| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰ-ਟੀਕਾ • Vinayālaṅkāra-ṭīkā |
੨੩. ਨਿਸ੍ਸਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ
23. Nissayavinicchayakathā
੧੫੧. ਏવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤੁਂ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਸੇવਨਂ ਭਜਨਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਥੋ। ਨਿਪੁਬ੍ਬਸਿ ਸੇવਾਯਨ੍ਤਿ ਧਾਤੁ ਭਾવਸਾਧਨੋ, ਨ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਂ વਸਤੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯੋ’’ਤਿ ਇਧ વਿਯ ਅવੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਸਾਧਨੋ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਸੇવਨਕਿਰਿਯਾਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਠਪੇਤੁਂ ‘‘ਕੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਕੇਨ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਦਾਯਕਂ ਕਤ੍ਤਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਕਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਕਸ੍ਸ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨਂ, ਕਥਂ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਕਾਰਣਂ, ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੇਨ વਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਕੇਨ ਨ વਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪਨ੍ਨਕਂ। ਤਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ’’ਤ੍ਯਾਦਿਮਾਹ। ਨ ਕੇવਲਂ ਏਤ੍ਥੇવ, ਅਥ ਖੋ ਨਿਸ੍ਸਯਮੁਚ੍ਚਨਙ੍ਗੇਪਿ ‘‘ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਆਗਤੋ।
151. Evaṃ upasampadāvinicchayaṃ kathetvā idāni nissayavinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘nissayoti ettha panā’’tiādimāha. Tattha nissayanaṃ nissayo, sevanaṃ bhajanantyattho. Nipubbasi sevāyanti dhātu bhāvasādhano, na ‘‘nissāya naṃ vasatīti nissayo’’ti idha viya avuttakammasādhano. Tattha hi sevitabbo puggalo labbhati, idha pana sevanakiriyāti. Idāni taṃ nissayaṃ pucchāpubbaṅgamāya vissajjanāya vitthārato ṭhapetuṃ ‘‘kena dātabbo’’tiādimāha. Tattha kena dātabbo, kena na dātabboti nissayadāyakaṃ kattāraṃ pucchati, kassa dātabbo, kassa na dātabboti nissayapaṭiggāhakaṃ sampadānaṃ, kathaṃ gahito hoti, kathaṃ paṭippassambhatīti kāraṇaṃ, nissāya kena vasitabbaṃ, kena na vasitabbanti nissayapaṭipannakaṃ. Tato pucchānukkamena vissajjetuṃ ‘‘tattha’’tyādimāha. Na kevalaṃ ettheva, atha kho nissayamuccanaṅgepi ‘‘byattenā’’ti āgato.
ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਥ ਚ ਕੋ વਿਸੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਸੁਪਟ੍ਠਾਪਕੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਸੁਪਟ੍ਠਾਪਕਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿਸੁਪਟ੍ਠਾਪਕੇਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿવਿਨਯੇਤਿ ਸਕਲੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ। વਿਨੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤੁਂ। ਦ੍વੇ વਿਭਙ੍ਗਾ ਪਗੁਣਾ વਾਚੁਗ੍ਗਤਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏਕਸ੍ਸ ਪਮੁਟ੍ਠਂ, ਇਤਰੇਸਂ ਪਗੁਣਂ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੀਹਿ ਜਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਕ੍ਖਮਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਤਿ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ। ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ વਾ ਤਯੋ વਗ੍ਗਾਤਿ ਮਹਾવਗ੍ਗਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਗਾਥਾવਗ੍ਗੋ ਨਿਦਾਨવਗ੍ਗੋ ਖਨ੍ਧવਗ੍ਗੋਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ વਗ੍ਗਾ। ‘‘ਧਮ੍ਮਪਦਮ੍ਪਿ ਸਹ વਤ੍ਥੁਨਾ ਉਗ੍ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਜਾਤਕਭਾਣਕੇਨ ਸਾਟ੍ਠਕਥਂ ਜਾਤਕਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਸਹ વਤ੍ਥੁਨਾ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇવ।
