Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിനയാലങ്കാര-ടീകാ • Vinayālaṅkāra-ṭīkā

    ൨൩. നിസ്സയവിനിച്ഛയകഥാ

    23. Nissayavinicchayakathā

    ൧൫൧. ഏവം ഉപസമ്പദാവിനിച്ഛയം കഥേത്വാ ഇദാനി നിസ്സയവിനിച്ഛയം കഥേതും ‘‘നിസ്സയോതി ഏത്ഥ പനാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ നിസ്സയനം നിസ്സയോ, സേവനം ഭജനന്ത്യത്ഥോ. നിപുബ്ബസി സേവായന്തി ധാതു ഭാവസാധനോ, ന ‘‘നിസ്സായ നം വസതീതി നിസ്സയോ’’തി ഇധ വിയ അവുത്തകമ്മസാധനോ. തത്ഥ ഹി സേവിതബ്ബോ പുഗ്ഗലോ ലബ്ഭതി, ഇധ പന സേവനകിരിയാതി. ഇദാനി തം നിസ്സയം പുച്ഛാപുബ്ബങ്ഗമായ വിസ്സജ്ജനായ വിത്ഥാരതോ ഠപേതും ‘‘കേന ദാതബ്ബോ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ കേന ദാതബ്ബോ, കേന ന ദാതബ്ബോതി നിസ്സയദായകം കത്താരം പുച്ഛതി, കസ്സ ദാതബ്ബോ, കസ്സ ന ദാതബ്ബോതി നിസ്സയപടിഗ്ഗാഹകം സമ്പദാനം, കഥം ഗഹിതോ ഹോതി, കഥം പടിപ്പസ്സമ്ഭതീതി കാരണം, നിസ്സായ കേന വസിതബ്ബം, കേന ന വസിതബ്ബന്തി നിസ്സയപടിപന്നകം. തതോ പുച്ഛാനുക്കമേന വിസ്സജ്ജേതും ‘‘തത്ഥ’’ത്യാദിമാഹ. ന കേവലം ഏത്ഥേവ, അഥ ഖോ നിസ്സയമുച്ചനങ്ഗേപി ‘‘ബ്യത്തേനാ’’തി ആഗതോ.

    151. Evaṃ upasampadāvinicchayaṃ kathetvā idāni nissayavinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘nissayoti ettha panā’’tiādimāha. Tattha nissayanaṃ nissayo, sevanaṃ bhajanantyattho. Nipubbasi sevāyanti dhātu bhāvasādhano, na ‘‘nissāya naṃ vasatīti nissayo’’ti idha viya avuttakammasādhano. Tattha hi sevitabbo puggalo labbhati, idha pana sevanakiriyāti. Idāni taṃ nissayaṃ pucchāpubbaṅgamāya vissajjanāya vitthārato ṭhapetuṃ ‘‘kena dātabbo’’tiādimāha. Tattha kena dātabbo, kena na dātabboti nissayadāyakaṃ kattāraṃ pucchati, kassa dātabbo, kassa na dātabboti nissayapaṭiggāhakaṃ sampadānaṃ, kathaṃ gahito hoti, kathaṃ paṭippassambhatīti kāraṇaṃ, nissāya kena vasitabbaṃ, kena na vasitabbanti nissayapaṭipannakaṃ. Tato pucchānukkamena vissajjetuṃ ‘‘tattha’’tyādimāha. Na kevalaṃ ettheva, atha kho nissayamuccanaṅgepi ‘‘byattenā’’ti āgato.

    തത്ഥ ഏത്ഥ ച കോ വിസേസോതി ആഹ ‘‘ഏത്ഥ ച ‘ബ്യത്തോ’തി ഇമിനാ പരിസുപട്ഠാപകോ ബഹുസ്സുതോ വേദിതബ്ബോ’’തി. ഇദാനി പരിസുപട്ഠാപകലക്ഖണം ദസ്സേതും ‘‘പരിസുപട്ഠാപകേന ഹീ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ അഭിവിനയേതി സകലേ വിനയപിടകേ. വിനേതുന്തി സിക്ഖാപേതും. ദ്വേ വിഭങ്ഗാ പഗുണാ വാചുഗ്ഗതാ കാതബ്ബാതി ഇദം പരിപുച്ഛാവസേന ഉഗ്ഗണ്ഹനം സന്ധായ വുത്തന്തി വദന്തി. ഏകസ്സ പമുട്ഠം, ഇതരേസം പഗുണം ഭവേയ്യാതി ആഹ ‘‘തീഹി ജനേഹി സദ്ധിം പരിവത്തനക്ഖമാ കാതബ്ബാ’’തി. അഭിധമ്മേതി നാമരൂപപരിച്ഛേദേ. ഹേട്ഠിമാ വാ തയോ വഗ്ഗാതി മഹാവഗ്ഗതോ ഹേട്ഠാ സഗാഥാവഗ്ഗോ നിദാനവഗ്ഗോ ഖന്ധവഗ്ഗോതി ഇമേ തയോ വഗ്ഗാ. ‘‘ധമ്മപദമ്പി സഹ വത്ഥുനാ ഉഗ്ഗഹേതും വട്ടതീ’’തി മഹാപച്ചരിയം വുത്തത്താ ജാതകഭാണകേന സാട്ഠകഥം ജാതകം ഉഗ്ഗഹേത്വാപി ധമ്മപദം സഹ വത്ഥുനാ ഉഗ്ഗഹേതബ്ബമേവ.

    Tattha ettha ca ko visesoti āha ‘‘ettha ca ‘byatto’ti iminā parisupaṭṭhāpako bahussuto veditabbo’’ti. Idāni parisupaṭṭhāpakalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘parisupaṭṭhāpakena hī’’tiādimāha. Tattha abhivinayeti sakale vinayapiṭake. Vinetunti sikkhāpetuṃ. Dve vibhaṅgā paguṇā vācuggatā kātabbāti idaṃ paripucchāvasena uggaṇhanaṃ sandhāya vuttanti vadanti. Ekassa pamuṭṭhaṃ, itaresaṃ paguṇaṃ bhaveyyāti āha ‘‘tīhi janehi saddhiṃ parivattanakkhamā kātabbā’’ti. Abhidhammeti nāmarūpaparicchede. Heṭṭhimā vā tayo vaggāti mahāvaggato heṭṭhā sagāthāvaggo nidānavaggo khandhavaggoti ime tayo vaggā. ‘‘Dhammapadampi saha vatthunā uggahetuṃ vaṭṭatī’’ti mahāpaccariyaṃ vuttattā jātakabhāṇakena sāṭṭhakathaṃ jātakaṃ uggahetvāpi dhammapadaṃ saha vatthunā uggahetabbameva.

    പഞ്ചഹി ഭിക്ഖവേ അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതേനാതിആദീസു ന സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോതി ഉപജ്ഝായേന ഹുത്വാ സാമണേരോ ന ഉപട്ഠാപേതബ്ബോ. അസേക്ഖേന സീലക്ഖന്ധേനാതി അസേക്ഖസ്സ സീലക്ഖന്ധോപി അസേക്ഖോ സീലക്ഖന്ധോ നാമ. അസേക്ഖസ്സ അയന്തി ഹി അസേക്ഖോ, സീലക്ഖന്ധോ. ഏവം സബ്ബത്ഥ. ഏവഞ്ച കത്വാ വിമുത്തിഞാണദസ്സനസങ്ഖാതസ്സ പച്ചവേക്ഖണഞാണസ്സപി വസേന അപേക്ഖിത്വാ ഉപ്പന്നാ അയം കഥാ. അസേക്ഖസീലന്തി ച ന അഗ്ഗഫലസീലമേവ അധിപ്പേതം, അഥ ഖോ യം കിഞ്ചി അസേക്ഖസന്താനേ പവത്തസീലം ലോകിയലോകുത്തരമിസ്സകസ്സ സീലസ്സ ഇധാധിപ്പേതത്താ. സമാധിക്ഖന്ധാദീസുപി വിമുത്തിക്ഖന്ധപരിയോസാനേസു അയമേവ നയോ, തസ്മാ യഥാ സീലസമാധിപഞ്ഞാക്ഖന്ധാ ലോകിയമിസ്സകാ കഥിതാ, ഏവം വിമുത്തിക്ഖന്ധോപീതി തദങ്ഗവിമുത്തിആദയോപി വേദിതബ്ബാ, ന പടിപ്പസ്സദ്ധിവിമുത്തി ഏവ. വിമുത്തിഞാണദസ്സനം പന ലോകിയമേവ. തേനേവ സംയുത്തനികായട്ഠകഥായം (സം॰നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൧൩൫) വുത്തം ‘‘പുരിമേഹി ചതൂഹി പദേഹി ലോകിയലോകുത്തരസീലസമാധിപഞ്ഞാവിമുത്തിയോ കഥിതാ, വിമുത്തിഞാണദസ്സനം പച്ചവേക്ഖണഞാണം ഹോതി, തം ലോകിയമേവാ’’തി.

    Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgatenātiādīsu na sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti upajjhāyena hutvā sāmaṇero na upaṭṭhāpetabbo. Asekkhena sīlakkhandhenāti asekkhassa sīlakkhandhopi asekkho sīlakkhandho nāma. Asekkhassa ayanti hi asekkho, sīlakkhandho. Evaṃ sabbattha. Evañca katvā vimuttiñāṇadassanasaṅkhātassa paccavekkhaṇañāṇassapi vasena apekkhitvā uppannā ayaṃ kathā. Asekkhasīlanti ca na aggaphalasīlameva adhippetaṃ, atha kho yaṃ kiñci asekkhasantāne pavattasīlaṃ lokiyalokuttaramissakassa sīlassa idhādhippetattā. Samādhikkhandhādīsupi vimuttikkhandhapariyosānesu ayameva nayo, tasmā yathā sīlasamādhipaññākkhandhā lokiyamissakā kathitā, evaṃ vimuttikkhandhopīti tadaṅgavimuttiādayopi veditabbā, na paṭippassaddhivimutti eva. Vimuttiñāṇadassanaṃ pana lokiyameva. Teneva saṃyuttanikāyaṭṭhakathāyaṃ (saṃ.ni. aṭṭha. 1.1.135) vuttaṃ ‘‘purimehi catūhi padehi lokiyalokuttarasīlasamādhipaññāvimuttiyo kathitā, vimuttiñāṇadassanaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ hoti, taṃ lokiyamevā’’ti.

    അസ്സദ്ധോതിആദീസു തീസു വത്ഥൂസു സദ്ധാ ഏതസ്സ നത്ഥീതി അസ്സദ്ധോ. നത്ഥി ഏതസ്സ ഹിരീതി അഹിരികോ, അകുസലസമാപത്തിയാ അജിഗുച്ഛമാനസ്സേതം അധിവചനം. ന ഓത്തപ്പതീതി അനോത്തപ്പീ, അകുസലസമാപത്തിയാ ന ഭായതീതി വുത്തം ഹോതി. കുച്ഛിതം സീദതീതി കുസീതോ, ഹീനവീരിയസ്സേതം അധിവചനം. ആരദ്ധം വീരിയം ഏതസ്സാതി ആരദ്ധവീരിയോ, സമ്മപ്പധാനയുത്തസ്സേതം അധിവചനം. മുട്ഠാ സതി ഏതസ്സാതി മുട്ഠസ്സതീ, നട്ഠസ്സതീതി വുത്തം ഹോതി. ഉപട്ഠിതാ സതി ഏതസ്സാതി ഉപട്ഠിതസ്സതീ, നിച്ചം ആരമ്മണാഭിമുഖപവത്തസതിസ്സേതം അധിവചനം.

