Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౬. నితకత్థేరగాథావణ్ణనా

    6. Nitakattheragāthāvaṇṇanā

    కస్స సేలూపమం చిత్తన్తి ఆయస్మతో నితకత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని కరోన్తో విపస్సిస్స భగవతో కాలే బన్ధుమతీనగరే ఆరామగోపకో హుత్వా జీవన్తో ఏకదివసం భగవన్తం ఆకాసేన గచ్ఛన్తం దిస్వా పసన్నమానసో నాళికేరఫలం దాతుకామో అహోసి. సత్థా తం అనుగ్గణ్హన్తో ఆకాసేయేవ ఠత్వా పటిగ్గణ్హి. సో తం దత్వా ఉళారం పీతిసోమనస్సం పటిసంవేది. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కోసలరట్ఠే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా నితకోతి లద్ధనామో విఞ్ఞుతం పత్తో సత్థు సన్తికే ధమ్మం సుత్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా కమ్మట్ఠానం గహేత్వా అరఞ్ఞే విహరన్తో ఘటేన్తో అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౧.౯౧-౯౯) –

    Kassaselūpamaṃ cittanti āyasmato nitakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto vipassissa bhagavato kāle bandhumatīnagare ārāmagopako hutvā jīvanto ekadivasaṃ bhagavantaṃ ākāsena gacchantaṃ disvā pasannamānaso nāḷikeraphalaṃ dātukāmo ahosi. Satthā taṃ anuggaṇhanto ākāseyeva ṭhatvā paṭiggaṇhi. So taṃ datvā uḷāraṃ pītisomanassaṃ paṭisaṃvedi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe brāhmaṇakule nibbattitvā nitakoti laddhanāmo viññutaṃ patto satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe viharanto ghaṭento arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.91-99) –

    ‘‘నగరే బన్ధుమతియా, ఆరామికో అహం తదా;

    ‘‘Nagare bandhumatiyā, ārāmiko ahaṃ tadā;

    అద్దసం విరజం బుద్ధం, గచ్ఛన్తం అనిలఞ్జసే.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, gacchantaṃ anilañjase.

    ‘‘నాళికేరఫలం గయ్హ, బుద్ధసేట్ఠస్సదాసహం;

    ‘‘Nāḷikeraphalaṃ gayha, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ;

    ఆకాసే ఠితకో సన్తో, పటిగ్గణ్హి మహాయసో.

    Ākāse ṭhitako santo, paṭiggaṇhi mahāyaso.

    ‘‘విత్తిసఞ్జననో మయ్హం, దిట్ఠధమ్మసుఖావహో;

    ‘‘Vittisañjanano mayhaṃ, diṭṭhadhammasukhāvaho;

    ఫలం బుద్ధస్స దత్వాన, విప్పసన్నేన చేతసా.

    Phalaṃ buddhassa datvāna, vippasannena cetasā.

    ‘‘అధిగచ్ఛిం తదా పీతిం, విపులఞ్చ సుఖుత్తమం;

    ‘‘Adhigacchiṃ tadā pītiṃ, vipulañca sukhuttamaṃ;

    ఉప్పజ్జతేవ రతనం, నిబ్బత్తస్స తహిం తహిం.

    Uppajjateva ratanaṃ, nibbattassa tahiṃ tahiṃ.

    ‘‘ఏకనవుతితో కప్పే, యం ఫలం అదదిం తదా;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఫలదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘దిబ్బచక్ఖు విసుద్ధం మే, సమాధికుసలో అహం;

    ‘‘Dibbacakkhu visuddhaṃ me, samādhikusalo ahaṃ;

    అభిఞ్ఞాపారమిప్పత్తో, ఫలదానస్సిదం ఫలం.

    Abhiññāpāramippatto, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా థేరే ఫలసుఖేన నిబ్బానసుఖేన విహరన్తే పధానపరిగ్గాహకో థేరో తం ఆరఞ్ఞాయతనం గన్త్వా తత్థ వసన్తానం భిక్ఖూనం పరిగ్గణ్హనత్థం ‘‘కస్స సేలూపమ’’న్తిఆదినా పఠమం గాథమాహ.