Tattha ettha ca ko visesoti āha ‘‘ettha ca ‘byatto’ti iminā parisupaṭṭhāpako bahussuto veditabbo’’ti. Idāni parisupaṭṭhāpakalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘parisupaṭṭhāpakena hī’’tiādimāha. Tattha abhivinayeti sakale vinayapiṭake. Vinetunti sikkhāpetuṃ. Dve vibhaṅgā paguṇā vācuggatā kātabbāti idaṃ paripucchāvasena uggaṇhanaṃ sandhāya vuttanti vadanti. Ekassa pamuṭṭhaṃ, itaresaṃ paguṇaṃ bhaveyyāti āha ‘‘tīhi janehi saddhiṃ parivattanakkhamā kātabbā’’ti. Abhidhammeti nāmarūpaparicchede. Heṭṭhimā vā tayo vaggāti mahāvaggato heṭṭhā sagāthāvaggo nidānavaggo khandhavaggoti ime tayo vaggā. ‘‘Dhammapadampi saha vatthunā uggahetuṃ vaṭṭatī’’ti mahāpaccariyaṃ vuttattā jātakabhāṇakena sāṭṭhakathaṃ jātakaṃ uggahetvāpi dhammapadaṃ saha vatthunā uggahetabbameva.
ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਨ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰੋ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਿ ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ। ਅਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਯਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਸੇਕ੍ਖੋ, ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਏવਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸ੍ਸਪਿ વਸੇਨ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਯਂ ਕਥਾ। ਅਸੇਕ੍ਖਸੀਲਨ੍ਤਿ ਚ ਨ ਅਗ੍ਗਫਲਸੀਲਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਸੇਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪવਤ੍ਤਸੀਲਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਸੀਲਸ੍ਸ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁਪਿ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਅਯਮੇવ ਨਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕਿਯਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾ, ਏવਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪੀਤਿ ਤਦਙ੍ਗવਿਮੁਤ੍ਤਿਆਦਯੋਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਏવ। વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਨ ਲੋਕਿਯਮੇવ। ਤੇਨੇવ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਸਂ॰ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੧੩੫) વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਪਦੇਹਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਕਥਿਤਾ, વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਲੋਕਿਯਮੇવਾ’’ਤਿ।
Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgatenātiādīsu na sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti upajjhāyena hutvā sāmaṇero na upaṭṭhāpetabbo. Asekkhena sīlakkhandhenāti asekkhassa sīlakkhandhopi asekkho sīlakkhandho nāma. Asekkhassa ayanti hi asekkho, sīlakkhandho. Evaṃ sabbattha. Evañca katvā vimuttiñāṇadassanasaṅkhātassa paccavekkhaṇañāṇassapi vasena apekkhitvā uppannā ayaṃ kathā. Asekkhasīlanti ca na aggaphalasīlameva adhippetaṃ, atha kho yaṃ kiñci asekkhasantāne pavattasīlaṃ lokiyalokuttaramissakassa sīlassa idhādhippetattā. Samādhikkhandhādīsupi vimuttikkhandhapariyosānesu ayameva nayo, tasmā yathā sīlasamādhipaññākkhandhā lokiyamissakā kathitā, evaṃ vimuttikkhandhopīti tadaṅgavimuttiādayopi veditabbā, na paṭippassaddhivimutti eva. Vimuttiñāṇadassanaṃ pana lokiyameva. Teneva saṃyuttanikāyaṭṭhakathāyaṃ (saṃ.ni. aṭṭha. 1.1.135) vuttaṃ ‘‘purimehi catūhi padehi lokiyalokuttarasīlasamādhipaññāvimuttiyo kathitā, vimuttiñāṇadassanaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ hoti, taṃ lokiyamevā’’ti.
ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋਤਿਆਦੀਸੁ ਤੀਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਸਦ੍ਧਾ ਏਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਹਿਰੀਤਿ ਅਹਿਰਿਕੋ, ਅਕੁਸਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ, ਅਕੁਸਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਭਾਯਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਸੀਦਤੀਤਿ ਕੁਸੀਤੋ, ਹੀਨવੀਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਆਰਦ੍ਧਂ વੀਰਿਯਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਮੁਟ੍ਠਾ ਸਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ, ਨਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਸਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤੀ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਪવਤ੍ਤਸਤਿਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ।
Assaddhotiādīsu tīsu vatthūsu saddhā etassa natthīti assaddho. Natthi etassa hirīti ahiriko, akusalasamāpattiyā ajigucchamānassetaṃ adhivacanaṃ. Na ottappatīti anottappī, akusalasamāpattiyā na bhāyatīti vuttaṃ hoti. Kucchitaṃ sīdatīti kusīto, hīnavīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Āraddhaṃ vīriyaṃ etassāti āraddhavīriyo, sammappadhānayuttassetaṃ adhivacanaṃ. Muṭṭhā sati etassāti muṭṭhassatī, naṭṭhassatīti vuttaṃ hoti. Upaṭṭhitā sati etassāti upaṭṭhitassatī, niccaṃ ārammaṇābhimukhapavattasatissetaṃ adhivacanaṃ.
ਅਧਿਸੀਲੇ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇ ਆਚਾਰવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਨ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਗਾਹਯਤੀਤਿ વਾ ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਪਦਾਨੀਤਿ ‘‘ਨ ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਂ વਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ વਾ ਗਿਲਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ વਾ, ਅਨਭਿਰਤਂ વੂਪਕਾਸੇਤੁਂ વਾ વੂਪਕਾਸਾਪੇਤੁਂ વਾ’’ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਪਦਾਨਿ।
Adhisīle sīlavipanno ca ajjhācāre ācāravipanno ca āpajjitvā avuṭṭhito adhippeto. Sassatucchedasaṅkhātaṃ antaṃ gaṇhāti, gāhayatīti vā antaggāhikā, micchādiṭṭhi. Purimāni dve padānīti ‘‘na paṭibalo hoti antevāsiṃ vā saddhivihāriṃ vā gilānaṃ upaṭṭhātuṃ vā upaṭṭhāpetuṃ vā, anabhirataṃ vūpakāsetuṃ vā vūpakāsāpetuṃ vā’’ti imāni dve padāni.
ਅਭਿ વਿਸਿਟ੍ਠੋ ਉਤ੍ਤਮੋ ਸਮਾਚਾਰੋ ਅਭਿਸਮਾਚਾਰੋ, ਅਭਿਸਮਾਚਾਰੋવ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕੋਤਿ ਚ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਚ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਸਿਕ੍ਖਾ। ਅਭਿਸਮਾਚਾਰਂ વਾ ਆਰਬ੍ਭ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਸਿਕ੍ਖਾ, ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਆਦਿਭੂਤਾਤਿ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਾ, ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ વਾ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਂ, ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੧੧) વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਭਗવਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਪਣ੍ਣਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਪਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮਾਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੮੪)।
Abhi visiṭṭho uttamo samācāro abhisamācāro, abhisamācārova ābhisamācārikoti ca sikkhitabbato sikkhāti ca ābhisamācārikasikkhā. Abhisamācāraṃ vā ārabbha paññattā sikkhā ābhisamācārikasikkhā, khandhakavattapariyāpannasikkhāyetaṃ adhivacanaṃ. Maggabrahmacariyassa ādibhūtāti ādibrahmacariyakā, ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāyetaṃ adhivacanaṃ. Teneva ‘‘ubhatovibhaṅgapariyāpannaṃ vā ādibrahmacariyakaṃ, khandhakavattapariyāpannaṃ ābhisamācārika’’nti visuddhimagge (visuddhi. 1.11) vuttaṃ, tasmā sekkhapaṇṇattiyanti ettha sikkhitabbato sekkhā, bhagavatā paññattattā paṇṇatti, sabbāpi ubhatovibhaṅgapariyāpannā sikkhāpadapaṇṇatti ‘‘sekkhapaṇṇattī’’ti vuttāti gahetabbaṃ. Teneva gaṇṭhipadepi vuttaṃ ‘‘sekkhapaṇṇattiyanti pārājikamādiṃ katvā sikkhitabbasikkhāpadapaññattiya’’nti. Sesamettha uttānatthamevāti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.84).
