| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੧੦. ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
10. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
੨੦੦. ਦਸਮੇ ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣੀਯਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਦੀਘਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਕਤ੍ਤਰਿ ਹੇਸ ਅਨੀਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾ ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਯਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਟਾ’’ਤਿ। ਕੁਤੋ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਟਾ? ਯਥਾਸਕਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ। ਨਿਜ੍ਜੀવਟ੍ਠੇਨ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਸਭਾવਾ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁવਿਸੇਸੋ । ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਕਾਮੇਸੁ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘વੀਮਂਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨਿਯਤਂ ਇਦਾਨਿ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੀਮਂਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਂ ਨਾਮ ਅਨੁਪ੍ਪવੇਸੋ। ਸੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਪ੍ਪવਿਸਤੀ’’ਤਿ। ਪਸੀਦਨਂ ਨਾਮ ਅਭਿਰੁਚਿ। ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ। વਿਮੁਚ੍ਚਨਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਦਤਿ ‘‘ਪਸਾਦਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਏવਂਭੂਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾ’’ਤਿਆਦਿ।
200. Dasame nissarantīti nissaraṇīyāti vattabbe dīghaṃ katvā niddeso. Kattari hesa anīya-saddo yathā ‘‘niyyāniyā’’ti. Tenāha ‘‘nissaṭā’’ti. Kuto pana nissaṭā? Yathāsakaṃ paṭipakkhato. Nijjīvaṭṭhena dhātuyoti āha ‘‘attasuññasabhāvā’’ti. Atthato pana dhammadhātumanoviññāṇadhātuviseso . Tādisassa bhikkhuno kilesavasena kāmesu manasikāro natthīti āha ‘‘vīmaṃsanattha’’nti, ‘‘nekkhammaniyataṃ idāni me cittaṃ, kiṃ nu kho kāmavitakkopi uppajjissatī’’ti vīmaṃsantassāti attho. Pakkhandanaṃ nāma anuppaveso. So pana tattha natthīti āha ‘‘nappavisatī’’ti. Pasīdanaṃ nāma abhiruci. Santiṭṭhanaṃ patiṭṭhānaṃ. Vimuccanaṃ adhimuccananti. Taṃ sabbaṃ paṭikkhipanto vadati ‘‘pasādaṃ nāpajjatī’’tiādi. Evaṃbhūtaṃ panassa cittaṃ tassa kathaṃ tiṭṭhatīti āha ‘‘yathā’’tiādi.
ਤਨ੍ਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਤ੍ਤવਸੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍વਾ વਦਤਿ। ਗੋਚਰੇ ਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਏવ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਅਹਾਨਭਾਗਿਯਤ੍ਤਾਤਿ ਠਿਤਿਭਾਗਿਯਤ੍ਤਾ। ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ વਿਮੁਤ੍ਤਂ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਚ વਿਹਨਨਤੋ વਿਘਾਤੋ। ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਦਹਨਤੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ। ਕਾਮવੇਦਨਂ ਨ વੇਦਿਯਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ। ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਤਤੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਕੇ ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ? ਕਾਮਾ। ਏવਞ੍ਚ ਕਾਮਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਸਾਮਿવਚਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਕਾਮਾ ਤਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਕਾਮਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਮੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਟਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਏવਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਕਾਮਨਿਸ੍ਸਰਣਂ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਸਪਦੇਸੂਤਿ ਸੇਸਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ।
Tanti paṭhamajjhānaṃ. Assāti bhikkhuno. Cittaṃ pakkhandatīti parikammacittena saddhiṃ jhānacittaṃ ekattavasena ekajjhaṃ katvā vadati. Gocare gatattāti attano ārammaṇe eva pavattattā. Ahānabhāgiyattāti ṭhitibhāgiyattā. Suṭṭhu vimuttanti vikkhambhanavimuttiyā sammadeva vimuttaṃ. Cittassa ca kāyassa ca vihananato vighāto. Dukkhaṃ paridahanato pariḷāho. Kāmavedanaṃ na vediyati anuppajjanato. Nissaranti tatoti nissaraṇaṃ. Ke nissaranti? Kāmā. Evañca kāmānanti kattusāmivacanaṃ suṭṭhu yujjati. Yadaggena kāmā tato nissaṭāti vuccanti, tadaggena jhānampi kāmato nissaṭanti vattabbataṃ labhatīti vuttaṃ ‘‘kāmehi nissaṭattā’’ti. Evaṃ vikkhambhanavasena kāmanissaraṇaṃ vatvā idāni samucchedavasena accantato nissaraṇaṃ dassetuṃ ‘‘yo panā’’tiādi vuttaṃ. Sesapadesūti sesakoṭṭhāsesu.
ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋਤਿ વਿਸੇਸਂ વਦਨ੍ਤੇਨ ਤਂ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾਤਿਆਦਿਕੋ ਅવਿਸੇਸੋਤਿ ਕਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯવਾਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਨਾਮਟ੍ਠੋ, ਚਤੁਤ੍ਥવਾਰੇ ਪਨ ਅਯਮ੍ਪਿ વਿਸੇਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਟਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਰੂਪਾਭਿਮੁਖਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਇਦਮਕ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਸਮਥਯਾਨਿਕਾਨਂ વਸੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਾਰਾ ਗਹਿਤਾ। ਇਦਂ ਪਨ ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ વਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਸਙ੍ਖਾਰੇ’’ਤਿਆਦਿ। ‘‘ਪੁਨ ਸਕ੍ਕਾਯੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮੇ ਸਕ੍ਕਾਯਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੀਮਂਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ।
Ayaṃ pana visesoti visesaṃ vadantena taṃ jhānaṃ pādakaṃ katvātiādiko avisesoti katvā dutiyatatiyavāresu sabbaso anāmaṭṭho, catutthavāre pana ayampi visesoti dassetuṃ ‘‘accantanissaraṇañcettha arahattaphalaṃ yojetabba’’nti vuttaṃ. Yasmā arūpajjhānaṃ pādakaṃ katvā aggamaggaṃ adhigantvā arahatte ṭhitassa cittaṃ sabbaso rūpehi nissaṭaṃ nāma hoti. Tassa hi phalasamāpattito vuṭṭhāya vīmaṃsanatthaṃ rūpābhimukhaṃ cittaṃ pesentassa. Idamakkhātanti samathayānikānaṃ vasena heṭṭhā cattāro vārā gahitā. Idaṃ pana sukkhavipassakassa vasenāti āha ‘‘suddhasaṅkhāre’’tiādi. ‘‘Puna sakkāyo natthī’’ti uppannanti ‘‘idāni me sakkāyappabandho natthī’’ti vīmaṃsantassa uppannaṃ.
ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Brāhmaṇavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਚਤੁਤ੍ਥਪਣ੍ਣਾਸਕਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
Catutthapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧੦. ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਸੁਤ੍ਤਂ • 10. Nissāraṇīyasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧੦. ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
