Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఖుద్దసిక్ఖా-మూలసిక్ఖా • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
౩౨. నిస్సయనిద్దేసవణ్ణనా
32. Nissayaniddesavaṇṇanā
౨౩౦. బ్యత్తస్సాతి ఏత్థ కిత్తావతా బ్యత్తో హోతీతి చే? నిస్సయముచ్చనకేన పన సబ్బన్తిమేన ధమ్మపరిచ్ఛేదేన అత్థతో చ బ్యఞ్జనతో చ ద్వే మాతికా పగుణా వాచుగ్గతా కాతబ్బా, పక్ఖదివసేసు ధమ్మస్సావనత్థాయ సుత్తన్తతో చత్తారో భాణవారా, సమ్పత్తానం పరిసానం పరికథనత్థాయ అన్ధకవిన్దమహారాహులోవాదధమ్మక్ఖన్ధసదిసో ఏకో కథామగ్గో, సఙ్ఘభత్తమఙ్గలామఙ్గలేసు అనుమోదనత్థాయ తిస్సో అనుమోదనా, ఉపోసథప్పవారణాదివిజాననత్థం కమ్మాకమ్మవినిచ్ఛయో , సమణధమ్మకరణత్థం సమాధివసేన వా విపస్సనావసేన వా అరహత్తపరియోసానం ఏకం కమ్మట్ఠానం ఏత్తకం ఉగ్గహేతబ్బం. ఏత్తావతా బ్యత్తో నామ హోతి చాతుదిసో, ఇతరథా అబ్యత్తో.
230.Byattassāti ettha kittāvatā byatto hotīti ce? Nissayamuccanakena pana sabbantimena dhammaparicchedena atthato ca byañjanato ca dve mātikā paguṇā vācuggatā kātabbā, pakkhadivasesu dhammassāvanatthāya suttantato cattāro bhāṇavārā, sampattānaṃ parisānaṃ parikathanatthāya andhakavindamahārāhulovādadhammakkhandhasadiso eko kathāmaggo, saṅghabhattamaṅgalāmaṅgalesu anumodanatthāya tisso anumodanā, uposathappavāraṇādivijānanatthaṃ kammākammavinicchayo , samaṇadhammakaraṇatthaṃ samādhivasena vā vipassanāvasena vā arahattapariyosānaṃ ekaṃ kammaṭṭhānaṃ ettakaṃ uggahetabbaṃ. Ettāvatā byatto nāma hoti cātudiso, itarathā abyatto.
౨౩౧. ఇదాని నిస్సయగ్గహణాకారం దస్సేతుం ‘‘ఏకంస’’న్తిఆది వుత్తం. ఏత్థ (మహావ॰ ౧౦౩) ఆయస్మతోతి ఆయస్మన్తం.
231. Idāni nissayaggahaṇākāraṃ dassetuṃ ‘‘ekaṃsa’’ntiādi vuttaṃ. Ettha (mahāva. 103) āyasmatoti āyasmantaṃ.
౨౩౨. ఇదాని పటిప్పస్సద్ధివిధానం దస్సేతుం ‘‘పక్కన్తే’’తిఆది వుత్తం, ‘‘పఞ్చిమా, భిక్ఖవే, నిస్సయప్పటిప్పస్సద్ధియో ఉపజ్ఝాయమ్హా. ఉపజ్ఝాయో పక్కన్తో వా హోతి విబ్భన్తో వా కాలకతో వా పక్ఖసఙ్కన్తో వా ఆణత్తియేవ పఞ్చమీ’’తి (మహావ॰ ౮౩), ‘‘ఛయిమా, భిక్ఖవే, నిస్సయప్పటిప్పస్సద్ధియో ఆచరియమ్హా. ఆచరియో పక్కన్తో వా హోతి విబ్భన్తో వా కాలకతో వా పక్ఖసఙ్కన్తో వా ఆణత్తియేవ పఞ్చమీ, ఉపజ్ఝాయేన వా సమోధానగతో హోతీ’’తి ఇదం పన ఉభయం ఇధ దస్సితం. సచే ఆచరియుపజ్ఝాయా సామన్తవిహారేసుపి అపరిక్ఖిత్తేసు లేడ్డుపాతద్వయబ్భన్తరే వసన్తి, నిస్సయో న పటిప్పస్సమ్భతి. పరిక్ఖిత్తేసుపి న పటిప్పస్సమ్భతీతి ఏకే. ఆచరియా పన న ఇచ్ఛన్తి. కస్మాతి చే? నిస్సయగ్గహణప్పటిప్పస్సద్ధీనం ఉపచారసీమాయ పరిచ్ఛిన్నత్తా. లేడ్డుపాతేన ఉపచారసీమాపరిచ్ఛేదో పన అపరిక్ఖిత్తేసు ఏవ లబ్భతి, న పరిక్ఖిత్తేసు. తస్మా ఆచరియానం వినిచ్ఛయేవ ఠాతబ్బం.
232. Idāni paṭippassaddhividhānaṃ dassetuṃ ‘‘pakkante’’tiādi vuttaṃ, ‘‘pañcimā, bhikkhave, nissayappaṭippassaddhiyo upajjhāyamhā. Upajjhāyo pakkanto vā hoti vibbhanto vā kālakato vā pakkhasaṅkanto vā āṇattiyeva pañcamī’’ti (mahāva. 83), ‘‘chayimā, bhikkhave, nissayappaṭippassaddhiyo ācariyamhā. Ācariyo pakkanto vā hoti vibbhanto vā kālakato vā pakkhasaṅkanto vā āṇattiyeva pañcamī, upajjhāyena vā samodhānagato hotī’’ti idaṃ pana ubhayaṃ idha dassitaṃ. Sace ācariyupajjhāyā sāmantavihāresupi aparikkhittesu leḍḍupātadvayabbhantare vasanti, nissayo na paṭippassambhati. Parikkhittesupi na paṭippassambhatīti eke. Ācariyā pana na icchanti. Kasmāti ce? Nissayaggahaṇappaṭippassaddhīnaṃ upacārasīmāya paricchinnattā. Leḍḍupātena upacārasīmāparicchedo pana aparikkhittesu eva labbhati, na parikkhittesu. Tasmā ācariyānaṃ vinicchayeva ṭhātabbaṃ.
పక్కన్తేతి ఏత్థ (మహావ॰ అట్ఠ॰ ౮౩) సచే ఆచరియో అన్తేవాసికం అనామన్తేత్వావ ఉపచారసీమం అతిక్కమతి, నిస్సయో పటిప్పస్సమ్భతి. సచే ఉపచారసీమం అనతిక్కమిత్వావ నివత్తతి, న పటిప్పస్సమ్భతి. ఆచరియం అనామన్తేత్వా అన్తేవాసికస్స గమనేపి ఏసేవ నయో. సచే ఆచరియో కత్థచి గన్తుకామో అన్తేవాసికం ఆపుచ్ఛతి, అన్తేవాసికోపి ‘‘సాధు సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛతి, తఙ్ఖణే ఏవ పటిప్పస్సమ్భతి. ఏవం ఆచరియం ఆపుచ్ఛిత్వా అన్తేవాసికస్స గమనేపి. ద్వీసుపి అన్తోవిహారేయేవ ఠితేసు ఆచరియో వా అన్తేవాసికం, అన్తేవాసికో వా ఆచరియం అనాపుచ్ఛిత్వావ సచే ద్వే లేడ్డుపాతే అతిక్కమతి, పటిప్పస్సమ్భతి. పక్ఖసఙ్కన్తే వా విబ్భన్తే వా కాలకతే వా తఙ్ఖణేయేవ పటిప్పస్సమ్భతి . ఆణత్తి నామ నిస్సయప్పణామనా. దస్సనసవనవసేన దువిధం సమోధానం.
Pakkanteti ettha (mahāva. aṭṭha. 83) sace ācariyo antevāsikaṃ anāmantetvāva upacārasīmaṃ atikkamati, nissayo paṭippassambhati. Sace upacārasīmaṃ anatikkamitvāva nivattati, na paṭippassambhati. Ācariyaṃ anāmantetvā antevāsikassa gamanepi eseva nayo. Sace ācariyo katthaci gantukāmo antevāsikaṃ āpucchati, antevāsikopi ‘‘sādhu sādhū’’ti sampaṭicchati, taṅkhaṇe eva paṭippassambhati. Evaṃ ācariyaṃ āpucchitvā antevāsikassa gamanepi. Dvīsupi antovihāreyeva ṭhitesu ācariyo vā antevāsikaṃ, antevāsiko vā ācariyaṃ anāpucchitvāva sace dve leḍḍupāte atikkamati, paṭippassambhati. Pakkhasaṅkante vā vibbhante vā kālakate vā taṅkhaṇeyeva paṭippassambhati . Āṇatti nāma nissayappaṇāmanā. Dassanasavanavasena duvidhaṃ samodhānaṃ.
౨౩౩. అలజ్జిన్తి ఏత్థ –
233.Alajjinti ettha –
‘‘సఞ్చిచ్చ ఆపత్తిం ఆపజ్జతి;
‘‘Sañcicca āpattiṃ āpajjati;
ఆపత్తిం పరిగూహతి;
Āpattiṃ parigūhati;
అగతిగమనఞ్చ గచ్ఛతి;
Agatigamanañca gacchati;
ఏదిసో వుచ్చతి అలజ్జిపుగ్గలో’’తి. (పరి॰ ౩౫౯) –
Ediso vuccati alajjipuggalo’’ti. (pari. 359) –
ఏవం వుత్తం. ‘‘న భిక్ఖవే అలజ్జినం నిస్సాయ వత్థబ్బం. యో వసేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి (మహావ॰ ౧౨౦) హి వుత్తం.
Evaṃ vuttaṃ. ‘‘Na bhikkhave alajjinaṃ nissāya vatthabbaṃ. Yo vaseyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 120) hi vuttaṃ.
౨౩౪. ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నేన భిక్ఖునా నిస్సయం అలభమానేన అనిస్సితేన వత్థు’’న్తి (మహావ॰ ౧౨౧) వుత్తత్తా ‘‘అద్ధికస్సా’’తి వుత్తం. గిలానుపట్ఠాకస్స చ యాచితస్సాతి సమ్బన్ధో. ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, గిలానుపట్ఠాకేన భిక్ఖునా నిస్సయం అలభమానేన యాచియమానేన అనిస్సితేన వత్థు’’న్తి (మహావ॰ ౧౨౧) హి వుత్తం. సల్లక్ఖేన్తేన ఫాసుకన్తి ఫాసువిహారం సల్లక్ఖేన్తేన. ఇదం పన పరిహారం (మహావ॰ అట్ఠ॰ ౧౨౧) సోతాపన్నాదిఅరియసావకో వా థామగతసమథవిపస్సనాలాభీ వా బాలపుథుజ్జనో వా న లభతి. యస్స ఖో పన సమథవిపస్సనా తరుణా హోతి, న థామగతా, అయం లభతి. అసన్తే నిస్సయదాయకే ‘‘యదా పటిరూపో నిస్సయదాయకో ఆగచ్ఛిస్సతి, తదా తస్స నిస్సాయ వసిస్సామీ’’తి ఆభోగం కత్వా యావ ఆసాళ్హీపుణ్ణమా, తావ వసితుం లభతి. సచే పన ఆసాళ్హీమాసే నిస్సయదాయకం న లభతి, యత్థ అత్థి, తత్థ గన్తబ్బం. అన్తోవస్సే పన అనిస్సితేన వత్థుం న వట్టతి. సభాగే దాయకే అసన్తే వసితుం లబ్భతీతి సబ్బపదేసు యోజనా కాతబ్బా. నిస్సయవినిచ్ఛయో.
234. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, addhānamaggappaṭipannena bhikkhunā nissayaṃ alabhamānena anissitena vatthu’’nti (mahāva. 121) vuttattā ‘‘addhikassā’’ti vuttaṃ. Gilānupaṭṭhākassa ca yācitassāti sambandho. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, gilānupaṭṭhākena bhikkhunā nissayaṃ alabhamānena yāciyamānena anissitena vatthu’’nti (mahāva. 121) hi vuttaṃ. Sallakkhentena phāsukanti phāsuvihāraṃ sallakkhentena. Idaṃ pana parihāraṃ (mahāva. aṭṭha. 121) sotāpannādiariyasāvako vā thāmagatasamathavipassanālābhī vā bālaputhujjano vā na labhati. Yassa kho pana samathavipassanā taruṇā hoti, na thāmagatā, ayaṃ labhati. Asante nissayadāyake ‘‘yadā paṭirūpo nissayadāyako āgacchissati, tadā tassa nissāya vasissāmī’’ti ābhogaṃ katvā yāva āsāḷhīpuṇṇamā, tāva vasituṃ labhati. Sace pana āsāḷhīmāse nissayadāyakaṃ na labhati, yattha atthi, tattha gantabbaṃ. Antovasse pana anissitena vatthuṃ na vaṭṭati. Sabhāge dāyake asante vasituṃ labbhatīti sabbapadesu yojanā kātabbā. Nissayavinicchayo.
నిస్సయనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Nissayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.