဥဘယကောဋိယာ ဂဟေတ္ဝာ ဧကတောဝ ဝိနန္တိ ဝာတိ ယောဇနာ။ တိရိယံ သုတ္တံ ပဝေသေတ္ဝာ ယေန အာကောဋေန္တော ဃနဘာဝံ သမ္ပာဒေန္တိ, တံ ဝေမံ ဝုစ္စတိ။

    856. Sace kappiyākappiyatantavāyā dvepi vemaṃ ubhayakoṭiyā gahetvā ekatova vinanti vāti yojanā. Tiriyaṃ suttaṃ pavesetvā yena ākoṭento ghanabhāvaṃ sampādenti, taṃ vemaṃ vuccati.

    ၈၅၇. သဗ္ဗတ္ထ ဘေဒေတိ ကပ္ပိယာကပ္ပိယသုတ္တတန္တဝာယေဟိ ကတေ ပမာဏတဒူနဧကန္တရိကဒီဃတိရိယပ္ပကာရေ သဗ္ဗတ္ထ ဝာရဘေဒေ။ အာပတ္တိဘေဒောတိ အကပ္ပိယသုတ္တေဟိ အာယာမဝိတ္ထာရတော အကပ္ပိယတန္တဝာယေန ဝီတပ္ပဒေသေ ပမာဏယုတ္တေ ပာစိတ္တိယံ, ဣတရတ္ရ ဒုက္ကဋန္တိ ဘေဒော။

    857.Sabbattha bhedeti kappiyākappiyasuttatantavāyehi kate pamāṇatadūnaekantarikadīghatiriyappakāre sabbattha vārabhede. Āpattibhedoti akappiyasuttehi āyāmavitthārato akappiyatantavāyena vītappadese pamāṇayutte pācittiyaṃ, itaratra dukkaṭanti bhedo.

    ၈၅၈. ကပ္ပိယော တန္တဝာယော နာမ ဉာတကော ဝာ ပဝာရိတော ဝာ ကပ္ပိယမူလေန ပယောဇိတော ဝာ။

    858.Kappiyo tantavāyo nāma ñātako vā pavārito vā kappiyamūlena payojito vā.

    ၈၅၉. ‘‘အနာပတ္တိ စီဝရံ သိဗ္ဗေတုံ, အာယောဂေ, ကာယဗန္ဓနေ, အံသဗဒ္ဓကေ, ပတ္တတ္ထဝိကာယ, ပရိသ္သာဝနေ, ဉာတကာနံ, ပဝာရိတာနံ, အညသ္သတ္ထာယ, အတ္တနော ဓနေနာ’’တိအာဒိကံ (ပာရာ. ၆၄၀) အနာပတ္တိဝာရံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘အနာပတ္တီ’’တိအာဒိ။ ဣဓ နိဒ္ဒိဋ္ဌောဝ လက္ခဏေန အနိဒ္ဒိဋ္ဌမ္ပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စီဝရံ သိဗ္ဗေတုံ သုတ္တံ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ။ ဓနံ နာမ တဏ္ဍုလာဒိ ကပ္ပိယဝတ္ထု။ ‘‘ပရိသ္သာဝနေ’’တိအာဒီသု နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မံ, ပရိသ္သာဝနာဒိနိမိတ္တံ သုတ္တဉ္စ တန္တဝာယေ စ ဝိညာပေန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    859. ‘‘Anāpatti cīvaraṃ sibbetuṃ, āyoge, kāyabandhane, aṃsabaddhake, pattatthavikāya, parissāvane, ñātakānaṃ, pavāritānaṃ, aññassatthāya, attano dhanenā’’tiādikaṃ (pārā. 640) anāpattivāraṃ dassetumāha ‘‘anāpattī’’tiādi. Idha niddiṭṭhova lakkhaṇena aniddiṭṭhampi veditabbaṃ. Ettha cīvaraṃ sibbetuṃ suttaṃ viññāpentassa anāpattīti yojanā. Dhanaṃ nāma taṇḍulādi kappiyavatthu. ‘‘Parissāvane’’tiādīsu nimittatthe bhummaṃ, parissāvanādinimittaṃ suttañca tantavāye ca viññāpentassa anāpattīti vuttaṃ hoti.

    သုတ္တဝိညတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ။

    Suttaviññattikathāvaṇṇanā.

    ၈၆၀. အပ္ပဝာရိတညာတီနန္တိ အပ္ပဝာရိတာနံ အညာတီနံ, ‘‘ကီဒိသေန တေ ဘန္တေ စီဝရေန အတ္ထော, ကီဒိသံ တေ စီဝရံ ဝာယာပေမီ’’တိ (ပာရာ. ၆၄၃) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တနယေန အပ္ပဝာရိတာနံ အညာတီနန္တိ အတ္ထော။ သမေစ္စာတိ ဥပဂန္တ္ဝာ။ ဝိကပ္ပန္တိ ဝိသိဋ္ဌံ ကပ္ပံ အဓိကဝိဓာနံ။ အာပဇ္ဇတီတိ ကရောတိ, ‘‘ဣဒံ ခော အာဝုသော စီဝရံ မံ ဥဒ္ဒိသ္သ ဝိယ္ယတိ, အာယတဉ္စ ကရောထ, ဝိတ္ထတဉ္စ အပ္ပိတဉ္စ သုဝီတဉ္စ သုပ္ပဝာယိတဉ္စ သုဝိလေခိတဉ္စ သုဝိတစ္ဆိတဉ္စ ကရောထာ’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၆၄၂) နယေန ဒာယကာနံ အဓိပ္ပာယတော အဓိကတရအာယတာဒိကရဏတ္ထံ ဝိဓာနံ ကရောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    860.Appavāritaññātīnanti appavāritānaṃ aññātīnaṃ, ‘‘kīdisena te bhante cīvarena attho, kīdisaṃ te cīvaraṃ vāyāpemī’’ti (pārā. 643) padabhājane vuttanayena appavāritānaṃ aññātīnanti attho. Sameccāti upagantvā. Vikappanti visiṭṭhaṃ kappaṃ adhikavidhānaṃ. Āpajjatīti karoti, ‘‘idaṃ kho āvuso cīvaraṃ maṃ uddissa viyyati, āyatañca karotha, vitthatañca appitañca suvītañca suppavāyitañca suvilekhitañca suvitacchitañca karothā’’tiādinā (pārā. 642) nayena dāyakānaṃ adhippāyato adhikataraāyatādikaraṇatthaṃ vidhānaṃ karotīti vuttaṃ hoti.

    တတ္ထ အာယတန္တိ ဒီဃံ။ ဝိတ္ထတန္တိ ပုထုလံ။ အပ္ပိတန္တိ ဃနံ။ သုဝီတန္တိ သုဋ္ဌု ဝီတံ သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု သမံ ကတ္ဝာ ဝီတံ။ သုပ္ပဝာယိတန္တိ သုဋ္ဌု ပဝာယိတံ သဗ္ဗဋ္ဌာနေ သမံ ကတ္ဝာ တန္တေ ပသာရိတံ။ သုဝိလေခိတန္တိ လေခနိယာ သုဋ္ဌု ဝိလိခိတံ။ သုဝိတစ္ဆိတန္တိ ကောစ္ဆေန သုဋ္ဌု ဝိတစ္ဆိတံ, သုဝိနိဒ္ဓောတန္တိ အတ္ထော။

    Tattha āyatanti dīghaṃ. Vitthatanti puthulaṃ. Appitanti ghanaṃ. Suvītanti suṭṭhu vītaṃ sabbaṭṭhānesu samaṃ katvā vītaṃ. Suppavāyitanti suṭṭhu pavāyitaṃ sabbaṭṭhāne samaṃ katvā tante pasāritaṃ. Suvilekhitanti lekhaniyā suṭṭhu vilikhitaṃ. Suvitacchitanti kocchena suṭṭhu vitacchitaṃ, suviniddhotanti attho.

    ၈၆၁. သုတ္တဝဍ္ဎနပ္ပကာရံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ဒီဃာယတပ္ပိတတ္ထာယာ’’တိ။ တေန စ ပဒဘာဇနေ ‘‘တသ္သ ဝစနေန အာယတံ ဝာ ဝိတ္ထတံ ဝာ အပ္ပိတံ ဝာ ကရောတိ, ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. ၆၄၃) ဧတံ အာယတာဒိတ္တယမေဝ ဝုတ္တံ။ သုတ္တဝဍ္ဎနကေ ကတေတိ ဧတ္ထ အနန္တရံ ဝတ္တဗ္ဗေန ‘‘ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ ပဋိလာဘေနာ’’တိ ပာဌသေသေန သဟ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ, ဒာယကေဟိ တုလယိတ္ဝာ ဒိန္နပ္ပမာဏတော သုတ္တံ ဝဍ္ဎိတုံ တေန ကတေန သဗ္ဗေနာပိ ပယောဂေန ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋဉ္စ ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယဉ္စ ဟောတီတိ အတ္ထော။

    861. Suttavaḍḍhanappakāraṃ dassetumāha ‘‘dīghāyatappitatthāyā’’ti. Tena ca padabhājane ‘‘tassa vacanena āyataṃ vā vitthataṃ vā appitaṃ vā karoti, payoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hotī’’ti (pārā. 643) etaṃ āyatādittayameva vuttaṃ. Suttavaḍḍhanake kateti ettha anantaraṃ vattabbena ‘‘payoge dukkaṭaṃ paṭilābhenā’’ti pāṭhasesena saha yojanā kātabbā, dāyakehi tulayitvā dinnappamāṇato suttaṃ vaḍḍhituṃ tena katena sabbenāpi payogena bhikkhuno dukkaṭañca paṭilābhena nissaggiyapācittiyañca hotīti attho.

    ၈၆၂. ဉာတကာဒီနံ တန္တဝာယေသု စီဝရေ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇန္တသ္သ အနာပတ္တိံ ဝိနိဒ္ဒိသေတိ ယောဇနာ။ အတ္တနော ဓနေနာတိ ဧတ္ထ ‘‘ပယောဇိတေသူ’’တိ သေသော, တန္တဝာယေသူတိ ဧတသ္သ ဝိသေသနံ။ အတ္တနော ဓနေန ပယောဇိတေသု တန္တဝာယေသု စီဝရေ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇန္တသ္သ အနာပတ္တိံ ဝိနိဒ္ဒိသေတိ ယောဇနာ, အတ္တနော သန္တကံ ကပ္ပိယဝတ္ထုံ ဂဟေတ္ဝာ ဝိနန္တေသု ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇန္တသ္သာတိ အတ္ထော။ အညသ္သတ္ထာယ ဝိနန္တေသု ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇန္တသ္သာတိ သဟ ပာဌသေသေန ယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

    862. Ñātakādīnaṃ tantavāyesu cīvare vikappaṃ āpajjantassa anāpattiṃ viniddiseti yojanā. Attano dhanenāti ettha ‘‘payojitesū’’ti seso, tantavāyesūti etassa visesanaṃ. Attano dhanena payojitesu tantavāyesu cīvare vikappaṃ āpajjantassa anāpattiṃ viniddiseti yojanā, attano santakaṃ kappiyavatthuṃ gahetvā vinantesu vikappaṃ āpajjantassāti attho. Aññassatthāya vinantesu vikappaṃ āpajjantassāti saha pāṭhasesena yojanā daṭṭhabbā.

    ၈၆၃. မဟဂ္ဃံ ကတ္တုကာမိနော တန္တဝာယေဟိ အပ္ပဂ္ဃံ ဝာယာပေန္တသ္သ အနာပတ္တိံ ဝိနိဒ္ဒိသေတိ ယောဇနာ။

    863. Mahagghaṃ kattukāmino tantavāyehi appagghaṃ vāyāpentassa anāpattiṃ viniddiseti yojanā.

    ပေသကာရကထာဝဏ္ဏနာ။

    Pesakārakathāvaṇṇanā.

    ၈၆၄. ဝသ္သံဝုတ္ထေ ဘိက္ခူ ဥဒ္ဒိသ္သာတိ ပုရိမိကာယ ဝသ္သူပဂတေ ဘိက္ခူ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ။ ပဝာရဏာယ ပုဗ္ဗေဝ ယံ စီဝရံ ဒီယတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဒသာဟာနာဂတံ ကတ္တိကတေမာသိကပုဏ္ဏမ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၄၈) ပာဠိယံ ဝုတ္တံ မဟာပဝာရဏာဥပောသထဒိဝသသ္သ ပုရေတရမေဝ ပုဗ္ဗကတ္တိကမာသသ္သ ဇုဏ္ဟပက္ခပဉ္စမိယံ ယံ စီဝရံ ‘‘အစ္စေကစီဝရံ နာမ သေနာယ ဝာ ဂန္တုကာမော ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၆၄၉) ပဒဘာဇနာဂတေသု ဂမိကဂိလာနဂဗ္ဘိနိအဘိနဝုပ္ပန္နသဒ္ဓာဒီသု အညတရေန ဒူတံ ပေသေတ္ဝာ ဝာ အတ္တနာ ဝာ အာဂန္တ္ဝာ ‘‘ဝသ္သာဝာသိကံ ဒမ္မီ’’တိ ဝတ္ဝာ ဒိယ္ယတီတိ။ တံ ဟောတစ္စေကစီဝရန္တိ တံ အစ္စာယိကစီဝရံ နာမ ဟောတိ။

    864.Vassaṃvutthe bhikkhū uddissāti purimikāya vassūpagate bhikkhū uddisitvā. Pavāraṇāya pubbeva yaṃ cīvaraṃ dīyatīti sambandho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘dasāhānāgataṃ kattikatemāsikapuṇṇama’’nti (pārā. 648) pāḷiyaṃ vuttaṃ mahāpavāraṇāuposathadivasassa puretarameva pubbakattikamāsassa juṇhapakkhapañcamiyaṃ yaṃ cīvaraṃ ‘‘accekacīvaraṃ nāma senāya vā gantukāmo hotī’’tiādinā (pārā. 649) padabhājanāgatesu gamikagilānagabbhiniabhinavuppannasaddhādīsu aññatarena dūtaṃ pesetvā vā attanā vā āgantvā ‘‘vassāvāsikaṃ dammī’’ti vatvā diyyatīti. Taṃ hotaccekacīvaranti taṃ accāyikacīvaraṃ nāma hoti.

    ၈၆၅. ပုရေ ပဝာရဏာယေဝာတိ မဟာပဝာရဏာယ ပုရေတရမေဝ ပဉ္စမိတော ပဋ္ဌာယ ယသ္မိံ ကိသ္မိဉ္စိ ဒိဝသေ။ ဘာဇေတ္ဝာ ယဒိ ဂယ္ဟတီတိ ဧတ္ထ ‘‘ယေနာ’’တိ စ န ကာတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ‘‘တေနာ’’တိ စ ကရောတိ စေတိ ဧတ္ထ ‘‘သော ဝသ္သစ္ဆေဒ’’န္တိ စ သာမတ္ထိယာ လဗ္ဘတိ။ ဘာဇေတ္ဝာ ယဒိ ယေန ဂယ္ဟတိ, တေန ဝသ္သစ္ဆေဒော န ကာတဗ္ဗော။ သော ဝသ္သစ္ဆေဒံ ကရောတိ စေ, တံ ဘာဇေတ္ဝာ ဂဟိတစီဝရံ သင္ဃိကံ ဟောတီတိ ယောဇနာ, ဆိန္နဝသ္သေန တံ စီဝရံ သင္ဃသ္သေဝ ဒာတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    865.Pure pavāraṇāyevāti mahāpavāraṇāya puretarameva pañcamito paṭṭhāya yasmiṃ kismiñci divase. Bhājetvā yadi gayhatīti ettha ‘‘yenā’’ti ca na kātabboti ettha ‘‘tenā’’ti ca karoti ceti ettha ‘‘so vassaccheda’’nti ca sāmatthiyā labbhati. Bhājetvā yadi yena gayhati, tena vassacchedo na kātabbo. So vassacchedaṃ karoti ce, taṃ bhājetvā gahitacīvaraṃ saṅghikaṃ hotīti yojanā, chinnavassena taṃ cīvaraṃ saṅghasseva dātabbanti vuttaṃ hoti.

    ၈၆၆. ‘‘အန္တောသမယမေဝာ’’တိ ဣဒံ ‘‘အဓိဋ္ဌေတီ’’တိအာဒီဟိ ပဒေဟိ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ပဒဘာဇနေ ‘‘စီဝရကာလသမယော နာမ အနတ္ထတေ ကထိနေ ဝသ္သာနသ္သ ပစ္ဆိမော မာသော, အတ္ထတေ ကထိနေ ပဉ္စမာသာ’’တိ ဝုတ္တသမယဗ္ဘန္တရေယေဝ တံ အစ္စေကစီဝရံ။

    866.‘‘Antosamayamevā’’ti idaṃ ‘‘adhiṭṭhetī’’tiādīhi padehi paccekaṃ yojetabbaṃ. Padabhājane ‘‘cīvarakālasamayo nāma anatthate kathine vassānassa pacchimo māso, atthate kathine pañcamāsā’’ti vuttasamayabbhantareyeva taṃ accekacīvaraṃ.

    ၈၆၇. ကထိနေ တု အနတ္ထတေတိ ယသ္မိံ ကထိနံ အနတ္ထတံ, တသ္မိံ ဝိဟာရေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တု-သဒ္ဒော ဝိသေသတ္ထဇောတကော။ အနဓိဋ္ဌာယ အဝိကပ္ပေတ္ဝာ ပရိဟရီယတိ ဧတ္ထ အစ္စေကစီဝရန္တိ ပရိဟာရော, မာသော, ဧကော စ သော မာသော စာတိ ဧကမာသော, ပုဗ္ဗကတ္တိကမာသသ္သ ပာဋိပဒဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အပရကတ္တိကမာသသ္သ ပုဏ္ဏမီ, အယံ စီဝရကာလသမယောတိ ဝုတ္တော မာသော။ ဒသန္နံ အဟာနံ သမာဟာရော ဒသာဟံ, တံ ပရမံ အဓိကံ ဧတသ္သာတိ ဒသာဟပရမော, မာသော။ ‘‘ဒသာဟာနာဂတံ ကတ္တိကတေမာသိကပုဏ္ဏမ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၄၈) ပာဠိယံ ဝုတ္တပုဗ္ဗကတ္တိကပုဏ္ဏမိပရိယန္တဒသာဟာဓိကောတိ အတ္ထော။ ကထိနေ အနတ္ထတေ တု ဒသာဟပရမော ဧကမာသောဝ တသ္သ အစ္စာယိကဝတ္ထသ္သ ပရိဟာရော မတောတိ ယောဇနာ။

    867.Kathine tu anatthateti yasmiṃ kathinaṃ anatthataṃ, tasmiṃ vihāreti vuttaṃ hoti. Tu-saddo visesatthajotako. Anadhiṭṭhāya avikappetvā pariharīyati ettha accekacīvaranti parihāro, māso, eko ca so māso cāti ekamāso, pubbakattikamāsassa pāṭipadadivasato paṭṭhāya yāva aparakattikamāsassa puṇṇamī, ayaṃ cīvarakālasamayoti vutto māso. Dasannaṃ ahānaṃ samāhāro dasāhaṃ, taṃ paramaṃ adhikaṃ etassāti dasāhaparamo, māso. ‘‘Dasāhānāgataṃ kattikatemāsikapuṇṇama’’nti (pārā. 648) pāḷiyaṃ vuttapubbakattikapuṇṇamipariyantadasāhādhikoti attho. Kathine anatthate tu dasāhaparamo ekamāsova tassa accāyikavatthassa parihāro matoti yojanā.

    ၈၆၈. အတ္ထတေ ကထိနေတိ ကထိနတ္ထတဝိဟာရေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တသ္သ အစ္စာယိကဝတ္ထသ္သာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒသာဟပရမာ ပဉ္စ မာသာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနတ္ထတကထိနေ ဝိဟာရေ ယထာဝုတ္တစီဝရကာလသမယသင္ခာတဝသ္သာနာဝသာနမာသော စ ကထိနုဒ္ဓာရဒိဝသသင္ခာတပစ္ဆိမကတ္တိကကာဠပက္ခပာဋိပဒတော ယာဝ ဖဂ္ဂုနမာသပုဏ္ဏမီ, တာဝ ဟေမန္တာ စတ္တာရော မာသာ စာတိ ပဉ္စ မာသာ။ ပကာသိတာတိ ‘‘အနတ္ထတေ ကထိနေ ဝသ္သာနသ္သ ပစ္ဆိမော မာသော, အတ္ထတေ ကထိနေ ပဉ္စ မာသာ’’တိ (ပာရာ. ၆၄၉) ဒီပိတာ။ ဒသာဟပရမာတိ ဝုတ္တတ္ထောယေဝ။ အတ္ထတေ ကထိနေ ဒသာဟပရမာ ပဉ္စ မာသာ တသ္သ အစ္စာယိကဝတ္ထသ္သ ပရိဟာရော ကာလောတိ မုနိန္ဒေန ပကာသိတာတိ ယောဇနာ။

    868.Atthate kathineti kathinatthatavihāreti vuttaṃ hoti. Tassa accāyikavatthassāti sambandho. Dasāhaparamā pañca māsāti sambandho. Anatthatakathine vihāre yathāvuttacīvarakālasamayasaṅkhātavassānāvasānamāso ca kathinuddhāradivasasaṅkhātapacchimakattikakāḷapakkhapāṭipadato yāva phaggunamāsapuṇṇamī, tāva hemantā cattāro māsā cāti pañca māsā. Pakāsitāti ‘‘anatthate kathine vassānassa pacchimo māso, atthate kathine pañca māsā’’ti (pārā. 649) dīpitā. Dasāhaparamāti vuttatthoyeva. Atthate kathine dasāhaparamā pañca māsā tassa accāyikavatthassa parihāro kāloti munindena pakāsitāti yojanā.

    အယမုဘယတ္ထ ဝုတ္တာ ဒသာဟပရမတာ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အနတ္ထတေ ကထိနေ ဧကာဒသဒိဝသာဓိကော မာသော, အတ္ထတေ ကထိနေ ဧကာဒသဒိဝသာဓိကာ ပဉ္စ မာသာ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၀) ဝုတ္တပာဌေန ယထာ န ဝိရုဇ္ဈတိ, တထာ ဝိစာရေတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္ဟိ ပာဌေ သတိ န ဝိရုဇ္ဈတိ –

    Ayamubhayattha vuttā dasāhaparamatā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘anatthate kathine ekādasadivasādhiko māso, atthate kathine ekādasadivasādhikā pañca māsā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.650) vuttapāṭhena yathā na virujjhati, tathā vicāretvā gahetabbā. Evañhi pāṭhe sati na virujjhati –

    ‘‘တသ္သစ္စာယိကဝတ္ထသ္သ ၊ ကထိနေ တု အနတ္ထတေ။

    ‘‘Tassaccāyikavatthassa , kathine tu anatthate;

    ပရိဟာရေကမာသေကာ-ဒသာဟပရမော မတော။

    Parihārekamāsekā-dasāhaparamo mato.

    အတ္ထတေ ကထိနေ တသ္သ၊ ပဉ္စ မာသာ ပကာသိတာ။

    Atthate kathine tassa, pañca māsā pakāsitā;

    ပရိဟာရော ဒိနေနေကာ-ဒသာဟပရမာ ပနာ’’တိ။

    Parihāro dinenekā-dasāhaparamā panā’’ti.

    ၈၆၉. ပဌမေန ကထိနေနာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အက္ရိယံ အစိတ္တ’’န္တိ ပဒစ္ဆေဒော။ အက္ရိယန္တိ အန္တောသမယေ အဓိဋ္ဌာနာဒိအကရဏံ။

    869. Paṭhamena kathinenāti yojanā. ‘‘Akriyaṃ acitta’’nti padacchedo. Akriyanti antosamaye adhiṭṭhānādiakaraṇaṃ.

    အစ္စေကစီဝရကထာဝဏ္ဏနာ။

    Accekacīvarakathāvaṇṇanā.

    ၈၇၀-၁. ဘိက္ခူတိ သာသင္ကသမ္မတေ သပ္ပဋိဘယေ အာရညကသေနာသနေ ဝသန္တံ ဘိက္ခုမာဟ။ ယထာဟ ‘‘ယာနိ ခော ပန တာနိ အာရညကာနိ သေနာသနာနိ သာသင္ကသမ္မတာနိ သပ္ပဋိဘယာနိ, တထာရူပေသု ဘိက္ခု သေနာသနေသု ဝိဟရန္တော’’တိ (ပာရာ. ၆၅၃)။ ပုဗ္ဗကတ္တိကပုဏ္ဏမံ ဝသိတ္ဝာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုဗ္ဗကတ္တိကပုဏ္ဏမာ နာမ အသ္သယုဇမာသသ္သ ဇုဏ္ဟပက္ခပန္နရသီ, ဧတ္ထ ပန သဟစရိယနယေန တဒုပလက္ခိတာ ပုရိမိကာ တယော ဝသ္သာနမာသာ ဝုစ္စန္တိ။ ပုဏ္ဏမန္တိ ဧတ္ထ ဝာသကိရိယာယ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ ပုရိမိကာယ ဝသ္သံ ဥပဂန္တ္ဝာ အစ္ဆိန္နဝသ္သော ဟုတ္ဝာ တယော မာသေ ဝသိတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ယသ္မာ ပန ယော ဝသ္သံ ဥပဂန္တ္ဝာ ယာဝ ပဌမကတ္တိကပုဏ္ဏမံ ဝသတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၃-၆၅၄)။

    870-1.Bhikkhūti sāsaṅkasammate sappaṭibhaye āraññakasenāsane vasantaṃ bhikkhumāha. Yathāha ‘‘yāni kho pana tāni āraññakāni senāsanāni sāsaṅkasammatāni sappaṭibhayāni, tathārūpesu bhikkhu senāsanesu viharanto’’ti (pārā. 653). Pubbakattikapuṇṇamaṃ vasitvāti sambandho. Pubbakattikapuṇṇamā nāma assayujamāsassa juṇhapakkhapannarasī, ettha pana sahacariyanayena tadupalakkhitā purimikā tayo vassānamāsā vuccanti. Puṇṇamanti ettha vāsakiriyāya accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Purimikāya vassaṃ upagantvā acchinnavasso hutvā tayo māse vasitvāti attho. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yasmā pana yo vassaṃ upagantvā yāva paṭhamakattikapuṇṇamaṃ vasatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.653-654).