    Assaddhotiādīsu tīsu vatthūsu saddhā etassa natthīti assaddho. Natthi etassa hirīti ahiriko, akusalasamāpattiyā ajigucchamānassetaṃ adhivacanaṃ. Na ottappatīti anottappī, akusalasamāpattiyā na bhāyatīti vuttaṃ hoti. Kucchitaṃ sīdatīti kusīto, hīnavīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Āraddhaṃ vīriyaṃ etassāti āraddhavīriyo, sammappadhānayuttassetaṃ adhivacanaṃ. Muṭṭhā sati etassāti muṭṭhassatī, naṭṭhassatīti vuttaṃ hoti. Upaṭṭhitā sati etassāti upaṭṭhitassatī, niccaṃ ārammaṇābhimukhapavattasatissetaṃ adhivacanaṃ.

    അധിസീലേ സീലവിപന്നോ ച അജ്ഝാചാരേ ആചാരവിപന്നോ ച ആപജ്ജിത്വാ അവുട്ഠിതോ അധിപ്പേതോ. സസ്സതുച്ഛേദസങ്ഖാതം അന്തം ഗണ്ഹാതി, ഗാഹയതീതി വാ അന്തഗ്ഗാഹികാ, മിച്ഛാദിട്ഠി. പുരിമാനി ദ്വേ പദാനീതി ‘‘ന പടിബലോ ഹോതി അന്തേവാസിം വാ സദ്ധിവിഹാരിം വാ ഗിലാനം ഉപട്ഠാതും വാ ഉപട്ഠാപേതും വാ, അനഭിരതം വൂപകാസേതും വാ വൂപകാസാപേതും വാ’’തി ഇമാനി ദ്വേ പദാനി.

    Adhisīle sīlavipanno ca ajjhācāre ācāravipanno ca āpajjitvā avuṭṭhito adhippeto. Sassatucchedasaṅkhātaṃ antaṃ gaṇhāti, gāhayatīti vā antaggāhikā, micchādiṭṭhi. Purimāni dve padānīti ‘‘na paṭibalo hoti antevāsiṃ vā saddhivihāriṃ vā gilānaṃ upaṭṭhātuṃ vā upaṭṭhāpetuṃ vā, anabhirataṃ vūpakāsetuṃ vā vūpakāsāpetuṃ vā’’ti imāni dve padāni.

    അഭി വിസിട്ഠോ ഉത്തമോ സമാചാരോ അഭിസമാചാരോ, അഭിസമാചാരോവ ആഭിസമാചാരികോതി ച സിക്ഖിതബ്ബതോ സിക്ഖാതി ച ആഭിസമാചാരികസിക്ഖാ. അഭിസമാചാരം വാ ആരബ്ഭ പഞ്ഞത്താ സിക്ഖാ ആഭിസമാചാരികസിക്ഖാ, ഖന്ധകവത്തപരിയാപന്നസിക്ഖായേതം അധിവചനം. മഗ്ഗബ്രഹ്മചരിയസ്സ ആദിഭൂതാതി ആദിബ്രഹ്മചരിയകാ, ഉഭതോവിഭങ്ഗപരിയാപന്നസിക്ഖായേതം അധിവചനം. തേനേവ ‘‘ഉഭതോവിഭങ്ഗപരിയാപന്നം വാ ആദിബ്രഹ്മചരിയകം, ഖന്ധകവത്തപരിയാപന്നം ആഭിസമാചാരിക’’ന്തി വിസുദ്ധിമഗ്ഗേ (വിസുദ്ധി॰ ൧.൧൧) വുത്തം, തസ്മാ സേക്ഖപണ്ണത്തിയന്തി ഏത്ഥ സിക്ഖിതബ്ബതോ സേക്ഖാ, ഭഗവതാ പഞ്ഞത്തത്താ പണ്ണത്തി, സബ്ബാപി ഉഭതോവിഭങ്ഗപരിയാപന്നാ സിക്ഖാപദപണ്ണത്തി ‘‘സേക്ഖപണ്ണത്തീ’’തി വുത്താതി ഗഹേതബ്ബം. തേനേവ ഗണ്ഠിപദേപി വുത്തം ‘‘സേക്ഖപണ്ണത്തിയന്തി പാരാജികമാദിം കത്വാ സിക്ഖിതബ്ബസിക്ഖാപദപഞ്ഞത്തിയ’’ന്തി. സേസമേത്ഥ ഉത്താനത്ഥമേവാതി സാരത്ഥദീപനിയം (സാരത്ഥ॰ ടീ॰ മഹാവഗ്ഗ ൩.൮൪).

