Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
੮੩. ਦਿਸਂ ਗਤੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤવਾਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਰੋਗਾਮਂ ਗਤੋ। ਯਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ‘‘ਕਤਿਪਾਹੇਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਮਨੇ ਚੇਸ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਮਾ ਇਧ ਪਟਿਕ੍ਕਮੀਤਿ ਮਾ ਇਧ ਗਚ੍ਛ। ਸਭਾਗਾ ਨਾਮ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਸਿਸ੍ਸਾ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕੋ વਿਸੇਸੋਤਿ ਚੇ? ਤੇਨ ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਖਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। વਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸਮੋਧਾਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਚੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਚਿਰੇਨ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋવ ਨਿਸ੍ਸਯੋ। ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਚੇ ਅਲਜ੍ਜੀ ਹੋਤਿ, ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕੇਨ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਾਰੇਤ੍વਾ ਅવਿਰਮਨ੍ਤਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਪਹਾਯ વਿਨਾਪਿ ਨਿਸ੍ਸਯਪਣਾਮਨੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਚੇ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਯਜਾਤਿਕੋ ਚੇ ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਂ ਆਗਮੇਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਸਯਮੇવ વਾ ਆਗਮੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਚੇ ਉਕ੍ਖੇਪਨਿਯਕਮ੍ਮਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਨਾਸਂવਾਸਕਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਸਮ੍ਮਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਪਨ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮੇਤੁਂ ਲਭਤਿ। ਮਾਨਤ੍ਤਾਚਾਰੀ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਭਾਨਂ ਆਗਮੇਤਬ੍ਬਂ। ਦੀਘਂ ਚੇ ਪਰਿવਾਸਂ ਚਰਤਿ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਉਪਜ੍ਝਾਯਸਮੋਧਾਨਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਪਰਿવਾਸਮਾਨਤ੍ਤਚਾਰਿਨਾ ਹਿ ਨ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਯਂ ਪਨ ਪਾਰਿવਾਸਿਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੭੫), ਤਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ ਏવ। ਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਚੇ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ‘ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਨਯਕਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇવ, ਗਾਮਪ੍ਪવੇਸਨਂ ਆਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੇવ, ਤਂ વਾਰਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਂ વਤ੍ਤਸਾਦਿਯਨਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਾਭਾવਮਤ੍ਤਦੀਪਨਤ੍ਥਂ, ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਨਂ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤਂ વਾ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਚੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ વਾਰਿਤਾਨੁਰੂਪਮੇવ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ।
83.Disaṃ gatoti tattha dhuranikkhittavāso hutvā tirogāmaṃ gato. Yattha nissayo labbhati, tattha gantabbanti etthāpi upajjhāye vuttanayeneva ‘‘katipāhena gamissāmī’’ti gamane cesa ussāho rakkhati. Mā idha paṭikkamīti mā idha gaccha. Sabhāgā nāma upajjhāyassa sissā. Tattha nissayaṃ gahetvā. Yadi evaṃ ko visesoti ce? Tena idaṃ vuccati ‘‘appeva nāma khameyyā’’ti. Vasituṃ vaṭṭatīti upajjhāyena pariccattattā upajjhāyasamodhānaṃ niratthakanti attho. Sace upajjhāyo cirena anuggahetukāmo hoti, tato paṭṭhāya upajjhāyova nissayo. Upajjhāyo ce alajjī hoti, saddhivihārikena anekakkhattuṃ vāretvā aviramantaṃ upajjhāyaṃ pahāya vināpi nissayapaṇāmanena aññassa santike nissayaṃ gahetvā vasitabbaṃ. Upajjhāyassa ce liṅgaṃ parivattati, ekadivasampi na rakkhati. Pakkhapaṇḍako ce hoti, nissayajātiko ce ‘‘upajjhāyassa sukkapakkhaṃ āgamehī’’ti vadati, sayameva vā āgameti, vaṭṭati. Upajjhāyo ce ukkhepaniyakammakato hoti, nānāsaṃvāsakabhūmiyaṃ ṭhitattā nissayo paṭippassambhati. Sammāvattantaṃ pana passitvā kammapaṭippassaddhiṃ āgametuṃ labhati. Mānattācārī ce hoti, abbhānaṃ āgametabbaṃ. Dīghaṃ ce parivāsaṃ carati, aññassa santike nissayo gahetabbo, upajjhāyasamodhānaṃ appamāṇaṃ. Parivāsamānattacārinā hi na nissayo dātabbo. Yaṃ pana pārivāsikakkhandhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘saddhivihārikānampi sādiyantassa dukkaṭamevā’’tiādi (cūḷava. aṭṭha. 