    ‘‘စီဝရ’’န္တိ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရံ ဝုစ္စတိ။ ဂာမေ ဌပေတ္ဝာတိ သမ္ဗန္ဓော, ဧတ္ထ ‘‘ကတ္တိကပုဏ္ဏမ’’န္တိ စ ‘‘အာကင္ခမာနော’’တိ စ သေသော, အပရကတ္တိကမာသေ ကတ္တိကစောရဘယေန စီဝရံ ပဋိသာမေတုကာမော ဘိက္ခု အာရညကသေနာသနသ္သ သာမန္တာ ဂောစရဂာမေ နိက္ခိပိတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ယထာဟ ‘‘ဥပဝသ္သံ ခော ပန ကတ္တိကပုဏ္ဏမံ။ပေ.။ အာကင္ခမာနော တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ အန္တရဃရေ နိက္ခိပေယ္ယာ’’တိ (ပာရာ. ၆၅၃)။

    ‘‘Cīvara’’nti tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ vuccati. Gāme ṭhapetvāti sambandho, ettha ‘‘kattikapuṇṇama’’nti ca ‘‘ākaṅkhamāno’’ti ca seso, aparakattikamāse kattikacorabhayena cīvaraṃ paṭisāmetukāmo bhikkhu āraññakasenāsanassa sāmantā gocaragāme nikkhipitvāti attho. Yathāha ‘‘upavassaṃ kho pana kattikapuṇṇamaṃ…pe… ākaṅkhamāno tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaraṃ antaraghare nikkhipeyyā’’ti (pārā. 653).

    ‘‘သမန္တာ ဂောစရဂာမေ’’တိ ဣဒံ ‘‘အန္တရဃရေ နိက္ခိပေယ္ယာတိ သမန္တာ ဂောစရဂာမေ နိက္ခိပေယ္ယာ’’တိ (ပာရာ. ၆၅၄) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တတ္တာ ဝုတ္တံ။ ‘‘အပရကတ္တိကမာသေ’’တိ စ ‘‘ကတ္တိကပုဏ္ဏမန္တိ ကတ္တိကစာတုမာသိနီ ဝုစ္စတီ’’တိ (ပာရာ. ၆၅၄) ပဒဘာဇနိယဝသေန ဝုတ္တံ။ ဣဓာပိ ဟိ ‘‘ကတ္တိကပုဏ္ဏမ’’န္တိ အပရကတ္တိကဇုဏ္ဟပက္ခပန္နရသိယာ ဝုစ္စမာနာယာပိ သဟစရိယနယေန တံသဟစရိတော စတုတ္ထော မာသော ဝုတ္တော။

    ‘‘Samantā gocaragāme’’ti idaṃ ‘‘antaraghare nikkhipeyyāti samantā gocaragāme nikkhipeyyā’’ti (pārā. 654) padabhājane vuttattā vuttaṃ. ‘‘Aparakattikamāse’’ti ca ‘‘kattikapuṇṇamanti kattikacātumāsinī vuccatī’’ti (pārā. 654) padabhājaniyavasena vuttaṃ. Idhāpi hi ‘‘kattikapuṇṇama’’nti aparakattikajuṇhapakkhapannarasiyā vuccamānāyāpi sahacariyanayena taṃsahacarito catuttho māso vutto.

    ဧတ္တာဝတာ ပုရိမိကာယ ဝသ္သံ ဥပဂန္တ္ဝာ မဟာပဝာရဏာယ ပဝာရေတ္ဝာ ဝုတ္တလက္ခဏေ အာရညကသေနာသနေ ဝသန္တသ္သ အာရညကသ္သ ဘိက္ခုနော ပစ္ဆိမကတ္တိကမာသေ ကတ္တိကစောရဘယေ သတိ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရံ ဂောစရဂာမေ ဌပေတ္ဝာ အာရညကင္ဂံ ပူရယတော စီဝရေန ဝိပ္ပဝာသော တသ္မိံ မာသေ န ဟောတီတိ အနုညာတဘာဝော ဒီပိတော။ တဒေဝ ပကာသေတုံ နိက္ခေပောပာယသန္ဒသ္သနမုခေန ဝက္ခတိ ‘‘ကတ္တိကေယေဝ မာသသ္မိံ။ပေ.။ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။

    Ettāvatā purimikāya vassaṃ upagantvā mahāpavāraṇāya pavāretvā vuttalakkhaṇe āraññakasenāsane vasantassa āraññakassa bhikkhuno pacchimakattikamāse kattikacorabhaye sati tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ gocaragāme ṭhapetvā āraññakaṅgaṃ pūrayato cīvarena vippavāso tasmiṃ māse na hotīti anuññātabhāvo dīpito. Tadeva pakāsetuṃ nikkhepopāyasandassanamukhena vakkhati ‘‘kattikeyeva māsasmiṃ…pe… vaṭṭatī’’ti.

    ဣဒာနိ အသ္မိံယေဝ မာသေ တတော အညတ္ထ တသ္သ ဘိက္ခုနော ကေနစိ ကရဏီယေန ဂစ္ဆတော ဂာမေ ဌပိတေန တေန စီဝရေန ဝိပ္ပဝသတော နိဒ္ဒောသဘာဝံ အနုဇာနန္တေန ဘဂဝတာ ‘‘သိယာ စ တသ္သ ဘိက္ခုနော။ပေ.။ တေန စီဝရေန ဝိပ္ပဝသိတဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၅၃) ဝုတ္တမတ္ထံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ပစ္စယေ။ပေ.။ သမ္မုတိ’’န္တိ။ ပစ္စယေ သတိ တာဒိသေတိ ‘‘သိယာ ပစ္စယော, သိယာ ကရဏီယ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၅၄) ဝစနတော တာဒိသေ ကိစ္စေ သတီတိ အတ္ထော။ ဆာရတ္တပရမန္တိ ဆ ရတ္တိယော ပရမာ ယသ္သ ဝာသကမ္မသ္သ တံ ဆာရတ္တပရမံ, ကိရိယာဝိသေသနံ, ဆာရတ္တပရမံ ဝာသကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ တေန ဝိနာ ဝသိတဗ္ဗန္တိ ဂာမေ နိက္ခိတ္တေန တေန စီဝရေန ဝိနာ တမ္ဟာ အာဝာသာ အညတ္ထ ဝသိတဗ္ဗံ။ တဒေဝ ပာကဋံ ကာတုံ ဝက္ခတိ ‘‘အညတ္ထေဝ ဝသန္တသ္သ, ဆာရတ္တပရမံ မတ’’န္တိ။

    Idāni asmiṃyeva māse tato aññattha tassa bhikkhuno kenaci karaṇīyena gacchato gāme ṭhapitena tena cīvarena vippavasato niddosabhāvaṃ anujānantena bhagavatā ‘‘siyā ca tassa bhikkhuno…pe… tena cīvarena vippavasitabba’’nti (pārā. 653) vuttamatthaṃ dassetumāha ‘‘paccaye…pe… sammuti’’nti. Paccaye sati tādiseti ‘‘siyā paccayo, siyā karaṇīya’’nti (pārā. 654) vacanato tādise kicce satīti attho. Chārattaparamanti cha rattiyo paramā yassa vāsakammassa taṃ chārattaparamaṃ, kiriyāvisesanaṃ, chārattaparamaṃ vāsakammaṃ kātabbanti attho. Tena vinā vasitabbanti gāme nikkhittena tena cīvarena vinā tamhā āvāsā aññattha vasitabbaṃ. Tadeva pākaṭaṃ kātuṃ vakkhati ‘‘aññattheva vasantassa, chārattaparamaṃ mata’’nti.

    တတောတိ ဆာရတ္တတော။ ဥတ္တရိ ဝသတောတိ သတ္တမံ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဝသန္တသ္သာတိ အတ္ထော။ ယထာဟ ‘‘တတော စေ ဥတ္တရိ ဝိပ္ပဝသေယ္ယာတိ သတ္တမေ အရုဏုဂ္ဂမနေ နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၅၄)။ ဒောသောတိ နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယံ။ ‘‘ဝိနာ သင္ဃသ္သ သမ္မုတိ’’န္တိ ဣမိနာ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ဥဒောသိတသိက္ခာပဒေ အနုပညတ္တိံ ကတ္ဝာ ကောသမ္ဗိယံ ဂိလာနဘိက္ခုနော ‘‘အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဂိလာနသ္သ ဘိက္ခုနော တိစီဝရေန အဝိပ္ပဝာသသမ္မုတိံ ဒာတု’’န္တိ (ပာရာ. ၄၇၃) အနုညာတတ္တာ ဂိလာနသ္သ ဘိက္ခုနော သင္ဃေန ဉတ္တိဒုတိယာယ ကမ္မဝာစာယ ပုရိမမေဝ ယာ အဝိပ္ပဝာသသမ္မုတိ ဒိန္နာ, တံ ဝိနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေန လဒ္ဓသမ္မုတိကေန ယာဝ ရောဂော ဝူပသမ္မတိ, တာဝ စိရမ္ပိ တေန စီဝရေန ဝိနာ ဝသိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အညတ္ရ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာတိ ယာ ဥဒောသိတသိက္ခာပဒေ ကောသမ္ဗကသမ္မုတိ အနုညာတာ, တသ္သာ သမ္မုတိယာ အညတ္ရ။ သစေ သာ လဒ္ဓာ ဟောတိ, ဆာရတ္တာတိရေကမ္ပိ ဝိပ္ပဝသိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၃-၆၅၄)။