    Abhi visiṭṭho uttamo samācāro abhisamācāro, abhisamācārova ābhisamācārikoti ca sikkhitabbato sikkhāti ca ābhisamācārikasikkhā. Abhisamācāraṃ vā ārabbha paññattā sikkhā ābhisamācārikasikkhā, khandhakavattapariyāpannasikkhāyetaṃ adhivacanaṃ. Maggabrahmacariyassa ādibhūtāti ādibrahmacariyakā, ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāyetaṃ adhivacanaṃ. Teneva ‘‘ubhatovibhaṅgapariyāpannaṃ vā ādibrahmacariyakaṃ, khandhakavattapariyāpannaṃ ābhisamācārika’’nti visuddhimagge (visuddhi. 1.11) vuttaṃ, tasmā sekkhapaṇṇattiyanti ettha sikkhitabbato sekkhā, bhagavatā paññattattā paṇṇatti, sabbāpi ubhatovibhaṅgapariyāpannā sikkhāpadapaṇṇatti ‘‘sekkhapaṇṇattī’’ti vuttāti gahetabbaṃ. Teneva gaṇṭhipadepi vuttaṃ ‘‘sekkhapaṇṇattiyanti pārājikamādiṃ katvā sikkhitabbasikkhāpadapaññattiya’’nti. Sesamettha uttānatthamevāti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.84).

    ഉപജ്ഝായാചരിയകഥായം ന സാമണേരോ ഉപട്ഠാപേതബ്ബോതി ഉപജ്ഝായേന ഹുത്വാ ന പബ്ബാജേതബ്ബോ. അസേക്ഖസ്സ അയന്തി അസേക്ഖോ, ലോകിയലോകുത്തരോ സീലക്ഖന്ധോ. അന്തഗ്ഗാഹികായാതി സസ്സതുച്ഛേദകോട്ഠാസഗ്ഗാഹികായ. പച്ഛിമാനി ദ്വേതി അപ്പസ്സുതോ ഹോതി, ദുപ്പഞ്ഞോ ഹോതീതി ഇമാനി ദ്വേ അങ്ഗാനി. പച്ഛിമാനി തീണീതി ന പടിബലോ ഉപ്പന്നം കുക്കുച്ചം ധമ്മതോ വിനോദേതും, ആപത്തിം ന ജാനാതി, ആപത്തിവുട്ഠാനം ന ജാനാതീതി ഇമാനി തീണി. കുക്കുച്ചസ്സ ഹി പാളിഅട്ഠകഥാനയസങ്ഖാതധമ്മതോ വിനോദേതും അപ്പടിബലതാ നാമ അബ്യത്തത്താ ഏവ ഹോതീതി സാപി ആപത്തിഅങ്ഗമേവ വുത്താ.

    Upajjhāyācariyakathāyaṃ na sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti upajjhāyena hutvā na pabbājetabbo. Asekkhassa ayanti asekkho, lokiyalokuttaro sīlakkhandho. Antaggāhikāyāti sassatucchedakoṭṭhāsaggāhikāya. Pacchimāni dveti appassuto hoti, duppañño hotīti imāni dve aṅgāni. Pacchimāni tīṇīti na paṭibalo uppannaṃ kukkuccaṃ dhammato vinodetuṃ, āpattiṃ na jānāti, āpattivuṭṭhānaṃ na jānātīti imāni tīṇi. Kukkuccassa hi pāḷiaṭṭhakathānayasaṅkhātadhammato vinodetuṃ appaṭibalatā nāma abyattattā eva hotīti sāpi āpattiaṅgameva vuttā.

    അഭി വിസിട്ഠോ ഉത്തമോ സമാചാരോ അഭിസമാചാരോ, വത്തപ്പടിപത്തിസീലം, തം ആരബ്ഭ പഞ്ഞത്താ ഖന്ധകസിക്ഖാപദസങ്ഖാതാ സിക്ഖാ ആഭിസമാചാരികാ. സിക്ഖാപദമ്പി ഹി തദത്ഥപരിപൂരണത്ഥികേഹി ഉഗ്ഗഹണാദിവസേന സിക്ഖിതബ്ബതോ സിക്ഖാതി വുച്ചതി. മഗ്ഗബ്രഹ്മചരിയസ്സ ആദിഭൂതാ കാരണഭൂതാ ആദിബ്രഹ്മചരിയകാ, ഉഭതോവിഭങ്ഗപരിയാപന്നസിക്ഖാപദം. തേനേവേത്ഥ വിസുദ്ധിമഗ്ഗേപി (വിസുദ്ധി॰ ൧.൧൧) ‘‘ഉഭതോവിഭങ്ഗപരിയാപന്നം സിക്ഖാപദം ആദിബ്രഹ്മചരിയകം, ഖന്ധകവത്തപരിയാപന്നം ആഭിസമാചാരിക’’ന്തി വുത്തം, തസ്മാ സേക്ഖപണ്ണത്തിയന്തി ഏത്ഥ സിക്ഖിതബ്ബതോ സേക്ഖാ, ഭഗവതാവ പഞ്ഞത്തത്താ പഞ്ഞത്തി. സബ്ബാപി ഉഭതോവിഭങ്ഗപരിയാപന്നാ സിക്ഖാപദപണ്ണത്തി ‘‘സേക്ഖപണ്ണത്തീ’’തി വുത്താതി ഗഹേതബ്ബം. നാമരൂപപരിച്ഛേദേതി ഏത്ഥ കുസലത്തികാദീഹി വുത്തം ജാതിഭൂമിപുഗ്ഗലസമ്പയോഗവത്ഥാരമ്മണകമ്മദ്വാരലക്ഖണരസാദിഭേദേഹി വേദനാക്ഖന്ധാദിചതുബ്ബിധം സനിബ്ബാനം നാമം, ഭൂതോപാദായഭേദം രൂപഞ്ച പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ജാനനപഞ്ഞാ, തപ്പകാസകോ ച ഗന്ഥോ നാമരൂപപരിച്ഛേദോ നാമ. ഇമിനാ അഭിധമ്മത്ഥകുസലേന ഭവിതബ്ബന്തി ദസ്സേതി. സിക്ഖാപേതുന്തി ഉഗ്ഗണ്ഹാപേതുന്തി വിമതിവിനോദനിയം (വി॰ വി॰ ടീ॰ മഹാവഗ്ഗ ൨.൮൪) വുത്തം.

