| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
22. නිස්‌සයපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිකථා
22. Nissayapaṭippassaddhikathā
ආණත්‌තිවිනිච්‌ඡයො
Āṇattivinicchayo
83. ‘‘නිස්‌සයපටිපස්‌සද්‌ධීසූ’’ති සමූහාධාරො. ‘‘උපජ්‌ඣායො පක්‌කන්‌තො වාතිආදීසූ’’ති අවයවාධාරො. ‘‘විප්‌පවසිතුකාමො’’ති ඉමිනා නිරාලයභාවං දස්‌සෙති. එවං ගතෙති එවං උපජ්‌ඣායෙ ගතෙති යොජනා. අඤ්‌ඤදාපීති අඤ්‌ඤස්‌මිම්‌පි කාලෙ. උපජ්‌ඣායෙන පවාසිතකාලෙති අත්‌ථො. එකසම්‌භොගපරිභොගොති අත්‌තනා වා උපජ්‌ඣායෙන වා එකො පච්‌චයසම්‌භොගො ච ධම්‌මපරිභොගො ච. එකදිවසම්‌පීති පිසද්‌දො ගරහත්‌ථො, ද්‌විහාදිකං පන පගෙවාති අත්‌ථො. පරිහාරො නත්‌ථීති ආපත්‌තිපරිහාරො නත්‌ථි, ආපත්‌තියා පරිහරණං අපනයනං නත්‌ථීති අධිප්‌පායො. ලජ්‌ජී පෙසලොති ලජ්‌ජී හුත්‌වා පියසීලො භික්‌ඛූති සම්‌බන්‌ධො. තදහෙවාති තස්‌මිං උපජ්‌ඣායස්‌ස පක්‌කන්‌තඅහනි එව. තථාති යථා ‘‘උපජ්‌ඣායො ලහුං ආගමිස්‌සතී’’ති පුච්‌ඡති, තථා ‘‘අහං ලහුං ආගමිස්‌සාමී’’ති වුත්‌තන්‌ති අත්‌ථො. සචෙ වදතීති සචෙ ආචරියො වදතීති යොජනා. අස්‌සාති භික්‌ඛුස්‌ස. සභාගතන්‌ති ලජ්‌ජිපෙසලභාවං.
83. ‘‘Nissayapaṭipassaddhīsū’’ti samūhādhāro. ‘‘Upajjhāyo pakkanto vātiādīsū’’ti avayavādhāro. ‘‘Vippavasitukāmo’’ti iminā nirālayabhāvaṃ dasseti. Evaṃ gateti evaṃ upajjhāye gateti yojanā. Aññadāpīti aññasmimpi kāle. Upajjhāyena pavāsitakāleti attho. Ekasambhogaparibhogoti attanā vā upajjhāyena vā eko paccayasambhogo ca dhammaparibhogo ca. Ekadivasampīti pisaddo garahattho, dvihādikaṃ pana pagevāti attho. Parihāro natthīti āpattiparihāro natthi, āpattiyā pariharaṇaṃ apanayanaṃ natthīti adhippāyo. Lajjī pesaloti lajjī hutvā piyasīlo bhikkhūti sambandho. Tadahevāti tasmiṃ upajjhāyassa pakkantaahani eva. Tathāti yathā ‘‘upajjhāyo lahuṃ āgamissatī’’ti pucchati, tathā ‘‘ahaṃ lahuṃ āgamissāmī’’ti vuttanti attho. Sace vadatīti sace ācariyo vadatīti yojanā. Assāti bhikkhussa. Sabhāgatanti lajjipesalabhāvaṃ.
යාව ආගමනාති උපජ්‌ඣායස්‌ස යාව ආගමනා. නන්‌ති උපජ්‌ඣායං. ‘‘වාසෙන්‌තියෙවා’’තිපදෙ කාරිතකම්‌මං. තත්‌ථාති උපජ්‌ඣායස්‌ස ගතට්‌ඨානෙ. තෙනාති උපජ්‌ඣායෙන. පවත්‌තීති පවත්‌තනං. නදීපූරෙන වා උපද්‌දුතොති සම්‌බන්‌ධො. නදීපූරත්‌තා උදකොසක්‌කනං ආගමෙති, චොරාදීනං උපද්‌දුතත්‌තා සහායෙ පරියෙසති. සොති උපජ්‌ඣායො.
Yāva āgamanāti upajjhāyassa yāva āgamanā. Nanti upajjhāyaṃ. ‘‘Vāsentiyevā’’tipade kāritakammaṃ. Tatthāti upajjhāyassa gataṭṭhāne. Tenāti upajjhāyena. Pavattīti pavattanaṃ. Nadīpūrena vā upaddutoti sambandho. Nadīpūrattā udakosakkanaṃ āgameti, corādīnaṃ upaddutattā sahāye pariyesati. Soti upajjhāyo.
‘‘නිස්‌සයපණාමනා’’ති ඉමිනා ආණාපනං ආණත්‌තීති වචනත්‌ථෙන නිස්‌සයපණාමනා ආණත්‌තීති වුච්‌චතීති දස්‌සෙති. නිස්‌සයපණාමනාති නිස්‌සයස්‌ස උපජ්‌ඣාචරියස්‌ස පණාමනා. තස්‌මා පණාමිතො හොතීති සම්‌බන්‌ධො. ‘‘ආපුච්‌ඡීතිආදිනා’’ති එත්‌ථ ආදිසද්‌දෙන ‘‘මා මං සුසානගමනං ආපුච්‌ඡී’’තිආදයො සඞ්‌ගණ්‌හාති. තෙනාති සද්‌ධිවිහාරිකෙන. ඛමාපෙතබ්‌බොති තිතික්‌ඛාපෙතබ්‌බො.
‘‘Nissayapaṇāmanā’’ti iminā āṇāpanaṃ āṇattīti vacanatthena nissayapaṇāmanā āṇattīti vuccatīti dasseti. Nissayapaṇāmanāti nissayassa upajjhācariyassa paṇāmanā. Tasmā paṇāmito hotīti sambandho. ‘‘Āpucchītiādinā’’ti ettha ādisaddena ‘‘mā maṃ susānagamanaṃ āpucchī’’tiādayo saṅgaṇhāti. Tenāti saddhivihārikena. Khamāpetabboti titikkhāpetabbo.
තාවාති මහාථෙරෙහි, මහාථෙරානං වා පඨමං. අඤ්‌ඤත්‌ථාති උපජ්‌ඣායස්‌ස විහාරතො අඤ්‌ඤං විහාරං. අප්‌පෙවාති අපි එව නාම ඛමෙය්‍යාති යොජනා. තත්‍රෙවාති අඤ්‌ඤත්‌ථෙව. දුබ්‌භික්‌ඛාදිදොසෙනාති එත්‌ථ ආදිසද්‌දෙන ඤාතිවියොගාදිදොසො ගහෙතබ්‌බො. තංයෙවාති අත්‌තනා වසිතං තමෙව ඨානං. අඤ්‌ඤස්‌සාති උපජ්‌ඣායතො අඤ්‌ඤස්‌ස භික්‌ඛුස්‌සාති සම්‌බන්‌ධො. ඉමිනා උපජ්‌ඣායෙන පරිච්‌චත්‌තත්‌තා උපජ්‌ඣායසමොධානෙ නිස්‌සයපටිප්‌පස්‌සද්‌ධි නත්‌ථීති දීපෙති.
Tāvāti mahātherehi, mahātherānaṃ vā paṭhamaṃ. Aññatthāti upajjhāyassa vihārato aññaṃ vihāraṃ. Appevāti api eva nāma khameyyāti yojanā. Tatrevāti aññattheva. Dubbhikkhādidosenāti ettha ādisaddena ñātiviyogādidoso gahetabbo. Taṃyevāti attanā vasitaṃ tameva ṭhānaṃ. Aññassāti upajjhāyato aññassa bhikkhussāti sambandho. Iminā upajjhāyena pariccattattā upajjhāyasamodhāne nissayapaṭippassaddhi natthīti dīpeti.
සමොධානවිනිච්‌ඡයො
Samodhānavinicchayo
ආපුච්‌ඡිත්‌වාති =00 අන්‌තෙවාසිකං ආපුච්‌ඡිත්‌වා. තත්‍රාපීති ආචරියන්‌තෙවාසිකෙසුපි. කදාති කස්‌මිං කාලෙ. සායන්‌හෙ වා රත්‌තිංවාති අජ්‌ජ සායන්‌හෙ වා රත්‌තිං වා. තංඛණෙයෙවාති තස්‌මිං සම්‌පටිච්‌ඡනක්‌ඛණෙයෙව.
Āpucchitvāti =00 antevāsikaṃ āpucchitvā. Tatrāpīti ācariyantevāsikesupi. Kadāti kasmiṃ kāle. Sāyanhe vā rattiṃvāti ajja sāyanhe vā rattiṃ vā. Taṃkhaṇeyevāti tasmiṃ sampaṭicchanakkhaṇeyeva.
සො චාති අන්‌තෙවාසිකො ච. තතොති ගාමතො. සුගතොති සුට්‌ඨු ගතො, නිස්‌සයො පටිප්‌පස්‌සම්‌භතීති අධිප්‌පායො. අථාපීති පුන ච පරං. ආපුච්‌ඡිත්‌වා පක්‌කමනෙ විනිච්‌ඡයං දස්‌සෙත්‌වා ආපුච්‌ඡිත්‌වා පක්‌කමනෙ තං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘ආචරියං අනාපුච්‌ඡා’’තිආදි. උපචාරසීමාතික්‌කමෙති උපචාරසීමාය අතික්‌කමෙ සති, අතික්‌කමනහෙතු වාති යොජනා. එත්‌ථ ච උපචාරසීමා නාම පරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස විහාරස්‌ස පරික්‌ඛෙපොයෙව, අපරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස පරික්‌ඛෙපාරහට්‌ඨානං.
So cāti antevāsiko ca. Tatoti gāmato. Sugatoti suṭṭhu gato, nissayo paṭippassambhatīti adhippāyo. Athāpīti puna ca paraṃ. Āpucchitvā pakkamane vinicchayaṃ dassetvā āpucchitvā pakkamane taṃ dassento āha ‘‘ācariyaṃ anāpucchā’’tiādi. Upacārasīmātikkameti upacārasīmāya atikkame sati, atikkamanahetu vāti yojanā. Ettha ca upacārasīmā nāma parikkhittassa vihārassa parikkhepoyeva, aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānaṃ.
සායන්‌හෙ වා රත්‌තිභාගෙ වාති අජ්‌ජ සායන්‌හෙ වා රත්‌තිභාගෙ වා. ස්‌වෙති සුවෙ.
Sāyanhe vā rattibhāge vāti ajja sāyanhe vā rattibhāge vā. Sveti suve.
බහිසීමන්‌ති උපචාරසීමතො බහි. තතොති බහිසීමතො. ද්‌වින්‌නං ලෙඩ්‌ඩුපාතානන්‌ති අන්‌තෙවාසිකතො ද්‌වින්‌නං ලෙඩ්‌ඩුපාතානං. අතික්‌කමිත්‌වාති උපචාරසීමතො බහි අන්‌තෙවාසිකසද්‌ධිවිහාරිකානං වසනට්‌ඨානතො අතික්‌කමිත්‌වා.
Bahisīmanti upacārasīmato bahi. Tatoti bahisīmato. Dvinnaṃ leḍḍupātānanti antevāsikato dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ. Atikkamitvāti upacārasīmato bahi antevāsikasaddhivihārikānaṃ vasanaṭṭhānato atikkamitvā.
මුච්‌චිතුකාමොති අන්‌තෙවාසිකම්‌හා මුච්‌චිතුකාමො එව. පණාමෙතීති කායවාචාහි පණාමෙති. සාලයොති ආචරියෙ සාපෙක්‌ඛො. ‘‘නිරාලයො’’ති වත්‌වා තස්‌ස අත්‌ථං දස්‌සෙතුං වුත්‌තං ‘‘න දානී’’තිආදි. එවම්‌පීති ධුරෙ නික්‌ඛිත්‌තෙපි. උභින්‌නං ධුරනික්‌ඛෙපෙ සති, ධුරනික්‌ඛෙපහෙතු වා පටිප්‌පස්‌සම්‌භතීති යොජනා. පණාමිතෙන පටිපජ්‌ජිතබ්‌බන්‌ති සම්‌බන්‌ධො.
Muccitukāmoti antevāsikamhā muccitukāmo eva. Paṇāmetīti kāyavācāhi paṇāmeti. Sālayoti ācariye sāpekkho. ‘‘Nirālayo’’ti vatvā tassa atthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘na dānī’’tiādi. Evampīti dhure nikkhittepi. Ubhinnaṃ dhuranikkhepe sati, dhuranikkhepahetu vā paṭippassambhatīti yojanā. Paṇāmitena paṭipajjitabbanti sambandho.
වුත්‌තමෙවත්‌ථං විත්‌ථාරෙන්‌තො ආහ ‘‘සචෙ හී’’තිආදි. ආචරියන්‌ති නිස්‌සයාචරියං. චෙතියං වා වන්‌දන්‌තං උපජ්‌ඣායන්‌ති සම්‌බන්‌ධො, මග්‌ගප්‌පටිපන්‌නං වා උපජ්‌ඣායන්‌ති යොජනා. දූරත්‌තාති දූරභාවතො. උපරිපාසාදෙති පාසාදස්‌ස උපරි. තන්‌ති උපජ්‌ඣායං. නිසින්‌නං උපජ්‌ඣායන්‌ති සම්‌බන්‌ධො.
Vuttamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘sace hī’’tiādi. Ācariyanti nissayācariyaṃ. Cetiyaṃ vā vandantaṃ upajjhāyanti sambandho, maggappaṭipannaṃ vā upajjhāyanti yojanā. Dūrattāti dūrabhāvato. Uparipāsādeti pāsādassa upari. Tanti upajjhāyaṃ. Nisinnaṃ upajjhāyanti sambandho.
සවනවසෙන සමොධානෙ විනිච්‌ඡයො එවං වෙදිතබ්‌බොති යොජනා. උපජ්‌ඣායස්‌ස සද්‌දන්‌ති සම්‌බන්‌ධො.
Savanavasena samodhāne vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Upajjhāyassa saddanti sambandho.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 22. නිස්‌සයපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිකථා • 22. Nissayapaṭippassaddhikathā
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / නිස්‌සයපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිකථා • Nissayapaṭippassaddhikathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / නිස්‌සයපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිකථාවණ්‌ණනා • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / නිස්‌සයපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිකථාවණ්‌ණනා • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / නිස්‌සයපටිප්‌පස්‌සද්‌ධිකථාවණ්‌ණනා • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