    Tatoti chārattato. Uttari vasatoti sattamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpetvā vasantassāti attho. Yathāha ‘‘tato ce uttari vippavaseyyāti sattame aruṇuggamane nissaggiya’’nti (pārā. 654). Dosoti nissaggiyapācittiyaṃ. ‘‘Vinā saṅghassa sammuti’’nti iminā kiṃ vuttaṃ hoti? Udositasikkhāpade anupaññattiṃ katvā kosambiyaṃ gilānabhikkhuno ‘‘anujānāmi bhikkhave gilānassa bhikkhuno ticīvarena avippavāsasammutiṃ dātu’’nti (pārā. 473) anuññātattā gilānassa bhikkhuno saṅghena ñattidutiyāya kammavācāya purimameva yā avippavāsasammuti dinnā, taṃ vināti vuttaṃ hoti. Tena laddhasammutikena yāva rogo vūpasammati, tāva cirampi tena cīvarena vinā vasituṃ vaṭṭatīti adhippāyo. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘aññatra bhikkhusammutiyāti yā udositasikkhāpade kosambakasammuti anuññātā, tassā sammutiyā aññatra. Sace sā laddhā hoti, chārattātirekampi vippavasituṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.653-654).

    ၈၇၂-၃. စီဝရနိက္ခေပံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ကတ္တိကေယေဝ။ပေ.။ ပကာသိတော’’တိ။ ကတ္တိကေယေဝ မာသသ္မိန္တိ စတုန္နံ ဝသ္သာနာနံ မာသာနံ ပစ္ဆိမေ ကတ္တိကမာသေယေဝ ဣဒမေကင္ဂံ။ ပဌမာယ ပဝာရိတောတိ ဒုတိယမင္ဂံ, ဣဓ ပဌမာယ ဝသ္သူပနာယိကာယ ဝသ္သံ ဥပဂန္တ္ဝာ ပဝာရိတောတိ ယောဇနာ, မဟာပဝာရဏာယ ပဝာရိတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပုရိမိကာယ ဥပဂန္တ္ဝာ မဟာပဝာရဏာယ ပဝာရိတော ဟောတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၃-၆၅၄)။ ပစ္ဆိမေန ပမာဏေန ယုတ္တေတိ တတိယမင္ဂံ။ သေနာသနေတိ ဧတသ္သ ဝိသေသနံ။ ဣဟ အာရညကသေနာသနသ္သ ပစ္ဆိမပ္ပမာဏံ နာမ ပာကာရေန ဝာ ဝတိယာ ဝာ ပရိခာယ ဝာ ပရိက္ခိတ္တသ္သ ဂာမသ္သ ဣန္ဒခီလသင္ခာတဂာမဒ္ဝာရကောဋ္ဌကုမ္မာရတော ဝာ အပရိက္ခိတ္တသ္သ ဂာမသ္သ ပရိက္ခေပာရဟဋ္ဌာနသင္ခာတေ ပရိယန္တဂေဟသ္သ ဥပစာရေ ဌိတသ္သ ထာမမဇ္ဈိမသ္သ ပုရိသသ္သ ဗလပ္ပမာဏေန ဝိသ္သဋ္ဌလေဍ္ဍုပာတဒ္ဝယတော ဝာ ပဋ္ဌာယ ပရိက္ခိတ္တသ္သ ဝိဟာရသ္သ သပရိက္ခေပံ ဝာ အပရိက္ခိတ္တသ္သ ဝိဟာရသ္သ ယသ္သံ ဒိသာယံ ဂာမော ဟောတိ, တတ္ထ ဂာမပရိယန္တသေနာသနံ ဝာ စေတိယံ ဝာ ဗောဓိံ ဝာ အဝဓိံ ကတ္ဝာ ဝိဟာရဂမနီယေန ပကတိမဂ္ဂေန ဝိဒတ္ထိဂမ္ဘီရံ အာရောပိတေန အာစရိယဓနုနာ ပမိတပဉ္စဓနုသတပမာဏဒူရန္တိ သင္ခေပတော ဂဟေတဗ္ဗံ။

    872-3. Cīvaranikkhepaṃ dassetumāha ‘‘kattikeyeva…pe… pakāsito’’ti. Kattikeyeva māsasminti catunnaṃ vassānānaṃ māsānaṃ pacchime kattikamāseyeva idamekaṅgaṃ. Paṭhamāya pavāritoti dutiyamaṅgaṃ, idha paṭhamāya vassūpanāyikāya vassaṃ upagantvā pavāritoti yojanā, mahāpavāraṇāya pavāritoti vuttaṃ hoti. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘purimikāya upagantvā mahāpavāraṇāya pavārito hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.653-654). Pacchimena pamāṇena yutteti tatiyamaṅgaṃ. Senāsaneti etassa visesanaṃ. Iha āraññakasenāsanassa pacchimappamāṇaṃ nāma pākārena vā vatiyā vā parikhāya vā parikkhittassa gāmassa indakhīlasaṅkhātagāmadvārakoṭṭhakummārato vā aparikkhittassa gāmassa parikkhepārahaṭṭhānasaṅkhāte pariyantagehassa upacāre ṭhitassa thāmamajjhimassa purisassa balappamāṇena vissaṭṭhaleḍḍupātadvayato vā paṭṭhāya parikkhittassa vihārassa saparikkhepaṃ vā aparikkhittassa vihārassa yassaṃ disāyaṃ gāmo hoti, tattha gāmapariyantasenāsanaṃ vā cetiyaṃ vā bodhiṃ vā avadhiṃ katvā vihāragamanīyena pakatimaggena vidatthigambhīraṃ āropitena ācariyadhanunā pamitapañcadhanusatapamāṇadūranti saṅkhepato gahetabbaṃ.

    သာသင္ကသမ္မတေတိ စတုတ္ထမင္ဂံ, ‘‘ဣဟ သပ္ပဋိဘယေ’’တိ သေသော။ ‘‘သာသင္ကသမ္မတာနိ သပ္ပဋိဘယာနီ’’တိ (ပာရာ. ၆၅၃) ဟိ ပာဠိ။ ဣဒံ ဒ္ဝယမ္ပိ ‘‘သေနာသနေ’’တိ ဧတသ္သ ဝိသေသနံ။ အာရာမအာရာမူပစာရေသု စောရာနံ နိသိန္နသယိတဋ္ဌိတဘုတ္တပီတဋ္ဌာနာဒီနံ ဒိသ္သမာနတာယ အာသင္ကာသဟိတေ တတ္ထေဝ အာရာမာဒီသု ပဟဋမာရိတဝိလုတ္တမနုသ္သာနံ ဒိသ္သမာနတာယ ဝိသေသေန သဟဘယတာယ သပ္ပဋိဘယေ အာရညကေ သေနာသနေတိ အတ္ထော။ ဝသန္တော ဘိက္ခု။ ဝသန္တောဝာတိ ဧတ္ထ ဧဝကာရော အဋ္ဌာနပ္ပယုတ္တော။ တသ္မာ တတော အာနေတ္ဝာ စတုရင္ဂသမာယောဂေ ဧဝာတိ ယောဇေတဗ္ဗော။ စတုရင္ဂသမာယောဂေ ဧဝာတိ ယထာဝုတ္တာနံ စတုန္နံ အင္ဂာနံ သမာယောဂေ သန္နိပာတေ သတိ ဧဝ။ ဧတ္ထ ဧဝကာရေန တသ္သ အင္ဂသ္သ အဘာဝေ အလဗ္ဘမာနတံ ဒီပေတိ။ ပကာသိတောတိ ‘‘တတ္ရာယံ အင္ဂသမ္ပတ္တီ’’တိအာဒိကာယ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၃-၆၅၄) အဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တော။

    Sāsaṅkasammateti catutthamaṅgaṃ, ‘‘iha sappaṭibhaye’’ti seso. ‘‘Sāsaṅkasammatāni sappaṭibhayānī’’ti (pārā. 653) hi pāḷi. Idaṃ dvayampi ‘‘senāsane’’ti etassa visesanaṃ. Ārāmaārāmūpacāresu corānaṃ nisinnasayitaṭṭhitabhuttapītaṭṭhānādīnaṃ dissamānatāya āsaṅkāsahite tattheva ārāmādīsu pahaṭamāritaviluttamanussānaṃ dissamānatāya visesena sahabhayatāya sappaṭibhaye āraññake senāsaneti attho. Vasanto bhikkhu. Vasantovāti ettha evakāro aṭṭhānappayutto. Tasmā tato ānetvā caturaṅgasamāyoge evāti yojetabbo. Caturaṅgasamāyoge evāti yathāvuttānaṃ catunnaṃ aṅgānaṃ samāyoge sannipāte sati eva. Ettha evakārena tassa aṅgassa abhāve alabbhamānataṃ dīpeti. Pakāsitoti ‘‘tatrāyaṃ aṅgasampattī’’tiādikāya (pārā. aṭṭha. 2.653-654) aṭṭhakathāya vutto.

    ၈၇၄. တံ စီဝရံ။ မာသမေကန္တိ ဝသ္သာနသ္သ ပစ္ဆိမမာသသင္ခာတံ ဧကံ မာသံ။ ယော ဂာမော သစေ ပုရိမဗဒ္ဓာယ အဝိပ္ပဝာသသီမာယ အန္တော ဟောတိ, တတ္ထ မာသတော အတိရေကမ္ပိ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ (ဝဇိရ. ဋီ. ပာရာဇိက ၆၅၃ အတ္ထတော သမာနံ) ဝဇိရဗုဒ္ဓိတ္ထေရေန ဝုတ္တံ။

    874.Taṃ cīvaraṃ. Māsamekanti vassānassa pacchimamāsasaṅkhātaṃ ekaṃ māsaṃ. Yo gāmo sace purimabaddhāya avippavāsasīmāya anto hoti, tattha māsato atirekampi ṭhapetuṃ vaṭṭatīti (vajira. ṭī. pārājika 653 atthato samānaṃ) vajirabuddhittherena vuttaṃ.

    ၈၇၅. အညတ္ထေဝာတိ ယသ္သ အာရညကသေနာသနသ္သ ဂောစရဂာမေ စီဝရံ နိက္ခိတ္တံ, တတော အာရညကသေနာသနတော ဗဟိ ဧဝ။ အယံ အဓိပ္ပာယောတိ ‘‘ယံ ဂာမ’’န္တိအာဒိကာယ ဒိယဍ္ဎဂာထာယ ပဋိပာဒိတတ္ထဒ္ဝယသင္ခာတော အဓိပ္ပာယော။ အသ္သာတိ သာသင္ကသိက္ခာပဒသ္သ။ ဧဝံ ဣမိနာ သိက္ခာပဒေန ‘‘စီဝရေန ဝိနာ ကတ္တိကမာသေ အရညေ ဝသေယ္ယာ’’တိ အနုညာတတ္တာ ‘‘ဆာရတ္တပရမံ တေန ဘိက္ခုနာ တေန စီဝရေန ဝိပ္ပဝသိတဗ္ဗ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၅၃) ဣမိနာ ဂောစရဂာမေ တံ ဌပေတ္ဝာ တသ္မိံ အာရညကာဝာသေ ဝသိတ္ဝာ ကေနစိ ကရဏီယေန တတော အာဝာသတော ဂန္တ္ဝာ ဗဟိ ဝသတော ဒိဝသပရိစ္ဆေဒသ္သ ဝိညာယမာနတ္တာယေဝာဟ ‘‘ပဋိစ္ဆန္နော ပကာသိတော’’တိ။

    875.Aññatthevāti yassa āraññakasenāsanassa gocaragāme cīvaraṃ nikkhittaṃ, tato āraññakasenāsanato bahi eva. Ayaṃ adhippāyoti ‘‘yaṃ gāma’’ntiādikāya diyaḍḍhagāthāya paṭipāditatthadvayasaṅkhāto adhippāyo. Assāti sāsaṅkasikkhāpadassa. Evaṃ iminā sikkhāpadena ‘‘cīvarena vinā kattikamāse araññe vaseyyā’’ti anuññātattā ‘‘chārattaparamaṃ tena bhikkhunā tena cīvarena vippavasitabba’’nti (pārā. 653) iminā gocaragāme taṃ ṭhapetvā tasmiṃ āraññakāvāse vasitvā kenaci karaṇīyena tato āvāsato gantvā bahi vasato divasaparicchedassa viññāyamānattāyevāha ‘‘paṭicchanno pakāsito’’ti.

    ၈၇၆. ‘‘သစေ ဂောစရဂာမတော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သေနာသနံ, အယဉ္စ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဂတော ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၆) အဋ္ဌကထာယံ ကထိတနိယာမေန ဝိနိစ္ဆယံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘သေနာသနမထာဂန္တ္ဝာ’’တိအာဒိ။ သေနာသနန္တိ အတ္တနာ နိဝုတ္ထံ အာရညကသေနာသနံ။ အာဂန္တ္ဝာတိ ဗဟိ ဂတဋ္ဌာနတော အာဂန္တ္ဝာ။ ဂောစရဂာမေ စီဝရံ နိက္ခိပိတ္ဝာ တတော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ အာရညကသေနာသနေ ဝိဟရတော ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ တတော ဂောစရဂာမတော ပစ္ဆိမဒိသာယ ဒူရဋ္ဌာနံ ဂတသ္သ အာဂတဋ္ဌာနတော တံ သေနာသနံ အာဂန္တ္ဝာ ဝိဒူရတ္တာ သတ္တမံ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တသ္သ ဘိက္ခုနော ကိံ ဝိဟိတန္တိ အယမေတ္ထ ယောဇနာ။

    876. ‘‘Sace gocaragāmato puratthimāya disāya senāsanaṃ, ayañca pacchimaṃ disaṃ gato hotī’’tiādinā (pārā. aṭṭha. 2.656) aṭṭhakathāyaṃ kathitaniyāmena vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘senāsanamathāgantvā’’tiādi. Senāsananti attanā nivutthaṃ āraññakasenāsanaṃ. Āgantvāti bahi gataṭṭhānato āgantvā. Gocaragāme cīvaraṃ nikkhipitvā tato puratthimāya disāya āraññakasenāsane viharato vihārā nikkhamma tato gocaragāmato pacchimadisāya dūraṭṭhānaṃ gatassa āgataṭṭhānato taṃ senāsanaṃ āgantvā vidūrattā sattamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpetuṃ asakkontassa bhikkhuno kiṃ vihitanti ayamettha yojanā.

    ၈၇၇. ဂာမသီမမ္ပိ ဝာဂန္တ္ဝာတိ ယတ္ထ စီဝရံ နိက္ခိတ္တံ, တံ ဂာမသီမမ္ပိ ပုရာရုဏာယေဝ အာဂန္တ္ဝာ။ ယတ္ထ ကတ္ထစီတိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၆) သဘာဒေဝာလယဒ္ဝာရကောဋ္ဌကာဒီသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ ကပ္ပိယဋ္ဌာနေ ။ ‘‘ယတ္ထ ကတ္ထစီ’’တိ သာမညေန ဝုတ္တတ္တာ တသ္သာ ဂာမသီမာယ အန္တော အာရညကင္ဂာရက္ခနာရဟံ ဒူရဋ္ဌာနံ လဒ္ဓံ စေ, အင္ဂဘေဒံ အကတ္ဝာ တတ္ထ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗံ။ ဓုတင္ဂေ ဝိဇ္ဇမာနေပိ အာပတ္တိံ အနာပဇ္ဇိတုံ အန္တောဂာမေပိ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတ္ဝာ စီဝရပဝတ္တိယေဝ ဉာတဗ္ဗာ။ ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဂာမသီမမ္ပိ ဩက္ကမိတ္ဝာ သဘာယံ ဝာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝာ ဝသိတ္ဝာ စီဝရပ္ပဝတ္တိံ ဉတ္ဝာ ပက္ကမိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၆)။

    877.Gāmasīmampivāgantvāti yattha cīvaraṃ nikkhittaṃ, taṃ gāmasīmampi purāruṇāyeva āgantvā. Yattha katthacīti (pārā. aṭṭha. 2.656) sabhādevālayadvārakoṭṭhakādīsu yattha katthaci kappiyaṭṭhāne . ‘‘Yattha katthacī’’ti sāmaññena vuttattā tassā gāmasīmāya anto āraññakaṅgārakkhanārahaṃ dūraṭṭhānaṃ laddhaṃ ce, aṅgabhedaṃ akatvā tattha aruṇaṃ uṭṭhāpetabbaṃ. Dhutaṅge vijjamānepi āpattiṃ anāpajjituṃ antogāmepi aruṇaṃ uṭṭhāpetvā cīvarapavattiyeva ñātabbā. Yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘gāmasīmampi okkamitvā sabhāyaṃ vā yattha katthaci vā vasitvā cīvarappavattiṃ ñatvā pakkamituṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.656).

    ၈၇၈. ဧဝဉ္စာပိ အသက္ကောန္တောတိ အင္ဂဘေဒံ အကတ္ဝာ, ကတ္ဝာ ဝာ အန္တောဂာမသီမာယ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတုမ္ပိ ဂန္တုံ အသက္ကောန္တော။ ဉတ္ဝာတိ အတ္တနော စီဝရသ္သ ဌပိတဋ္ဌာနံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ။ တတ္ထေဝာတိ ဧတ္ထ ‘‘ဌိတော’’တိ လဗ္ဘတိ။ ခိပ္ပန္တိ သီဃံ, ပုရာရုဏာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အတိရေကေ ဌာနေတိ ယောဇနာ, ယထာဟ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အတိရေကစီဝရဋ္ဌာနေ ဌသ္သတီ’’တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၅၆), ‘‘အတိရေကစီဝရဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာတိ အတ္ထော။

    878.Evañcāpi asakkontoti aṅgabhedaṃ akatvā, katvā vā antogāmasīmāya aruṇaṃ uṭṭhāpetumpi gantuṃ asakkonto. Ñatvāti attano cīvarassa ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā. Tatthevāti ettha ‘‘ṭhito’’ti labbhati. Khippanti sīghaṃ, purāruṇāti vuttaṃ hoti. Atireke ṭhāneti yojanā, yathāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘atirekacīvaraṭṭhāne ṭhassatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.656), ‘‘atirekacīvaraṭṭhāne tiṭṭhatī’’ti cintetvāti attho.

    ၈၇၉. ဝိသ္သဇ္ဇေတီတိ သတ္တမအရုဏုဋ္ဌာနတော ပုရေတရမေဝ အညသ္သ ဒေတိ။ ဥပရိပိ ဧဝမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။

    879.Vissajjetīti sattamaaruṇuṭṭhānato puretarameva aññassa deti. Uparipi evameva vattabbaṃ.

    ၈၈၀. သာသင္ကသမ္မတေ ဧဝံနာမကေ သိက္ခာပဒေ သမုဋ္ဌာနာဒယော သဗ္ဗေ တေန ဒုတိယေန ကထိနေန သမာ ဣတိ မုနိန္ဒေန မတာ အနုမတာ အနုညာတာတိ ယောဇနာ။

    880.Sāsaṅkasammate evaṃnāmake sikkhāpade samuṭṭhānādayo sabbe tena dutiyena kathinena samā iti munindena matā anumatā anuññātāti yojanā.

    သာသင္ကကထာဝဏ္ဏနာ။

    Sāsaṅkakathāvaṇṇanā.

    ၈၈၁. ဇာနန္တိ ‘‘သင္ဃသ္သ ဒေမာ’’တိ ဝစနေန ပရိဏာမိတဘာဝံ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ဇာနန္တော။ ယထာဟ ပဒဘာဇနေ ‘‘သာမံ ဝာ ဇာနာတီ’’တိအာဒိ (ပာရာ. ၆၅၉)။ ပရိဏတန္တိ ဧတ္ထ ပဒဘာဇနေ ‘‘ပရိဏတံ နာမ ‘ဒသ္သာမ ကရိသ္သာမာ’တိ ဝာစာ ဘိန္နာ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တနိယာမေန သင္ဃသ္သ ပရိဏတန္တိ အတ္ထော။ လာဘန္တိ လဘိတဗ္ဗံ စီဝရာဒိ ယံ ကိဉ္စိ။ ယထာဟ ‘‘လာဘော နာမ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ, အန္တမသော စုဏ္ဏပိဏ္ဍောပိ ဒန္တကဋ္ဌမ္ပိ ဒသိကသုတ္တမ္ပီ’’တိ။ အတ္တနော ပရိဏာမေယ္ယာတိ ‘‘ဗဟူ အာဝုသော သင္ဃသ္သ ဒာယကာ, ဗဟူ သင္ဃသ္သ ဘတ္တာ, မယံ တုမ္ဟေ နိသ္သာယ တုမ္ဟေ သမ္ပသ္သန္တာ ဣဓ ဝိဟရာမ။ တုမ္ဟေ စေ အမ္ဟာကံ န ဒသ္သထ, အထ ကော စရဟိ အမ္ဟာကံ ဒသ္သတိ။ ဒေထာဝုသော အမ္ဟာကံ ဣမာနိ စီဝရာနီ’’တိ (ပာရာ. ၆၅၇) ပာဠိယာ အာဂတနယေန အတ္တနော ပရိဏာမေယ္ယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တသ္သ နိသ္သဂ္ဂိယန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ, ပဋိလာဘေနာ’’တိ သေသော။ နိသ္သဂ္ဂိယန္တိ ဣဒံ ပရိဏတေ ပရိဏတသညိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဝေမတိကသ္သ ပန ဒုက္ကဋံ ဟောတိ။ ယထာဟ ‘‘ပရိဏတေ ဝေမတိကော အတ္တနော ပရိဏာမေတိ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ။ အပရိဏတသညိနော အနာပတ္တိ။ ယထာဟ ‘‘ပရိဏတေ အပရိဏတသညီ အတ္တနော ပရိဏာမေတိ, အနာပတ္တီ’’တိ။

    881.Jānanti ‘‘saṅghassa demā’’ti vacanena pariṇāmitabhāvaṃ yena kenaci ākārena jānanto. Yathāha padabhājane ‘‘sāmaṃ vā jānātī’’tiādi (pārā. 659). Pariṇatanti ettha padabhājane ‘‘pariṇataṃ nāma ‘dassāma karissāmā’ti vācā bhinnā hotī’’ti vuttaniyāmena saṅghassa pariṇatanti attho. Lābhanti labhitabbaṃ cīvarādi yaṃ kiñci. Yathāha ‘‘lābho nāma cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā, antamaso cuṇṇapiṇḍopi dantakaṭṭhampi dasikasuttampī’’ti. Attano pariṇāmeyyāti ‘‘bahū āvuso saṅghassa dāyakā, bahū saṅghassa bhattā, mayaṃ tumhe nissāya tumhe sampassantā idha viharāma. Tumhe ce amhākaṃ na dassatha, atha ko carahi amhākaṃ dassati. Dethāvuso amhākaṃ imāni cīvarānī’’ti (pārā. 657) pāḷiyā āgatanayena attano pariṇāmeyyāti vuttaṃ hoti. Tassa nissaggiyanti ettha ‘‘payoge dukkaṭaṃ, paṭilābhenā’’ti seso. Nissaggiyanti idaṃ pariṇate pariṇatasaññiṃ sandhāya vuttaṃ. Vematikassa pana dukkaṭaṃ hoti. Yathāha ‘‘pariṇate vematiko attano pariṇāmeti, āpatti dukkaṭassā’’ti. Apariṇatasaññino anāpatti. Yathāha ‘‘pariṇate apariṇatasaññī attano pariṇāmeti, anāpattī’’ti.

    ၈၈၂. ‘‘အညသ္သ ဒေဟီ’’တိ သစေ ပရိဏာမေတီတိ တထာ သင္ဃသ္သ ပရိဏတဘာဝံ ဇာနန္တော ‘‘အညသ္သ ဒေဟီ’’တိ ယဒိ ပရိဏာမေတိ။ သုဒ္ဓိကံ ပာစိတ္တိယန္တိ နိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗဝတ္ထုရဟိတံ ကေဝလံ ပာစိတ္တိယမတ္တန္တိ အတ္ထော။ သုဒ္ဓစိတ္တေနာတိ သဝာသနာနဝသေသကိလေသပ္ပဟာနေန ပရိသုဒ္ဓစိတ္တေန ဘဂဝတာ။ ပာစိတ္တိယမုဒီရိတန္တိ ပာစိတ္တိယေသု အဋ္ဌမသ္သ သဟဓမ္မိကဝဂ္ဂသ္သ အဝသာနေ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ သင္ဃိကံ လာဘံ ပရိဏတံ ပုဂ္ဂလသ္သ ပရိဏာမေယ္ယ, ပာစိတ္တိယ’’န္တိ (ပာစိ. ၄၉၀) ဒေသိတံ။

    882.‘‘Aññassa dehī’’ti sace pariṇāmetīti tathā saṅghassa pariṇatabhāvaṃ jānanto ‘‘aññassa dehī’’ti yadi pariṇāmeti. Suddhikaṃ pācittiyanti nissajjitabbavatthurahitaṃ kevalaṃ pācittiyamattanti attho. Suddhacittenāti savāsanānavasesakilesappahānena parisuddhacittena bhagavatā. Pācittiyamudīritanti pācittiyesu aṭṭhamassa sahadhammikavaggassa avasāne ‘‘yo pana bhikkhu jānaṃ saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ puggalassa pariṇāmeyya, pācittiya’’nti (pāci. 490) desitaṃ.

    ၈၈၃. ဧကံ စီဝရန္တိ သင္ဃသ္သ ပရိဏတစီဝရတော ဧကံ စီဝရံ။ စီဝရံ ဝာတိ ဧတ္ထ ဝာ-သဒ္ဒော ပစ္စယန္တရဝိကပ္ပတ္ထော။ ဝာ ပနာတိ ဧတ္ထ ဝာ-သဒ္ဒော အတ္ထဝိကပ္ပတ္ထော။ ဧကံ စီဝရံ ဝာ အညံ ဝာ ပစ္စယံ ပရသ္သ, ဧကံ ပန အတ္တနော ဝာ ပရိဏာမေယ္ယ စေတိ ယောဇနာ။ သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော, ဧကက္ခဏေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒ္ဝေ ပာစိတ္တိယော သဒ္ဓိံ သိယုန္တိ ယောဇနာ, အညသ္သ ပရိဏာမနေန သုဒ္ဓပာစိတ္တိယဉ္စ အတ္တနော ပရိဏာမနေန နိသ္သဂ္ဂိယပာစိတ္တိယဉ္စာတိ ဒ္ဝေ ပာစိတ္တိယော ဧကက္ခဏေ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

    883.Ekaṃcīvaranti saṅghassa pariṇatacīvarato ekaṃ cīvaraṃ. Cīvaraṃ vāti ettha vā-saddo paccayantaravikappattho. Vā panāti ettha vā-saddo atthavikappattho. Ekaṃ cīvaraṃ vā aññaṃ vā paccayaṃ parassa, ekaṃ pana attano vā pariṇāmeyya ceti yojanā. Saddhinti ekato, ekakkhaṇeti vuttaṃ hoti. Dve pācittiyo saddhiṃ siyunti yojanā, aññassa pariṇāmanena suddhapācittiyañca attano pariṇāmanena nissaggiyapācittiyañcāti dve pācittiyo ekakkhaṇe hontīti attho.

