| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੫. ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Nivāpasuttavaṇṇanā
੨੬੧. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਨੇવਾਪਿਕੋਤਿ ਯੋ ਮਿਗਾਨਂ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਅਰਞ੍ਞੇ ਤਿਣਬੀਜਾਨਿ વਪਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਤਿਣਂ ਖਾਦਿਤੁਂ ਆਗਤੇ ਮਿਗੇ ਸੁਖਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਨਿવਾਪਨ੍ਤਿ વਪ੍ਪਂ। ਨਿવੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਪਿਤਂ। ਮਿਗਜਾਤਾਤਿ ਮਿਗਘਟਾ। ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਾਤਿ ਅਨੁਪવਿਸਿਤ੍વਾ। ਮੁਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮੁਚ੍ਛਨਾਯ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਹਦਯਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਛਨਾਕਾਰਂ ਪਾਪਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਮਾਨਮਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਪਮਾਦਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਸਤਿਭਾવਂ। ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਥਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਿવਾਪੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਿવਾਪਟ੍ਠਾਨੇ। ਏਕਂ ਕਿਰ ਨਿવਾਪਤਿਣਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਦਾਘਭਦ੍ਦਕਂ, ਤਂ ਯਥਾ ਯਥਾ ਨਿਦਾਘੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਨੀવਾਰવਨਂ વਿਯ ਮੇਘਮਾਲਾ વਿਯ ਚ ਏਕਗ੍ਘਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਲੁਦ੍ਦਕਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਕਸਿਤ੍વਾ વਪਿਤ੍વਾ વਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਯਦਾ ਮਹਾਨਿਦਾਘੇ ਸਬ੍ਬਤਿਣਾਨਿ ਸੁਕ੍ਖਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਜਿવ੍ਹਾਤੇਮਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਦਕਂ ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਮਿਗਜਾਤਾ ਸੁਕ੍ਖਤਿਣਾਨਿ ਚੇવ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਾਨਿ ਚ ਖਾਦਨ੍ਤਾ ਕਮ੍ਪਮਾਨਾ વਿਯ વਿਚਰਨ੍ਤਾ ਨਿવਾਪਤਿਣਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ વਧਬਨ੍ਧਨਾਦੀਨਿ ਅਗਣਯਿਤ੍વਾ વਤਿਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤਾ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਨਿવਾਪਤਿਣਂ ਅਤਿવਿਯ ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪਂ। ਨੇવਾਪਿਕੋ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਦਿવਸਾਨਿ ਪਮਤ੍ਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਨਿવਾਪਟ੍ਠਾਨੇ ਤਹਿਂ ਤਹਿਂ ਉਦਕਆવਾਟਕਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਿਗਾ વਿવਟਦ੍વਾਰੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤਮਤ੍ਤਕਂ ਪਿવਿਤਮਤ੍ਤਕਮੇવ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਣ੍ਣੇ ਚਾਲਯਮਾਨਾ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਅਤਰਮਾਨਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਕੋਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡਲਗੁਮ੍ਬਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਲੁਦ੍ਦਕਾ ਤੇਸਂ ਪਮਤ੍ਤਭਾવਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਸਮ੍ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਕੋਟਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿવਾਪੇ ਨੇવਾਪਿਕਸ੍ਸ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਾ ਭવਨ੍ਤਿ।
