| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๘. นิสฺสยปจฺจยนิเทฺทสวณฺณนา
8. Nissayapaccayaniddesavaṇṇanā
๘. นิสฺสยปจฺจยนิเทฺทเส สหชาตปจฺจยนิเทฺทสสฺส ปุริมานํ ปญฺจนฺนํ โกฎฺฐาสานํ วเสน สหชาตนิสฺสยนยํ ทเสฺสตฺวา ปุน ฉเฎฺฐน โกฎฺฐาเสน ปุเรชาตนิสฺสยนยํ ทเสฺสตุํ จกฺขายตนํ จกฺขุวิญฺญาณธาตุยาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ยํ รูปํ นิสฺสายาติ วตฺถุรูปํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ตญฺหิ นิสฺสาย ติวิธา มโนธาตุ, ฐเปตฺวา อรูปวิปากํ ทฺวาสตฺตติวิธา มโนวิญฺญาณธาตูติ อิมานิ ปญฺจสตฺตติ จิตฺตานิ วตฺตนฺตีติ อยํ ตาเวตฺถ ปาฬิวณฺณนาฯ อยมฺปิ นิสฺสยปจฺจโย ชาติวเสน กุสลาทิเภทโต ปญฺจธาว ภิชฺชติฯ ตตฺถ กุสโล ภูมิโต จตุพฺพิโธว อกุสโล เอกวิโธ วิปาโก จตุพฺพิโธ, กิริยสงฺขาโต ติวิโธ, รูปํ เอกวิธเมวาติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺญาตโพฺพ วินิจฺฉโยฯ
8. Nissayapaccayaniddese sahajātapaccayaniddesassa purimānaṃ pañcannaṃ koṭṭhāsānaṃ vasena sahajātanissayanayaṃ dassetvā puna chaṭṭhena koṭṭhāsena purejātanissayanayaṃ dassetuṃ cakkhāyatanaṃ cakkhuviññāṇadhātuyātiādi āraddhaṃ. Tattha yaṃ rūpaṃ nissāyāti vatthurūpaṃ sandhāya vuttaṃ. Tañhi nissāya tividhā manodhātu, ṭhapetvā arūpavipākaṃ dvāsattatividhā manoviññāṇadhātūti imāni pañcasattati cittāni vattantīti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā. Ayampi nissayapaccayo jātivasena kusalādibhedato pañcadhāva bhijjati. Tattha kusalo bhūmito catubbidhova akusalo ekavidho vipāko catubbidho, kiriyasaṅkhāto tividho, rūpaṃ ekavidhamevāti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
เอวํ ภิเนฺน ปเนตฺถ จตุภูมกมฺปิ กุสลํ ปญฺจโวกาเร สมฺปยุตฺตกฺขนฺธานเญฺจว จิตฺตสมุฎฺฐานรูปสฺส จ นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย โหติฯ ตถา อกุสลํ ฯ ยํ ปเนตฺถ อารุเปฺป อุปฺปชฺชติ, ตํ อรูปธมฺมานเญฺญว นิสฺสยปจฺจโย โหติฯ กามาวจรรูปาวจรวิปากํ ปวเตฺต สมฺปยุตฺตธมฺมานเญฺจว จิตฺตสมุฎฺฐานรูปสฺส จ, ปฎิสนฺธิยํ กฎตฺตารูปสฺสาปิ นิสฺสยปจฺจโย โหติฯ อรูปาวจรวิปากํ สมฺปยุตฺตกฺขนฺธานํเยว โหติฯ โลกุตฺตรวิปากํ ปญฺจโวกาเร; สมฺปยุตฺตกานเญฺจว จิตฺตสมุฎฺฐานรูปสฺส จ, จตุโวกาเร อรูปเสฺสว นิสฺสยปจฺจโย โหติฯ กามาวจรอรูปาวจรกิริยา ปญฺจโวกาเร สมฺปยุตฺตกานเญฺจว จิตฺตสมุฎฺฐานรูปสฺส จ นิสฺสยปจฺจโย โหติ, จตุโวกาเร อรูปานเญฺญวฯ รูปาวจรกิริยา สมฺปยุตฺตกานเญฺจว จิตฺตสมุฎฺฐานรูปสฺส จ เอกเนฺตน นิสฺสยปจฺจโย โหติฯ
Evaṃ bhinne panettha catubhūmakampi kusalaṃ pañcavokāre sampayuttakkhandhānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca nissayapaccayena paccayo hoti. Tathā akusalaṃ . Yaṃ panettha āruppe uppajjati, taṃ arūpadhammānaññeva nissayapaccayo hoti. Kāmāvacararūpāvacaravipākaṃ pavatte sampayuttadhammānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpassāpi nissayapaccayo hoti. Arūpāvacaravipākaṃ sampayuttakkhandhānaṃyeva hoti. Lokuttaravipākaṃ pañcavokāre; sampayuttakānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca, catuvokāre arūpasseva nissayapaccayo hoti. Kāmāvacaraarūpāvacarakiriyā pañcavokāre sampayuttakānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca nissayapaccayo hoti, catuvokāre arūpānaññeva. Rūpāvacarakiriyā sampayuttakānañceva cittasamuṭṭhānarūpassa ca ekantena nissayapaccayo hoti.
จตุสมุฎฺฐานิกรูปสฺส จ กมฺมสมุฎฺฐานรูเป เอกํ มหาภูตํ ติณฺณํ, ตีณิ เอกสฺส, เทฺว ทฺวินฺนํ มหาภูตานํ, มหาภูตา อุปาทารูปานํ, วตฺถุรูปํ ปญฺจโวการภเว จตุภูมกกุสลสฺส, อกุสลสฺส, ฐเปตฺวา อารุปฺปวิปากเญฺจว เทฺว ปญฺจวิญฺญาณานิ จ เสสเตภูมกวิปากสฺส, เตภูมกกิริยสฺสาติ อิเมสํ จตุนฺนํ ธมฺมราสีนํ นิสฺสยปจฺจโย โหติฯ จกฺขายตนาทีนิ ปญฺจ สสมฺปยุตฺตานํ จกฺขุวิญฺญาณาทีนํ นิสฺสยปจฺจโย โหติฯ อุตุจิตฺตาหารสมุฎฺฐาเนสุ ปน มหาภูตา มหาภูตานเญฺจว อุปาทารูปสฺส จ นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโยติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตโพฺพ วินิจฺฉโยติฯ
Catusamuṭṭhānikarūpassa ca kammasamuṭṭhānarūpe ekaṃ mahābhūtaṃ tiṇṇaṃ, tīṇi ekassa, dve dvinnaṃ mahābhūtānaṃ, mahābhūtā upādārūpānaṃ, vatthurūpaṃ pañcavokārabhave catubhūmakakusalassa, akusalassa, ṭhapetvā āruppavipākañceva dve pañcaviññāṇāni ca sesatebhūmakavipākassa, tebhūmakakiriyassāti imesaṃ catunnaṃ dhammarāsīnaṃ nissayapaccayo hoti. Cakkhāyatanādīni pañca sasampayuttānaṃ cakkhuviññāṇādīnaṃ nissayapaccayo hoti. Utucittāhārasamuṭṭhānesu pana mahābhūtā mahābhūtānañceva upādārūpassa ca nissayapaccayena paccayoti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
นิสฺสยปจฺจยนิเทฺทสวณฺณนาฯ
Nissayapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ปฎฺฐานปาฬิ • Paṭṭhānapāḷi / (๒) ปจฺจยนิเทฺทโส • (2) Paccayaniddeso