    Arahattaṃ pana patvā there phalasukhena nibbānasukhena viharante padhānapariggāhako thero taṃ āraññāyatanaṃ gantvā tattha vasantānaṃ bhikkhūnaṃ pariggaṇhanatthaṃ ‘‘kassa selūpama’’ntiādinā paṭhamaṃ gāthamāha.

    ౧౯౧. తత్థ కస్స సేలూపమం చిత్తం, ఠితం నానుపకమ్పతీతి ఇమస్మిం అరఞ్ఞాయతనే వసన్తేసు కస్స భిక్ఖునో చిత్తం అగ్గఫలాధిగమేన ఏకఘనసిలామయపబ్బతూపమం సబ్బేసం ఇఞ్జనానం అభావతో వసీభావప్పత్తియా చ ఠితం సబ్బేహిపి లోకధమ్మేహి నానుకమ్పతి న వేధతి. ఇదానిస్స అకమ్పనాకారం సద్ధిం కారణేన దస్సేతుం ‘‘విరత్త’’న్తిఆది వుత్తం. తత్థ విరత్తం రజనీయేసూతి విరాగసఙ్ఖాతేన అరియమగ్గేన రజనీయేసు రాగుప్పత్తిహేతుభూతేసు తేభూమకధమ్మేసు విరత్తం, తత్థ సబ్బసో సముచ్ఛిన్నరాగన్తి అత్థో. కుప్పనీయేతి పటిఘట్ఠానీయే, సబ్బస్మిమ్పి ఆఘాతవత్థుస్మిం. న కుప్పతీతి న దుస్సతి న వికారం ఆపజ్జతి. యస్సేవం భావితం చిత్తన్తి యస్స అరియపుగ్గలస్స చిత్తం మనో ఏవం వుత్తనయేన తాదిభావేన భావితం, కుతో తం దుక్ఖమేస్సతీతి తం పుగ్గలం కుతో సత్తతో సఙ్ఖారతో వా దుక్ఖం ఉపగమిస్సతి, న తాదిసస్స దుక్ఖం అత్థీతి అత్థో.

    191. Tattha kassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampatīti imasmiṃ araññāyatane vasantesu kassa bhikkhuno cittaṃ aggaphalādhigamena ekaghanasilāmayapabbatūpamaṃ sabbesaṃ iñjanānaṃ abhāvato vasībhāvappattiyā ca ṭhitaṃ sabbehipi lokadhammehi nānukampati na vedhati. Idānissa akampanākāraṃ saddhiṃ kāraṇena dassetuṃ ‘‘viratta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha virattaṃ rajanīyesūti virāgasaṅkhātena ariyamaggena rajanīyesu rāguppattihetubhūtesu tebhūmakadhammesu virattaṃ, tattha sabbaso samucchinnarāganti attho. Kuppanīyeti paṭighaṭṭhānīye, sabbasmimpi āghātavatthusmiṃ. Na kuppatīti na dussati na vikāraṃ āpajjati. Yassevaṃ bhāvitaṃ cittanti yassa ariyapuggalassa cittaṃ mano evaṃ vuttanayena tādibhāvena bhāvitaṃ, kuto taṃ dukkhamessatīti taṃ puggalaṃ kuto sattato saṅkhārato vā dukkhaṃ upagamissati, na tādisassa dukkhaṃ atthīti attho.

    ౧౯౨. ఏవం అనియమవసేన పుచ్ఛితమత్థం నితకత్థేరో అత్తూపనాయికం కత్వా విస్సజ్జేన్తో ‘‘మమ సేలూపమం చిత్త’’న్తిఆదినా దుతియగాథాయ అఞ్ఞం బ్యాకాసి. తం వుత్తత్థమేవ.

    192. Evaṃ aniyamavasena pucchitamatthaṃ nitakatthero attūpanāyikaṃ katvā vissajjento ‘‘mama selūpamaṃ citta’’ntiādinā dutiyagāthāya aññaṃ byākāsi. Taṃ vuttatthameva.

    నితకత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Nitakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౬. నితకత్థేరగాథా • 6. Nitakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact