| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ခုဒ္ဒသိက္ခာ-မူလသိက္ခာ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
၃. နိသ္သဂ္ဂိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
3. Nissaggiyaniddesavaṇṇanā
၁၇. ဣဒာနိ စီဝရဝိဓိံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဝိကပ္ပန’’န္တ္ယာဒိမုဒ္ဓဋံ။ ယော ဘိက္ခု အကာလစီဝရံ ဝိကပ္ပနဉ္စ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ အကတ္ဝာ ဒသာဟံ အတိက္ကာမေတိ, တသ္သ ဘိက္ခုနော နိသ္သဂ္ဂိယံ သိယာတိ ပိဏ္ဍတ္ထော။ တတ္ထ အကာလစီဝရန္တိ အကာလေ စီဝရံ, ခောမံ ကပ္ပာသိကံ ကောသေယ္ယံ ကမ္ဗလံ သာဏံ ဘင္ဂန္တိ ဇာတိတော ဆ စီဝရာနိ, ဒုကူလံ ပဋ္ဋုဏ္ဏံ သောမာရပဋ္ဋံ စီနပဋ္ဋံ ဣဒ္ဓိဇံ ဒေဝဒိန္နန္တိ ဣမာနိ ပန ဆ အနုလောမစီဝရာနိ။ တေသု ဒုကူလံ သာဏသ္သ အနုလောမံ ဝာကမယတ္တာ။ ပဋ္ဋုဏ္ဏာဒီနိ တီဏိ ကောသေယ္ယသ္သ အနုလောမာနိ ပာဏကေဟိ ကတသုတ္တမယတ္တာ။ ဣဒ္ဓိဇာဒီနိ ဒ္ဝယာနိ ခောမာဒီနံ အနုလောမာနိ တေသမညတရဘာဝတော ။ ဣမေသံ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ အကာလစီဝရံ။
17. Idāni cīvaravidhiṃ dassetuṃ ‘‘vikappana’’ntyādimuddhaṭaṃ. Yo bhikkhu akālacīvaraṃ vikappanañca adhiṭṭhānañca akatvā dasāhaṃ atikkāmeti, tassa bhikkhuno nissaggiyaṃ siyāti piṇḍattho. Tattha akālacīvaranti akāle cīvaraṃ, khomaṃ kappāsikaṃ koseyyaṃ kambalaṃ sāṇaṃ bhaṅganti jātito cha cīvarāni, dukūlaṃ paṭṭuṇṇaṃ somārapaṭṭaṃ cīnapaṭṭaṃ iddhijaṃ devadinnanti imāni pana cha anulomacīvarāni. Tesu dukūlaṃ sāṇassa anulomaṃ vākamayattā. Paṭṭuṇṇādīni tīṇi koseyyassa anulomāni pāṇakehi katasuttamayattā. Iddhijādīni dvayāni khomādīnaṃ anulomāni tesamaññatarabhāvato . Imesaṃ channaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ akālacīvaraṃ.
ဝိကပ္ပနမဓိဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထ ပန ဝိကပ္ပနူပဂံ အဓိဋ္ဌာနူပဂဉ္စ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ရာယံ ပာဠိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အာယာမေန အဋ္ဌင္ဂုလံ သုဂတင္ဂုလေန စတုရင္ဂုလဝိတ္ထတံ ပစ္ဆိမစီဝရံ ဝိကပ္ပေတု’’န္တိ (မဟာဝ. ၃၅၈)။ မဇ္ဈိမသ္သ ပုရိသသ္သ ဒီဃသော ဒ္ဝေ ဝိဒတ္ထိယော, တိရိယံ ဝိဒတ္ထိ။ ဒ္ဝေ ဝိကပ္ပနာ သမ္မုခာဝိကပ္ပနာ စ ပရမ္မုခာဝိကပ္ပနာ စ။ ကထံ? ‘‘ဣမံ စီဝရံ တုယ္ဟံ ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, အယံ သမ္မုခာဝိကပ္ပနာ။ ‘‘မယ္ဟံ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇေဟိ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရောဟီ’’တိ, ဧကသ္သ သန္တိကေ ‘‘ဣမံ စီဝရံ တိသ္သသ္သ ဘိက္ခုနော ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, အယံ အပရာပိ သမ္မုခာဝိကပ္ပနာ။ တေန ဘိက္ခုနာ ‘‘တိသ္သသ္သ ဘိက္ခုနော သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇေဟိ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရောဟီ’’တိ, ‘‘ဣမံ စီဝရံ တုယ္ဟံ ဝိကပ္ပနတ္ထာယ ဒမ္မီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, တေန ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ကော တေ မိတ္တော ဝာ သန္ဒိဋ္ဌော ဝာ သမ္ဘတ္တော ဝာ’’တိ, တတော ဣတရေန ‘‘တိသ္သော ဘိက္ခူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, ပုန တေန ‘‘အဟံ တိသ္သသ္သ ဘိက္ခုနော ဒမ္မီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ, အယံ ပရမ္မုခာဝိကပ္ပနာ။ ‘‘တိသ္သသ္သ ဘိက္ခုနော သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇေဟိ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပစ္စုဒ္ဓာရော နာမ ဟောတိ။ ဗဟုကေ ‘‘ဣမာနီ’’တိ, အဟတ္ထပာသေ ‘‘ဧတံ, ဧတာနီ’’တိ ဝာ။ ဧဝံ ဝိကပ္ပနဉ္စ အကတ္ဝာတိ အတ္ထော။