    Abhi visiṭṭho uttamo samācāro abhisamācāro, vattappaṭipattisīlaṃ, taṃ ārabbha paññattā khandhakasikkhāpadasaṅkhātā sikkhā ābhisamācārikā. Sikkhāpadampi hi tadatthaparipūraṇatthikehi uggahaṇādivasena sikkhitabbato sikkhāti vuccati. Maggabrahmacariyassa ādibhūtā kāraṇabhūtā ādibrahmacariyakā, ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāpadaṃ. Tenevettha visuddhimaggepi (visuddhi. 1.11) ‘‘ubhatovibhaṅgapariyāpannaṃ sikkhāpadaṃ ādibrahmacariyakaṃ, khandhakavattapariyāpannaṃ ābhisamācārika’’nti vuttaṃ, tasmā sekkhapaṇṇattiyanti ettha sikkhitabbato sekkhā, bhagavatāva paññattattā paññatti. Sabbāpi ubhatovibhaṅgapariyāpannā sikkhāpadapaṇṇatti ‘‘sekkhapaṇṇattī’’ti vuttāti gahetabbaṃ. Nāmarūpaparicchedeti ettha kusalattikādīhi vuttaṃ jātibhūmipuggalasampayogavatthārammaṇakammadvāralakkhaṇarasādibhedehi vedanākkhandhādicatubbidhaṃ sanibbānaṃ nāmaṃ, bhūtopādāyabhedaṃ rūpañca paricchinditvā jānanapaññā, tappakāsako ca gantho nāmarūpaparicchedo nāma. Iminā abhidhammatthakusalena bhavitabbanti dasseti. Sikkhāpetunti uggaṇhāpetunti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.84) vuttaṃ.

    ൧൫൩. ആയസ്മതോ നിസ്സായ വച്ഛാമീതി ഏത്ഥ ആയസ്മതോതി ഉപയോഗത്ഥേ സാമിവചനം, ആയസ്മന്തം നിസ്സായ വസിസ്സാമീതി അത്ഥോ. യം പന വുത്തം സമന്തപാസാദികായം (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൭൬) ‘‘ബ്യത്തോ…പേ॰… വുത്തലക്ഖണോയേവാ’’തി, തം പരിസൂപട്ഠാകബഹുസ്സുതം സന്ധായ വദതി. പബ്ബജ്ജാഉപസമ്പദധമ്മന്തേവാസികേഹി പന…പേ॰… താവ വത്തം കാതബ്ബന്തി പബ്ബജ്ജാചരിയഉപസമ്പദാചരിയധമ്മാചരിയാനം ഏതേഹി യഥാവുത്തവത്തം കാതബ്ബം. തത്ഥ യേന സിക്ഖാപദാനി ദിന്നാനി, അയം പബ്ബജ്ജാചരിയോ. യേന ഉപസമ്പദകമ്മവാചാ വുത്താ, അയം ഉപസമ്പദാചരിയോ. യോ ഉദ്ദേസം വാ പരിപുച്ഛം വാ ദേതി, അയം ധമ്മാചരിയോതി വേദിതബ്ബം. സേസമേത്ഥ ഉത്താനത്ഥമേവ.

    153.Āyasmato nissāya vacchāmīti ettha āyasmatoti upayogatthe sāmivacanaṃ, āyasmantaṃ nissāya vasissāmīti attho. Yaṃ pana vuttaṃ samantapāsādikāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 76) ‘‘byatto…pe… vuttalakkhaṇoyevā’’ti, taṃ parisūpaṭṭhākabahussutaṃ sandhāya vadati. Pabbajjāupasampadadhammantevāsikehi pana…pe… tāva vattaṃ kātabbanti pabbajjācariyaupasampadācariyadhammācariyānaṃ etehi yathāvuttavattaṃ kātabbaṃ. Tattha yena sikkhāpadāni dinnāni, ayaṃ pabbajjācariyo. Yena upasampadakammavācā vuttā, ayaṃ upasampadācariyo. Yo uddesaṃ vā paripucchaṃ vā deti, ayaṃ dhammācariyoti veditabbaṃ. Sesamettha uttānatthameva.

    ൧൫൪. നിസ്സയപടിപ്പസ്സദ്ധികഥായം ദിസം ഗതോതി പുന ആഗന്തുകാമോ, അനാഗന്തുകാമോ വാ ഹുത്വാ വാസത്ഥായ കഞ്ചി ദിസം ഗതോ. ഭിക്ഖുസ്സ സഭാഗതന്തി പേസലഭാവം. ഓലോകേത്വാതി ഉപപരിക്ഖിത്വാ. വിബ്ഭന്തേ…പേ॰… തത്ഥ ഗന്തബ്ബന്തി ഏത്ഥ ‘‘സചേ കേനചി കരണീയേന തദഹേവ ഗന്തും അസക്കോന്തോ ‘കതിപാഹേന ഗമിസ്സാമീ’തി ഗമനേ സഉസ്സാഹോ ഹോതി, രക്ഖതീ’’തി വദന്തി. മാ ഇധ പടിക്കമീതി മാ ഇധ പവിസി. തത്രേവ വസിതബ്ബന്തി തത്ഥേവ നിസ്സയം ഗഹേത്വാ വസിതബ്ബം. തംയേവ വിഹാരം…പേ॰… വസിതും വട്ടതീതി ഏത്ഥ ഉപജ്ഝായേന പരിച്ചത്തത്താ ഉപജ്ഝായസമോധാനപരിഹാരോ നത്ഥി, തസ്മാ ഉപജ്ഝായസമോധാനഗതസ്സപി ആചരിയസ്സ സന്തികേ ഗഹിതനിസ്സയോ ന പടിപ്പസ്സമ്ഭതി.

    154. Nissayapaṭippassaddhikathāyaṃ disaṃ gatoti puna āgantukāmo, anāgantukāmo vā hutvā vāsatthāya kañci disaṃ gato. Bhikkhussa sabhāgatanti pesalabhāvaṃ. Oloketvāti upaparikkhitvā. Vibbhante…pe… tattha gantabbanti ettha ‘‘sace kenaci karaṇīyena tadaheva gantuṃ asakkonto ‘katipāhena gamissāmī’ti gamane saussāho hoti, rakkhatī’’ti vadanti. Mā idha paṭikkamīti mā idha pavisi. Tatreva vasitabbanti tattheva nissayaṃ gahetvā vasitabbaṃ. Taṃyeva vihāraṃ…pe… vasituṃ vaṭṭatīti ettha upajjhāyena pariccattattā upajjhāyasamodhānaparihāro natthi, tasmā upajjhāyasamodhānagatassapi ācariyassa santike gahitanissayo na paṭippassambhati.

    ആചരിയമ്ഹാ നിസ്സയപടിപ്പസ്സദ്ധീസു ആചരിയോ പക്കന്തോ വാ ഹോതീതി ഏത്ഥ ‘‘പക്കന്തോതി ദിസം ഗതോ’’തിആദിനാ ഉപജ്ഝായസ്സ പക്കമനേ യോ വിനിച്ഛയോ വുത്തോ, സോ തത്ഥ വുത്തനയേനേവ ഇധാപി സക്കാ വിഞ്ഞാതുന്തി തം അവത്വാ ‘‘കോചി ആചരിയോ ആപുച്ഛിത്വാ പക്കമതീ’’തിആദിനാ അഞ്ഞോയേവ നയോ ആരദ്ധോ. അയഞ്ച നയോ ഉപജ്ഝായപക്കമനേപി വേദിതബ്ബോയേവ. ഈദിസേസു ഹി ഠാനേസു ഏകത്ഥവുത്തലക്ഖണം അഞ്ഞത്ഥാപി ദട്ഠബ്ബം. സചേ ദ്വേ ലേഡ്ഡുപാതേ അതിക്കമിത്വാ നിവത്തതി, പടിപ്പസ്സദ്ധോ ഹോതീതി ഏത്ഥ ഏത്താവതാ ദിസാപക്കന്തോ നാമ ഹോതീതി അന്തേവാസികേ അനിക്ഖിത്തധുരേപി നിസ്സയോ പടിപ്പസ്സമ്ഭതി. ആചരിയുപജ്ഝായാ ദ്വേ ലേഡ്ഡുപാതേ അതിക്കമ്മ അഞ്ഞസ്മിം വിഹാരേ വസന്തീതി ബഹിഉപചാരസീമായം അന്തേവാസികസദ്ധിവിഹാരികാനം വസനട്ഠാനതോ ദ്വേ ലേഡ്ഡുപാതേ അതിക്കമ്മ അഞ്ഞസ്മിം സേനാസനേ വസന്തി, അന്തോഉപചാരസീമായം പന ദ്വേ ലേഡ്ഡുപാതേ അതിക്കമിത്വാപി വസതോ നിസ്സയോ ന പടിപ്പസ്സമ്ഭതി. ‘‘സചേപി ആചരിയോ മുഞ്ചിതുകാമോവ ഹുത്വാ നിസ്സയപണാമനായ പണാമേതീ’’തിആദി സബ്ബം ഉപജ്ഝായസ്സ ആണത്തിയമ്പി വേദിതബ്ബന്തി സാരത്ഥദീപനിയം (സാരത്ഥ॰ ടീ॰ മഹാവഗ്ഗ ൩.൮൩) വുത്തം.

    Ācariyamhā nissayapaṭippassaddhīsu ācariyo pakkanto vā hotīti ettha ‘‘pakkantoti disaṃ gato’’tiādinā upajjhāyassa pakkamane yo vinicchayo vutto, so tattha vuttanayeneva idhāpi sakkā viññātunti taṃ avatvā ‘‘koci ācariyo āpucchitvā pakkamatī’’tiādinā aññoyeva nayo āraddho. Ayañca nayo upajjhāyapakkamanepi veditabboyeva. Īdisesu hi ṭhānesu ekatthavuttalakkhaṇaṃ aññatthāpi daṭṭhabbaṃ. Sace dve leḍḍupāte atikkamitvā nivattati, paṭippassaddho hotīti ettha ettāvatā disāpakkanto nāma hotīti antevāsike anikkhittadhurepi nissayo paṭippassambhati. Ācariyupajjhāyā dve leḍḍupāte atikkamma aññasmiṃ vihāre vasantīti bahiupacārasīmāyaṃ antevāsikasaddhivihārikānaṃ vasanaṭṭhānato dve leḍḍupāte atikkamma aññasmiṃ senāsane vasanti, antoupacārasīmāyaṃ pana dve leḍḍupāte atikkamitvāpi vasato nissayo na paṭippassambhati. ‘‘Sacepi ācariyo muñcitukāmova hutvā nissayapaṇāmanāya paṇāmetī’’tiādi sabbaṃ upajjhāyassa āṇattiyampi veditabbanti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.83) vuttaṃ.