75), taṃ yathāvuttamatthaṃ sādheti eva. Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘sace saddhāpabbajitā kulaputtā ‘tumhe, bhante, vinayakammamattaṃ karothā’’ti vatvā vattaṃ karontiyeva, gāmappavesanaṃ āpucchantiyeva, taṃ vāritakālato paṭṭhāya anāpattī’’ti. Taṃ vattasādiyanapaccayā dukkaṭābhāvamattadīpanatthaṃ, saddhivihārikānaṃ sāpekkhataṃ vā sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Tasmā te ce upajjhāyena vāritānurūpameva paṭipajjanti, nissayo tesaṃ paṭippassaddhoti siddhaṃ hoti.
ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਤੀਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਦਿਸਾਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੇਪਿ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਦ੍વਯਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਤਿਰੋવਿਹਾਰੇਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ વਾ વਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਯੇવਾਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ, ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਿਹਾਰੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਠਿਤਾ ਏਕਾ ਕੁਟਿਕਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਚੇ ਉਭੋਪਿ ਆਚਰਿਯਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਕੇਨਚਿ…ਪੇ॰… ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰવਾਦੋ ਸਮੇਤਿ। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ વਾਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਾ ਹੋਤਿ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਾ। ‘‘ਬਹਿਸੀਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰਸੀਮਾਯਂ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਪਿ વਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਨ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰવਾਦੋ ਨ ਸਮੇਤਿ। ਏਕਾવਾਸੇ ਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ વਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ વਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਅਨ੍ਤੋਤਿਯੋਜਨੇਪਿ વਸਤੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਸੋ ਚ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਸਾ ਚ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾਰਹਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਏਕਾવਾਸੋ।
Dve leḍḍupāte atikkamitvā nivattatīti ‘‘ettāvatā disāpakkanto nāma hoti, tasmā antevāsike anikkhittadhurepi nissayo paṭippassambhati. Ācariyupajjhāyā dve leḍḍupāte anatikkamma leḍḍupātadvayabbhantare tirovihārepi parikkhitte, aparikkhitte vā vasituṃ vaṭṭatī’’ti likhitaṃ. Aparikkhitteyevāti no takkoti ācariyo, ettha pana aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānato vimutte aññasmiṃ vihāre vasantīti adhippāyo. Vihāroti cettha ‘‘tādisassa vihārassa ante ṭhitā ekā kuṭikā adhippetāti upatissatthero’’ti vuttaṃ. Tattha ‘‘sace ubhopi ācariyantevāsikā kenaci…pe… nissayo na paṭippassambhatī’’ti iminā sāmaññato vuttena aṭṭhakathāvacanena dhammasirittheravādo sameti. Aparikkhitte vāti dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ anto parikkhitto vā hoti aparikkhitto vā. ‘‘Bahisīma’’nti ca vuttattā antovihārasīmāyaṃ dve leḍḍupāte atikkamitvāpi vasituṃ vaṭṭatīti siddhattā pana upatissattheravādo na sameti. Ekāvāse hi parikkhitte vā aparikkhitte vā antamaso antotiyojanepi vasato nissayo na paṭippassambhati. So ca upacārasīmāya paricchinno, sā ca upacārasīmā parikkhittassa vihārassa parikkhepena aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānena paricchinno ekāvāso.
ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਏਕਾવਾਸવਿਮਤਿਯਂ ਸੀਮਾਯ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਚੀવਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯ વਿਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾਹ ‘‘ਸੀਮਟ੍ਠਕਸਙ੍ਘੋ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤੂ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੭੯)। ਕਤਰਸੀਮਾਯ ਭਾਜੇਤਬ੍ਬਂ? ਮਹਾਸਿવਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰਾਹ ‘‘ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸੀਮਾਯਾ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਆਹਂਸੁ ‘‘ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸੀਮਾ ਨਾਮ ਤਿਯੋਜਨਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਿਯੋਜਨੇ ਠਿਤਾ ਲਾਭਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਿਯੋਜਨੇ ਠਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਆਰਾਮਂ ਪવਿਸਿਤਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਮਿਕੋ ਤਿਯੋਜਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਿਯੋਜਨਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਾਰਿવਾਸਿਕੇਨ ਤਿਯੋਜਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਰੁਣਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਤਿਯੋਜਨੇ ਠਤ੍વਾ ਆਰਾਮਪ੍ਪવੇਸਨਾ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਦ੍વਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਪਿ વਸਤੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਤਿਯੋਜਨਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ। ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਤਿਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਾਯ, ਅਤਿਰੇਕਾਯ વਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਦੋਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਸਿਯਾਤਿ। ਸਾ ਹਿ ਆવਾਸੇਸੁ વਡ੍ਢਨ੍ਤੇਸੁ વਡ੍ਢਤਿ, ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੇਸੁ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਠਿਤਾ ਏਕਾ ਕੁਟਿ વਿਹਾਰੋਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਸਾਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਕੁਟਿਕਾવ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਸੋ ਆવਾਸੋ ਹੋਤਿ। ਨਾਨਾવਾਸੋ ਏવ ਚੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ‘‘ਅਨ੍ਤੇ ਠਿਤਾ ਕੁਟਿਕਾ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਨ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਨਾਨਾવਾਸੇ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਯ੍વਾਯਂ ‘‘ਨੋ ਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਾਦਿਸੇ ਨਾਨਾવਾਸੇ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਹਿ ‘‘ਗਹਣੇਨ ਗਹਣਂ ਆਲਯੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਇਤਰਤ੍ਥ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਾਲ਼ਿ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਨਨ੍ਦੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਏਕੋ ਦ੍વੀਸੁ ਆવਾਸੇਸੁ વਸ੍ਸਂ વਸਿ…ਪੇ॰… ਦੇਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਏਕਾਧਿਪ੍ਪਾਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੬੪)। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਨਾਨਾਲਾਭੇਹਿ ਨਾਨੂਪਚਾਰੇਹਿ ਏਕਸੀਮવਿਹਾਰੇਹਿ ਕਥਿਤਂ, ਨਾਨਾਸੀਮવਿਹਾਰੇ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੬੪)। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾવਾਸਾ ਏਕੂਪਚਾਰਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਏਕੂਪਚਾਰਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਦ੍વਯਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਤੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਨ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ ਏવਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਾਧਿਤੋਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਹ – ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾવ ਸਤੋਪਿ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਚੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਸੁ ਦਹਰੇਸੁ ਅਰੁਣਂ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਚੀવਰਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਨ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੯੫)? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਸਮਾਗਮੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਧ ਧੁવવਾਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ વਿਲੋਮੇਨ੍ਤਿ । ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਇਦਂ ਦੇવਸਿਕਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ વਸਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਮਮ ਤਕ੍ਕੋ। ਦੇવਸਿਕਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ વਤ੍ਥਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਹਿ ਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਅਪਕਤਞ੍ਞੂਹਿ ਆਚਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Uposathakkhandhake ekāvāsavimatiyaṃ sīmāya anuññātattāti ce? Na, cīvarakkhandhakaṭṭhakathāya vicāritattā. Yathāha ‘‘sīmaṭṭhakasaṅgho bhājetvā gaṇhātū’’ti (mahāva. aṭṭha. 379). Katarasīmāya bhājetabbaṃ? Mahāsivatthero kirāha ‘‘avippavāsasīmāyā’’ti. Tato naṃ āhaṃsu ‘‘avippavāsasīmā nāma tiyojanāpi hoti, evaṃ sante tiyojane ṭhitā lābhaṃ gaṇhissanti, tiyojane ṭhatvā āgantukavattaṃ pūretvā ārāmaṃ pavisitabbaṃ bhavissati, gamiko tiyojanaṃ gantvā senāsanaṃ āpucchissati, nissayapaṭippannassa tiyojanātikkame nissayo paṭippassambhissati, pārivāsikena tiyojanaṃ atikkamitvā aruṇaṃ uṭṭhāpetabbaṃ bhavissati, bhikkhuniyā tiyojane ṭhatvā ārāmappavesanā āpucchitabbā bhavissati, sabbametaṃ upacārasīmāparicchedavasena kātuṃ vaṭṭatīti. Tasmā antoupacārasīmāya leḍḍupātadvayaṃ atikkamitvāpi vasato nissayo tiyojanātikkame nissayo na paṭippassambhatīti siddhaṃ. Kāmañcettha upacārasīmāya tiyojanappamāṇāya, atirekāya vā yathāvuttadosappasaṅgo siyāti. Sā hi āvāsesu vaḍḍhantesu vaḍḍhati, parihāyantesu parihāyatīti vuttattā, tasmā tādisassa vihārassa ante ṭhitā ekā kuṭi vihāroti idhādhippetā. Sāpi tasseva vihārassa kuṭikāva hotīti katvā so āvāso hoti. Nānāvāso eva ce adhippeto, ‘‘ante ṭhitā kuṭikā’’ti na vattabbaṃ. Dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ abbhantare pana aparikkhitte nānāvāse nissayo na paṭippassambhatīti yvāyaṃ ‘‘no takko’’ti vutto, so tādise nānāvāse senāsanaggāhassa appaṭippassaddhinayena vutto. Senāsanaggāho hi ‘‘gahaṇena gahaṇaṃ ālayo paṭippassambhatī’’ti lakkhaṇattā itarattha paṭippassambhati. Tatrāyaṃ pāḷi ‘‘tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto eko dvīsu āvāsesu vassaṃ vasi…pe… detha, bhikkhave, moghapurisassa ekādhippāya’’nti (mahāva. 364). Aṭṭhakathāyañcassa evaṃ vuttaṃ ‘‘idañca nānālābhehi nānūpacārehi ekasīmavihārehi kathitaṃ, nānāsīmavihāre pana senāsanaggāho paṭippassambhatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 364). Aparikkhittā nānāvāsā ekūpacārasaṅkhyaṃ gacchanti. Parikkhittañca ekūpacāraṃ aparikkhittasaṅkhyaṃ gacchati. Ettāvatā leḍḍupātadvayabbhantare aparikkhitte aññasmiṃ vihāre vasato nissayo pana na paṭippassambhati, parikkhitte paṭippassambhati evāti ayamattho sādhitoti. Etthāha – dve leḍḍupāte atikkamitvāva satopi nissayo na paṭippassambhati. Vuttañhi nissaggiyaṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace gacchantānaṃyeva asampattesu daharesu aruṇaṃ uggacchati, cīvaraṃ nissaggiyaṃ hoti, nissayo pana na paṭippassambhatī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.495)? Vuccate – taṃ upajjhāyena samāgame saussāhatāya vuttaṃ. Idha dhuvavāsaṃ sandhāya, tasmā aññamaññaṃ na vilomenti . Keci pana ‘‘dve leḍḍupātaṃ atikkammāti idaṃ devasikaṃ ārocetvā vasanavasena vutta’’nti vadanti, taṃ tesaṃ matimattamevāti mama takko. Devasikaṃ ārocetvā vatthabbanti hi neva pāḷiyaṃ na aṭṭhakathāyaṃ dissati, tañca pana apakataññūhi āciṇṇanti veditabbaṃ.
ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੨੨. ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾ • 22. Nissayapaṭippassaddhikathā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾ • Nissayapaṭippassaddhikathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੨੨. ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾ • 22. Nissayapaṭippassaddhikathā