Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೩೨. ನಿಸ್ಸಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
32. Nissayaniddesavaṇṇanā
೨೩೦. ಬ್ಯತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಕಿತ್ತಾವತಾ ಬ್ಯತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ ಚೇ? ನಿಸ್ಸಯಮುಚ್ಚನಕೇನ ಪನ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಧಮ್ಮಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಅತ್ಥತೋ ಚ ಬ್ಯಞ್ಜನತೋ ಚ ದ್ವೇ ಮಾತಿಕಾ ಪಗುಣಾ ವಾಚುಗ್ಗತಾ ಕಾತಬ್ಬಾ, ಪಕ್ಖದಿವಸೇಸು ಧಮ್ಮಸ್ಸಾವನತ್ಥಾಯ ಸುತ್ತನ್ತತೋ ಚತ್ತಾರೋ ಭಾಣವಾರಾ, ಸಮ್ಪತ್ತಾನಂ ಪರಿಸಾನಂ ಪರಿಕಥನತ್ಥಾಯ ಅನ್ಧಕವಿನ್ದಮಹಾರಾಹುಲೋವಾದಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸೋ ಏಕೋ ಕಥಾಮಗ್ಗೋ, ಸಙ್ಘಭತ್ತಮಙ್ಗಲಾಮಙ್ಗಲೇಸು ಅನುಮೋದನತ್ಥಾಯ ತಿಸ್ಸೋ ಅನುಮೋದನಾ, ಉಪೋಸಥಪ್ಪವಾರಣಾದಿವಿಜಾನನತ್ಥಂ ಕಮ್ಮಾಕಮ್ಮವಿನಿಚ್ಛಯೋ , ಸಮಣಧಮ್ಮಕರಣತ್ಥಂ ಸಮಾಧಿವಸೇನ ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ವಾ ಅರಹತ್ತಪರಿಯೋಸಾನಂ ಏಕಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಏತ್ತಕಂ ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಏತ್ತಾವತಾ ಬ್ಯತ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ ಚಾತುದಿಸೋ, ಇತರಥಾ ಅಬ್ಯತ್ತೋ।
230.Byattassāti ettha kittāvatā byatto hotīti ce? Nissayamuccanakena pana sabbantimena dhammaparicchedena atthato ca byañjanato ca dve mātikā paguṇā vācuggatā kātabbā, pakkhadivasesu dhammassāvanatthāya suttantato cattāro bhāṇavārā, sampattānaṃ parisānaṃ parikathanatthāya andhakavindamahārāhulovādadhammakkhandhasadiso eko kathāmaggo, saṅghabhattamaṅgalāmaṅgalesu anumodanatthāya tisso anumodanā, uposathappavāraṇādivijānanatthaṃ kammākammavinicchayo , samaṇadhammakaraṇatthaṃ samādhivasena vā vipassanāvasena vā arahattapariyosānaṃ ekaṃ kammaṭṭhānaṃ ettakaṃ uggahetabbaṃ. Ettāvatā byatto nāma hoti cātudiso, itarathā abyatto.
೨೩೧. ಇದಾನಿ ನಿಸ್ಸಯಗ್ಗಹಣಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏಕಂಸ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ (ಮಹಾವ॰ ೧೦೩) ಆಯಸ್ಮತೋತಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ।
231. Idāni nissayaggahaṇākāraṃ dassetuṃ ‘‘ekaṃsa’’ntiādi vuttaṃ. Ettha (mahāva. 103) āyasmatoti āyasmantaṃ.
೨೩೨. ಇದಾನಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿಧಾನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಕ್ಕನ್ತೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಿಸ್ಸಯಪ್ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಮ್ಹಾ। ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಪಕ್ಕನ್ತೋ ವಾ ಹೋತಿ ವಿಬ್ಭನ್ತೋ ವಾ ಕಾಲಕತೋ ವಾ ಪಕ್ಖಸಙ್ಕನ್ತೋ ವಾ ಆಣತ್ತಿಯೇವ ಪಞ್ಚಮೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೮೩), ‘‘ಛಯಿಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಿಸ್ಸಯಪ್ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯೋ ಆಚರಿಯಮ್ಹಾ। ಆಚರಿಯೋ ಪಕ್ಕನ್ತೋ ವಾ ಹೋತಿ ವಿಬ್ಭನ್ತೋ ವಾ ಕಾಲಕತೋ ವಾ ಪಕ್ಖಸಙ್ಕನ್ತೋ ವಾ ಆಣತ್ತಿಯೇವ ಪಞ್ಚಮೀ, ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ವಾ ಸಮೋಧಾನಗತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಪನ ಉಭಯಂ ಇಧ ದಸ್ಸಿತಂ। ಸಚೇ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾ ಸಾಮನ್ತವಿಹಾರೇಸುಪಿ ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸು ಲೇಡ್ಡುಪಾತದ್ವಯಬ್ಭನ್ತರೇ ವಸನ್ತಿ, ನಿಸ್ಸಯೋ ನ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ। ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸುಪಿ ನ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತೀತಿ ಏಕೇ। ಆಚರಿಯಾ ಪನ ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚೇ? ನಿಸ್ಸಯಗ್ಗಹಣಪ್ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧೀನಂ ಉಪಚಾರಸೀಮಾಯ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ। ಲೇಡ್ಡುಪಾತೇನ ಉಪಚಾರಸೀಮಾಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಪನ ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸು ಏವ ಲಬ್ಭತಿ, ನ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸು। ತಸ್ಮಾ ಆಚರಿಯಾನಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
232. Idāni paṭippassaddhividhānaṃ dassetuṃ ‘‘pakkante’’tiādi vuttaṃ, ‘‘pañcimā, bhikkhave, nissayappaṭippassaddhiyo upajjhāyamhā. Upajjhāyo pakkanto vā hoti vibbhanto vā kālakato vā pakkhasaṅkanto vā āṇattiyeva pañcamī’’ti (mahāva. 83), ‘‘chayimā, bhikkhave, nissayappaṭippassaddhiyo ācariyamhā. Ācariyo pakkanto vā hoti vibbhanto vā kālakato vā pakkhasaṅkanto vā āṇattiyeva pañcamī, upajjhāyena vā samodhānagato hotī’’ti idaṃ pana ubhayaṃ idha dassitaṃ. Sace ācariyupajjhāyā sāmantavihāresupi aparikkhittesu leḍḍupātadvayabbhantare vasanti, nissayo na paṭippassambhati. Parikkhittesupi na paṭippassambhatīti eke. Ācariyā pana na icchanti. Kasmāti ce? Nissayaggahaṇappaṭippassaddhīnaṃ upacārasīmāya paricchinnattā. Leḍḍupātena upacārasīmāparicchedo pana aparikkhittesu eva labbhati, na parikkhittesu. Tasmā ācariyānaṃ vinicchayeva ṭhātabbaṃ.
ಪಕ್ಕನ್ತೇತಿ ಏತ್ಥ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೮೩) ಸಚೇ ಆಚರಿಯೋ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಂ ಅನಾಮನ್ತೇತ್ವಾವ ಉಪಚಾರಸೀಮಂ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ, ನಿಸ್ಸಯೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ। ಸಚೇ ಉಪಚಾರಸೀಮಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾವ ನಿವತ್ತತಿ, ನ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ। ಆಚರಿಯಂ ಅನಾಮನ್ತೇತ್ವಾ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಸ್ಸ ಗಮನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಚೇ ಆಚರಿಯೋ ಕತ್ಥಚಿ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಂ ಆಪುಚ್ಛತಿ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋಪಿ ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ, ತಙ್ಖಣೇ ಏವ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ। ಏವಂ ಆಚರಿಯಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಸ್ಸ ಗಮನೇಪಿ। ದ್ವೀಸುಪಿ ಅನ್ತೋವಿಹಾರೇಯೇವ ಠಿತೇಸು ಆಚರಿಯೋ ವಾ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಂ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ವಾ ಆಚರಿಯಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಸಚೇ ದ್ವೇ ಲೇಡ್ಡುಪಾತೇ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ, ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ। ಪಕ್ಖಸಙ್ಕನ್ತೇ ವಾ ವಿಬ್ಭನ್ತೇ ವಾ ಕಾಲಕತೇ ವಾ ತಙ್ಖಣೇಯೇವ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ । ಆಣತ್ತಿ ನಾಮ ನಿಸ್ಸಯಪ್ಪಣಾಮನಾ। ದಸ್ಸನಸವನವಸೇನ ದುವಿಧಂ ಸಮೋಧಾನಂ।
Pakkanteti ettha (mahāva. aṭṭha. 83) sace ācariyo antevāsikaṃ anāmantetvāva upacārasīmaṃ atikkamati, nissayo paṭippassambhati. Sace upacārasīmaṃ anatikkamitvāva nivattati, na paṭippassambhati. Ācariyaṃ anāmantetvā antevāsikassa gamanepi eseva nayo. Sace ācariyo katthaci gantukāmo antevāsikaṃ āpucchati, antevāsikopi ‘‘sādhu sādhū’’ti sampaṭicchati, taṅkhaṇe eva paṭippassambhati. Evaṃ ācariyaṃ āpucchitvā antevāsikassa gamanepi. Dvīsupi antovihāreyeva ṭhitesu ācariyo vā antevāsikaṃ, antevāsiko vā ācariyaṃ anāpucchitvāva sace dve leḍḍupāte atikkamati, paṭippassambhati. Pakkhasaṅkante vā vibbhante vā kālakate vā taṅkhaṇeyeva paṭippassambhati . Āṇatti nāma nissayappaṇāmanā. Dassanasavanavasena duvidhaṃ samodhānaṃ.
೨೩೩. ಅಲಜ್ಜಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ –
233.Alajjinti ettha –
‘‘ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ।
‘‘Sañcicca āpattiṃ āpajjati;
ಆಪತ್ತಿಂ ಪರಿಗೂಹತಿ।
Āpattiṃ parigūhati;
ಅಗತಿಗಮನಞ್ಚ ಗಚ್ಛತಿ।
Agatigamanañca gacchati;
ಏದಿಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಲಜ್ಜಿಪುಗ್ಗಲೋ’’ತಿ॥ (ಪರಿ॰ ೩೫೯) –
Ediso vuccati alajjipuggalo’’ti. (pari. 359) –
ಏವಂ ವುತ್ತಂ। ‘‘ನ ಭಿಕ್ಖವೇ ಅಲಜ್ಜಿನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವತ್ಥಬ್ಬಂ। ಯೋ ವಸೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೨೦) ಹಿ ವುತ್ತಂ।
Evaṃ vuttaṃ. ‘‘Na bhikkhave alajjinaṃ nissāya vatthabbaṃ. Yo vaseyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 120) hi vuttaṃ.
೨೩೪. ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ನಿಸ್ಸಯಂ ಅಲಭಮಾನೇನ ಅನಿಸ್ಸಿತೇನ ವತ್ಥು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೨೧) ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಅದ್ಧಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾಕಸ್ಸ ಚ ಯಾಚಿತಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾಕೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ನಿಸ್ಸಯಂ ಅಲಭಮಾನೇನ ಯಾಚಿಯಮಾನೇನ ಅನಿಸ್ಸಿತೇನ ವತ್ಥು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೨೧) ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೇನ ಫಾಸುಕನ್ತಿ ಫಾಸುವಿಹಾರಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೇನ। ಇದಂ ಪನ ಪರಿಹಾರಂ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೨೧) ಸೋತಾಪನ್ನಾದಿಅರಿಯಸಾವಕೋ ವಾ ಥಾಮಗತಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಲಾಭೀ ವಾ ಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನೋ ವಾ ನ ಲಭತಿ। ಯಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ತರುಣಾ ಹೋತಿ, ನ ಥಾಮಗತಾ, ಅಯಂ ಲಭತಿ। ಅಸನ್ತೇ ನಿಸ್ಸಯದಾಯಕೇ ‘‘ಯದಾ ಪಟಿರೂಪೋ ನಿಸ್ಸಯದಾಯಕೋ ಆಗಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ, ತದಾ ತಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಭೋಗಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವ ಆಸಾಳ್ಹೀಪುಣ್ಣಮಾ, ತಾವ ವಸಿತುಂ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಆಸಾಳ್ಹೀಮಾಸೇ ನಿಸ್ಸಯದಾಯಕಂ ನ ಲಭತಿ, ಯತ್ಥ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಅನ್ತೋವಸ್ಸೇ ಪನ ಅನಿಸ್ಸಿತೇನ ವತ್ಥುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಭಾಗೇ ದಾಯಕೇ ಅಸನ್ತೇ ವಸಿತುಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ನಿಸ್ಸಯವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
234. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, addhānamaggappaṭipannena bhikkhunā nissayaṃ alabhamānena anissitena vatthu’’nti (mahāva. 121) vuttattā ‘‘addhikassā’’ti vuttaṃ. Gilānupaṭṭhākassa ca yācitassāti sambandho. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, gilānupaṭṭhākena bhikkhunā nissayaṃ alabhamānena yāciyamānena anissitena vatthu’’nti (mahāva. 121) hi vuttaṃ. Sallakkhentena phāsukanti phāsuvihāraṃ sallakkhentena. Idaṃ pana parihāraṃ (mahāva. aṭṭha. 121) sotāpannādiariyasāvako vā thāmagatasamathavipassanālābhī vā bālaputhujjano vā na labhati. Yassa kho pana samathavipassanā taruṇā hoti, na thāmagatā, ayaṃ labhati. Asante nissayadāyake ‘‘yadā paṭirūpo nissayadāyako āgacchissati, tadā tassa nissāya vasissāmī’’ti ābhogaṃ katvā yāva āsāḷhīpuṇṇamā, tāva vasituṃ labhati. Sace pana āsāḷhīmāse nissayadāyakaṃ na labhati, yattha atthi, tattha gantabbaṃ. Antovasse pana anissitena vatthuṃ na vaṭṭati. Sabhāge dāyake asante vasituṃ labbhatīti sabbapadesu yojanā kātabbā. Nissayavinicchayo.
ನಿಸ್ಸಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nissayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.