    ൧൫൩. സാഹൂതി സാധു സുന്ദരം. ലഹൂതി അഗരു, സുഭരതാതി അത്ഥോ. ഓപായികന്തി ഉപായപടിസംയുത്തം, ഏവം പടിപജ്ജനം നിത്ഥരണുപായോതി അത്ഥോ. പതിരൂപന്തി സാമീചികമ്മമിദന്തി അത്ഥോ . പാസാദികേനാതി പസാദാവഹേന, കായവചീപയോഗേന സമ്പാദേഹീതി അത്ഥോ. കായേനാതി ഏതദത്ഥവിഞ്ഞാപകം ഹത്ഥമുദ്ദാദിം ദസ്സേന്തോ കായേന വിഞ്ഞാപേതി. ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛനം സന്ധായാതി ഉപജ്ഝായേന ‘‘സാഹൂ’’തിആദീസു വുത്തേസു സദ്ധിവിഹാരികസ്സ ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛനവചനം സന്ധായ ‘‘കായേന വിഞ്ഞാപേതീ’’തിആദി വുത്തന്തി അധിപ്പായോ. ആയാചനദാനമത്തേനാതി സദ്ധിവിഹാരികസ്സ പഠമം ആയാചനമത്തേന, തതോ ഉപജ്ഝായസ്സ ച ‘‘സാഹൂ’’തിആദിനാ വചനമത്തേനാതി അത്ഥോ. ആചരിയസ്സ സന്തികേ നിസ്സയഗ്ഗഹണേ ആയസ്മതോ നിസ്സായ വച്ഛാമീതി ആയസ്മന്തം നിസ്സായ വസിസ്സാമീതി അത്ഥോ.

    153.Sāhūti sādhu sundaraṃ. Lahūti agaru, subharatāti attho. Opāyikanti upāyapaṭisaṃyuttaṃ, evaṃ paṭipajjanaṃ nittharaṇupāyoti attho. Patirūpanti sāmīcikammamidanti attho . Pāsādikenāti pasādāvahena, kāyavacīpayogena sampādehīti attho. Kāyenāti etadatthaviññāpakaṃ hatthamuddādiṃ dassento kāyena viññāpeti. ‘‘Sādhū’’ti sampaṭicchanaṃ sandhāyāti upajjhāyena ‘‘sāhū’’tiādīsu vuttesu saddhivihārikassa ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchanavacanaṃ sandhāya ‘‘kāyena viññāpetī’’tiādi vuttanti adhippāyo. Āyācanadānamattenāti saddhivihārikassa paṭhamaṃ āyācanamattena, tato upajjhāyassa ca ‘‘sāhū’’tiādinā vacanamattenāti attho. Ācariyassa santike nissayaggahaṇe āyasmato nissāya vacchāmīti āyasmantaṃ nissāya vasissāmīti attho.

    ൧൫൪. നിസ്സയപടിപ്പസ്സദ്ധികഥായം യോ വാ ഏകസമ്ഭോഗപരിഭോഗോ, തസ്സ സന്തികേ നിസ്സയോ ഗഹേതബ്ബോതി ഇമിനാ ലജ്ജീസു ഏവ നിസ്സയഗ്ഗഹണം നിയോജേതി അലജ്ജീസു പടിക്ഖിത്തത്താ. ഏത്ഥ ച പരിഭോഗസദ്ദേന ഏകകമ്മാദികോ സംവാസോ ഗഹിതോ പച്ചയപരിഭോഗസ്സ സമ്ഭോഗസദ്ദേന ഗഹിതത്താ. ഏതേന ച സമ്ഭോഗസംവാസാനം അലജ്ജീഹി സദ്ധിം ന കത്തബ്ബതം ദസ്സേതി. പരിഹാരോ നത്ഥീതി ആപത്തിപരിഹാരോ നത്ഥി. താദിസോതി യത്ഥ നിസ്സയോ ഗഹിതപുബ്ബോ, യോ ച ഏകസമ്ഭോഗപരിഭോഗോ, താദിസോ. തഥാ വുത്തന്തി ‘‘ലഹും ആഗമിസ്സതീ’’തി വുത്തഞ്ചേതി അത്ഥോ. ചത്താരി പഞ്ച ദിവസാനീതി ഇദം ഉപലക്ഖണമത്തം. യദി ഏകാഹദ്വീഹേന സഭാഗതാ പഞ്ഞായതി, ഞാതദിവസേ ഗഹേതബ്ബോവ. അഥാപി ചതുപഞ്ചാഹേനപി ന പഞ്ഞായതി, യത്തകേഹി ദിവസേഹി പഞ്ഞായതി, തത്തകാനി അതിക്കാമേതബ്ബാനി. സഭാഗതം ഓലോകേമീതി പന ലേസോ ന കാതബ്ബോ. ദഹരാ സുണന്തീതി ഏത്ഥ അസുത്വാപി ‘‘ആഗമിസ്സതി, കേനചി അന്തരായേന ചിരായന്തീ’’തി സഞ്ഞായ സതിപി ലബ്ഭതേവ പരിഹാരോ . തേനാഹ ‘‘ഇധേവാഹം വസിസ്സാമീതി പഹിണതി, പരിഹാരോ നത്ഥീ’’തി. ഏകദിവസമ്പി പരിഹാരോ നത്ഥീതി ഗമനേ നിരുസ്സാഹം സന്ധായ വുത്തം, സഉസ്സാഹസ്സ പന സേനാസനപടിസാമനാദിവസേന കതിപാഹേ ഗതേപി ന ദോസോ.

