| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೧೧. ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
11. Nissaggiyaniddesavaṇṇanā
೧೧೬-೭. ಇದಾನಿ ಅಚ್ಚೋಳಾರಿಕಾನಂ ವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅರೂಪಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಅಞ್ಞಥಾಪಿ ಯುತ್ತಿ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ (ಪಾರಾ॰ ೫೯೧; ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೫೮೯; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಜಾತರುಪಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) – ಯೋ ರೂಪಿಯೇನ ಅರೂಪಿಯಞ್ಚ ಪರಿವತ್ತೇಯ್ಯ, ಯೋ ಚ ಇತರೇನ ಚ ಅರೂಪಿಯೇನ ರೂಪಿಯಂ ಪರಿವತ್ತೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಹೋತೀತಿ।
116-7. Idāni accoḷārikānaṃ vasena dassetuṃ ‘‘arūpiya’’ntiādi āraddhaṃ. Aññathāpi yutti pariyesitabbā. Tatthāyaṃ saṅkhepattho (pārā. 591; pārā. aṭṭha. 2.589; kaṅkhā. aṭṭha. jātarupasikkhāpadavaṇṇanā) – yo rūpiyena arūpiyañca parivatteyya, yo ca itarena ca arūpiyena rūpiyaṃ parivatteyya, tassa nissaggiyaṃ hotīti.
ಇದಾನಿ ರೂಪಿಯಞ್ಚ ಅರೂಪಿಯಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಇಧ ರೂಪಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಏತ್ಥ (ಪಾರಾ॰ ೫೮೯; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಜಾತರುಪಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ಸಜ್ಝು ಸಿಙ್ಗೀತಿ ಸಜ್ಝೂತಿ ರಜತಂ। ಸಿಙ್ಗೀತಿ ಸುವಣ್ಣಂ। ತಮ್ಬಲೋಹಾದೀಹಿ ವಾ ದಾರೂಹಿ ವಾ ಪಣ್ಣೇಹಿ ವಾ ಲಾಖಾಯ ವಾ ರೂಪಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಅಸಮುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಕತಂ ಚಮ್ಮಬೀಜಮಯಮ್ಪಿಯಂ ಯಂ ದೇಸೇ ವೋಹಾರಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಇದಂ ವೋಹಾರೂಪಗಮಾಸಕಂ ನಾಮ। ಇದಮಿಧ ರೂಪಿಯನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ವತ್ಥಾದಿ ಚ ಮುತ್ತಾದಿ ಚ ವತ್ಥಮುತ್ತಾದಿ। ಇತರನ್ತಿ ಅರೂಪಿಯಂ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಞ್ಚ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ವತ್ಥಂ ಸುತ್ತಂ ಫಾಲೋ ಪಟಕೋ ಕಪ್ಪಾಸೋ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ಅಪರಣ್ಣಂ ಸಪ್ಪಿ ನವನೀತಂ ತೇಲಂ ಮಧು ಫಾಣಿತಾದಿಭೇಸಜ್ಜಞ್ಚಾತಿ ಇದಂ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥು ನಾಮ। ಮುತ್ತಾ ಮಣಿ ವೇಳುರಿಯೋ ಸಙ್ಖೋಸಿಲಾ ಪವಾಳಂ ಲೋಹಿತಙ್ಗೋ ಮಸಾರಗಲ್ಲಂ ಸತ್ತ ಧಞ್ಞಾನಿ ದಾಸೀ ದಾಸೋ ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥು ಪುಪ್ಫಾರಾಮಫಲಾರಾಮಾದಯೋತಿ ಇದಂ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥು ನಾಮ, ತದುಭಯಂ ಅರೂಪಿಯಂ ನಾಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Idāni rūpiyañca arūpiyañca dassetuṃ ‘‘idha rūpiya’’ntiādi āraddhaṃ. Ettha (pārā. 589; kaṅkhā. aṭṭha. jātarupasikkhāpadavaṇṇanā) sajjhu siṅgīti sajjhūti rajataṃ. Siṅgīti suvaṇṇaṃ. Tambalohādīhi vā dārūhi vā paṇṇehi vā lākhāya vā rūpaṃ samuṭṭhāpetvā vā asamuṭṭhāpetvā vā kataṃ cammabījamayampiyaṃ yaṃ dese vohāraṃ gacchati, idaṃ vohārūpagamāsakaṃ nāma. Idamidha rūpiyanti adhippetaṃ. Vatthādi ca muttādi ca vatthamuttādi. Itaranti arūpiyaṃ kappiyavatthuñca dukkaṭavatthuñca. Kiṃ vuttaṃ hoti? Vatthaṃ suttaṃ phālo paṭako kappāso anekappakāraṃ aparaṇṇaṃ sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitādibhesajjañcāti idaṃ kappiyavatthu nāma. Muttā maṇi veḷuriyo saṅkhosilā pavāḷaṃ lohitaṅgo masāragallaṃ satta dhaññāni dāsī dāso khettaṃ vatthu pupphārāmaphalārāmādayoti idaṃ dukkaṭavatthu nāma, tadubhayaṃ arūpiyaṃ nāmāti vuttaṃ hoti.