261.Evaṃme sutanti nivāpasuttaṃ. Tattha nevāpikoti yo migānaṃ gahaṇatthāya araññe tiṇabījāni vapati ‘‘idaṃ tiṇaṃ khādituṃ āgate mige sukhaṃ gaṇhissāmī’’ti. Nivāpanti vappaṃ. Nivuttanti vapitaṃ. Migajātāti migaghaṭā. Anupakhajjāti anupavisitvā. Mucchitāti taṇhāmucchanāya mucchitā, taṇhāya hadayaṃ pavisitvā mucchanākāraṃ pāpitāti attho. Madaṃ āpajjissantīti mānamadaṃ āpajjissanti. Pamādanti vissaṭṭhasatibhāvaṃ. Yathākāmakaraṇīyā bhavissantīti yathā icchissāma, tathā kātabbā bhavissanti. Imasmiṃ nivāpeti imasmiṃ nivāpaṭṭhāne. Ekaṃ kira nivāpatiṇaṃ nāma atthi nidāghabhaddakaṃ, taṃ yathā yathā nidāgho hoti, tathā tathā nīvāravanaṃ viya meghamālā viya ca ekagghanaṃ hoti, taṃ luddakā ekasmiṃ udakaphāsukaṭṭhāne kasitvā vapitvā vatiṃ katvā dvāraṃ yojetvā rakkhanti. Atha yadā mahānidāghe sabbatiṇāni sukkhāni honti, jivhātemanamattampi udakaṃ dullabhaṃ hoti, tadā migajātā sukkhatiṇāni ceva purāṇapaṇṇāni ca khādantā kampamānā viya vicarantā nivāpatiṇassa gandhaṃ ghāyitvā vadhabandhanādīni agaṇayitvā vatiṃ ajjhottharantā pavisanti. Tesañhi nivāpatiṇaṃ ativiya piyaṃ hoti manāpaṃ. Nevāpiko te disvā dve tīṇi divasāni pamatto viya hoti, dvāraṃ vivaritvā tiṭṭhati. Antonivāpaṭṭhāne tahiṃ tahiṃ udakaāvāṭakāpi honti, migā vivaṭadvārena pavisitvā khāditamattakaṃ pivitamattakameva katvā pakkamanti, punadivase kiñci na karontīti kaṇṇe cālayamānā khāditvā pivitvā ataramānā gacchanti, punadivase koci kiñci kattā natthīti yāvadatthaṃ khāditvā pivitvā maṇḍalagumbaṃ pavisitvā nipajjanti. Luddakā tesaṃ pamattabhāvaṃ jānitvā dvāraṃ pidhāya samparivāretvā koṭito paṭṭhāya koṭṭetvā gacchanti, evaṃ te tasmiṃ nivāpe nevāpikassa yathākāmakaraṇīyā bhavanti.
੨੬੨. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੇਸੁ ਮਿਗਜਾਤੇਸੁ। ਪਠਮਾ ਮਿਗਜਾਤਾਤਿ, ਮਿਗਜਾਤਾ ਪਠਮਦੁਤਿਯਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਭਗવਾ ਪਨ ਆਗਤਪਟਿਪਾਟਿવਸੇਨ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਠਮਾ, ਦੁਤਿਯਾ, ਤਤਿਯਾ , ਚਤੁਤ੍ਥਾਤਿ ਨਾਮਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਾਤਿ ਯਥਾਕਾਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ; વਸੀਭਾવੋਯੇવ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਚ ਆਨੁਭਾવੋਤਿ ਚ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ।
262.Tatra, bhikkhaveti, bhikkhave, tesu migajātesu. Paṭhamā migajātāti, migajātā paṭhamadutiyā nāma natthi. Bhagavā pana āgatapaṭipāṭivasena kappetvā paṭhamā, dutiyā, tatiyā , catutthāti nāmaṃ āropetvā dassesi. Iddhānubhāvāti yathākāmaṃ kattabbabhāvato; vasībhāvoyeva hi ettha iddhīti ca ānubhāvoti ca adhippeto.
੨੬੩. ਭਯਭੋਗਾਤਿ ਭਯੇਨ ਭੋਗਤੋ। ਬਲવੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਞ੍ਚਰਣવਾਯੋਧਾਤੁ, ਸਾ ਪਰਿਹਾਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
263.Bhayabhogāti bhayena bhogato. Balavīriyanti aparāparaṃ sañcaraṇavāyodhātu, sā parihāyīti attho.