Vikappanamadhiṭṭhānanti ettha pana vikappanūpagaṃ adhiṭṭhānūpagañca evaṃ veditabbaṃ. Tatrāyaṃ pāḷi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, āyāmena aṭṭhaṅgulaṃ sugataṅgulena caturaṅgulavitthataṃ pacchimacīvaraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 358). Majjhimassa purisassa dīghaso dve vidatthiyo, tiriyaṃ vidatthi. Dve vikappanā sammukhāvikappanā ca parammukhāvikappanā ca. Kathaṃ? ‘‘Imaṃ cīvaraṃ tuyhaṃ vikappemī’’ti vattabbaṃ, ayaṃ sammukhāvikappanā. ‘‘Mayhaṃ santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti, ekassa santike ‘‘imaṃ cīvaraṃ tissassa bhikkhuno vikappemī’’ti vattabbaṃ, ayaṃ aparāpi sammukhāvikappanā. Tena bhikkhunā ‘‘tissassa bhikkhuno santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti, ‘‘imaṃ cīvaraṃ tuyhaṃ vikappanatthāya dammī’’ti vattabbaṃ, tena vattabbo ‘‘ko te mitto vā sandiṭṭho vā sambhatto vā’’ti, tato itarena ‘‘tisso bhikkhū’’ti vattabbaṃ, puna tena ‘‘ahaṃ tissassa bhikkhuno dammī’’ti vattabbaṃ, ayaṃ parammukhāvikappanā. ‘‘Tissassa bhikkhuno santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti. Bahuke ‘‘imānī’’ti, ahatthapāse ‘‘etaṃ, etānī’’ti vā. Evaṃ vikappanañca akatvāti attho.
တိစီဝရသ္သ ပန ပမာဏံ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန သုဂတစီဝရတော ဦနကံ ဝဋ္ဋတိ, လာမကပရိစ္ဆေဒေန သင္ဃာဋိယာ, ဥတ္တရာသင္ဂသ္သ စ ဒီဃတော မုဋ္ဌိပဉ္စကံ, တိရိယံ မုဋ္ဌိတ္တိကံ, အန္တရဝာသကော ဒီဃတော မုဋ္ဌိပဉ္စကော, တိရိယံ ဒ္ဝိဟတ္ထောပိ အဍ္ဎတေယ္ယော ဝာ ဝဋ္ဋတိ။ ဝုတ္တပ္ပမာဏတော အဓိကဉ္စ ဦနကဉ္စ ‘‘ပရိက္ခာရစောဠ’’န္တိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ဒ္ဝေ စီဝရသ္သ အဓိဋ္ဌာနာ ကာယေန ဝာ အဓိဋ္ဌေတိ, ဝာစာယ ဝာ အဓိဋ္ဌေတိ။ တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌဟန္တေန ရဇိတ္ဝာ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတ္ဝာ ပုရာဏသင္ဃာဋိံ ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရာမီ’’တိ ပစ္စုဒ္ဓရိတ္ဝာ နဝံ သင္ဃာဋိံ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ စိတ္တေန အာဘောဂံ ကတ္ဝာ ကာယဝိကာရံ ကရောန္တေန ကာယေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ, ဣဒံ ကာယေန အဓိဋ္ဌာနံ။ တံ ယေန ကေနစိ သရီရာဝယဝေန အဖုသန္တသ္သ န ဝဋ္ဋတိ။ ဝာစာယ အဓိဋ္ဌာနံ ပန ဝစီဘေဒံ ကတ္ဝာ ဝာစာယ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ, သစေ ဟတ္ထပာသေ ‘‘ဣမံ သင္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ, သစေ အဟတ္ထပာသေ ဌပိတဋ္ဌာနံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ‘‘ဧတံ သင္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဝာစာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ ။ ဧသ နယော ဥတ္တရာသင္ဂေ, အန္တရဝာသကေ စ။ တိစီဝရာဒီနိ သဗ္ဗာနိ ဧကတော ကတ္ဝာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ ပရိက္ခာရစောဠာနိ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌာတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ။ ဧဝံ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ အကတ္ဝာတိ အတ္ထော။
Ticīvarassa pana pamāṇaṃ ukkaṭṭhaparicchedena sugatacīvarato ūnakaṃ vaṭṭati, lāmakaparicchedena saṅghāṭiyā, uttarāsaṅgassa ca dīghato muṭṭhipañcakaṃ, tiriyaṃ muṭṭhittikaṃ, antaravāsako dīghato muṭṭhipañcako, tiriyaṃ dvihatthopi aḍḍhateyyo vā vaṭṭati. Vuttappamāṇato adhikañca ūnakañca ‘‘parikkhāracoḷa’’nti adhiṭṭhātabbaṃ. Dve cīvarassa adhiṭṭhānā kāyena vā adhiṭṭheti, vācāya vā adhiṭṭheti. Ticīvaraṃ adhiṭṭhahantena rajitvā kappabinduṃ datvā purāṇasaṅghāṭiṃ ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā navaṃ saṅghāṭiṃ hatthena gahetvā ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti cittena ābhogaṃ katvā kāyavikāraṃ karontena kāyena adhiṭṭhātabbā, idaṃ kāyena adhiṭṭhānaṃ. Taṃ yena kenaci sarīrāvayavena aphusantassa na vaṭṭati. Vācāya adhiṭṭhānaṃ pana vacībhedaṃ katvā vācāya adhiṭṭhātabbaṃ, sace hatthapāse ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti, sace ahatthapāse ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā ‘‘etaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā . Esa nayo uttarāsaṅge, antaravāsake ca. Ticīvarādīni sabbāni ekato katvā ‘‘imāni cīvarāni parikkhāracoḷāni adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭhātumpi vaṭṭatīti. Evaṃ adhiṭṭhānañca akatvāti attho.
ဒသ အဟာနိ ဒသာဟံ။ အတိမာပေတီတိ အတိက္ကာမေတိ။ တသ္သာတိ တသ္သ ဘိက္ခုနော။ နိသ္သဂ္ဂိယန္တိ နိသ္သဇ္ဇနံ နိသ္သဂ္ဂိယံ, ပုဗ္ဗဘာဂေ ကတ္တဗ္ဗသ္သ ဝိနယကမ္မသ္သေတံ နာမံ, နိသ္သဂ္ဂိယမသ္သ အတ္ထီတိ နိသ္သဂ္ဂိယံ, ကိံ တံ? ပာစိတ္တိယံ, တံ အတိက္ကာမယတော သဟနိသ္သဂ္ဂိယဝိနယကမ္မံ ပာစိတ္တိယံ သိယာ, အယမေတ္ထ အတ္ထော။ တံ ပနေတံ စီဝရံ ယံ ဒိဝသံ ဥပ္ပန္နံ, တသ္သ ယော အရုဏော, သော ဥပ္ပန္နဒိဝသနိသ္သိတော, တသ္မာ စီဝရုပ္ပာဒဒိဝသေန သဒ္ဓိံ ဧကာဒသေ အရုဏုဂ္ဂမနေ ဒသာဟာတိက္ကမိတံ ဟောတီတိ။ စီဝရသ္သ အတ္တနော သန္တကတာ, ဇာတိပ္ပမာဏယုတ္တတာ, ဆိန္နပလိဗောဓဘာဝော, အတိရေကစီဝရတာ, ဒသာဟာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင္ဂာနိ။ ပဌမကထိနသိက္ခာပဒံ။
Dasa ahāni dasāhaṃ. Atimāpetīti atikkāmeti. Tassāti tassa bhikkhuno. Nissaggiyanti nissajjanaṃ nissaggiyaṃ, pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetaṃ nāmaṃ, nissaggiyamassa atthīti nissaggiyaṃ, kiṃ taṃ? Pācittiyaṃ, taṃ atikkāmayato sahanissaggiyavinayakammaṃ pācittiyaṃ siyā, ayamettha attho. Taṃ panetaṃ cīvaraṃ yaṃ divasaṃ uppannaṃ, tassa yo aruṇo, so uppannadivasanissito, tasmā cīvaruppādadivasena saddhiṃ ekādase aruṇuggamane dasāhātikkamitaṃ hotīti. Cīvarassa attano santakatā, jātippamāṇayuttatā, chinnapalibodhabhāvo, atirekacīvaratā, dasāhātikkamoti imānettha pañca aṅgāni. Paṭhamakathinasikkhāpadaṃ.