೧೧೮. ಏತ್ತಾವತಾ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಕಯವಿಕ್ಕಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಇಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ । ತತ್ಥ ಇಮನ್ತಿ ತಣ್ಡುಲಾದಿಕಂ ಕಪ್ಪಿಯಭಣ್ಡಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಾ ಓದನಾದಿಂ ಭುತ್ವಾ ವಾ ‘‘ಇಮಂ ವತ್ಥಾದಿಕಂ ಕಪ್ಪಿಯಭಣ್ಡಂ ದೇಹಿ, ಇಮಂ ರಜನಪಚನಾದಿಕಂ ಕರ, ರಜನಕಟ್ಠಾದಿಮಾ ನಯ, ಇಮಂ ವಾ ತವ ದೇಮಿ, ತ್ವಂ ಪನ ಇಮಞ್ಚ ಇಮಞ್ಚ ಆಹರ, ಕರ, ದೇಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಕಯವಿಕ್ಕಯೇ ಸಮಾಪನ್ನೇ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
118. Ettāvatā rūpiyasaṃvohāraṃ dassetvā idāni kayavikkayaṃ dassetuṃ ‘‘imaṃ gahetvā’’tiādimāha . Tattha imanti taṇḍulādikaṃ kappiyabhaṇḍaṃ gahetvā vā odanādiṃ bhutvā vā ‘‘imaṃ vatthādikaṃ kappiyabhaṇḍaṃ dehi, imaṃ rajanapacanādikaṃ kara, rajanakaṭṭhādimā naya, imaṃ vā tava demi, tvaṃ pana imañca imañca āhara, kara, dehī’’ti evaṃ kayavikkaye samāpanne nissaggīti sambandho.
೧೧೯. ಇದಾನಿ ಪರಿಣಾಮವಸೇನ ಆಪತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅತ್ತನೋ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಪಿಣ್ಡತ್ಥೋ (ಪಾರಾ॰ ೬೫೯; ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೬೫೮; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಪರಿಣತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) – ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಾ ನತಂ ಪರಿಣತಂ ಲಾಭಂ ಲಭಿತಬ್ಬಂ ಚೀವರಾದಿಪಚ್ಚಯಂ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ, ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಆದೀನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಕಥಂ? ಯೋ ಪನ ಮಾತುಸನ್ತಕಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪರಿಣತಂ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಮೇತಿ, ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪರಿಣಾಮೇತಿ, ಸುದ್ಧಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇತಿ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಯೋ ಪನ ಅಞ್ಞಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಣತಂ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಅಞ್ಞಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಅಞ್ಞಚೇತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ।
119. Idāni pariṇāmavasena āpattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘attano’’tiādi āraddhaṃ. Tatrāyaṃ piṇḍattho (pārā. 659; pārā. aṭṭha. 2.658; kaṅkhā. aṭṭha. pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā) – saṅghassa vā aññassa vā nataṃ pariṇataṃ lābhaṃ labhitabbaṃ cīvarādipaccayaṃ attano vā aññassa vā pariṇāmeyya, nissaggiyaādīni hontīti. Kathaṃ? Yo pana mātusantakampi saṅghassa pariṇataṃ attano pariṇāmeti, nissaggiyaṃ. Aññassa puggalassa pariṇāmeti, suddhikapācittiyaṃ. Aññassa saṅghassa vā cetiyassa vā pariṇāmeti, dukkaṭaṃ. Yo pana aññapuggalassa vā cetiyassa vā pariṇataṃ attano vā aññapuggalassa vā saṅghassa vā aññacetiyassa vā pariṇāmeti, tassāpi dukkaṭamevāti.
೧೨೦. ಯೋ ಪನ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಂ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಅನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿನಯಕಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಯೋ ವಾ ಪರೇನ ವಿನಯಕಮ್ಮತ್ಥಾಯ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ಸಕಸಞ್ಞಾಯ ನ ದದೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸಾಪಿ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅಞ್ಞಥೇತರನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಞ್ಞಥಾತಿ ಥೇಯ್ಯಸಞ್ಞಾಯ ಸಚೇ ನ ದದೇಯ್ಯ, ಇತರಂ ತಸ್ಸ ಅಗ್ಘವಸೇನ ಪಾರಾಜಿಕಞ್ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
120. Yo pana nissaggiṃ nissajjitabbaṃ anissajjitvā vinayakammaṃ akatvā paribhuñjeyya, tassa dukkaṭaṃ. Yo vā parena vinayakammatthāya nissaṭṭhaṃ sakasaññāya na dadeyya, tassāpi dukkaṭaṃ. Aññathetaranti ettha aññathāti theyyasaññāya sace na dadeyya, itaraṃ tassa agghavasena pārājikañca thullaccayañca dukkaṭañca hotīti attho. Nissaggiyavinicchayo.
ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nissaggiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