੨੬੪. ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਆਸਯਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਭਯਮੇવ, ਬਾਹਿਰਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਭਯਮੇવ, ਮਯਂ ਪਨ ਅਮੁਂ ਨਿવਾਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਆਸਯਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ। ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਆਸਯਂ ਕਪ੍ਪਯਿਂਸੂਤਿ ਲੁਦ੍ਦਕਾ ਨਾਮ ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਮਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਮਣ੍ਡਲਗੁਮ੍ਬੇਸੁ ਚੇવ વਤਿਪਾਦੇਸੁ ਚ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏਤੇਸੁ ਮੁਖਧੋવਨਤ੍ਥਂ વਾ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਕਰਣਤ੍ਥਂ વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿવਾਪવਤ੍ਥੁਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤਮਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਨਿવਾਪવਤ੍ਥੁਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਹਨੇਸੁ ਗੁਮ੍ਬવਤਿਪਾਦਾਦੀਸੁ ਆਸਯਂ ਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ। ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਲੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਪਮਾਦਕਾਲਂ ਞਤ੍વਾ ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਕੇਤਬਿਨੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਕੇਰਾਟਿਕਾ। ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ વਿਯ। ਪਰਜਨਾਤਿ ਯਕ੍ਖਾ। ਇਮੇ ਨ ਮਿਗਜਾਤਾਤਿ। ਆਗਤਿਂ વਾ ਗਤਿਂ વਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ਠਾਨੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਮੁਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਨ ਜਾਨਾਮ। ਦਣ੍ਡવਾਕਰਾਹੀਤਿ ਦਣ੍ਡવਾਕਰਜਾਲੇਹਿ। ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਂ ਅਨੁਪਰਿવਾਰੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤਿਮਾਯਾવਿਨੋ ਏਤੇ, ਨ ਦੂਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਿਕੇਯੇવ ਨਿਪਨ੍ਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿવਾਪਕ੍ਖੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਓਕਾਸਂ ਅਨੁਪਰਿવਾਰੇਸੁਂ। ਅਦ੍ਦਸਂਸੂਤਿ ਏવਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਾਕਰਜਾਲਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ। ਯਤ੍ਥ ਤੇਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਤੇ ਗਾਹਂ ਅਗਮਂਸੁ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਦ੍ਦਸਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
264.Upanissāya āsayaṃ kappeyyāmāti anto nipajjitvā khādantānampi bhayameva, bāhirato āgantvā khādantānampi bhayameva, mayaṃ pana amuṃ nivāpaṭṭhānaṃ nissāya ekamante āsayaṃ kappeyyāmāti cintayiṃsu. Upanissāyaāsayaṃ kappayiṃsūti luddakā nāma na sabbakālaṃ appamattā honti. Mayaṃ tattha tattha maṇḍalagumbesu ceva vatipādesu ca nipajjitvā etesu mukhadhovanatthaṃ vā āhārakiccakaraṇatthaṃ vā pakkantesu nivāpavatthuṃ pavisitvā khāditamattaṃ katvā amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ pavisissāmāti nivāpavatthuṃ upanissāya gahanesu gumbavatipādādīsu āsayaṃ kappayiṃsu. Bhuñjiṃsūti vuttanayena luddakānaṃ pamādakālaṃ ñatvā sīghaṃ sīghaṃ pavisitvā bhuñjiṃsu. Ketabinoti sikkhitakerāṭikā. Iddhimantāti iddhimanto viya. Parajanāti yakkhā. Ime na migajātāti. Āgatiṃ vā gatiṃ vāti iminā nāma ṭhānena āgacchanti, amutra gacchantīti idaṃ nesaṃ na jānāma. Daṇḍavākarāhīti daṇḍavākarajālehi. Samantā sappadesaṃ anuparivāresunti atimāyāvino ete, na dūraṃ gamissanti, santikeyeva nipannā bhavissantīti nivāpakkhettassa samantā sappadesaṃ mahantaṃ okāsaṃ anuparivāresuṃ. Addasaṃsūti evaṃ parivāretvā vākarajālaṃ samantato cāletvā olokentā addasaṃsu. Yattha teti yasmiṃ ṭhāne te gāhaṃ agamaṃsu, taṃ ṭhānaṃ addasaṃsūti attho.