၁၈. ဣဒာနိ ဒုတိယံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ’’တ္ယာဒိမာရဒ္ဓံ။ ယော ဘိက္ခုသမ္မုတိံ ဝဇ္ဇေတ္ဝာ ကာလဉ္စ ဝိနာ အဓိဋ္ဌိတံ တိစီဝရံ ဧကာဟံ အတိက္ကမာပေတိ, တသ္သ နိသ္သဂ္ဂိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာညတ္ရာတိ ယံ သင္ဃော ဂိလာနသ္သ ဘိက္ခုနော တိစီဝရေန ဝိပ္ပဝာသသမ္မုတိံ ဒေတိ , တံ ဌပေတ္ဝာ။ တိစီဝရမဓိဋ္ဌိတန္တိ ကရဏတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ, တေန တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနနယေန အဓိဋ္ဌိတေသု သင္ဃာဋိအာဒီသု ယေန ကေနစိ စီဝရေန။ ဧကာဟန္တိ ဧကရတ္တံ။ အတိမာပေတီတိ ဝိပ္ပဝသတိ, ဝိယုတ္တော ဝသတီတိ အတ္ထော။ တသ္သ အလဒ္ဓသမ္မုတိကသ္သ ဘိက္ခုနော ဧကရတ္တမ္ပိ စီဝရေန ဝိပ္ပဝာသတော နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ သမယံ ဝိနာတိ စီဝရကာလံ ဝဇ္ဇေတ္ဝာ။ အဓိဋ္ဌိတစီဝရတာ, အနတ္ထတကထိနတာ, အလဒ္ဓသမ္မုတိတာ, ရတ္တိဝိပ္ပဝာသောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ။ ဒုတိယကထိနသိက္ခာပဒံ။
18. Idāni dutiyaṃ dassetuṃ ‘‘bhikkhusammutiyā’’tyādimāraddhaṃ. Yo bhikkhusammutiṃ vajjetvā kālañca vinā adhiṭṭhitaṃ ticīvaraṃ ekāhaṃ atikkamāpeti, tassa nissaggiyaṃ siyāti sambandho. Tattha bhikkhusammutiyāññatrāti yaṃ saṅgho gilānassa bhikkhuno ticīvarena vippavāsasammutiṃ deti , taṃ ṭhapetvā. Ticīvaramadhiṭṭhitanti karaṇatthe upayogavacanaṃ, tena ticīvarādhiṭṭhānanayena adhiṭṭhitesu saṅghāṭiādīsu yena kenaci cīvarena. Ekāhanti ekarattaṃ. Atimāpetīti vippavasati, viyutto vasatīti attho. Tassa aladdhasammutikassa bhikkhuno ekarattampi cīvarena vippavāsato nissaggiyaṃ pācittiyaṃ siyāti attho. Samayaṃ vināti cīvarakālaṃ vajjetvā. Adhiṭṭhitacīvaratā, anatthatakathinatā, aladdhasammutitā, rattivippavāsoti imānettha cattāri aṅgāni. Dutiyakathinasikkhāpadaṃ.
၁၉. ဣဒာနိ ပုရာဏစီဝရံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အညာတိကာ’’တ္ယာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ အညာတိကာတိ အညာတိကာယ ‘‘ပဋိသင္ခာ ယောနိသော’’တိအာဒီသု ဝိယ, အညာတိကာယ နေဝ မာတုသမ္ဗန္ဓေန န ပိတုသမ္ဗန္ဓေန သမ္ဗဒ္ဓာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘိက္ခုနိယာတိ အဋ္ဌဝာစိကကမ္မေန ဥပသမ္ပန္နာယ။ အာကောဋာပေတီတိ ပဟရာပေတိ။ တန္တိ နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယံ ဘဝေယ္ယာတိ အတ္ထော။ ပုရာဏစီဝရတာ, ဥပစာရေ ဌတ္ဝာ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ အာဏာပနံ, တသ္သာ ဓောဝနာဒီနိ စာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ ပုရာဏစီဝရသိက္ခာပဒံ။
19. Idāni purāṇacīvaraṃ dassetuṃ ‘‘aññātikā’’tyādi āraddhaṃ. Tattha aññātikāti aññātikāya ‘‘paṭisaṅkhā yoniso’’tiādīsu viya, aññātikāya neva mātusambandhena na pitusambandhena sambaddhāyāti vuttaṃ hoti. Bhikkhuniyāti aṭṭhavācikakammena upasampannāya. Ākoṭāpetīti paharāpeti. Tanti nissaggiyaṃ pācittiyaṃ bhaveyyāti attho. Purāṇacīvaratā, upacāre ṭhatvā aññātikāya bhikkhuniyā āṇāpanaṃ, tassā dhovanādīni cāti imānettha tīṇi aṅgāni. Purāṇacīvarasikkhāpadaṃ.
၂၀. ကိဉ္စိ မူလကန္တိ ကိဉ္စိ ပာဘတံ။ စီဝရာဒာနေတိ စီဝရသ္သ အာဒာနေ စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏေ။ ဝိကပ္ပနူပဂစီဝရတာ, ပာရိဝတ္တကာဘာဝော, အညာတိကာယ ဟတ္ထတော ဂဟဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒံ။
20.Kiñci mūlakanti kiñci pābhataṃ. Cīvarādāneti cīvarassa ādāne cīvarappaṭiggahaṇe. Vikappanūpagacīvaratā, pārivattakābhāvo, aññātikāya hatthato gahaṇanti imānettha tīṇi aṅgāni. Cīvarappaṭiggahaṇasikkhāpadaṃ.
၂၁. အပ္ပဝာရိတန္တိ ‘‘ဝဒေယ္ယာထ, ဘန္တေ, ယေန အတ္ထော’’တိ ဣစ္ဆာပိတံ ဣစ္ဆံ ရုစိံ ဥပ္ပာဒိတံ, န ပဝာရိတန္တိ အပ္ပဝာရိတံ။ ဝိညာပေန္တသ္သာတိ ယာစန္တသ္သ။ အညတ္ရ သမယာတိ နဋ္ဌစီဝရကာလံ ဌပေတ္ဝာ။ ဝိကပ္ပနူပဂစီဝရတာ, သမယာဘာဝော, အညာတကဝိညတ္တိ, တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ။ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒံ။
21.Appavāritanti ‘‘vadeyyātha, bhante, yena attho’’ti icchāpitaṃ icchaṃ ruciṃ uppāditaṃ, na pavāritanti appavāritaṃ. Viññāpentassāti yācantassa. Aññatra samayāti naṭṭhacīvarakālaṃ ṭhapetvā. Vikappanūpagacīvaratā, samayābhāvo, aññātakaviññatti, tāya ca paṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni. Aññātakaviññattisikkhāpadaṃ.
၂၂. ရဇတန္တိ ရူပိယံ။ ဇာတရူပန္တိ သုဝဏ္ဏံ။ မာသကန္တိ တယော မာသကာ လောဟမာသကော ဒာရုမာသကော ဇတုမာသကောတိ။ တတ္ထ လောဟမာသကောတိ တမ္ဗလောဟာဒီဟိ ကတမာသကော။ ဒာရုမာသကောတိ သာရဒာရုနာ ဝာ ဝေဠုပေသိကာယ ဝာ အန္တမသော တာလပဏ္ဏေနပိ ရူပံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ကတမာသကော။ ဇတုမာသကောတိ လာခာယ ဝာ နိယ္ယာသေန ဝာ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ကတမာသကော။ ကဟာပဏန္တိ သုဝဏ္ဏမယံ ဝာ ရူပိယမယံ ဝာ ပာကတိကံ ဝာ။ ဂဏ္ဟေယ္ယာတိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဒီယမာနံ ဝာ ကတ္ထစိ ဌိတံ ဝာ နိပ္ပရိဂ္ဂဟံ ဒိသ္ဝာ သယံ ဂဏ္ဟေယ္ယ။ ဂဏ္ဟာပေယ္ယာတိ တဒေဝ အညေန ဂာဟာပေယ္ယ။ နိသ္သဂ္ဂီတိ ဂဟဏာဒီသု ယံ ကိဉ္စိ ကရောန္တသ္သ အဃနဗဒ္ဓေသု ဝတ္ထုဂဏနာယ နိသ္သဂ္ဂိ သိယာတိ အတ္ထော။ သာဒိယေယ္ယ ဝာတိ ကာယဝာစာဟိ အပ္ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ စိတ္တေန အဓိဝာသေယ္ယ။ ဇာတရူပရဇတဘာဝော, အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ, ဂဟဏာဒီသု အညတရဘာဝောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ ရူပိယပ္ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒံ။
22.Rajatanti rūpiyaṃ. Jātarūpanti suvaṇṇaṃ. Māsakanti tayo māsakā lohamāsako dārumāsako jatumāsakoti. Tattha lohamāsakoti tambalohādīhi katamāsako. Dārumāsakoti sāradārunā vā veḷupesikāya vā antamaso tālapaṇṇenapi rūpaṃ chinditvā katamāsako. Jatumāsakoti lākhāya vā niyyāsena vā rūpaṃ samuṭṭhāpetvā katamāsako. Kahāpaṇanti suvaṇṇamayaṃ vā rūpiyamayaṃ vā pākatikaṃ vā. Gaṇheyyāti attano atthāya dīyamānaṃ vā katthaci ṭhitaṃ vā nippariggahaṃ disvā sayaṃ gaṇheyya. Gaṇhāpeyyāti tadeva aññena gāhāpeyya. Nissaggīti gahaṇādīsu yaṃ kiñci karontassa aghanabaddhesu vatthugaṇanāya nissaggi siyāti attho. Sādiyeyya vāti kāyavācāhi appaṭikkhipitvā cittena adhivāseyya. Jātarūparajatabhāvo, attuddesikatā, gahaṇādīsu aññatarabhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Rūpiyappaṭiggahaṇasikkhāpadaṃ.
၂၃. ရဇတာဒိစတုဗ္ဗိဓံ အကပ္ပိယံ ကပ္ပိယေနာပိ ပရိဝတ္တေယ္ယ သဟဓမ္မိကေ ဌပေတ္ဝာ, နိသ္သဂ္ဂိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ အကပ္ပိယန္တိ အကပ္ပိယဝတ္ထုံ။ ကပ္ပိယေနာတိ ကပ္ပိယဝတ္ထုနာ။ သဟဓမ္မိကေတိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနိသာမဏေရသာမဏေရိသိက္ခမာနသင္ခာတေ ပဉ္စ သဟဓမ္မိကေ။ ရူပိယဘာဝော, ပရိဝတ္တနဉ္စာတိ ဣမာနေတ္ထ ဒ္ဝေ အင္ဂာနိ။ ရူပိယပရိဝတ္တနသိက္ခာပဒံ။
23. Rajatādicatubbidhaṃ akappiyaṃ kappiyenāpi parivatteyya sahadhammike ṭhapetvā, nissaggiyaṃ siyāti sambandho. Tattha akappiyanti akappiyavatthuṃ. Kappiyenāti kappiyavatthunā. Sahadhammiketi bhikkhubhikkhunisāmaṇerasāmaṇerisikkhamānasaṅkhāte pañca sahadhammike. Rūpiyabhāvo, parivattanañcāti imānettha dve aṅgāni. Rūpiyaparivattanasikkhāpadaṃ.
