Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၃. နိသ္သာရဏီယသုတ္တံ
3. Nissāraṇīyasuttaṃ
၁၃. ‘‘ဆယိမာ, ဘိက္ခဝေ, နိသ္သာရဏီယာ ဓာတုယော။ ကတမာ ဆ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘မေတ္တာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ; အထ စ ပန မေ ဗ္ယာပာဒော စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝ’န္တိသ္သ ဝစနီယော – ‘မာယသ္မာ, ဧဝံ အဝစ; မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော ယံ မေတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ; အထ စ ပနသ္သ ဗ္ယာပာဒော စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ 1, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏဉ္ဟေတံ, အာဝုသော, ဗ္ယာပာဒသ္သ ယဒိဒံ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တီ’’’တိ 2။
13. ‘‘Chayimā, bhikkhave, nissāraṇīyā dhātuyo. Katamā cha? Idha, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘mettā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me byāpādo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ mettāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya; atha ca panassa byāpādo cittaṃ pariyādāya ṭhassati 3, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, byāpādassa yadidaṃ mettācetovimuttī’’’ti 4.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ကရုဏာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ; အထ စ ပန မေ ဝိဟေသာ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝ’န္တိသ္သ ဝစနီယော – ‘မာယသ္မာ, ဧဝံ အဝစ; မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော , အနဝကာသော ယံ ကရုဏာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ; အထ စ ပနသ္သ ဝိဟေသာ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏဉ္ဟေတံ, အာဝုသော, ဝိဟေသာယ ယဒိဒံ ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တီ’’’တိ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘karuṇā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me vihesā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso , anavakāso yaṃ karuṇāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya; atha ca panassa vihesā cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, vihesāya yadidaṃ karuṇācetovimuttī’’’ti.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘မုဒိတာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ; အထ စ ပန မေ အရတိ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝ’န္တိသ္သ ဝစနီယော – ‘မာယသ္မာ, ဧဝံ အဝစ; မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော ယံ မုဒိတာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ; အထ စ ပနသ္သ အရတိ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏဉ္ဟေတံ, အာဝုသော, အရတိယာ ယဒိဒံ မုဒိတာစေတောဝိမုတ္တီ’’’တိ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘muditā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me arati cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya . Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ muditāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya; atha ca panassa arati cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, aratiyā yadidaṃ muditācetovimuttī’’’ti.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဥပေက္ခာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ; အထ စ ပန မေ ရာဂော စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝ’န္တိသ္သ ဝစနီယော – ‘မာယသ္မာ, ဧဝံ အဝစ; မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော ယံ ဥပေက္ခာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ ; အထ စ ပနသ္သ ရာဂော စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏဉ္ဟေတံ, အာဝုသော, ရာဂသ္သ ယဒိဒံ ဥပေက္ခာစေတောဝိမုတ္တီ’’’တိ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘upekkhā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me rāgo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ upekkhāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ; atha ca panassa rāgo cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, rāgassa yadidaṃ upekkhācetovimuttī’’’ti.
‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အနိမိတ္တာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ; အထ စ ပန မေ နိမိတ္တာနုသာရိ ဝိညာဏံ ဟောတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝ’န္တိသ္သ ဝစနီယော – ‘မာယသ္မာ, ဧဝံ အဝစ; မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော ယံ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ; အထ စ ပနသ္သ နိမိတ္တာနုသာရိ ဝိညာဏံ ဘဝိသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏဉ္ဟေတံ, အာဝုသော, သဗ္ဗနိမိတ္တာနံ ယဒိဒံ အနိမိတ္တာစေတောဝိမုတ္တီ’’’တိ။
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘animittā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me nimittānusāri viññāṇaṃ hotī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ animittāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya; atha ca panassa nimittānusāri viññāṇaṃ bhavissati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, sabbanimittānaṃ yadidaṃ animittācetovimuttī’’’ti.
‘‘ဣဓ ပန ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အသ္မီတိ ခော မေ ဝိဂတံ 5, အယမဟမသ္မီတိ စ 6 န သမနုပသ္သာမိ; အထ စ ပန မေ ဝိစိကိစ္ဆာကထံကထာသလ္လံ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝ’န္တိသ္သ ဝစနီယော – ‘မာယသ္မာ, ဧဝံ အဝစ; မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော ယံ အသ္မီတိ ဝိဂတေ အယမဟမသ္မီတိ စ န သမနုပသ္သတော; အထ စ ပနသ္သ ဝိစိကိစ္ဆာကထံကထာသလ္လံ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏဉ္ဟေတံ, အာဝုသော, ဝိစိကိစ္ဆာကထံကထာသလ္လသ္သ ယဒိဒံ အသ္မီတိ မာနသမုဂ္ဃာတော’တိ။ ဣမာ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဆ နိသ္သာရဏီယာ ဓာတုယော’’တိ။ တတိယံ။
‘‘Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘asmīti kho me vigataṃ 7, ayamahamasmīti ca 8 na samanupassāmi; atha ca pana me vicikicchākathaṃkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ asmīti vigate ayamahamasmīti ca na samanupassato; atha ca panassa vicikicchākathaṃkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, vicikicchākathaṃkathāsallassa yadidaṃ asmīti mānasamugghāto’ti. Imā kho, bhikkhave, cha nissāraṇīyā dhātuyo’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၃. နိသ္သာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၃. နိသ္သာရဏီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā