| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
੧੧. ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
11. Nissaggiyaniddesavaṇṇanā
੧੧੬-੭. ਰੂਪਿਯੇਨ ਅਰੂਪਿਯਂ ਰੂਪਿਯਞ੍ਚ ਇਤਰੇਨ ਰੂਪਿਯਞ੍ਚ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਿਯੇਨਾਤਿ ਰੂਪਿਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੁਨਾ। ਅਰੂਪਿਯਨ੍ਤਿ ਅਰੂਪਿਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਂ ਕਪ੍ਪਿਯવਤ੍ਥੁਞ੍ਚ। ਇਤਰੇਨਾਤਿ ਅਰੂਪਿਯੇਨ। ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ વਿਨਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿ, ਕਿਂ ਤਂ? ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਰੂਪਿਯਸ੍ਸ ਮੂਲਗ੍ਗਹਣੇ ਪਨ ਰੂਪਿਯਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
116-7. Rūpiyena arūpiyaṃ rūpiyañca itarena rūpiyañca parivatteyyāti sambandho. Tattha rūpiyenāti rūpiyasaṅkhātena nissaggiyavatthunā. Arūpiyanti arūpiyasaṅkhātaṃ dukkaṭavatthuṃ kappiyavatthuñca. Itarenāti arūpiyena. Nissaggīti nissajjanaṃ nissaggo, pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetaṃ nāmaṃ. Nissaggo assa atthīti nissaggi, kiṃ taṃ? Pācittiyaṃ. Rūpiyassa mūlaggahaṇe pana rūpiyappaṭiggahaṇasikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
ਇਦਾਨਿ ਰੂਪਿਯਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਧਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਹਾ…ਪੇ॰… ਮਾਸਕਂ ਇਧ ਰੂਪਿਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਹਾਪਣੋ ਨਾਮ ਸੁવਣ੍ਣਮਯੋ વਾ ਰਜਤਮਯੋ વਾ ਏਤਰਹਿ ਪਕਤਿਕਹਾਪਣੋ વਾ। ਸਜ੍ਝੂਤਿ ਰਜਤਂ। ਸਿਙ੍ਗੀਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਭੇਦੋ, ਤਥਾਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸੁવਣ੍ਣਮਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। વੋਹਾਰੂਪਗਮਾਸਕਨ੍ਤਿ વੋਹਾਰਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ વੋਹਾਰੂਪਗਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਂ ਮਾਸਕਞ੍ਚ। ਤਂ ਪਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਰੂਪਞ੍ਚ ਅਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਰੂਪਞ੍ਚ ਲੋਹਦਾਰੁਆਦਿਮਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਧ ਰੂਪਿਯਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਰੂਪਿਯਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਤ੍ਥਮੁਤ੍ਤਾਦਿ ਕਪ੍ਪਂ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਇਤਰਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਥਞ੍ਚ ਮੁਤ੍ਤਾ ਚ ਆਦਿ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘વਤ੍ਥਾਦਿ ਮੁਤ੍ਤਾਦੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਪ੍ਪਾਸਸੁਤ੍ਤਾਪਰਣ੍ਣਾਦਿਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਪ੍ਪਿਯવਤ੍ਥੁਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਮਣਿ ਸਙ੍ਖੋ ਸਿਲਾ ਪવਾਲ਼ਂ ਲੋਹਿਤਙ੍ਕੋ ਮਸਾਰਗਲ੍ਲਂ ਸਤ੍ਤਧਞ੍ਞਾਨਿ ਦਾਸਿਦਾਸਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮਫਲਾਰਾਮਾਦਯੋਤਿ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વਤ੍ਥਾਦਿਕਪ੍ਪਿਯવਤ੍ਥੁਂ, ਮੁਤ੍ਤਾਦਿਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਇਤਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਅਰੂਪਿਯਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Idāni rūpiyādiṃ dassetuṃ ‘‘idhā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha kahā…pe… māsakaṃ idha rūpiyanti sambandho. Tattha kahāpaṇo nāma suvaṇṇamayo vā rajatamayo vā etarahi pakatikahāpaṇo vā. Sajjhūti rajataṃ. Siṅgīti suvaṇṇabhedo, tathāpi cettha sāmaññena suvaṇṇamadhippetaṃ. Vohārūpagamāsakanti vohāraṃ kayavikkayaṃ upagacchatīti vohārūpagaṃ, tañca taṃ māsakañca. Taṃ pana samuṭṭhāpitarūpañca asamuṭṭhāpitarūpañca lohadāruādimayaṃ vuccati. Idha rūpiyanti imasmiṃ sikkhāpade rūpiyaṃ nāmāti attho. Vatthamuttādi kappaṃ dukkaṭavatthuñca itaranti yojanā. Tattha vatthañca muttā ca ādi yassāti samāso. Ādi-saddo paccekaṃ yojetabbo ‘‘vatthādi muttādī’’ti. Tattha paṭhamena ādi-saddena kappāsasuttāparaṇṇādikaṃ yaṃ kiñci kappiyavatthuṃ, dutiyena maṇi saṅkho silā pavāḷaṃ lohitaṅko masāragallaṃ sattadhaññāni dāsidāsakhettavatthupupphārāmaphalārāmādayoti idaṃ dukkaṭavatthuṃ saṅgaṇhāti. Vatthādikappiyavatthuṃ, muttādidukkaṭavatthuñca itaraṃ aññaṃ arūpiyaṃ nāmāti attho.
੧੧੮. ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਰੂਪਿਯਸਂવੋਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡੇ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਇਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਦੇਹਿ, ਇਮਂ ਕਰ, ਇਮਂ ਆਨਯਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਇਮਂ ਭੁਤ੍વਾ ਇਮਂ ਦੇਹਿ, ਇਮਂ ਕਰ, ਇਮਂ ਆਨਯਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਇਮਂ ਦੇਮਿ, ਇਮਂ ਦੇਹਿ, ਇਮਂ ਕਰ, ਇਮਂ ਆਨਯਾ’’ਤਿ વਾ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਸਮਾਪਨ੍ਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਇਮਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿਂ। ਭੁਤ੍વਾਤਿ ਓਦਨਾਦਿਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ। ਇਮਂ ਦੇਹੀਤਿ ਏਤਂ વਤ੍ਥਾਦਿਕਂ ਦੇਹਿ। ਇਮਂ ਕਰਾਤਿ ਏਤਂ ਰਜਨਪਚਨਾਦਿਂ ਕਰੋਹਿ। ਇਮਂ ਆਨਯਾਤਿ ਏਤਂ ਰਜਨਕਟ੍ਠਾਦਿਂ ਆਨੇਹਿ। ਇਮਂ ਦੇਮੀਤਿ ਏਤਂ વਤ੍ਥਾਦਿਕਂ ਤવ ਦੇਮਿ। ਸਮਾਪਨ੍ਨੇਤਿ ਕਤੇ। ਤਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਾਤਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਇਮਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਦਤੋ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વਦਤੋ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯવਿਨਿਪਾਤਨਂ, ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਮਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਦਤੋ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਮਤ੍ਤਂ ਮੋਚੇਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇ ਅવਸੇਸੇਹਿ ਗਿਹਿਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਨવਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਾਰੇਤਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਪਮਾਣੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ।
118. Ettāvatā rūpiyasaṃvohāraṃ dassetvā idāni kappiyabhaṇḍe kayavikkayaṃ dassetumāha ‘‘ima’’ntiādi. Tattha ‘‘imaṃ gahetvā imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā ‘‘imaṃ bhutvā imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā ‘‘imaṃ demi, imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā kayavikkaye samāpanne nissaggīti yojanā. Tattha imanti taṇḍulādiṃ. Bhutvāti odanādiṃ bhuñjitvā. Imaṃ dehīti etaṃ vatthādikaṃ dehi. Imaṃ karāti etaṃ rajanapacanādiṃ karohi. Imaṃ ānayāti etaṃ rajanakaṭṭhādiṃ ānehi. Imaṃ demīti etaṃ vatthādikaṃ tava demi. Samāpanneti kate. Tasmā kappiyaṃ bhaṇḍaṃ parivattentena aññātakehi saddhiṃ ‘‘imaṃ dehī’’ti vadato viññatti, ‘‘imaṃ gaṇhāhī’’ti vadato saddhādeyyavinipātanaṃ, ‘‘iminā imaṃ dehī’’ti vadato kayavikkayanti vuttā tisso āpattiyo. Mātāpitūhi pana saddhiṃ kayavikkayamattaṃ mocentena parivattetabbaṃ. Ayañhi kayavikkayo ṭhapetvā pañcasahadhammike avasesehi gihipabbajitehi na vaṭṭati. Sace pana navakammāni kāreti, aṭṭhakathāpamāṇena pācittiyamattaṃ desetabbaṃ.
੧੧੯-੧੨੦. ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਣਾਮਨવਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ – ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਤਂ ਲਾਭਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਣਾਮੇਯ੍ਯ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿ। ਅਞ੍ਞਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਮੇਯ੍ਯ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਪਰਿਣਾਮੇਯ੍ਯ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਨਤਂ ਲਾਭਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਅਞ੍ਞਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਅਞ੍ਞਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਪਰਿਣਾਮੇਯ੍ਯ, ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਨਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇਨ વਾ વਚਸਾ વਾ ਨਿਨ੍ਨਂ ਕਤਂ। ਲਾਭਨ੍ਤਿ ਲਭਿਤਬ੍ਬਂ ਚੀવਰਾਦਿ। ਅਞ੍ਞਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ વਾ ਚੇਤਿਯੇ વਾ, ਚੇਤਿਯੇ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਚੇਤਿਯਾਦਿਨੋ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸੁਨਖਸ੍ਸ। ਅਞ੍ਞਤੋ વਾਤਿ ਚੇਤਿਯਾਦਿਮ੍ਹਿ વਾ। ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਤਿ ਪਨ ਇਦਂ ਕਾਕਕ੍ਖਿਗੋਲ਼ਕਞਾਯੇਨ ‘‘ਨਤਂ ਪਰਿਣਾਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਸਕਸਞ੍ਞਾਯ ਨ ਦਦੇਯ੍ਯ વਾ, ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਕਾਰੇਨ, ਥੇਯ੍ਯਸਞ੍ਞਾਯ ਨ ਦਦੇਯ੍ਯ ਚੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਤਰਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁવਸੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
119-120. Idāni pariṇāmanavasena āpattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘attano’’tiādi āraddhaṃ. Tatthāyaṃ piṇḍattho – saṅghassa nataṃ lābhaṃ attano pariṇāmeyya, nissaggi. Aññato puggalassa pariṇāmeyya, pācitti. Aññassa saṅghassa vā cetiyassa vā pariṇāmeyya, dukkaṭaṃ. Aññassa puggalassa vā cetiyassa vā nataṃ lābhaṃ attano vā saṅghassa vā aññapuggalassa vā aññacetiyassa vā pariṇāmeyya, dukkaṭanti yojanā. Tattha natanti kāyena vā vacasā vā ninnaṃ kataṃ. Lābhanti labhitabbaṃ cīvarādi. Aññato aññasmiṃ puggale vā cetiye vā, cetiye pana dukkaṭaṃ. Aññassāti cetiyādino antamaso sunakhassa. Aññato vāti cetiyādimhi vā. Saṅghassāti pana idaṃ kākakkhigoḷakañāyena ‘‘nataṃ pariṇāmeyyā’’ti ubhayattha parivattati. Nissaṭṭhaṃ sakasaññāya na dadeyya vā, dukkaṭanti sambandho. Aññathā aññena pakārena, theyyasaññāya na dadeyya ceti vuttaṃ hoti. Itaranti vatthuvasena aññaṃ pārājikaṃ thullaccayaṃ dukkaṭañca hotīti attho.
ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Nissaggiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