ਉਪਜ੍ਝਾਯਾਚਰਿਯਕਥਾਯਂ ਨ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖੋ, ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯਾਤਿ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਕੋਟ੍ਠਾਸਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ। ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਦ੍વੇਤਿ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਅਙ੍ਗਾਨਿ। ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਤੀਣੀਤਿ ਨ ਪਟਿਬਲੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨੋਦੇਤੁਂ, ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨੋਦੇਤੁਂ ਅਪ੍ਪਟਿਬਲਤਾ ਨਾਮ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਹੋਤੀਤਿ ਸਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਅਙ੍ਗਮੇવ વੁਤ੍ਤਾ।
Upajjhāyācariyakathāyaṃ na sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti upajjhāyena hutvā na pabbājetabbo. Asekkhassa ayanti asekkho, lokiyalokuttaro sīlakkhandho. Antaggāhikāyāti sassatucchedakoṭṭhāsaggāhikāya. Pacchimāni dveti appassuto hoti, duppañño hotīti imāni dve aṅgāni. Pacchimāni tīṇīti na paṭibalo uppannaṃ kukkuccaṃ dhammato vinodetuṃ, āpattiṃ na jānāti, āpattivuṭṭhānaṃ na jānātīti imāni tīṇi. Kukkuccassa hi pāḷiaṭṭhakathānayasaṅkhātadhammato vinodetuṃ appaṭibalatā nāma abyattattā eva hotīti sāpi āpattiaṅgameva vuttā.
ਅਭਿ વਿਸਿਟ੍ਠੋ ਉਤ੍ਤਮੋ ਸਮਾਚਾਰੋ ਅਭਿਸਮਾਚਾਰੋ, વਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸੀਲਂ, ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਾ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤਦਤ੍ਥਪਰਿਪੂਰਣਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਉਗ੍ਗਹਣਾਦਿવਸੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਆਦਿਭੂਤਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਾ, ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ। ਤੇਨੇવੇਤ੍ਥ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇਪਿ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੧੧) ‘‘ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਂ, ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਭਗવਤਾવ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਪਣ੍ਣਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦੀਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਜਾਤਿਭੂਮਿਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਪਯੋਗવਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਕਮ੍ਮਦ੍વਾਰਲਕ੍ਖਣਰਸਾਦਿਭੇਦੇਹਿ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮਂ, ਭੂਤੋਪਾਦਾਯਭੇਦਂ ਰੂਪਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾ, ਤਪ੍ਪਕਾਸਕੋ ਚ ਗਨ੍ਥੋ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ। ਇਮਿਨਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਤ੍ਥਕੁਸਲੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੮੪) વੁਤ੍ਤਂ।
Abhi visiṭṭho uttamo samācāro abhisamācāro, vattappaṭipattisīlaṃ, taṃ ārabbha paññattā khandhakasikkhāpadasaṅkhātā sikkhā ābhisamācārikā. Sikkhāpadampi hi tadatthaparipūraṇatthikehi uggahaṇādivasena sikkhitabbato sikkhāti vuccati. Maggabrahmacariyassa ādibhūtā kāraṇabhūtā ādibrahmacariyakā, ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāpadaṃ. Tenevettha visuddhimaggepi (visuddhi. 1.11) ‘‘ubhatovibhaṅgapariyāpannaṃ sikkhāpadaṃ ādibrahmacariyakaṃ, khandhakavattapariyāpannaṃ ābhisamācārika’’nti vuttaṃ, tasmā sekkhapaṇṇattiyanti ettha sikkhitabbato sekkhā, bhagavatāva paññattattā paññatti. Sabbāpi ubhatovibhaṅgapariyāpannā sikkhāpadapaṇṇatti ‘‘sekkhapaṇṇattī’’ti vuttāti gahetabbaṃ. Nāmarūpaparicchedeti ettha kusalattikādīhi vuttaṃ jātibhūmipuggalasampayogavatthārammaṇakammadvāralakkhaṇarasādibhedehi vedanākkhandhādicatubbidhaṃ sanibbānaṃ nāmaṃ, bhūtopādāyabhedaṃ rūpañca paricchinditvā jānanapaññā, tappakāsako ca gantho nāmarūpaparicchedo nāma. Iminā abhidhammatthakusalena bhavitabbanti dasseti. Sikkhāpetunti uggaṇhāpetunti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.84) vuttaṃ.