၂၄. ‘‘ဣမံ ပတ္တံ တုယ္ဟံ ဝိကပ္ပေမီ’’တိအာဒိနာ ဝိကပ္ပနဉ္စ ‘‘ဣမံ ပတ္တံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိအာဒိနာ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ အကတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ပမာဏိကန္တိ ဧတ္ထာယံ ဝိနိစ္ဆယော – အနုပဟတပုရာဏသာလိတဏ္ဍုလာနံ သုကောဋ္ဋိတပရိသုဒ္ဓာနံ ဒ္ဝေ မဂဓနာဠိယော ဂဟေတ္ဝာ တေဟိ တဏ္ဍုလေဟိ အနုတ္တဏ္ဍုလမကိလိန္နမပိဏ္ဍိတံ သုဝိသဒံ ကုန္ဒမကုဠရာသိသဒိသံ အဝသ္သာဝိတောဒနံ ပစိတ္ဝာ နိရဝသေသံ ပတ္တေ ပက္ခိပိတ္ဝာ တသ္သ ဩဒနသ္သ စတုတ္ထဘာဂပ္ပမာဏော နာတိဃနော နာတိတနုကော ဟတ္ထဟာရိယော သဗ္ဗသမ္ဘာရသင္ခတော မုဂ္ဂသူပော ပက္ခိပိတဗ္ဗော, တတော အာလောပသ္သ အနုရူပံ ယာဝစရိမာလောပပ္ပဟောနကံ မစ္ဆမံသာဒိဗ္ယဉ္ဇနံ ပက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သပ္ပိတေလတက္ကရသကဉ္ဇိကာဒီနိ ပန အဂဏနူပဂာနိ ဟောန္တိ။ တာနိ ဟိ ဩဒနဂတိကာနိ နေဝ ဟာပေတုံ, န ဝဍ္ဎေတုံ သက္ကောန္တိ။ ဧဝမေတံ သဗ္ဗမ္ပိ ပက္ခိတ္တံ သစေ ပန ပတ္တသ္သ မုခဝဋ္ဋိယာ ဟေဋ္ဌိမရာဇိသမံ တိဋ္ဌတိ, သုတ္တေန ဝာ ဟီရေန ဝာ ဆိန္ဒန္တသ္သ သုတ္တသ္သ ဝာ ဟီရသ္သ ဝာ ဟေဋ္ဌိမန္တံ ဖုသတိ, အယံ ဥက္ကဋ္ဌော နာမ ပတ္တော။ သစေ တံ ရာဇိံ အတိက္ကမ္မ ထူပီကတံ တိဋ္ဌတိ, အယံ ဥက္ကဋ္ဌောမကော နာမ ပတ္တော။ သစေ တံ ရာဇိံ န သမ္ပာပုဏာတိ, အန္တောဂတမေဝ ဟောတိ, အယံ ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော နာမ။ ဥက္ကဋ္ဌတော ဥပဍ္ဎပ္ပမာဏော မဇ္ဈိမော။ မဇ္ဈိမတော ဥပဍ္ဎပ္ပမာဏော ဩမကော။ တေသမ္ပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဘေဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣစ္စေတေသု ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော စ ဩမကောမကော စာတိ ဒ္ဝေ အပတ္တာ, သေသာ သတ္တ ပတ္တာ ပမာဏယုတ္တာ နာမာတိ ဧဝံ ပမာဏေန ယုတ္တော ပမာဏိကော, တံ ပမာဏိကံ။ ပတ္တန္တိ သတ္တသု ပတ္တေသု အညတရံ ပတ္တံ။ ပတ္တသ္သ အတ္တနော သန္တကတာ, ပမာဏယုတ္တတာ, အဓိဋ္ဌာနူပဂတာ, အတိရေကပတ္တတာ, ဒသာဟာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင္ဂာနိ။ ပဌမပတ္တသိက္ခာပဒံ။
24. ‘‘Imaṃ pattaṃ tuyhaṃ vikappemī’’tiādinā vikappanañca ‘‘imaṃ pattaṃ adhiṭṭhāmī’’tiādinā adhiṭṭhānañca akatvāti attho. Pamāṇikanti etthāyaṃ vinicchayo – anupahatapurāṇasālitaṇḍulānaṃ sukoṭṭitaparisuddhānaṃ dve magadhanāḷiyo gahetvā tehi taṇḍulehi anuttaṇḍulamakilinnamapiṇḍitaṃ suvisadaṃ kundamakuḷarāsisadisaṃ avassāvitodanaṃ pacitvā niravasesaṃ patte pakkhipitvā tassa odanassa catutthabhāgappamāṇo nātighano nātitanuko hatthahāriyo sabbasambhārasaṅkhato muggasūpo pakkhipitabbo, tato ālopassa anurūpaṃ yāvacarimālopappahonakaṃ macchamaṃsādibyañjanaṃ pakkhipitabbaṃ. Sappitelatakkarasakañjikādīni pana agaṇanūpagāni honti. Tāni hi odanagatikāni neva hāpetuṃ, na vaḍḍhetuṃ sakkonti. Evametaṃ sabbampi pakkhittaṃ sace pana pattassa mukhavaṭṭiyā heṭṭhimarājisamaṃ tiṭṭhati, suttena vā hīrena vā chindantassa suttassa vā hīrassa vā heṭṭhimantaṃ phusati, ayaṃ ukkaṭṭho nāma patto. Sace taṃ rājiṃ atikkamma thūpīkataṃ tiṭṭhati, ayaṃ ukkaṭṭhomako nāma patto. Sace taṃ rājiṃ na sampāpuṇāti, antogatameva hoti, ayaṃ ukkaṭṭhukkaṭṭho nāma. Ukkaṭṭhato upaḍḍhappamāṇo majjhimo. Majjhimato upaḍḍhappamāṇo omako. Tesampi vuttanayeneva pabhedo veditabbo. Iccetesu ukkaṭṭhukkaṭṭho ca omakomako cāti dve apattā, sesā satta pattā pamāṇayuttā nāmāti evaṃ pamāṇena yutto pamāṇiko, taṃ pamāṇikaṃ. Pattanti sattasu pattesu aññataraṃ pattaṃ. Pattassa attano santakatā, pamāṇayuttatā, adhiṭṭhānūpagatā, atirekapattatā, dasāhātikkamoti imānettha pañca aṅgāni. Paṭhamapattasikkhāpadaṃ.
၂၅. ယော ဘိက္ခု ပဉ္စဗန္ဓနတော ဦနပတ္တေ သတိ ပရံ ပန နဝံ ပတ္တံ ဝိညာပေတိ, တသ္သပိ ဘိက္ခုနော နိသ္သဂ္ဂိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ပရန္တိ အညံ, ‘‘နဝံ ပတ္တ’’န္တိမိနာ တုလ္ယာဓိကရဏံ။ အဓိဋ္ဌာနူပဂပတ္တသ္သ ဦနပဉ္စဗန္ဓနတာ, အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ, ကတဝိညတ္တိ, တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ။ ဦနပဉ္စဗန္ဓနသိက္ခာပဒံ။
25. Yo bhikkhu pañcabandhanato ūnapatte sati paraṃ pana navaṃ pattaṃ viññāpeti, tassapi bhikkhuno nissaggiyaṃ siyāti sambandho. Tattha paranti aññaṃ, ‘‘navaṃ patta’’ntiminā tulyādhikaraṇaṃ. Adhiṭṭhānūpagapattassa ūnapañcabandhanatā, attuddesikatā, kataviññatti, tāya ca paṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni. Ūnapañcabandhanasikkhāpadaṃ.
၂၆. ယော သပ္ပိတေလာဒိကံ ပန ဘေသဇ္ဇံ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သတ္တာဟပရမံ သန္နိဓိကာရကံ ဘုဉ္ဇန္တော သတ္တာဟံ အတိက္ကာမေတိ , တသ္သ နိသ္သဂ္ဂိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ သပ္ပိတေလာဒိကန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒော နဝနီတမဓုဖာဏိတံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ တတ္ထ သပ္ပိ နာမ ဂဝာဒီနံ သပ္ပိ, ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ, တေသံ သပ္ပိ, တထာ နဝနီတံ။ တေလံ နာမ တိလသာသပမဓုကဧရဏ္ဍဝသာဒီဟိ နိဗ္ဗတ္တံ။ မဓု နာမ မက္ခိကာမဓုမေဝ။ ဥစ္ဆုရသံ ဥပာဒာယ ပန အပက္ကာ ဝာ အဝတ္ထုကပက္ကာ ဝာ သဗ္ဗာပိ ဥစ္ဆုဝိကတိ ဖာဏိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဘေသဇ္ဇဝိဓာနသိက္ခာပဒံ။
26. Yo sappitelādikaṃ pana bhesajjaṃ paṭiggahetvā sattāhaparamaṃ sannidhikārakaṃ bhuñjanto sattāhaṃ atikkāmeti , tassa nissaggiyaṃ siyāti attho. Tattha sappitelādikanti ettha ādi-saddo navanītamadhuphāṇitaṃ saṅgaṇhāti. Tattha sappi nāma gavādīnaṃ sappi, yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ sappi, tathā navanītaṃ. Telaṃ nāma tilasāsapamadhukaeraṇḍavasādīhi nibbattaṃ. Madhu nāma makkhikāmadhumeva. Ucchurasaṃ upādāya pana apakkā vā avatthukapakkā vā sabbāpi ucchuvikati phāṇitanti veditabbaṃ. Bhesajjavidhānasikkhāpadaṃ.
၂၇. ဘိက္ခုသ္သ စီဝရံ ဒတ္ဝာ ပုန တံ စီဝရံ သကသညာယ အစ္ဆိန္ဒန္တသ္သ ဝာ အစ္ဆိန္ဒာပယတောပိ ဝာ နိသ္သဂ္ဂိယံ သိယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ဒတ္ဝာတိ ဝေယ္ယာဝစ္စာဒီနိ ပစ္စာသီသမာနော ဒတ္ဝာ။ အစ္ဆိန္ဒန္တသ္သာတိ ဝေယ္ယာဝစ္စာဒီနိ အကရောန္တံ ဒိသ္ဝာ ဗလက္ကာရေန ဂဏ္ဟန္တသ္သ, တထာ အစ္ဆိန္ဒာပယတောတိ။ ဝိကပ္ပနူပဂစီဝရတာ, သာမံဒိန္နတာ, သကသညိတာ, ဥပသမ္ပန္နတာ, ကောဓဝသေန အစ္ဆိန္ဒနံ ဝာ အစ္ဆိန္ဒာပနံ ဝာတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင္ဂာနိ။ အစ္ဆိန္ဒနသိက္ခာပဒံ။
27. Bhikkhussa cīvaraṃ datvā puna taṃ cīvaraṃ sakasaññāya acchindantassa vā acchindāpayatopi vā nissaggiyaṃ siyāti yojanā. Tattha datvāti veyyāvaccādīni paccāsīsamāno datvā. Acchindantassāti veyyāvaccādīni akarontaṃ disvā balakkārena gaṇhantassa, tathā acchindāpayatoti. Vikappanūpagacīvaratā, sāmaṃdinnatā, sakasaññitā, upasampannatā, kodhavasena acchindanaṃ vā acchindāpanaṃ vāti imānettha pañca aṅgāni. Acchindanasikkhāpadaṃ.
၂၈. အပ္ပဝာရိတံ အညာတိံ ဂဟပတိံ သုတ္တံ ယာစိတ္ဝာ ဉာတိပ္ပဝာရိတေ ဝဇ္ဇေတ္ဝာ တန္တဝာယေဟိ စီဝရံ ဝာယာပေန္တသ္သ နိသ္သဂ္ဂိယံ သိယာတိ ပိဏ္ဍတ္ထော။ တတ္ထ သုတ္တန္တိ ဆဗ္ဗိဓံ ခောမသုတ္တာဒိကံ ဝာ တေသံ အနုလောမံ ဝာ။ ယာစိယာတိ စီဝရတ္ထာယ ယာစိတ္ဝာ။ စီဝရတ္ထာယ ဝိညာပိတသုတ္တံ, အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ, အကပ္ပိယတန္တဝာယေန အကပ္ပိယဝိညတ္တိယာ ဝာယာပနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပဒံ။
28. Appavāritaṃ aññātiṃ gahapatiṃ suttaṃ yācitvā ñātippavārite vajjetvā tantavāyehi cīvaraṃ vāyāpentassa nissaggiyaṃ siyāti piṇḍattho. Tattha suttanti chabbidhaṃ khomasuttādikaṃ vā tesaṃ anulomaṃ vā. Yāciyāti cīvaratthāya yācitvā. Cīvaratthāya viññāpitasuttaṃ, attuddesikatā, akappiyatantavāyena akappiyaviññattiyā vāyāpananti imānettha tīṇi aṅgāni. Suttaviññattisikkhāpadaṃ.
၂၉. ယော ဘိက္ခု သင္ဃသ္သ ပရိဏတံ လာဘံ ဇာနန္တော အတ္တနော ပရိဏာမေတိ, တသ္သ နိသ္သဂ္ဂိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဇာနန္တိ ဇာနန္တော။ လာဘန္တိ လဘိတဗ္ဗံ စီဝရာဒိဝတ္ထုံ။ ပရိဏတန္တိ သင္ဃသ္သ နိန္နံ သင္ဃသ္သ ပောဏံ သင္ဃသ္သ ပဗ္ဘာရံ ဟုတ္ဝာ ဌိတံ။ အတ္တနော ပရိဏာမေတီတိ ‘‘မယ္ဟံ ဒေထာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော အတ္တနိ နိန္နံ ကရောတိ။ သင္ဃေ ပရိဏတဘာဝော, တံ ဉတ္ဝာ အတ္တနော ပရိဏာမနံ, ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ ပရိဏာမနသိက္ခာပဒံ။
29. Yo bhikkhu saṅghassa pariṇataṃ lābhaṃ jānanto attano pariṇāmeti, tassa nissaggiyaṃ siyāti attho. Tattha jānanti jānanto. Lābhanti labhitabbaṃ cīvarādivatthuṃ. Pariṇatanti saṅghassa ninnaṃ saṅghassa poṇaṃ saṅghassa pabbhāraṃ hutvā ṭhitaṃ. Attano pariṇāmetīti ‘‘mayhaṃ dethā’’tiādīni vadanto attani ninnaṃ karoti. Saṅghe pariṇatabhāvo, taṃ ñatvā attano pariṇāmanaṃ, paṭilābhoti imānettha tīṇi aṅgāni. Pariṇāmanasikkhāpadaṃ.
နိသ္သဂ္ဂိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Nissaggiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