    ၈၈၄. ပရိဏာမေတ္ဝာ ဌပိတေ ဝိနိစ္ဆယံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပရိစ္စဇိတ္ဝာ ဒိန္နေ ဝိနိစ္ဆယံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘သင္ဃသ္သာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ပရာဇယော’’တိ ဣဒံ ပာဒပ္ပဟောနကံ ဝတ္ထုံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယထာဝတ္ထုဝသေန ပန ဒုက္ကဋထုလ္လစ္စယာပိ ဝတ္တဗ္ဗာ။

    884. Pariṇāmetvā ṭhapite vinicchayaṃ dassetvā pariccajitvā dinne vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘saṅghassā’’tiādi. ‘‘Parājayo’’ti idaṃ pādappahonakaṃ vatthuṃ sandhāya vuttaṃ. Yathāvatthuvasena pana dukkaṭathullaccayāpi vattabbā.

    ၈၈၅. အညသ္သ စေတိယသ္သ ပောဏံ ပရိဏတံ အညသ္သ စေတိယသ္သ ဝာ သင္ဃသ္သ ဝာ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝာပိ ပန ပရိဏာမေယ္ယာတိ ယောဇနာ။ သင္ဃသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သာတိ ပဒဒ္ဝယေပိ ဧဝမေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ယထာဟ ‘‘သင္ဃသ္သ ပရိဏတံ အညသင္ဃသ္သ ဝာ စေတိယသ္သ ဝာ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝာ ပရိဏာမေတိ , အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိအာဒိ (ပာစိ. ၄၉၂)။ အညသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ပောဏံ အညသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ပရိဏာမေယ္ယာတိ။

    885. Aññassa cetiyassa poṇaṃ pariṇataṃ aññassa cetiyassa vā saṅghassa vā puggalassa vāpi pana pariṇāmeyyāti yojanā. Saṅghassa puggalassāti padadvayepi evameva yojetabbaṃ. Yathāha ‘‘saṅghassa pariṇataṃ aññasaṅghassa vā cetiyassa vā puggalassa vā pariṇāmeti , āpatti dukkaṭassā’’tiādi (pāci. 492). Aññassa puggalassa poṇaṃ aññassa puggalassa pariṇāmeyyāti.

    ၈၈၆. ဣမသ္သ သဗ္ဗသတ္တဝိသယတံ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘ယော ပနာ’’တိအာဒိ။

    886. Imassa sabbasattavisayataṃ dassetumāha ‘‘yo panā’’tiādi.

    ၈၈၇. ဣဒံ ပရိဏတသိက္ခာပဒံ။ တိသမုဋ္ဌာနန္တိ ကာယစိတ္တဝာစာစိတ္တကာယဝာစာစိတ္တသင္ခာတေဟိ တီဟိ သစိတ္တကသမုဋ္ဌာနေဟိ သမုဋ္ဌာနတော တိသမုဋ္ဌာနံ။ ပရိဏာမနပစ္စယာ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော က္ရိယံ။ သင္ဃာဒီနံ ပရိဏတန္တိသညာယ အဘာဝေန ဝိမုစ္စနတော သညာဝိမောက္ခံ။ ကာယဝိညတ္တိဝစီဝိညတ္တီဟိ ပရိဏာမေတဗ္ဗတော ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ။

    887.Idaṃ pariṇatasikkhāpadaṃ. Tisamuṭṭhānanti kāyacittavācācittakāyavācācittasaṅkhātehi tīhi sacittakasamuṭṭhānehi samuṭṭhānato tisamuṭṭhānaṃ. Pariṇāmanapaccayā āpajjitabbato kriyaṃ. Saṅghādīnaṃ pariṇatantisaññāya abhāvena vimuccanato saññāvimokkhaṃ. Kāyaviññattivacīviññattīhi pariṇāmetabbato kāyakammaṃ vacīkammaṃ.

    ပရိဏတကထာဝဏ္ဏနာ။

    Pariṇatakathāvaṇṇanā.

    ပတ္တဝဂ္ဂော တတိယော။

    Pattavaggo tatiyo.

    ၈၈၈. ယေ ဣမံ ဝိနိစ္ဆယံ တရန္တိ, တေ ပညတ္တိမဟာသမုဒ္ဒံ တရန္တီတိ ယောဇနာ။ ပညတ္တိသင္ခာတံ ဝိနယပိဋကမေဝ မဟာသမုဒ္ဒော ဝိယာတိ ပညတ္တိမဟာသမုဒ္ဒော, တံ။ ဧဝံ သမုဒာယံ ဒသ္သေတ္ဝာ တဒဝယဝေ ဒသ္သေတုမာဟ ‘‘နေကာ’’တိအာဒိ။ နေကာနိ နာနပ္ပကာရာနိ ဝတ္တာနိ သေနာသနဝတ္တာဒီနိ ခန္ဓကာဂတာနိ ဥဂ္ဂာ ဥတ္တုင္ဂာ တရင္ဂမာလာ မဟာဝီစိပရမ္ပရာ ယသ္သာတိ ဝိဂ္ဂဟော, နာနပ္ပကာရခန္ဓကဝတ္တသင္ခာတမဟာတရင္ဂပရမ္ပရာယ သဇ္ဇိတန္တိ အတ္ထော။ သီလံ ပာတိမောက္ခသံဝရာဒိကမေဝ အန္တော ဝေလာဝလယော ယသ္သ သော သီလန္တော, တံ, ပာတိမောက္ခသံဝရသီလာဒိစတုပာရိသုဒ္ဓိသီလမေဝ ပဋိပာဒေတဗ္ဗတာယ အန္တံ ဝေလာဝလယဘူတန္တိ အတ္ထော။ အာပတ္တိယော သတ္တာပတ္တိက္ခန္ဓာ, သီလာစာရဒိဋ္ဌိအာဇီဝဝိပတ္တိယော စ ဂာဟကာ မကရာဒယော ယသ္သာတိ ဝိဂ္ဂဟော, သီလာစာရာဇီဝဒိဋ္ဌိသမ္ပတ္တိသင္ခာတမုဒုသတ္တနာသကအာပတ္တိဝိပတ္တိသင္ခာ- တမာတင္ဂမကရာဒိစဏ္ဍသတ္တဝန္တန္တိ အတ္ထော။ ဧဝံ အယံ ဂာထာ သမုဒာယာဝယဝာနံ သဗ္ဗေသမေဝ ရူပကာလင္ကာရေန ဝိရစိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

    888. Ye imaṃ vinicchayaṃ taranti, te paññattimahāsamuddaṃ tarantīti yojanā. Paññattisaṅkhātaṃ vinayapiṭakameva mahāsamuddo viyāti paññattimahāsamuddo, taṃ. Evaṃ samudāyaṃ dassetvā tadavayave dassetumāha ‘‘nekā’’tiādi. Nekāni nānappakārāni vattāni senāsanavattādīni khandhakāgatāni uggā uttuṅgā taraṅgamālā mahāvīciparamparā yassāti viggaho, nānappakārakhandhakavattasaṅkhātamahātaraṅgaparamparāya sajjitanti attho. Sīlaṃ pātimokkhasaṃvarādikameva anto velāvalayo yassa so sīlanto, taṃ, pātimokkhasaṃvarasīlādicatupārisuddhisīlameva paṭipādetabbatāya antaṃ velāvalayabhūtanti attho. Āpattiyo sattāpattikkhandhā, sīlācāradiṭṭhiājīvavipattiyo ca gāhakā makarādayo yassāti viggaho, sīlācārājīvadiṭṭhisampattisaṅkhātamudusattanāsakaāpattivipattisaṅkhā- tamātaṅgamakarādicaṇḍasattavantanti attho. Evaṃ ayaṃ gāthā samudāyāvayavānaṃ sabbesameva rūpakālaṅkārena viracitāti daṭṭhabbā.

    ဣတိ ဝိနယတ္ထသာရသန္ဒီပနိယာ

    Iti vinayatthasārasandīpaniyā

    ဝိနယဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာယ

    Vinayavinicchayavaṇṇanāya

    နိသ္သဂ္ဂိယကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Nissaggiyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ပာစိတ္တိယကထာဝဏ္ဏနာ • Pācittiyakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact