| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๒๒. นิสฺสยปฎิปฺปสฺสทฺธิกถา
22. Nissayapaṭippassaddhikathā
อาณตฺติวินิจฺฉโย
Āṇattivinicchayo
๘๓. ‘‘นิสฺสยปฎิปสฺสทฺธีสู’’ติ สมูหาธาโรฯ ‘‘อุปชฺฌาโย ปกฺกโนฺต วาติอาทีสู’’ติ อวยวาธาโรฯ ‘‘วิปฺปวสิตุกาโม’’ติ อิมินา นิราลยภาวํ ทเสฺสติฯ เอวํ คเตติ เอวํ อุปชฺฌาเย คเตติ โยชนาฯ อญฺญทาปีติ อญฺญสฺมิมฺปิ กาเลฯ อุปชฺฌาเยน ปวาสิตกาเลติ อโตฺถฯ เอกสโมฺภคปริโภโคติ อตฺตนา วา อุปชฺฌาเยน วา เอโก ปจฺจยสโมฺภโค จ ธมฺมปริโภโค จฯ เอกทิวสมฺปีติ ปิสโทฺท ครหโตฺถ, ทฺวิหาทิกํ ปน ปเควาติ อโตฺถฯ ปริหาโร นตฺถีติ อาปตฺติปริหาโร นตฺถิ, อาปตฺติยา ปริหรณํ อปนยนํ นตฺถีติ อธิปฺปาโยฯ ลชฺชี เปสโลติ ลชฺชี หุตฺวา ปิยสีโล ภิกฺขูติ สมฺพโนฺธฯ ตทเหวาติ ตสฺมิํ อุปชฺฌายสฺส ปกฺกนฺตอหนิ เอวฯ ตถาติ ยถา ‘‘อุปชฺฌาโย ลหุํ อาคมิสฺสตี’’ติ ปุจฺฉติ, ตถา ‘‘อหํ ลหุํ อาคมิสฺสามี’’ติ วุตฺตนฺติ อโตฺถฯ สเจ วทตีติ สเจ อาจริโย วทตีติ โยชนาฯ อสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ สภาคตนฺติ ลชฺชิเปสลภาวํฯ
83. ‘‘Nissayapaṭipassaddhīsū’’ti samūhādhāro. ‘‘Upajjhāyo pakkanto vātiādīsū’’ti avayavādhāro. ‘‘Vippavasitukāmo’’ti iminā nirālayabhāvaṃ dasseti. Evaṃ gateti evaṃ upajjhāye gateti yojanā. Aññadāpīti aññasmimpi kāle. Upajjhāyena pavāsitakāleti attho. Ekasambhogaparibhogoti attanā vā upajjhāyena vā eko paccayasambhogo ca dhammaparibhogo ca. Ekadivasampīti pisaddo garahattho, dvihādikaṃ pana pagevāti attho. Parihāro natthīti āpattiparihāro natthi, āpattiyā pariharaṇaṃ apanayanaṃ natthīti adhippāyo. Lajjī pesaloti lajjī hutvā piyasīlo bhikkhūti sambandho. Tadahevāti tasmiṃ upajjhāyassa pakkantaahani eva. Tathāti yathā ‘‘upajjhāyo lahuṃ āgamissatī’’ti pucchati, tathā ‘‘ahaṃ lahuṃ āgamissāmī’’ti vuttanti attho. Sace vadatīti sace ācariyo vadatīti yojanā. Assāti bhikkhussa. Sabhāgatanti lajjipesalabhāvaṃ.
ยาว อาคมนาติ อุปชฺฌายสฺส ยาว อาคมนาฯ นนฺติ อุปชฺฌายํฯ ‘‘วาเสนฺติเยวา’’ติปเท การิตกมฺมํฯ ตตฺถาติ อุปชฺฌายสฺส คตฎฺฐาเนฯ เตนาติ อุปชฺฌาเยนฯ ปวตฺตีติ ปวตฺตนํฯ นทีปูเรน วา อุปทฺทุโตติ สมฺพโนฺธฯ นทีปูรตฺตา อุทโกสกฺกนํ อาคเมติ, โจราทีนํ อุปทฺทุตตฺตา สหาเย ปริเยสติฯ โสติ อุปชฺฌาโยฯ
Yāva āgamanāti upajjhāyassa yāva āgamanā. Nanti upajjhāyaṃ. ‘‘Vāsentiyevā’’tipade kāritakammaṃ. Tatthāti upajjhāyassa gataṭṭhāne. Tenāti upajjhāyena. Pavattīti pavattanaṃ. Nadīpūrena vā upaddutoti sambandho. Nadīpūrattā udakosakkanaṃ āgameti, corādīnaṃ upaddutattā sahāye pariyesati. Soti upajjhāyo.
‘‘นิสฺสยปณามนา’’ติ อิมินา อาณาปนํ อาณตฺตีติ วจนเตฺถน นิสฺสยปณามนา อาณตฺตีติ วุจฺจตีติ ทเสฺสติฯ นิสฺสยปณามนาติ นิสฺสยสฺส อุปชฺฌาจริยสฺส ปณามนาฯ ตสฺมา ปณามิโต โหตีติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘อาปุจฺฉีติอาทินา’’ติ เอตฺถ อาทิสเทฺทน ‘‘มา มํ สุสานคมนํ อาปุจฺฉี’’ติอาทโย สงฺคณฺหาติฯ เตนาติ สทฺธิวิหาริเกนฯ ขมาเปตโพฺพติ ติติกฺขาเปตโพฺพฯ
‘‘Nissayapaṇāmanā’’ti iminā āṇāpanaṃ āṇattīti vacanatthena nissayapaṇāmanā āṇattīti vuccatīti dasseti. Nissayapaṇāmanāti nissayassa upajjhācariyassa paṇāmanā. Tasmā paṇāmito hotīti sambandho. ‘‘Āpucchītiādinā’’ti ettha ādisaddena ‘‘mā maṃ susānagamanaṃ āpucchī’’tiādayo saṅgaṇhāti. Tenāti saddhivihārikena. Khamāpetabboti titikkhāpetabbo.
ตาวาติ มหาเถเรหิ, มหาเถรานํ วา ปฐมํฯ อญฺญตฺถาติ อุปชฺฌายสฺส วิหารโต อญฺญํ วิหารํฯ อเปฺปวาติ อปิ เอว นาม ขเมยฺยาติ โยชนาฯ ตเตฺรวาติ อญฺญเตฺถวฯ ทุพฺภิกฺขาทิโทเสนาติ เอตฺถ อาทิสเทฺทน ญาติวิโยคาทิโทโส คเหตโพฺพฯ ตํเยวาติ อตฺตนา วสิตํ ตเมว ฐานํฯ อญฺญสฺสาติ อุปชฺฌายโต อญฺญสฺส ภิกฺขุสฺสาติ สมฺพโนฺธฯ อิมินา อุปชฺฌาเยน ปริจฺจตฺตตฺตา อุปชฺฌายสโมธาเน นิสฺสยปฎิปฺปสฺสทฺธิ นตฺถีติ ทีเปติฯ
Tāvāti mahātherehi, mahātherānaṃ vā paṭhamaṃ. Aññatthāti upajjhāyassa vihārato aññaṃ vihāraṃ. Appevāti api eva nāma khameyyāti yojanā. Tatrevāti aññattheva. Dubbhikkhādidosenāti ettha ādisaddena ñātiviyogādidoso gahetabbo. Taṃyevāti attanā vasitaṃ tameva ṭhānaṃ. Aññassāti upajjhāyato aññassa bhikkhussāti sambandho. Iminā upajjhāyena pariccattattā upajjhāyasamodhāne nissayapaṭippassaddhi natthīti dīpeti.
สโมธานวินิจฺฉโย
Samodhānavinicchayo
อาปุจฺฉิตฺวาติ =๐๐ อเนฺตวาสิกํ อาปุจฺฉิตฺวาฯ ตตฺราปีติ อาจริยเนฺตวาสิเกสุปิฯ กทาติ กสฺมิํ กาเลฯ สายเนฺห วา รตฺติํวาติ อชฺช สายเนฺห วา รตฺติํ วาฯ ตํขเณเยวาติ ตสฺมิํ สมฺปฎิจฺฉนกฺขเณเยวฯ
Āpucchitvāti =00 antevāsikaṃ āpucchitvā. Tatrāpīti ācariyantevāsikesupi. Kadāti kasmiṃ kāle. Sāyanhe vā rattiṃvāti ajja sāyanhe vā rattiṃ vā. Taṃkhaṇeyevāti tasmiṃ sampaṭicchanakkhaṇeyeva.
โส จาติ อเนฺตวาสิโก จฯ ตโตติ คามโตฯ สุคโตติ สุฎฺฐุ คโต, นิสฺสโย ปฎิปฺปสฺสมฺภตีติ อธิปฺปาโยฯ อถาปีติ ปุน จ ปรํฯ อาปุจฺฉิตฺวา ปกฺกมเน วินิจฺฉยํ ทเสฺสตฺวา อาปุจฺฉิตฺวา ปกฺกมเน ตํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อาจริยํ อนาปุจฺฉา’’ติอาทิฯ อุปจารสีมาติกฺกเมติ อุปจารสีมาย อติกฺกเม สติ, อติกฺกมนเหตุ วาติ โยชนาฯ เอตฺถ จ อุปจารสีมา นาม ปริกฺขิตฺตสฺส วิหารสฺส ปริเกฺขโปเยว, อปริกฺขิตฺตสฺส ปริเกฺขปารหฎฺฐานํฯ
So cāti antevāsiko ca. Tatoti gāmato. Sugatoti suṭṭhu gato, nissayo paṭippassambhatīti adhippāyo. Athāpīti puna ca paraṃ. Āpucchitvā pakkamane vinicchayaṃ dassetvā āpucchitvā pakkamane taṃ dassento āha ‘‘ācariyaṃ anāpucchā’’tiādi. Upacārasīmātikkameti upacārasīmāya atikkame sati, atikkamanahetu vāti yojanā. Ettha ca upacārasīmā nāma parikkhittassa vihārassa parikkhepoyeva, aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānaṃ.