    154. Nissayapaṭippassaddhikathāyaṃ yo vā ekasambhogaparibhogo, tassa santike nissayo gahetabboti iminā lajjīsu eva nissayaggahaṇaṃ niyojeti alajjīsu paṭikkhittattā. Ettha ca paribhogasaddena ekakammādiko saṃvāso gahito paccayaparibhogassa sambhogasaddena gahitattā. Etena ca sambhogasaṃvāsānaṃ alajjīhi saddhiṃ na kattabbataṃ dasseti. Parihāro natthīti āpattiparihāro natthi. Tādisoti yattha nissayo gahitapubbo, yo ca ekasambhogaparibhogo, tādiso. Tathā vuttanti ‘‘lahuṃ āgamissatī’’ti vuttañceti attho. Cattāri pañca divasānīti idaṃ upalakkhaṇamattaṃ. Yadi ekāhadvīhena sabhāgatā paññāyati, ñātadivase gahetabbova. Athāpi catupañcāhenapi na paññāyati, yattakehi divasehi paññāyati, tattakāni atikkāmetabbāni. Sabhāgataṃ olokemīti pana leso na kātabbo. Daharā suṇantīti ettha asutvāpi ‘‘āgamissati, kenaci antarāyena cirāyantī’’ti saññāya satipi labbhateva parihāro . Tenāha ‘‘idhevāhaṃ vasissāmīti pahiṇati, parihāro natthī’’ti. Ekadivasampi parihāro natthīti gamane nirussāhaṃ sandhāya vuttaṃ, saussāhassa pana senāsanapaṭisāmanādivasena katipāhe gatepi na doso.

    തത്രേവ വസിതബ്ബന്തി തത്ര സഭാഗട്ഠാനേ ഏവ നിസ്സയം ഗഹേത്വാ വസിതബ്ബം. തംയേവ വിഹാരം…പേ॰… വസിതും വട്ടതീതി ഇമിനാ ഉപജ്ഝായേ സങ്ഗണ്ഹന്തേയേവ തംസമോധാനേ നിസ്സയപടിപ്പസ്സദ്ധി വുത്താ, തസ്മിം പന കോധേന വാ ഗണനിരപേക്ഖതായ വാ അസങ്ഗണ്ഹന്തേ അഞ്ഞേസു ഗഹിതോ നിസ്സയോ ന പടിപ്പസ്സമ്ഭതീതി ദസ്സേതി.

    Tatreva vasitabbanti tatra sabhāgaṭṭhāne eva nissayaṃ gahetvā vasitabbaṃ. Taṃyeva vihāraṃ…pe… vasituṃ vaṭṭatīti iminā upajjhāye saṅgaṇhanteyeva taṃsamodhāne nissayapaṭippassaddhi vuttā, tasmiṃ pana kodhena vā gaṇanirapekkhatāya vā asaṅgaṇhante aññesu gahito nissayo na paṭippassambhatīti dasseti.

    ആചരിയമ്ഹാ നിസ്സയപടിപ്പസ്സദ്ധിയം വുത്തോ ‘‘കോചി ആചരിയോ’’തിആദികോ നയോ ഉപജ്ഝായപക്കമനാദീസുപി നേത്വാ തത്ഥ ച വുത്തോ ഇധാപി നേത്വാ യഥാരഹം യോജേതബ്ബോ. ദ്വേ ലേഡ്ഡുപാതേ അതിക്കമ്മ അഞ്ഞസ്മിം വിഹാരേ വസന്തീതി ഉപചാരസീമതോ ബഹി അഞ്ഞസ്മിം വിഹാരേ അന്തേവാസികാദീനം വസനട്ഠാനതോ ദ്വേ ലേഡ്ഡുപാതേ അതിക്കമിത്വാ വസന്തി. തേന ബഹിഉപചാരേപി അന്തേവാസികാദീനം വസനട്ഠാനതോ ദ്വിന്നം ലേഡ്ഡുപാതാനം അന്തരേ ആസന്നേ പദേസേ വസതി, നിസ്സയോ ന പടിപ്പസ്സമ്ഭതീതി ദസ്സേതി. അന്തോഉപചാരസീമായം പന ദ്വേ ലേഡ്ഡുപാതേ അതിക്കമിത്വാ വസതോ നിസ്സയോ ന പടിപ്പസ്സമ്ഭതേവാതി വിമതിവിനോദനിയം (വി॰ വി॰ ടീ॰ മഹാവഗ്ഗ ൨.൮൩) വുത്തം.

    Ācariyamhā nissayapaṭippassaddhiyaṃ vutto ‘‘koci ācariyo’’tiādiko nayo upajjhāyapakkamanādīsupi netvā tattha ca vutto idhāpi netvā yathārahaṃ yojetabbo. Dve leḍḍupāte atikkamma aññasmiṃ vihāre vasantīti upacārasīmato bahi aññasmiṃ vihāre antevāsikādīnaṃ vasanaṭṭhānato dve leḍḍupāte atikkamitvā vasanti. Tena bahiupacārepi antevāsikādīnaṃ vasanaṭṭhānato dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ antare āsanne padese vasati, nissayo na paṭippassambhatīti dasseti. Antoupacārasīmāyaṃ pana dve leḍḍupāte atikkamitvā vasato nissayo na paṭippassambhatevāti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.83) vuttaṃ.

    ഇതി വിനയസങ്ഗഹസംവണ്ണനാഭൂതേ വിനയാലങ്കാരേ

    Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre

    നിസ്സയവിനിച്ഛയകഥാലങ്കാരോ നാമ

    Nissayavinicchayakathālaṅkāro nāma

    തേവീസതിമോ പരിച്ഛേദോ.

    Tevīsatimo paricchedo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact