| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೧೧. ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
11. Nissaggiyaniddesavaṇṇanā
೧೧೬-೭. ರೂಪಿಯೇನ ಅರೂಪಿಯಂ ರೂಪಿಯಞ್ಚ ಇತರೇನ ರೂಪಿಯಞ್ಚ ಪರಿವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ರೂಪಿಯೇನಾತಿ ರೂಪಿಯಸಙ್ಖಾತೇನ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯವತ್ಥುನಾ। ಅರೂಪಿಯನ್ತಿ ಅರೂಪಿಯಸಙ್ಖಾತಂ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಂ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುಞ್ಚ। ಇತರೇನಾತಿ ಅರೂಪಿಯೇನ। ನಿಸ್ಸಗ್ಗೀತಿ ನಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ, ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಕತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ವಿನಯಕಮ್ಮಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ। ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿ, ಕಿಂ ತಂ? ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ರೂಪಿಯಸ್ಸ ಮೂಲಗ್ಗಹಣೇ ಪನ ರೂಪಿಯಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಣಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ।
116-7. Rūpiyena arūpiyaṃ rūpiyañca itarena rūpiyañca parivatteyyāti sambandho. Tattha rūpiyenāti rūpiyasaṅkhātena nissaggiyavatthunā. Arūpiyanti arūpiyasaṅkhātaṃ dukkaṭavatthuṃ kappiyavatthuñca. Itarenāti arūpiyena. Nissaggīti nissajjanaṃ nissaggo, pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetaṃ nāmaṃ. Nissaggo assa atthīti nissaggi, kiṃ taṃ? Pācittiyaṃ. Rūpiyassa mūlaggahaṇe pana rūpiyappaṭiggahaṇasikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
ಇದಾನಿ ರೂಪಿಯಾದಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಇಧಾ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಕಹಾ…ಪೇ॰… ಮಾಸಕಂ ಇಧ ರೂಪಿಯನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಕಹಾಪಣೋ ನಾಮ ಸುವಣ್ಣಮಯೋ ವಾ ರಜತಮಯೋ ವಾ ಏತರಹಿ ಪಕತಿಕಹಾಪಣೋ ವಾ। ಸಜ್ಝೂತಿ ರಜತಂ। ಸಿಙ್ಗೀತಿ ಸುವಣ್ಣಭೇದೋ, ತಥಾಪಿ ಚೇತ್ಥ ಸಾಮಞ್ಞೇನ ಸುವಣ್ಣಮಧಿಪ್ಪೇತಂ। ವೋಹಾರೂಪಗಮಾಸಕನ್ತಿ ವೋಹಾರಂ ಕಯವಿಕ್ಕಯಂ ಉಪಗಚ್ಛತೀತಿ ವೋಹಾರೂಪಗಂ, ತಞ್ಚ ತಂ ಮಾಸಕಞ್ಚ। ತಂ ಪನ ಸಮುಟ್ಠಾಪಿತರೂಪಞ್ಚ ಅಸಮುಟ್ಠಾಪಿತರೂಪಞ್ಚ ಲೋಹದಾರುಆದಿಮಯಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಧ ರೂಪಿಯನ್ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ರೂಪಿಯಂ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವತ್ಥಮುತ್ತಾದಿ ಕಪ್ಪಂ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಞ್ಚ ಇತರನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥ ವತ್ಥಞ್ಚ ಮುತ್ತಾ ಚ ಆದಿ ಯಸ್ಸಾತಿ ಸಮಾಸೋ। ಆದಿ-ಸದ್ದೋ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ ‘‘ವತ್ಥಾದಿ ಮುತ್ತಾದೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇನ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಕಪ್ಪಾಸಸುತ್ತಾಪರಣ್ಣಾದಿಕಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುಂ, ದುತಿಯೇನ ಮಣಿ ಸಙ್ಖೋ ಸಿಲಾ ಪವಾಳಂ ಲೋಹಿತಙ್ಕೋ ಮಸಾರಗಲ್ಲಂ ಸತ್ತಧಞ್ಞಾನಿ ದಾಸಿದಾಸಖೇತ್ತವತ್ಥುಪುಪ್ಫಾರಾಮಫಲಾರಾಮಾದಯೋತಿ ಇದಂ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ವತ್ಥಾದಿಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುಂ, ಮುತ್ತಾದಿದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಞ್ಚ ಇತರಂ ಅಞ್ಞಂ ಅರೂಪಿಯಂ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Idāni rūpiyādiṃ dassetuṃ ‘‘idhā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha kahā…pe… māsakaṃ idha rūpiyanti sambandho. Tattha kahāpaṇo nāma suvaṇṇamayo vā rajatamayo vā etarahi pakatikahāpaṇo vā. Sajjhūti rajataṃ. Siṅgīti suvaṇṇabhedo, tathāpi cettha sāmaññena suvaṇṇamadhippetaṃ. Vohārūpagamāsakanti vohāraṃ kayavikkayaṃ upagacchatīti vohārūpagaṃ, tañca taṃ māsakañca. Taṃ pana samuṭṭhāpitarūpañca asamuṭṭhāpitarūpañca lohadāruādimayaṃ vuccati. Idha rūpiyanti imasmiṃ sikkhāpade rūpiyaṃ nāmāti attho. Vatthamuttādi kappaṃ dukkaṭavatthuñca itaranti yojanā. Tattha vatthañca muttā ca ādi yassāti samāso. Ādi-saddo paccekaṃ yojetabbo ‘‘vatthādi muttādī’’ti. Tattha paṭhamena ādi-saddena kappāsasuttāparaṇṇādikaṃ yaṃ kiñci kappiyavatthuṃ, dutiyena maṇi saṅkho silā pavāḷaṃ lohitaṅko masāragallaṃ sattadhaññāni dāsidāsakhettavatthupupphārāmaphalārāmādayoti idaṃ dukkaṭavatthuṃ saṅgaṇhāti. Vatthādikappiyavatthuṃ, muttādidukkaṭavatthuñca itaraṃ aññaṃ arūpiyaṃ nāmāti attho.
೧೧೮. ಏತ್ತಾವತಾ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಕಪ್ಪಿಯಭಣ್ಡೇ ಕಯವಿಕ್ಕಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಇಮ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಇಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇಮಂ ದೇಹಿ, ಇಮಂ ಕರ, ಇಮಂ ಆನಯಾ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಇಮಂ ಭುತ್ವಾ ಇಮಂ ದೇಹಿ, ಇಮಂ ಕರ, ಇಮಂ ಆನಯಾ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಇಮಂ ದೇಮಿ, ಇಮಂ ದೇಹಿ, ಇಮಂ ಕರ, ಇಮಂ ಆನಯಾ’’ತಿ ವಾ ಕಯವಿಕ್ಕಯೇ ಸಮಾಪನ್ನೇ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥ ಇಮನ್ತಿ ತಣ್ಡುಲಾದಿಂ। ಭುತ್ವಾತಿ ಓದನಾದಿಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ದೇಹೀತಿ ಏತಂ ವತ್ಥಾದಿಕಂ ದೇಹಿ। ಇಮಂ ಕರಾತಿ ಏತಂ ರಜನಪಚನಾದಿಂ ಕರೋಹಿ। ಇಮಂ ಆನಯಾತಿ ಏತಂ ರಜನಕಟ್ಠಾದಿಂ ಆನೇಹಿ। ಇಮಂ ದೇಮೀತಿ ಏತಂ ವತ್ಥಾದಿಕಂ ತವ ದೇಮಿ। ಸಮಾಪನ್ನೇತಿ ಕತೇ। ತಸ್ಮಾ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಭಣ್ಡಂ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೇನ ಅಞ್ಞಾತಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ‘‘ಇಮಂ ದೇಹೀ’’ತಿ ವದತೋ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ, ‘‘ಇಮಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ವದತೋ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯವಿನಿಪಾತನಂ, ‘‘ಇಮಿನಾ ಇಮಂ ದೇಹೀ’’ತಿ ವದತೋ ಕಯವಿಕ್ಕಯನ್ತಿ ವುತ್ತಾ ತಿಸ್ಸೋ ಆಪತ್ತಿಯೋ। ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಕಯವಿಕ್ಕಯಮತ್ತಂ ಮೋಚೇನ್ತೇನ ಪರಿವತ್ತೇತಬ್ಬಂ। ಅಯಞ್ಹಿ ಕಯವಿಕ್ಕಯೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸಹಧಮ್ಮಿಕೇ ಅವಸೇಸೇಹಿ ಗಿಹಿಪಬ್ಬಜಿತೇಹಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ನವಕಮ್ಮಾನಿ ಕಾರೇತಿ, ಅಟ್ಠಕಥಾಪಮಾಣೇನ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮತ್ತಂ ದೇಸೇತಬ್ಬಂ।
118. Ettāvatā rūpiyasaṃvohāraṃ dassetvā idāni kappiyabhaṇḍe kayavikkayaṃ dassetumāha ‘‘ima’’ntiādi. Tattha ‘‘imaṃ gahetvā imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā ‘‘imaṃ bhutvā imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā ‘‘imaṃ demi, imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā kayavikkaye samāpanne nissaggīti yojanā. Tattha imanti taṇḍulādiṃ. Bhutvāti odanādiṃ bhuñjitvā. Imaṃ dehīti etaṃ vatthādikaṃ dehi. Imaṃ karāti etaṃ rajanapacanādiṃ karohi. Imaṃ ānayāti etaṃ rajanakaṭṭhādiṃ ānehi. Imaṃ demīti etaṃ vatthādikaṃ tava demi. Samāpanneti kate. Tasmā kappiyaṃ bhaṇḍaṃ parivattentena aññātakehi saddhiṃ ‘‘imaṃ dehī’’ti vadato viññatti, ‘‘imaṃ gaṇhāhī’’ti vadato saddhādeyyavinipātanaṃ, ‘‘iminā imaṃ dehī’’ti vadato kayavikkayanti vuttā tisso āpattiyo. Mātāpitūhi pana saddhiṃ kayavikkayamattaṃ mocentena parivattetabbaṃ. Ayañhi kayavikkayo ṭhapetvā pañcasahadhammike avasesehi gihipabbajitehi na vaṭṭati. Sace pana navakammāni kāreti, aṭṭhakathāpamāṇena pācittiyamattaṃ desetabbaṃ.
೧೧೯-೧೨೦. ಇದಾನಿ ಪರಿಣಾಮನವಸೇನ ಆಪತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅತ್ತನೋ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥಾಯಂ ಪಿಣ್ಡತ್ಥೋ – ಸಙ್ಘಸ್ಸ ನತಂ ಲಾಭಂ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ, ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿ। ಅಞ್ಞತೋ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ, ಪಾಚಿತ್ತಿ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ವಾ ನತಂ ಲಾಭಂ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಅಞ್ಞಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ ಅಞ್ಞಚೇತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ, ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥ ನತನ್ತಿ ಕಾಯೇನ ವಾ ವಚಸಾ ವಾ ನಿನ್ನಂ ಕತಂ। ಲಾಭನ್ತಿ ಲಭಿತಬ್ಬಂ ಚೀವರಾದಿ। ಅಞ್ಞತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ವಾ ಚೇತಿಯೇ ವಾ, ಚೇತಿಯೇ ಪನ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಚೇತಿಯಾದಿನೋ ಅನ್ತಮಸೋ ಸುನಖಸ್ಸ। ಅಞ್ಞತೋ ವಾತಿ ಚೇತಿಯಾದಿಮ್ಹಿ ವಾ। ಸಙ್ಘಸ್ಸಾತಿ ಪನ ಇದಂ ಕಾಕಕ್ಖಿಗೋಳಕಞಾಯೇನ ‘‘ನತಂ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಉಭಯತ್ಥ ಪರಿವತ್ತತಿ। ನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ಸಕಸಞ್ಞಾಯ ನ ದದೇಯ್ಯ ವಾ, ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಞ್ಞಥಾ ಅಞ್ಞೇನ ಪಕಾರೇನ, ಥೇಯ್ಯಸಞ್ಞಾಯ ನ ದದೇಯ್ಯ ಚೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇತರನ್ತಿ ವತ್ಥುವಸೇನ ಅಞ್ಞಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
119-120. Idāni pariṇāmanavasena āpattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘attano’’tiādi āraddhaṃ. Tatthāyaṃ piṇḍattho – saṅghassa nataṃ lābhaṃ attano pariṇāmeyya, nissaggi. Aññato puggalassa pariṇāmeyya, pācitti. Aññassa saṅghassa vā cetiyassa vā pariṇāmeyya, dukkaṭaṃ. Aññassa puggalassa vā cetiyassa vā nataṃ lābhaṃ attano vā saṅghassa vā aññapuggalassa vā aññacetiyassa vā pariṇāmeyya, dukkaṭanti yojanā. Tattha natanti kāyena vā vacasā vā ninnaṃ kataṃ. Lābhanti labhitabbaṃ cīvarādi. Aññato aññasmiṃ puggale vā cetiye vā, cetiye pana dukkaṭaṃ. Aññassāti cetiyādino antamaso sunakhassa. Aññato vāti cetiyādimhi vā. Saṅghassāti pana idaṃ kākakkhigoḷakañāyena ‘‘nataṃ pariṇāmeyyā’’ti ubhayattha parivattati. Nissaṭṭhaṃ sakasaññāya na dadeyya vā, dukkaṭanti sambandho. Aññathā aññena pakārena, theyyasaññāya na dadeyya ceti vuttaṃ hoti. Itaranti vatthuvasena aññaṃ pārājikaṃ thullaccayaṃ dukkaṭañca hotīti attho.
ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nissaggiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