สายเนฺห วา รตฺติภาเค วาติ อชฺช สายเนฺห วา รตฺติภาเค วาฯ เสฺวติ สุเวฯ
Sāyanhe vā rattibhāge vāti ajja sāyanhe vā rattibhāge vā. Sveti suve.
พหิสีมนฺติ อุปจารสีมโต พหิฯ ตโตติ พหิสีมโตฯ ทฺวินฺนํ เลฑฺฑุปาตานนฺติ อเนฺตวาสิกโต ทฺวินฺนํ เลฑฺฑุปาตานํฯ อติกฺกมิตฺวาติ อุปจารสีมโต พหิ อเนฺตวาสิกสทฺธิวิหาริกานํ วสนฎฺฐานโต อติกฺกมิตฺวาฯ
Bahisīmanti upacārasīmato bahi. Tatoti bahisīmato. Dvinnaṃ leḍḍupātānanti antevāsikato dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ. Atikkamitvāti upacārasīmato bahi antevāsikasaddhivihārikānaṃ vasanaṭṭhānato atikkamitvā.
มุจฺจิตุกาโมติ อเนฺตวาสิกมฺหา มุจฺจิตุกาโม เอวฯ ปณาเมตีติ กายวาจาหิ ปณาเมติฯ สาลโยติ อาจริเย สาเปโกฺขฯ ‘‘นิราลโย’’ติ วตฺวา ตสฺส อตฺถํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘น ทานี’’ติอาทิฯ เอวมฺปีติ ธุเร นิกฺขิเตฺตปิฯ อุภินฺนํ ธุรนิเกฺขเป สติ, ธุรนิเกฺขปเหตุ วา ปฎิปฺปสฺสมฺภตีติ โยชนาฯ ปณามิเตน ปฎิปชฺชิตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ
Muccitukāmoti antevāsikamhā muccitukāmo eva. Paṇāmetīti kāyavācāhi paṇāmeti. Sālayoti ācariye sāpekkho. ‘‘Nirālayo’’ti vatvā tassa atthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘na dānī’’tiādi. Evampīti dhure nikkhittepi. Ubhinnaṃ dhuranikkhepe sati, dhuranikkhepahetu vā paṭippassambhatīti yojanā. Paṇāmitena paṭipajjitabbanti sambandho.
วุตฺตเมวตฺถํ วิตฺถาเรโนฺต อาห ‘‘สเจ หี’’ติอาทิฯ อาจริยนฺติ นิสฺสยาจริยํฯ เจติยํ วา วนฺทนฺตํ อุปชฺฌายนฺติ สมฺพโนฺธ, มคฺคปฺปฎิปนฺนํ วา อุปชฺฌายนฺติ โยชนาฯ ทูรตฺตาติ ทูรภาวโตฯ อุปริปาสาเทติ ปาสาทสฺส อุปริฯ ตนฺติ อุปชฺฌายํฯ นิสินฺนํ อุปชฺฌายนฺติ สมฺพโนฺธฯ
Vuttamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘sace hī’’tiādi. Ācariyanti nissayācariyaṃ. Cetiyaṃ vā vandantaṃ upajjhāyanti sambandho, maggappaṭipannaṃ vā upajjhāyanti yojanā. Dūrattāti dūrabhāvato. Uparipāsādeti pāsādassa upari. Tanti upajjhāyaṃ. Nisinnaṃ upajjhāyanti sambandho.
สวนวเสน สโมธาเน วินิจฺฉโย เอวํ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ อุปชฺฌายสฺส สทฺทนฺติ สมฺพโนฺธฯ
Savanavasena samodhāne vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Upajjhāyassa saddanti sambandho.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๒. นิสฺสยปฎิปฺปสฺสทฺธิกถา • 22. Nissayapaṭippassaddhikathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / นิสฺสยปฎิปฺปสฺสทฺธิกถา • Nissayapaṭippassaddhikathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / นิสฺสยปฎิปฺปสฺสทฺธิกถาวณฺณนา • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / นิสฺสยปฎิปฺปสฺสทฺธิกถาวณฺณนา • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / นิสฺสยปฎิปฺปสฺสทฺธิกถาวณฺณนา • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