੨੬੫. ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯਤ੍ਥ ਅਗਤੀਤਿ ਤੇ ਕਿਰ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਖਾਦਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਭਯਮੇવ, ਬਾਹਿਰਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਭਯਮੇવ, ਤੇਪਿ ਹਿ વਾਕਰਜਾਲੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਾਯੇવਾ’’ਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯਤ੍ਥ ਨੇવਾਪਿਕਸ੍ਸ ਚ ਨੇવਾਪਿਕਪਰਿਸਾਯ ਚ ਅਗਤਿ ਅવਿਸਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ਘਟ੍ਟੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਤੋ ਤਤੋ ਦੂਰਤਰવਾਸਿਨੋ ਅਞ੍ਞੇ ਘਟ੍ਟੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਘਟ੍ਟਿਤਾ ਅਞ੍ਞੇਤਿ ਤੇਪਿ ਘਟ੍ਟਿਤਾ ਅਞ੍ਞੇ ਤਤੋ ਦੂਰਤਰવਾਸਿਨੋ ਘਟ੍ਟੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਇਮਂ ਨਿવਾਪਂ ਨਿવੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਮਿਗਜਾਤਾ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ ਇਮਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਨਿવੁਤ੍ਤਂ ਨਿવਾਪਂ ਸਬ੍ਬੇ ਮਿਗਘਟਾ ਮਿਗਸਙ੍ਘਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਤੇਸਂ ਗਹਣੇ ਅਬ੍ਯਾવਟਾ ਭવੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ; ਯਥਾ ਤਥਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਤਰੁਣਪੋਤਕੋ વਾ ਮਹਲ੍ਲਕੋ વਾ ਦੁਬ੍ਬਲੋ વਾ ਯੂਥਪਰਿਹੀਨੋ વਾ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧੁਂ, ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਂਸੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਬ੍ਯਾવਟਾવ ਅਹੇਸੁਂ।
265.Yaṃnūna mayaṃ yattha agatīti te kira evaṃ cintayiṃsu – ‘‘anto nipajjitvā anto khādantānampi bhayameva, bāhirato āgantvā khādantānampi santike vasitvā khādantānampi bhayameva, tepi hi vākarajālena parikkhipitvā gahitāyevā’’ti, tena tesaṃ etadahosi – ‘‘yaṃnūna mayaṃ yattha nevāpikassa ca nevāpikaparisāya ca agati avisayo, tattha tattha seyyaṃ kappeyyāmā’’ti. Aññe ghaṭṭessantīti tato tato dūrataravāsino aññe ghaṭṭessanti. Te ghaṭṭitā aññeti tepi ghaṭṭitā aññe tato dūrataravāsino ghaṭṭessanti. Evaṃ imaṃnivāpaṃ nivuttaṃ sabbaso migajātā parimuccissantīti evaṃ imaṃ amhehi nivuttaṃ nivāpaṃ sabbe migaghaṭā migasaṅghā vissajjessanti pariccajissanti. Ajjhupekkheyyāmāti tesaṃ gahaṇe abyāvaṭā bhaveyyāmāti; yathā tathā āgacchantesu hi taruṇapotako vā mahallako vā dubbalo vā yūthaparihīno vā sakkā honti laddhuṃ, anāgacchantesu kiñci natthi. Ajjhupekkhiṃsu kho, bhikkhaveti evaṃ cintetvā abyāvaṭāva ahesuṃ.
੨੬੭. ਅਮੁਂ ਨਿવਾਪਂ ਨਿવੁਤ੍ਤਂ ਮਾਰਸ੍ਸ ਅਮੂਨਿ ਚ ਲੋਕਾਮਿਸਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿવਾਪੋਤਿ વਾ ਲੋਕਾਮਿਸਾਨੀਤਿ વਾ વਟ੍ਟਾਮਿਸਭੂਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕਾਮਗੁਣਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਮਾਰੋ ਨ ਚ ਬੀਜਾਨਿ વਿਯ ਕਾਮਗੁਣੇ વਪੇਨ੍ਤੋ ਆਹਿਣ੍ਡਤਿ, ਕਾਮਗੁਣਗਿਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਉਪਰਿ વਸਂ વਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਮਗੁਣਾ ਮਾਰਸ੍ਸ ਨਿવਾਪਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਮੁਂ ਨਿવਾਪਂ ਨਿવੁਤ੍ਤਂ ਮਾਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਂਸੁ ਮਾਰਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਾਤਿ ਮਾਰਸ੍ਸ વਸਂ ਗਤਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਾ। ਅਯਂ ਸਪੁਤ੍ਤਭਰਿਯਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਆਗਤਉਪਮਾ।
267.Amuṃnivāpaṃ nivuttaṃ mārassa amūni ca lokāmisānīti ettha nivāpoti vā lokāmisānīti vā vaṭṭāmisabhūtānaṃ pañcannaṃ kāmaguṇānametaṃ adhivacanaṃ. Māro na ca bījāni viya kāmaguṇe vapento āhiṇḍati, kāmaguṇagiddhānaṃ pana upari vasaṃ vatteti, tasmā kāmaguṇā mārassa nivāpā nāma honti. Tena vuttaṃ – ‘‘amuṃ nivāpaṃ nivuttaṃ mārassā’’ti. Na parimucciṃsu mārassa iddhānubhāvāti mārassa vasaṃ gatā ahesuṃ, yathākāmakaraṇīyā. Ayaṃ saputtabhariyapabbajjāya āgataupamā.
੨੬੮. ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਰਿਹਾਯੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਾਸਯੋ; ਸੋ ਪਰਿਹਾਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਥੂਪਮੇ ਅਹਂ ਇਮੇ ਦੁਤਿਯੇਤਿ ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮਿਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਉਪਮਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸવਸ੍ਸਾਨਿ ਕੋਮਾਰਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ વਟ੍ਟੁਪਚ੍ਛੇਦਭਯੇਨ ਪવੇਣਿਂ ਘਟਯਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਧਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਭਰਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨ੍ਤਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜਾਤੇ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ વਟ੍ਟਂ ਨ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਪવੇਣਿ ਘਟਿਤਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ વਾ ਤਮੇવ વਾ ਸ’ਕਲਤ੍ਤવਾਸਂ વਸਨ੍ਤਿ।
268.Cetovimutti parihāyīti ettha cetovimutti nāma araññe vasissāmāti uppannaajjhāsayo; so parihāyīti attho. Tathūpame ahaṃ ime dutiyeti ayaṃ brāhmaṇadhammikapabbajjāya upamā. Brāhmaṇā hi aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ caritvā vaṭṭupacchedabhayena paveṇiṃ ghaṭayissāmāti dhanaṃ pariyesitvā bhariyaṃ gahetvā agāramajjhe vasantā ekasmiṃ putte jāte ‘‘amhākaṃ putto jāto vaṭṭaṃ na ucchinnaṃ paveṇi ghaṭitā’’ti puna nikkhamitvā pabbajanti vā tameva vā sa’kalattavāsaṃ vasanti.
੨੬੯. ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਤਿਯਾਪਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਂਸੂਤਿ ਪੁਰਿਮਾ વਿਯ ਤੇਪਿ ਮਾਰਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਿਂਸੁ; ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਾવ ਅਹੇਸੁਂ। ਕਿਂ ਪਨ ਤੇ ਅਕਂਸੂਤਿ? ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨਿਯੋ ਓਸਰਿਤ੍વਾ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਆਰਾਮਉਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਅਸ੍ਸਮਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿવਸਨ੍ਤਾ ਕੁਲਦਾਰਕੇ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਰਥਸਿਪ੍ਪਾਦੀਨਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸੁਂ। ਇਤਿ ਤੇ વਾਕਰਜਾਲੇਨ ਤਤਿਯਾ ਮਿਗਜਾਤਾ વਿਯ ਮਾਰਸ੍ਸ ਪਾਪਿਮਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਾ ਅਹੇਸੁਂ।
269.Evañhi te, bhikkhave, tatiyāpi samaṇabrāhmaṇā na parimucciṃsūti purimā viya tepi mārassa iddhānubhāvā na mucciṃsu; yathākāmakaraṇīyāva ahesuṃ. Kiṃ pana te akaṃsūti? Gāmanigamarājadhāniyo osaritvā tesu tesu ārāmauyyānaṭṭhānesu assamaṃ māpetvā nivasantā kuladārake hatthiassarathasippādīni nānappakārāni sippāni sikkhāpesuṃ. Iti te vākarajālena tatiyā migajātā viya mārassa pāpimato diṭṭhijālena parikkhipitvā yathākāmakaraṇīyā ahesuṃ.
੨੭੦. ਤਥੂਪਮੇ ਅਹਂ ਇਮੇ ਚਤੁਤ੍ਥੇਤਿ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਉਪਮਾ ਆਹਟਾ।
270.Tathūpameahaṃ ime catuttheti ayaṃ imassa sāsanassa upamā āhaṭā.
੨੭੧. ਅਨ੍ਧਮਕਾਸਿ ਮਾਰਨ੍ਤਿ ਨ ਮਾਰਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਮਂ ਨਾਮ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਮਾਰੋ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਨ੍ਧਮਕਾਸਿ ਮਾਰ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਪਦਂ વਧਿਤ੍વਾ ਮਾਰਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਤੇਨੇવ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯਥਾ ਮਾਰਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁ ਅਪਦਂ ਹੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਦਂ, ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ, ਨਿਰਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਏવਂ વਧਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ ਪਾਪਿਮਤੋਤਿ ਤੇਨੇવ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮਾਰਸ੍ਸ ਪਾਪਿਮਤੋ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ। ਨ ਹਿ ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਞਾਣਸਰੀਰਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਿਣ੍ਣੋ ਲੋਕੇ વਿਸਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਸਤ੍ਤવਿਸਤ੍ਤਭਾવੇਨ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਏવਂ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਂ। ਅਥ વਾ ‘‘વਿਸਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ? વਿਸਤਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ વਿਸਟਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਪੁਲਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਾਲਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਮਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਕ੍ਕਤੀਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਂ ਹਰਤੀਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਂવਾਦਿਕਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਮੂਲਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਫਲਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਪਰਿਭੋਗਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਾਲਾ વਾ ਪਨ ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪੇ ਸਦ੍ਦੇ ਗਨ੍ਧੇ ਰਸੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ॰ ੩; ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੨੨, ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨੪) વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ। ਏવਂ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਂ ਤਣ੍ਹਂ ਤਿਣ੍ਣੋ ਨਿਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਤਿਣ੍ਣੋ ਲੋਕੇ વਿਸਤ੍ਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ।
271.Andhamakāsi māranti na mārassa akkhīni bhindi. Vipassanāpādakajjhānaṃ samāpannassa pana bhikkhuno imaṃ nāma ārammaṇaṃ nissāya cittaṃ vattatīti māro passituṃ na sakkoti. Tena vuttaṃ – ‘‘andhamakāsi māra’’nti. Apadaṃ vadhitvā māracakkhunti teneva pariyāyena yathā mārassa cakkhu apadaṃ hoti nippadaṃ, appatiṭṭhaṃ, nirārammaṇaṃ, evaṃ vadhitvāti attho. Adassanaṃ gato pāpimatoti teneva pariyāyena mārassa pāpimato adassanaṃ gato. Na hi so attano maṃsacakkhunā tassa vipassanāpādakajjhānaṃ samāpannassa bhikkhuno ñāṇasarīraṃ daṭṭhuṃ sakkoti. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontīti maggapaññāya cattāri ariyasaccāni disvā cattāro āsavā parikkhīṇā honti. Tiṇṇo loke visattikanti loke sattavisattabhāvena visattikāti evaṃ saṅkhaṃ gataṃ. Atha vā ‘‘visattikāti kenaṭṭhena visattikā? Visatāti visattikā visaṭāti visattikā, vipulāti visattikā, visālāti visattikā, visamāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃ haratīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā, visālā vā pana sā taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe’’ti (mahāni. 3; cūḷani. mettagūmāṇavapucchāniddesa 22, khaggavisāṇasuttaniddesa 124) visattikā. Evaṃ visattikāti saṅkhaṃ gataṃ taṇhaṃ tiṇṇo nittiṇṇo uttiṇṇo. Tena vuccati – ‘‘tiṇṇo loke visattika’’nti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Nivāpasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੫. ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Nivāpasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੫. ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Nivāpasuttavaṇṇanā