੧੫੩. ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਯਸ੍ਮਤੋਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੭੬) ‘‘ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ…ਪੇ॰… વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੋਯੇવਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਪਰਿਸੂਪਟ੍ਠਾਕਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਉਪਸਮ੍ਪਦਧਮ੍ਮਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਹਿ ਪਨ…ਪੇ॰… ਤਾવ વਤ੍ਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਚਰਿਯਉਪਸਮ੍ਪਦਾਚਰਿਯਧਮ੍ਮਾਚਰਿਯਾਨਂ ਏਤੇਹਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਤ੍ਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਦਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਅਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਚਰਿਯੋ। ਯੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਕਮ੍ਮવਾਚਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਅਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਚਰਿਯੋ। ਯੋ ਉਦ੍ਦੇਸਂ વਾ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ વਾ ਦੇਤਿ, ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਾਚਰਿਯੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
153.Āyasmato nissāya vacchāmīti ettha āyasmatoti upayogatthe sāmivacanaṃ, āyasmantaṃ nissāya vasissāmīti attho. Yaṃ pana vuttaṃ samantapāsādikāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 76) ‘‘byatto…pe… vuttalakkhaṇoyevā’’ti, taṃ parisūpaṭṭhākabahussutaṃ sandhāya vadati. Pabbajjāupasampadadhammantevāsikehi pana…pe… tāva vattaṃ kātabbanti pabbajjācariyaupasampadācariyadhammācariyānaṃ etehi yathāvuttavattaṃ kātabbaṃ. Tattha yena sikkhāpadāni dinnāni, ayaṃ pabbajjācariyo. Yena upasampadakammavācā vuttā, ayaṃ upasampadācariyo. Yo uddesaṃ vā paripucchaṃ vā deti, ayaṃ dhammācariyoti veditabbaṃ. Sesamettha uttānatthameva.
੧੫੪. ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾਯਂ ਦਿਸਂ ਗਤੋਤਿ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਅਨਾਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਕਞ੍ਚਿ ਦਿਸਂ ਗਤੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਭਾਗਤਨ੍ਤਿ ਪੇਸਲਭਾવਂ। ਓਲੋਕੇਤ੍વਾਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ। વਿਬ੍ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਚੇ ਕੇਨਚਿ ਕਰਣੀਯੇਨ ਤਦਹੇવ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘ਕਤਿਪਾਹੇਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਗਮਨੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ ਹੋਤਿ, ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਮਾ ਇਧ ਪਟਿਕ੍ਕਮੀਤਿ ਮਾ ਇਧ ਪવਿਸਿ। ਤਤ੍ਰੇવ વਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂਯੇવ વਿਹਾਰਂ…ਪੇ॰… વਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸਮੋਧਾਨਪਰਿਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸਮੋਧਾਨਗਤਸ੍ਸਪਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਗਹਿਤਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ।
154. Nissayapaṭippassaddhikathāyaṃ disaṃ gatoti puna āgantukāmo, anāgantukāmo vā hutvā vāsatthāya kañci disaṃ gato. Bhikkhussa sabhāgatanti pesalabhāvaṃ. Oloketvāti upaparikkhitvā. Vibbhante…pe… tattha gantabbanti ettha ‘‘sace kenaci karaṇīyena tadaheva gantuṃ asakkonto ‘katipāhena gamissāmī’ti gamane saussāho hoti, rakkhatī’’ti vadanti. Mā idha paṭikkamīti mā idha pavisi. Tatreva vasitabbanti tattheva nissayaṃ gahetvā vasitabbaṃ. Taṃyeva vihāraṃ…pe… vasituṃ vaṭṭatīti ettha upajjhāyena pariccattattā upajjhāyasamodhānaparihāro natthi, tasmā upajjhāyasamodhānagatassapi ācariyassa santike gahitanissayo na paṭippassambhati.
ਆਚਰਿਯਮ੍ਹਾ ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੀਸੁ ਆਚਰਿਯੋ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ વਾ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਦਿਸਂ ਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਪਕ੍ਕਮਨੇ ਯੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਇਧਾਪਿ ਸਕ੍ਕਾ વਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਕੋਚਿ ਆਚਰਿਯੋ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞੋਯੇવ ਨਯੋ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਪਕ੍ਕਮਨੇਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਯੇવ। ਈਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਠਾਨੇਸੁ ਏਕਤ੍ਥવੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ, ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਦਿਸਾਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੇਪਿ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਨ੍ਤੀਤਿ ਬਹਿਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਸੇਨਾਸਨੇ વਸਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਪਨ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਪਿ વਸਤੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ‘‘ਸਚੇਪਿ ਆਚਰਿਯੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸਯਪਣਾਮਨਾਯ ਪਣਾਮੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੮੩) વੁਤ੍ਤਂ।
Ācariyamhā nissayapaṭippassaddhīsu ācariyo pakkanto vā hotīti ettha ‘‘pakkantoti disaṃ gato’’tiādinā upajjhāyassa pakkamane yo vinicchayo vutto, so tattha vuttanayeneva idhāpi sakkā viññātunti taṃ avatvā ‘‘koci ācariyo āpucchitvā pakkamatī’’tiādinā aññoyeva nayo āraddho. Ayañca nayo upajjhāyapakkamanepi veditabboyeva. Īdisesu hi ṭhānesu ekatthavuttalakkhaṇaṃ aññatthāpi daṭṭhabbaṃ. Sace dve leḍḍupāte atikkamitvā nivattati, paṭippassaddho hotīti ettha ettāvatā disāpakkanto nāma hotīti antevāsike anikkhittadhurepi nissayo paṭippassambhati. Ācariyupajjhāyā dve leḍḍupāte atikkamma aññasmiṃ vihāre vasantīti bahiupacārasīmāyaṃ antevāsikasaddhivihārikānaṃ vasanaṭṭhānato dve leḍḍupāte atikkamma aññasmiṃ senāsane vasanti, antoupacārasīmāyaṃ pana dve leḍḍupāte atikkamitvāpi vasato nissayo na paṭippassambhati. ‘‘Sacepi ācariyo muñcitukāmova hutvā nissayapaṇāmanāya paṇāmetī’’tiādi sabbaṃ upajjhāyassa āṇattiyampi veditabbanti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.83) vuttaṃ.
੧੫੩. ਸਾਹੂਤਿ ਸਾਧੁ ਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਲਹੂਤਿ ਅਗਰੁ, ਸੁਭਰਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਓਪਾਯਿਕਨ੍ਤਿ ਉਪਾਯਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਂ ਨਿਤ੍ਥਰਣੁਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਤਿਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਮਿਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ । ਪਾਸਾਦਿਕੇਨਾਤਿ ਪਸਾਦਾવਹੇਨ, ਕਾਯવਚੀਪਯੋਗੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਯੇਨਾਤਿ ਏਤਦਤ੍ਥવਿਞ੍ਞਾਪਕਂ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਾਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ। ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ‘‘ਸਾਹੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਸ੍ਸ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨવਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਕਾਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਆਯਾਚਨਦਾਨਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਆਯਾਚਨਮਤ੍ਤੇਨ, ਤਤੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਸਾਹੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਚਨਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਯਗ੍ਗਹਣੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
153.Sāhūti sādhu sundaraṃ. Lahūti agaru, subharatāti attho. Opāyikanti upāyapaṭisaṃyuttaṃ, evaṃ paṭipajjanaṃ nittharaṇupāyoti attho. Patirūpanti sāmīcikammamidanti attho . Pāsādikenāti pasādāvahena, kāyavacīpayogena sampādehīti attho. Kāyenāti etadatthaviññāpakaṃ hatthamuddādiṃ dassento kāyena viññāpeti. ‘‘Sādhū’’ti sampaṭicchanaṃ sandhāyāti upajjhāyena ‘‘sāhū’’tiādīsu vuttesu saddhivihārikassa ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchanavacanaṃ sandhāya ‘‘kāyena viññāpetī’’tiādi vuttanti adhippāyo. Āyācanadānamattenāti saddhivihārikassa paṭhamaṃ āyācanamattena, tato upajjhāyassa ca ‘‘sāhū’’tiādinā vacanamattenāti attho. Ācariyassa santike nissayaggahaṇe āyasmato nissāya vacchāmīti āyasmantaṃ nissāya vasissāmīti attho.
੧੫੪. ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਥਾਯਂ ਯੋ વਾ ਏਕਸਮ੍ਭੋਗਪਰਿਭੋਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਜ੍ਜੀਸੁ ਏવ ਨਿਸ੍ਸਯਗ੍ਗਹਣਂ ਨਿਯੋਜੇਤਿ ਅਲਜ੍ਜੀਸੁ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਰਿਭੋਗਸਦ੍ਦੇਨ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਕੋ ਸਂવਾਸੋ ਗਹਿਤੋ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭੋਗਸਦ੍ਦੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਏਤੇਨ ਚ ਸਮ੍ਭੋਗਸਂવਾਸਾਨਂ ਅਲਜ੍ਜੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਰਿਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਪਰਿਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਾਦਿਸੋਤਿ ਯਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਗਹਿਤਪੁਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਚ ਏਕਸਮ੍ਭੋਗਪਰਿਭੋਗੋ, ਤਾਦਿਸੋ। ਤਥਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਲਹੁਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚ ਦਿવਸਾਨੀਤਿ ਇਦਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਏਕਾਹਦ੍વੀਹੇਨ ਸਭਾਗਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਞਾਤਦਿવਸੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋવ। ਅਥਾਪਿ ਚਤੁਪਞ੍ਚਾਹੇਨਪਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਦਿવਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਸਭਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਮੀਤਿ ਪਨ ਲੇਸੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਦਹਰਾ ਸੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਸੁਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਚਿਰਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਤਿਪਿ ਲਬ੍ਭਤੇવ ਪਰਿਹਾਰੋ । ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਧੇવਾਹਂ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਹਿਣਤਿ, ਪਰਿਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਗਮਨੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਸਉਸ੍ਸਾਹਸ੍ਸ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਸਾਮਨਾਦਿવਸੇਨ ਕਤਿਪਾਹੇ ਗਤੇਪਿ ਨ ਦੋਸੋ।
154. Nissayapaṭippassaddhikathāyaṃ yo vā ekasambhogaparibhogo, tassa santike nissayo gahetabboti iminā lajjīsu eva nissayaggahaṇaṃ niyojeti alajjīsu paṭikkhittattā. Ettha ca paribhogasaddena ekakammādiko saṃvāso gahito paccayaparibhogassa sambhogasaddena gahitattā. Etena ca sambhogasaṃvāsānaṃ alajjīhi saddhiṃ na kattabbataṃ dasseti. Parihāro natthīti āpattiparihāro natthi. Tādisoti yattha nissayo gahitapubbo, yo ca ekasambhogaparibhogo, tādiso. Tathā vuttanti ‘‘lahuṃ āgamissatī’’ti vuttañceti attho. Cattāri pañca divasānīti idaṃ upalakkhaṇamattaṃ. Yadi ekāhadvīhena sabhāgatā paññāyati, ñātadivase gahetabbova. Athāpi catupañcāhenapi na paññāyati, yattakehi divasehi paññāyati, tattakāni atikkāmetabbāni. Sabhāgataṃ olokemīti pana leso na kātabbo. Daharā suṇantīti ettha asutvāpi ‘‘āgamissati, kenaci antarāyena cirāyantī’’ti saññāya satipi labbhateva parihāro . Tenāha ‘‘idhevāhaṃ vasissāmīti pahiṇati, parihāro natthī’’ti. Ekadivasampi parihāro natthīti gamane nirussāhaṃ sandhāya vuttaṃ, saussāhassa pana senāsanapaṭisāmanādivasena katipāhe gatepi na doso.
ਤਤ੍ਰੇવ વਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਸਭਾਗਟ੍ਠਾਨੇ ਏવ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂਯੇવ વਿਹਾਰਂ…ਪੇ॰… વਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਯੇવ ਤਂਸਮੋਧਾਨੇ ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕੋਧੇਨ વਾ ਗਣਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ વਾ ਅਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਗਹਿਤੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Tatreva vasitabbanti tatra sabhāgaṭṭhāne eva nissayaṃ gahetvā vasitabbaṃ. Taṃyeva vihāraṃ…pe… vasituṃ vaṭṭatīti iminā upajjhāye saṅgaṇhanteyeva taṃsamodhāne nissayapaṭippassaddhi vuttā, tasmiṃ pana kodhena vā gaṇanirapekkhatāya vā asaṅgaṇhante aññesu gahito nissayo na paṭippassambhatīti dasseti.
ਆਚਰਿਯਮ੍ਹਾ ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਂ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੋਚਿ ਆਚਰਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਨਯੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਪਕ੍ਕਮਨਾਦੀਸੁਪਿ ਨੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਚ વੁਤ੍ਤੋ ਇਧਾਪਿ ਨੇਤ੍વਾ ਯਥਾਰਹਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਤੋ ਬਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਦੀਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਬਹਿਉਪਚਾਰੇਪਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਦੀਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਆਸਨ੍ਨੇ ਪਦੇਸੇ વਸਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਪਨ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਸਤੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੇવਾਤਿ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੮੩) વੁਤ੍ਤਂ।
Ācariyamhā nissayapaṭippassaddhiyaṃ vutto ‘‘koci ācariyo’’tiādiko nayo upajjhāyapakkamanādīsupi netvā tattha ca vutto idhāpi netvā yathārahaṃ yojetabbo. Dve leḍḍupāte atikkamma aññasmiṃ vihāre vasantīti upacārasīmato bahi aññasmiṃ vihāre antevāsikādīnaṃ vasanaṭṭhānato dve leḍḍupāte atikkamitvā vasanti. Tena bahiupacārepi antevāsikādīnaṃ vasanaṭṭhānato dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ antare āsanne padese vasati, nissayo na paṭippassambhatīti dasseti. Antoupacārasīmāyaṃ pana dve leḍḍupāte atikkamitvā vasato nissayo na paṭippassambhatevāti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.83) vuttaṃ.
ਇਤਿ વਿਨਯਸਙ੍ਗਹਸਂવਣ੍ਣਨਾਭੂਤੇ વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰੇ
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
ਨਿਸ੍ਸਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਨਾਮ
Nissayavinicchayakathālaṅkāro nāma
ਤੇવੀਸਤਿਮੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ।
Tevīsatimo paricchedo.
