| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya |
๑๐. นิสฺสารณียสุตฺตํ
10. Nissāraṇīyasuttaṃ
๒๐๐. ‘‘ปญฺจิมา , ภิกฺขเว, นิสฺสารณียา 1 ธาตุโยฯ กตมา ปญฺจ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน กามํ 2 มนสิกโรโต กาเมสุ จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฎฺฐติ น วิมุจฺจติฯ เนกฺขมฺมํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต เนกฺขเมฺม จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฎฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ 3 สุภาวิตํ สุวุฎฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ 4 กาเมหิ; เย จ กามปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุโตฺต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ กามานํ นิสฺสรณํฯ
200. ‘‘Pañcimā , bhikkhave, nissāraṇīyā 5 dhātuyo. Katamā pañca? Idha, bhikkhave, bhikkhuno kāmaṃ 6 manasikaroto kāmesu cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Nekkhammaṃ kho panassa manasikaroto nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ 7 subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ 8 kāmehi; ye ca kāmapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vediyati. Idamakkhātaṃ kāmānaṃ nissaraṇaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน พฺยาปาทํ มนสิกโรโต พฺยาปาเท จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฎฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อพฺยาปาทํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อพฺยาปาเท จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฎฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฎฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ พฺยาปาเทน; เย จ พฺยาปาทปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุโตฺต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ พฺยาปาทสฺส นิสฺสรณํฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno byāpādaṃ manasikaroto byāpāde cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Abyāpādaṃ kho panassa manasikaroto abyāpāde cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ byāpādena; ye ca byāpādapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vediyati. Idamakkhātaṃ byāpādassa nissaraṇaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน วิเหสํ มนสิกโรโต วิเหสาย จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฎฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อวิเหสํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อวิเหสาย จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฎฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฎฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ วิเหสาย; เย จ วิเหสาปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุโตฺต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ วิเหสาย นิสฺสรณํฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno vihesaṃ manasikaroto vihesāya cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Avihesaṃ kho panassa manasikaroto avihesāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ vihesāya; ye ca vihesāpaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vediyati. Idamakkhātaṃ vihesāya nissaraṇaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน รูปํ มนสิกโรโต รูเป จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฎฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อรูปํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อรูเป จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฎฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฎฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ รูเปหิ; เย จ รูปปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุโตฺต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ รูปานํ นิสฺสรณํฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno rūpaṃ manasikaroto rūpe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Arūpaṃ kho panassa manasikaroto arūpe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ rūpehi; ye ca rūpapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vediyati. Idamakkhātaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน สกฺกายํ มนสิกโรโต สกฺกาเย จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฎฺฐติ น วิมุจฺจติฯ สกฺกายนิโรธํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต สกฺกายนิโรเธ จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฎฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฎฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ สกฺกาเยน; เย จ สกฺกายปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุโตฺต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ สกฺกายสฺส นิสฺสรณํฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sakkāyaṃ manasikaroto sakkāye cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Sakkāyanirodhaṃ kho panassa manasikaroto sakkāyanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ sakkāyena; ye ca sakkāyapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vediyati. Idamakkhātaṃ sakkāyassa nissaraṇaṃ.
‘‘ตสฺส กามนนฺทีปิ นานุเสติ, พฺยาปาทนนฺทีปิ นานุเสติ, วิเหสานนฺทีปิ นานุเสติ , รูปนนฺทีปิ นานุเสติ, สกฺกายนนฺทีปิ นานุเสติ (โส) 9 กามนนฺทิยาปิ อนนุสยา, พฺยาปาทนนฺทิยาปิ อนนุสยา, วิเหสานนฺทิยาปิ อนนุสยา, รูปนนฺทิยาปิ อนนุสยา, สกฺกายนนฺทิยาปิ อนนุสยาฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ นิรนุสโย, อเจฺฉจฺฉิ 10 ตณฺหํ, วิวตฺตยิ 11 สํโยชนํ, สมฺมา มานาภิสมยา อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสฯ อิมา โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ นิสฺสารณียา ธาตุโย’’ติฯ ทสมํฯ
‘‘Tassa kāmanandīpi nānuseti, byāpādanandīpi nānuseti, vihesānandīpi nānuseti , rūpanandīpi nānuseti, sakkāyanandīpi nānuseti (so) 12 kāmanandiyāpi ananusayā, byāpādanandiyāpi ananusayā, vihesānandiyāpi ananusayā, rūpanandiyāpi ananusayā, sakkāyanandiyāpi ananusayā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu niranusayo, acchecchi 13 taṇhaṃ, vivattayi 14 saṃyojanaṃ, sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassa. Imā kho, bhikkhave, pañca nissāraṇīyā dhātuyo’’ti. Dasamaṃ.
พฺราหฺมณวโคฺค ปญฺจโมฯ
Brāhmaṇavaggo pañcamo.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
โสโณ โทโณ สงฺคารโว, การณปาลี จ ปิงฺคิยานี;
Soṇo doṇo saṅgāravo, kāraṇapālī ca piṅgiyānī;
สุปินา จ วสฺสา วาจา, กุลํ นิสฺสารณีเยน จาติฯ
Supinā ca vassā vācā, kulaṃ nissāraṇīyena cāti.
จตุตฺถํปณฺณาสกํ สมโตฺตฯ
Catutthaṃpaṇṇāsakaṃ samatto.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๑๐. นิสฺสารณียสุตฺตวณฺณนา • 10. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑๐. นิสฺสารณียสุตฺตวณฺณนา • 10. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
