| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
3. නිස්‌සාරණීයසුත්‌තං
3. Nissāraṇīyasuttaṃ
13. ‘‘ඡයිමා, භික්‌ඛවෙ, නිස්‌සාරණීයා ධාතුයො. කතමා ඡ? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු එවං වදෙය්‍ය – ‘මෙත්‌තා හි ඛො මෙ චෙතොවිමුත්‌ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා; අථ ච පන මෙ බ්‍යාපාදො චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨතී’ති. සො ‘මා හෙව’න්‌තිස්‌ස වචනීයො – ‘මායස්‌මා, එවං අවච; මා භගවන්‌තං අබ්‌භාචික්‌ඛි, න හි සාධු භගවතො අබ්‌භක්‌ඛානං, න හි භගවා එවං වදෙය්‍ය. අට්‌ඨානමෙතං, ආවුසො, අනවකාසො යං මෙත්‌තාය චෙතොවිමුත්‌තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්‌ථුකතාය අනුට්‌ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්‌ධාය; අථ ච පනස්‌ස බ්‍යාපාදො චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සති 1, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. නිස්‌සරණඤ්‌හෙතං, ආවුසො, බ්‍යාපාදස්‌ස යදිදං මෙත්‌තාචෙතොවිමුත්‌තී’’’ති 2.
13. ‘‘Chayimā, bhikkhave, nissāraṇīyā dhātuyo. Katamā cha? Idha, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘mettā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me byāpādo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ mettāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya; atha ca panassa byāpādo cittaṃ pariyādāya ṭhassati 3, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, byāpādassa yadidaṃ mettācetovimuttī’’’ti 4.
‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු එවං වදෙය්‍ය – ‘කරුණා හි ඛො මෙ චෙතොවිමුත්‌ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා; අථ ච පන මෙ විහෙසා චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨතී’ති. සො ‘මා හෙව’න්‌තිස්‌ස වචනීයො – ‘මායස්‌මා, එවං අවච; මා භගවන්‌තං අබ්‌භාචික්‌ඛි, න හි සාධු භගවතො අබ්‌භක්‌ඛානං, න හි භගවා එවං වදෙය්‍ය. අට්‌ඨානමෙතං, ආවුසො , අනවකාසො යං කරුණාය චෙතොවිමුත්‌තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්‌ථුකතාය අනුට්‌ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්‌ධාය; අථ ච පනස්‌ස විහෙසා චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. නිස්‌සරණඤ්‌හෙතං, ආවුසො, විහෙසාය යදිදං කරුණාචෙතොවිමුත්‌තී’’’ති.
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘karuṇā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me vihesā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso , anavakāso yaṃ karuṇāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya; atha ca panassa vihesā cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, vihesāya yadidaṃ karuṇācetovimuttī’’’ti.
‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු එවං වදෙය්‍ය – ‘මුදිතා හි ඛො මෙ චෙතොවිමුත්‌ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා; අථ ච පන මෙ අරති චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨතී’ති. සො ‘මා හෙව’න්‌තිස්‌ස වචනීයො – ‘මායස්‌මා, එවං අවච; මා භගවන්‌තං අබ්‌භාචික්‌ඛි, න හි සාධු භගවතො අබ්‌භක්‌ඛානං, න හි භගවා එවං වදෙය්‍ය . අට්‌ඨානමෙතං, ආවුසො, අනවකාසො යං මුදිතාය චෙතොවිමුත්‌තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්‌ථුකතාය අනුට්‌ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්‌ධාය; අථ ච පනස්‌ස අරති චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. නිස්‌සරණඤ්‌හෙතං, ආවුසො, අරතියා යදිදං මුදිතාචෙතොවිමුත්‌තී’’’ති.
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘muditā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me arati cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya . Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ muditāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya; atha ca panassa arati cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, aratiyā yadidaṃ muditācetovimuttī’’’ti.
‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු එවං වදෙය්‍ය – ‘උපෙක්‌ඛා හි ඛො මෙ චෙතොවිමුත්‌ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා; අථ ච පන මෙ රාගො චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨතී’ති. සො ‘මා හෙව’න්‌තිස්‌ස වචනීයො – ‘මායස්‌මා, එවං අවච; මා භගවන්‌තං අබ්‌භාචික්‌ඛි, න හි සාධු භගවතො අබ්‌භක්‌ඛානං, න හි භගවා එවං වදෙය්‍ය. අට්‌ඨානමෙතං, ආවුසො, අනවකාසො යං උපෙක්‌ඛාය චෙතොවිමුත්‌තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්‌ථුකතාය අනුට්‌ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්‌ධාය ; අථ ච පනස්‌ස රාගො චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. නිස්‌සරණඤ්‌හෙතං, ආවුසො, රාගස්‌ස යදිදං උපෙක්‌ඛාචෙතොවිමුත්‌තී’’’ති.
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘upekkhā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me rāgo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ upekkhāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ; atha ca panassa rāgo cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, rāgassa yadidaṃ upekkhācetovimuttī’’’ti.
‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු එවං වදෙය්‍ය – ‘අනිමිත්‌තා හි ඛො මෙ චෙතොවිමුත්‌ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා; අථ ච පන මෙ නිමිත්‌තානුසාරි විඤ්‌ඤාණං හොතී’ති. සො ‘මා හෙව’න්‌තිස්‌ස වචනීයො – ‘මායස්‌මා, එවං අවච; මා භගවන්‌තං අබ්‌භාචික්‌ඛි, න හි සාධු භගවතො අබ්‌භක්‌ඛානං, න හි භගවා එවං වදෙය්‍ය. අට්‌ඨානමෙතං, ආවුසො, අනවකාසො යං අනිමිත්‌තාය චෙතොවිමුත්‌තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්‌ථුකතාය අනුට්‌ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්‌ධාය; අථ ච පනස්‌ස නිමිත්‌තානුසාරි විඤ්‌ඤාණං භවිස්‌සති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. නිස්‌සරණඤ්‌හෙතං, ආවුසො, සබ්‌බනිමිත්‌තානං යදිදං අනිමිත්‌තාචෙතොවිමුත්‌තී’’’ති.
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘animittā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā; atha ca pana me nimittānusāri viññāṇaṃ hotī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ animittāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya; atha ca panassa nimittānusāri viññāṇaṃ bhavissati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, sabbanimittānaṃ yadidaṃ animittācetovimuttī’’’ti.
‘‘ඉධ පන භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු එවං වදෙය්‍ය – ‘අස්‌මීති ඛො මෙ විගතං 5, අයමහමස්‌මීති ච 6 න සමනුපස්‌සාමි; අථ ච පන මෙ විචිකිච්‌ඡාකථංකථාසල්‌ලං චිත්‌තං පරියාදාය තිට්‌ඨතී’ති. සො ‘මා හෙව’න්‌තිස්‌ස වචනීයො – ‘මායස්‌මා, එවං අවච; මා භගවන්‌තං අබ්‌භාචික්‌ඛි, න හි සාධු භගවතො අබ්‌භක්‌ඛානං, න හි භගවා එවං වදෙය්‍ය. අට්‌ඨානමෙතං, ආවුසො, අනවකාසො යං අස්‌මීති විගතෙ අයමහමස්‌මීති ච න සමනුපස්‌සතො; අථ ච පනස්‌ස විචිකිච්‌ඡාකථංකථාසල්‌ලං චිත්‌තං පරියාදාය ඨස්‌සති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. නිස්‌සරණඤ්‌හෙතං, ආවුසො, විචිකිච්‌ඡාකථංකථාසල්‌ලස්‌ස යදිදං අස්‌මීති මානසමුග්‌ඝාතො’ති. ඉමා ඛො, භික්‌ඛවෙ, ඡ නිස්‌සාරණීයා ධාතුයො’’ති. තතියං.
‘‘Idha pana bhikkhave, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘asmīti kho me vigataṃ 7, ayamahamasmīti ca 8 na samanupassāmi; atha ca pana me vicikicchākathaṃkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā heva’ntissa vacanīyo – ‘māyasmā, evaṃ avaca; mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso yaṃ asmīti vigate ayamahamasmīti ca na samanupassato; atha ca panassa vicikicchākathaṃkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇañhetaṃ, āvuso, vicikicchākathaṃkathāsallassa yadidaṃ asmīti mānasamugghāto’ti. Imā kho, bhikkhave, cha nissāraṇīyā dhātuyo’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 3. නිස්‌සාරණීයසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 3. නිස්‌සාරණීයසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
