| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៣. និស្សរណិយសុត្តវណ្ណនា
3. Nissaraṇiyasuttavaṇṇanā
៧២. តតិយេ និស្សរណិយាតិ និស្សរណបដិសំយុត្តា។ ធាតុយោតិ សត្តសុញ្ញសភាវា។ កាមានន្តិ កិលេសកាមានញ្ចេវ វត្ថុកាមានញ្ច។ អថ វា កាមានន្តិ កិលេសកាមានំ។ កិលេសកាមតោ ហិ និស្សរណា វត្ថុកាមេហិបិ និស្សរណំយេវ ហោតិ, ន អញ្ញថា។ វុត្តញ្ហេតំ –
72. Tatiye nissaraṇiyāti nissaraṇapaṭisaṃyuttā. Dhātuyoti sattasuññasabhāvā. Kāmānanti kilesakāmānañceva vatthukāmānañca. Atha vā kāmānanti kilesakāmānaṃ. Kilesakāmato hi nissaraṇā vatthukāmehipi nissaraṇaṃyeva hoti, na aññathā. Vuttañhetaṃ –
‘‘ន តេ កាមា យានិ ចិត្រានិ លោកេ,
‘‘Na te kāmā yāni citrāni loke,
សង្កប្បរាគោ បុរិសស្ស កាមោ;
Saṅkapparāgo purisassa kāmo;
តិដ្ឋន្តិ ចិត្រានិ តថេវ លោកេ,
Tiṭṭhanti citrāni tatheva loke,
អថេត្ថ ធីរា វិនយន្តិ ឆន្ទ’’ន្តិ។ (អ. និ. ៦.៦៣);
Athettha dhīrā vinayanti chanda’’nti. (a. ni. 6.63);
និស្សរណន្តិ អបគមោ។ នេក្ខម្មន្តិ បឋមជ្ឈានំ, វិសេសតោ តំ អសុភារម្មណំ ទដ្ឋព្ពំ។ យោ បន តំ ឈានំ បាទកំ កត្វា សង្ខារេ សម្មសិត្វា តតិយមគ្គំ បត្វា អនាគាមិមគ្គេន និព្ពានំ សច្ឆិករោតិ, តស្ស ចិត្តំ អច្ចន្តមេវ កាមេហិ និស្សដន្តិ ឥទំ ឧក្កដ្ឋតោ កាមានំ និស្សរណំ វេទិតព្ពំ។ រូបានន្តិ រូបធម្មានំ, វិសេសេន សទ្ធិំ អារម្មណេហិ កុសលវិបាកកិរិយាភេទតោ សព្ពេសំ រូបាវចរធម្មានំ។ អារុប្បន្តិ អរូបាវចរជ្ឈានំ។ កេចិ បន ‘‘កាមាន’’ន្តិ បទស្ស ‘‘សព្ពេសំ កាមាវចរធម្មាន’’ន្តិ អត្ថំ វទន្តិ។ ‘‘នេក្ខម្ម’’ន្តិ ច ‘‘បញ្ច រូបាវចរជ្ឈានានី’’តិ។ តំ អដ្ឋកថាសុ នត្ថិ, ន យុជ្ជតិ ច។ ភូតន្តិ ជាតំ។ សង្ខតន្តិ សមេច្ច សម្ភុយ្យ បច្ចយេហិ កតំ។ បដិច្ចសមុប្បន្នន្តិ ការណតោ និព្ពត្តំ។ តីហិបិ បទេហិ តេភូមកេ ធម្មេ អនវសេសតោ បរិយាទិយតិ។ និរោធោតិ និព្ពានំ។ ឯត្ថ ច បឋមាយ ធាតុយា កាមបរិញ្ញា វុត្តា, ទុតិយាយ រូបបរិញ្ញា, តតិយាយ សព្ពសង្ខតបរិញ្ញា សព្ពភវសមតិក្កមោ វុត្តោ។
Nissaraṇanti apagamo. Nekkhammanti paṭhamajjhānaṃ, visesato taṃ asubhārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Yo pana taṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasitvā tatiyamaggaṃ patvā anāgāmimaggena nibbānaṃ sacchikaroti, tassa cittaṃ accantameva kāmehi nissaṭanti idaṃ ukkaṭṭhato kāmānaṃ nissaraṇaṃ veditabbaṃ. Rūpānanti rūpadhammānaṃ, visesena saddhiṃ ārammaṇehi kusalavipākakiriyābhedato sabbesaṃ rūpāvacaradhammānaṃ. Āruppanti arūpāvacarajjhānaṃ. Keci pana ‘‘kāmāna’’nti padassa ‘‘sabbesaṃ kāmāvacaradhammāna’’nti atthaṃ vadanti. ‘‘Nekkhamma’’nti ca ‘‘pañca rūpāvacarajjhānānī’’ti. Taṃ aṭṭhakathāsu natthi, na yujjati ca. Bhūtanti jātaṃ. Saṅkhatanti samecca sambhuyya paccayehi kataṃ. Paṭiccasamuppannanti kāraṇato nibbattaṃ. Tīhipi padehi tebhūmake dhamme anavasesato pariyādiyati. Nirodhoti nibbānaṃ. Ettha ca paṭhamāya dhātuyā kāmapariññā vuttā, dutiyāya rūpapariññā, tatiyāya sabbasaṅkhatapariññā sabbabhavasamatikkamo vutto.
គាថាសុ កាមនិស្សរណំ ញត្វាតិ ‘‘ឥទំ កាមនិស្សរណំ – ឯវញ្ច កាមតោ និស្សរណ’’ន្តិ ជានិត្វា។ អតិក្កមតិ ឯតេនាតិ អតិក្កមោ, អតិក្កមនូបាយោ, តំ អតិក្កមំ អារុប្បំ ញត្វា។ សព្ពេ សង្ខារា សមន្តិ វូបសមន្តិ ឯត្ថាតិ សព្ពសង្ខារសមថោ, និព្ពានំ, តំ ផុសំ ផុសន្តោ។ សេសំ ហេដ្ឋា វុត្តនយមេវ។
Gāthāsu kāmanissaraṇaṃ ñatvāti ‘‘idaṃ kāmanissaraṇaṃ – evañca kāmato nissaraṇa’’nti jānitvā. Atikkamati etenāti atikkamo, atikkamanūpāyo, taṃ atikkamaṃ āruppaṃ ñatvā. Sabbe saṅkhārā samanti vūpasamanti etthāti sabbasaṅkhārasamatho, nibbānaṃ, taṃ phusaṃ phusanto. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
តតិយសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៣. និស្សរណិយសុត្តំ • 3. Nissaraṇiyasuttaṃ
