| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
10. නිස්‌සාරණීයසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
200. දසමෙ නිස්‌සරන්‌තීති නිස්‌සරණීයාති වත්‌තබ්‌බෙ දීඝං කත්‌වා නිද්‌දෙසො. කත්‌තරි හෙස අනීය-සද්‌දො යථා ‘‘නිය්‍යානියා’’ති. තෙනාහ ‘‘නිස්‌සටා’’ති. කුතො පන නිස්‌සටා? යථාසකං පටිපක්‌ඛතො. නිජ්‌ජීවට්‌ඨෙන ධාතුයොති ආහ ‘‘අත්‌තසුඤ්‌ඤසභාවා’’ති. අත්‌ථතො පන ධම්‌මධාතුමනොවිඤ්‌ඤාණධාතුවිසෙසො . තාදිසස්‌ස භික්‌ඛුනො කිලෙසවසෙන කාමෙසු මනසිකාරො නත්‌ථීති ආහ ‘‘වීමංසනත්‌ථ’’න්‌ති, ‘‘නෙක්‌ඛම්‌මනියතං ඉදානි මෙ චිත්‌තං, කිං නු ඛො කාමවිතක්‌කොපි උප්‌පජ්‌ජිස්‌සතී’’ති වීමංසන්‌තස්‌සාති අත්‌ථො. පක්‌ඛන්‌දනං නාම අනුප්‌පවෙසො. සො පන තත්‌ථ නත්‌ථීති ආහ ‘‘නප්‌පවිසතී’’ති. පසීදනං නාම අභිරුචි. සන්‌තිට්‌ඨනං පතිට්‌ඨානං. විමුච්‌චනං අධිමුච්‌චනන්‌ති. තං සබ්‌බං පටික්‌ඛිපන්‌තො වදති ‘‘පසාදං නාපජ්‌ජතී’’තිආදි. එවංභූතං පනස්‌ස චිත්‌තං තස්‌ස කථං තිට්‌ඨතීති ආහ ‘‘යථා’’තිආදි.
200. Dasame nissarantīti nissaraṇīyāti vattabbe dīghaṃ katvā niddeso. Kattari hesa anīya-saddo yathā ‘‘niyyāniyā’’ti. Tenāha ‘‘nissaṭā’’ti. Kuto pana nissaṭā? Yathāsakaṃ paṭipakkhato. Nijjīvaṭṭhena dhātuyoti āha ‘‘attasuññasabhāvā’’ti. Atthato pana dhammadhātumanoviññāṇadhātuviseso . Tādisassa bhikkhuno kilesavasena kāmesu manasikāro natthīti āha ‘‘vīmaṃsanattha’’nti, ‘‘nekkhammaniyataṃ idāni me cittaṃ, kiṃ nu kho kāmavitakkopi uppajjissatī’’ti vīmaṃsantassāti attho. Pakkhandanaṃ nāma anuppaveso. So pana tattha natthīti āha ‘‘nappavisatī’’ti. Pasīdanaṃ nāma abhiruci. Santiṭṭhanaṃ patiṭṭhānaṃ. Vimuccanaṃ adhimuccananti. Taṃ sabbaṃ paṭikkhipanto vadati ‘‘pasādaṃ nāpajjatī’’tiādi. Evaṃbhūtaṃ panassa cittaṃ tassa kathaṃ tiṭṭhatīti āha ‘‘yathā’’tiādi.
තන්‌ති පඨමජ්‌ඣානං. අස්‌සාති භික්‌ඛුනො. චිත්‌තං පක්‌ඛන්‌දතීති පරිකම්‌මචිත්‌තෙන සද්‌ධිං ඣානචිත්‌තං එකත්‌තවසෙන එකජ්‌ඣං කත්‌වා වදති. ගොචරෙ ගතත්‌තාති අත්‌තනො ආරම්‌මණෙ එව පවත්‌තත්‌තා. අහානභාගියත්‌තාති ඨිතිභාගියත්‌තා. සුට්‌ඨු විමුත්‌තන්‌ති වික්‌ඛම්‌භනවිමුත්‌තියා සම්‌මදෙව විමුත්‌තං. චිත්‌තස්‌ස ච කායස්‌ස ච විහනනතො විඝාතො. දුක්‌ඛං පරිදහනතො පරිළාහො. කාමවෙදනං න වෙදියති අනුප්‌පජ්‌ජනතො. නිස්‌සරන්‌ති තතොති නිස්‌සරණං. කෙ නිස්‌සරන්‌ති? කාමා. එවඤ්‌ච කාමානන්‌ති කත්‌තුසාමිවචනං සුට්‌ඨු යුජ්‌ජති. යදග්‌ගෙන කාමා තතො නිස්‌සටාති වුච්‌චන්‌ති, තදග්‌ගෙන ඣානම්‌පි කාමතො නිස්‌සටන්‌ති වත්‌තබ්‌බතං ලභතීති වුත්‌තං ‘‘කාමෙහි නිස්‌සටත්‌තා’’ති. එවං වික්‌ඛම්‌භනවසෙන කාමනිස්‌සරණං වත්‌වා ඉදානි සමුච්‌ඡෙදවසෙන අච්‌චන්‌තතො නිස්‌සරණං දස්‌සෙතුං ‘‘යො පනා’’තිආදි වුත්‌තං. සෙසපදෙසූති සෙසකොට්‌ඨාසෙසු.
Tanti paṭhamajjhānaṃ. Assāti bhikkhuno. Cittaṃ pakkhandatīti parikammacittena saddhiṃ jhānacittaṃ ekattavasena ekajjhaṃ katvā vadati. Gocare gatattāti attano ārammaṇe eva pavattattā. Ahānabhāgiyattāti ṭhitibhāgiyattā. Suṭṭhu vimuttanti vikkhambhanavimuttiyā sammadeva vimuttaṃ. Cittassa ca kāyassa ca vihananato vighāto. Dukkhaṃ paridahanato pariḷāho. Kāmavedanaṃ na vediyati anuppajjanato. Nissaranti tatoti nissaraṇaṃ. Ke nissaranti? Kāmā. Evañca kāmānanti kattusāmivacanaṃ suṭṭhu yujjati. Yadaggena kāmā tato nissaṭāti vuccanti, tadaggena jhānampi kāmato nissaṭanti vattabbataṃ labhatīti vuttaṃ ‘‘kāmehi nissaṭattā’’ti. Evaṃ vikkhambhanavasena kāmanissaraṇaṃ vatvā idāni samucchedavasena accantato nissaraṇaṃ dassetuṃ ‘‘yo panā’’tiādi vuttaṃ. Sesapadesūti sesakoṭṭhāsesu.
අයං පන විසෙසොති විසෙසං වදන්‌තෙන තං ඣානං පාදකං කත්‌වාතිආදිකො අවිසෙසොති කත්‌වා දුතියතතියවාරෙසු සබ්‌බසො අනාමට්‌ඨො, චතුත්‌ථවාරෙ පන අයම්‌පි විසෙසොති දස්‌සෙතුං ‘‘අච්‌චන්‌තනිස්‌සරණඤ්‌චෙත්‌ථ අරහත්‌තඵලං යොජෙතබ්‌බ’’න්‌ති වුත්‌තං. යස්‌මා අරූපජ්‌ඣානං පාදකං කත්‌වා අග්‌ගමග්‌ගං අධිගන්‌ත්‌වා අරහත්‌තෙ ඨිතස්‌ස චිත්‌තං සබ්‌බසො රූපෙහි නිස්‌සටං නාම හොති. තස්‌ස හි ඵලසමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨාය වීමංසනත්‌ථං රූපාභිමුඛං චිත්‌තං පෙසෙන්‌තස්‌ස. ඉදමක්‌ඛාතන්‌ති සමථයානිකානං වසෙන හෙට්‌ඨා චත්‌තාරො වාරා ගහිතා. ඉදං පන සුක්‌ඛවිපස්‌සකස්‌ස වසෙනාති ආහ ‘‘සුද්‌ධසඞ්‌ඛාරෙ’’තිආදි. ‘‘පුන සක්‌කායො නත්‌ථී’’ති උප්‌පන්‌නන්‌ති ‘‘ඉදානි මෙ සක්‌කායප්‌පබන්‌ධො නත්‌ථී’’ති වීමංසන්‌තස්‌ස උප්‌පන්‌නං.
Ayaṃ pana visesoti visesaṃ vadantena taṃ jhānaṃ pādakaṃ katvātiādiko avisesoti katvā dutiyatatiyavāresu sabbaso anāmaṭṭho, catutthavāre pana ayampi visesoti dassetuṃ ‘‘accantanissaraṇañcettha arahattaphalaṃ yojetabba’’nti vuttaṃ. Yasmā arūpajjhānaṃ pādakaṃ katvā aggamaggaṃ adhigantvā arahatte ṭhitassa cittaṃ sabbaso rūpehi nissaṭaṃ nāma hoti. Tassa hi phalasamāpattito vuṭṭhāya vīmaṃsanatthaṃ rūpābhimukhaṃ cittaṃ pesentassa. Idamakkhātanti samathayānikānaṃ vasena heṭṭhā cattāro vārā gahitā. Idaṃ pana sukkhavipassakassa vasenāti āha ‘‘suddhasaṅkhāre’’tiādi. ‘‘Puna sakkāyo natthī’’ti uppannanti ‘‘idāni me sakkāyappabandho natthī’’ti vīmaṃsantassa uppannaṃ.
නිස්‌සාරණීයසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
බ්‍රාහ්‌මණවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Brāhmaṇavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
චතුත්‌ථපණ්‌ණාසකං නිට්‌ඨිතං.
Catutthapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. නිස්‌සාරණීයසුත්‌තං • 10. Nissāraṇīyasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 10. නිස්‌සාරණීයසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
