| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੫. ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Nivāpasuttavaṇṇanā
੨੬੧. ਨਿવਪ੍ਪਤੀਤਿ ਨਿવਾਪੋ, ਨਿવਾਪਂ વਤ੍ਤੇਤਿ, ਨਿવਾਪਭੋਜਨਂ વਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨੇવਾਪਿਕੋ, ਨਿવਾਪੇਨ ਮਿਗੇ ਪਲੋਭੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨਕਮਾਗવਿਕੋ। ਤਿਣਬੀਜਾਨੀਤਿ ਨਿવਾਪਤਿਣਬੀਜਾਨਿ। વਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਂ વਿਯ વਪਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ વਪ੍ਪਂ। ‘‘ਮਯਂ વਿਯ ਅਞ੍ਞੇ ਕੇ ਈਦਿਸਂ ਲਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਮਾਨਮਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਸਤਿਭਾવਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਙ੍ਕਿਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਭਾવਂ। ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾ ਹਿ વਿਜਾਤਿਯਬਲવਤਿਰਚ੍ਛਾਨવਸਨਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸਾਸਙ੍ਕਾ ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗਹਦਯਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વਿਸੇਸਤੋ ਮਾਗવਿਕਾਦਿਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰੇ, ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਪਨ ਬਦ੍ਧਾ ਪਮਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨਿવਪਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿવਾਪੋ, ਨਿવਾਪਭੂਮਿ ਨਿવਾਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿવਾਪਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿવਰਿਤੁਂ ‘‘ਏਕਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਨੀવਾਰવਨਂ વਿਯਾਤਿ ਨੀવਾਰਸ੍ਸ ਸਮੂਹੋ વਿਯ। ਨੀવਾਰੋ ਨਾਮ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਯਂਜਾਤવੀਹਿਜਾਤਿ। ਮੇਘਮਾਲਾ વਿਯਾਤਿ ਮੇਘਘਟਾ વਿਯ। ਏਕਗ੍ਘਨਨ੍ਤਿ ਏਕਜ੍ਝਂ વਿਯ ਅવਿਰਟ੍ਠਂ। ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸਙ੍ਕਪਰਿਸਙ੍ਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਕਣ੍ਣੇ ਚਾਲਯਮਾਨਾਤਿ ਅਨਾਸਙ੍ਕਨ੍ਤਾਨਂ ਪਹਟ੍ਠਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ। ਮਣ੍ਡਲਗੁਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਮਣ੍ਡਲਕਾਕਾਰੇਨ ਠਿਤਂ ਗੁਮ੍ਬਂ।
261. Nivappatīti nivāpo, nivāpaṃ vatteti, nivāpabhojanaṃ vā etassāti nevāpiko, nivāpena mige palobhetvā gaṇhanakamāgaviko. Tiṇabījānīti nivāpatiṇabījāni. Vappanti sassaṃ viya vapitabbaṭṭhena vappaṃ. ‘‘Mayaṃ viya aññe ke īdisaṃ labhissantī’’ti mānamadaṃ āpajjissanti. Vissaṭṭhasatibhāvanti anussaṅkitaparisaṅkitabhāvaṃ. Tiracchānā hi vijātiyabalavatiracchānavasanaṭṭhānesu sāsaṅkā ubbiggahadayā appamattā honti visesato māgavikādimanussūpacāre, rasataṇhāya pana baddhā pamādaṃ āpajjassanti. Nivapati etthāti nivāpo, nivāpabhūmi nivāpaṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘nivāpaṭṭhāne’’ti. ‘‘Yathākāmakaraṇīyā’’ti vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘ekaṃ kirā’’tiādi vuttaṃ. Tattha nīvāravanaṃ viyāti nīvārassa samūho viya. Nīvāro nāma araññe sayaṃjātavīhijāti. Meghamālā viyāti meghaghaṭā viya. Ekagghananti ekajjhaṃ viya aviraṭṭhaṃ. Pakkamantīti āsaṅkaparisaṅkā hutvā pakkamanti. Kaṇṇe cālayamānāti anāsaṅkantānaṃ pahaṭṭhākāradassanaṃ. Maṇḍalagumbanti maṇḍalakākārena ṭhitaṃ gumbaṃ.
੨੬੨. ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾਤਿ ਉਪਮਾਭਾવੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ। ਮਿਗੇ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸੇ વਤ੍ਤਾਪਨਂ વਸੀਭਾવੋ। ਸੋ ਏવ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧਿ, ਪਭਾવਨਟ੍ਠੇਨ ਆਨੁਭਾવੋ।
262.Kappetvāti upamābhāvena parikappetvā. Mige attano vase vattāpanaṃ vasībhāvo. So eva ijjhanaṭṭhena iddhi, pabhāvanaṭṭhena ānubhāvo.
੨੬੩. ਭਯੇਨ ਭੋਗਤੋਤਿ ਭਯੇਨ ਸਹ ਸਭਯਂ ਨਿવਾਪਪਰਿਭੋਗਤੋ। ਬਲવੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਕਾਯਬਲਞ੍ਚ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਞ੍ਚ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਬਲਮੇવ વੀਰਿਯਂ। ਬਲਨ੍ਤਿ ਚ ਸਰੀਰਬਲਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰਮਗ੍ਗੇਹਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਞ੍ਚਰਣਕવਾਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਞ੍ਚਰਣવਾਯੋਧਾਤੂ’’ਤਿ।
263.Bhayena bhogatoti bhayena saha sabhayaṃ nivāpaparibhogato. Balavīriyanti kāyabalañca uṭṭhānavīriyañca. Aṭṭhakathāyaṃ pana balameva vīriyaṃ. Balanti ca sarīrabalaṃ, tañca atthato manasikāramaggehi aparāparaṃ sañcaraṇakavātoti vuttaṃ ‘‘aparāparaṃ sañcaraṇavāyodhātū’’ti.
੨੬੪. ਸਿਕ੍ਖਿਤਕੇਰਾਟਿਕਾਤਿ ਪਰਿਚਿਤਸਾਠੇਯ੍ਯਾ, વਞ੍ਚਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ વਿਯ ਆਨੁਭਾવવਨ੍ਤੋ વਿਯ। ਪਚੁਰਜਨੇਹਿ ਪਰਭੂਤਾ ਜਾਤਾਤਿ ਪਰਜਨਾ, ਮਹਾਭੂਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਕ੍ਖਾ’’ਤਿ। ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਨ੍ਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਦੇਸવਨ੍ਤਂ વਿਪੁਲੋਕਾਸਸਨ੍ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਪ੍ਪਦੇਸਤਾ ਮਹਾਓਕਾਸਤਾਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ ਓਕਾਸ’’ਨ੍ਤਿ।
264.Sikkhitakerāṭikāti paricitasāṭheyyā, vañcakāti attho. Iddhimanto viya ānubhāvavanto viya. Pacurajanehi parabhūtā jātāti parajanā, mahābhūtā. Tenāha ‘‘yakkhā’’ti. Samantā sappadesanti samantato padesavantaṃ vipulokāsasannivāsaṭṭhānaṃ. Tassa pana sappadesatā mahāokāsatāyāti vuttaṃ ‘‘mahantaṃ okāsa’’nti.
੨੬੫. ਘਟ੍ਟੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸਭਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਦਾਨવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਮਹਲ੍ਲਕੋਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਜਿਣ੍ਣੋ। ਦੁਬ੍ਬਲੋਤਿ ਬ੍ਯਾਧਿવਸੇਨ, ਪਕਤਿਯਾ વਾ ਬਲવਿਰਹਿਤੋ।
265.Ghaṭṭessantīti ‘‘sabhayasamuṭṭhāna’’nti saññādānavasena cittaṃ cetessanti, tāsessantīti attho. Pariccajissantīti nibbisissanti. Mahallakoti jātiyā mahallako jiṇṇo. Dubbaloti byādhivasena, pakatiyā vā balavirahito.
੨੬੭. ਨਿવਾਪਸਦਿਸਤਾਯ ਨਿવਾਪੋਤਿ વਾ। ਲੋਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਮਸਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਲੋਕਾਮਿਸਾਨੀਤਿ વਾ। વਟ੍ਟੇ ਆਮਿਸਭੂਤਤ੍ਤਾ વਟ੍ਟਾਮਿਸਭੂਤਾਨਂ। વਸਂ વਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇ ਗਿਦ੍ਧੇ ਸਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸੇવ ਗੇਧਸ੍ਸ વਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸੇ વਤ੍ਤੇਤੀਤਿ। ਤੇਨਾਹ –
267. Nivāpasadisatāya nivāpoti vā. Lokapariyāpannaṃ hutvā kilesehi āmasitabbatāya lokāmisānīti vā. Vaṭṭe āmisabhūtattā vaṭṭāmisabhūtānaṃ. Vasaṃ vattetīti kāmaguṇehi kāmaguṇe giddhe satte tasseva gedhassa vasena attano vase vattetīti. Tenāha –
‘‘ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋ ਪਾਸੋ, ਯ੍વਾਯਂ ਚਰਤਿ ਮਾਨਸੋ।
‘‘Antalikkhacaro pāso, yvāyaṃ carati mānaso;
ਤੇਨ ਤਂ ਬਾਧਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਮੇ ਸਮਣ ਮੋਕ੍ਖਸੀ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੫੧; ਮਹਾવ॰ ੩੩)।
Tena taṃ bādhayissāmi, na me samaṇa mokkhasī’’ti. (saṃ. ni. 1.151; mahāva. 33);
ਅਯਨ੍ਤਿ ਪਠਮਮਿਗਜਾਤੂਪਮਾ। વਾਨਪਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਤੋવ ਪਪਞ੍ਚਪਰਦਤ੍ਤਿਕਾਦਿਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਪੁਤ੍ਤਭਰਿਯਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾ’’ਤਿ।
Ayanti paṭhamamigajātūpamā. Vānapatthassa satova papañcaparadattikādisaputtadāranikkhamanaṃ sandhāyāha ‘‘saputtabhariyapabbajjāyā’’ti.
੨੬੮. ਕਾਮਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਮੁਤ੍ਤਿ ਇਧ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ…ਪੇ॰… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਅਜ੍ਝਾਸਯੋ’’ਤਿ। ਕਾਮੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਤ੍ਥ ਨਿਮੁਗ੍ਗਤਾਯ ਦੁਤਿਯਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੁਤਿਯਮਿਗਜਾਤੂਪਮਾ વੁਤ੍ਤਾ।
268. Kāmato cittassa vimutti idha cetovimuttīti adhippetāti āha ‘‘cetovimutti nāma…pe… uppannaajjhāsayo’’ti. Kāme vissajjetvā puna tattha nimuggatāya dutiyasamaṇabrāhmaṇā dutiyamigajātūpamā vuttā.
੨੬੯. ਤਤਿਯਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤੇ ਕਾਮੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਏવਂ ਠਿਤਾ, ਨ ਦੁਤਿਯਾ વਿਯ ਤਤ੍ਥ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੇ ਅਕਂਸੂ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਇਤਰੇ ਕਾਮਂ ਉਜੁਕਂ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਨ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲੇਨ ਚ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਗਾਮਨਿਗਮਜਨਪਦਰਾਜਧਾਨਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਾਨੁਗਤਮੇવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਾਰਸ੍ਸ ਪਾਪਿਮਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ’’ਤਿ।
269. Tatiyasamaṇabrāhmaṇā yathāpariccatte kāme pariccajitvā evaṃ ṭhitā, na dutiyā viya tattha nimuggāti adhippāyena ‘‘kiṃ pana te akaṃsū’’ti pucchati. Itare kāmaṃ ujukaṃ kāmaguṇesu na nimuggā, pariyāyena pana nimuggā diṭṭhijālena ca ajjhotthaṭāti dassento ‘‘gāmanigamajanapadarājadhāniyo’’tiādimāha. Diṭṭhijālampi taṇhājālānugatamevāti āha ‘‘mārassa pāpimato diṭṭhijālena parikkhipitvā’’ti.
੨੭੧. ਖਨ੍ਧਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਾ વਾ ਇਧ ਮਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿ ਦਟ੍ਠੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾવਾਪਾਦਨੇਨ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਮਾਰੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਮਂ ਨਾਮ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਸੇਨ ‘‘વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨੇવ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਨ ਮਾਰਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਭਿਨ੍ਦੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਨਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ। ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਦਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਚ ਇਧ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਤਂ ਪਰਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪવਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਿਰਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋਤਿ ਮਾਰੋ। ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁ। ਯਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁ ਆਸવਾ ਨ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ। ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਤੇ ਖੀਣਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ।
271. Khandhakilesābhisaṅkhāramārā vā idha māraggahaṇena gahitāti daṭṭhabbaṃ. Akkhīni bhindi daṭṭhuṃ asamatthabhāvāpādanena. Tenāha ‘‘vipassanāpādakajjhāna’’ntiādi. Kiñcāpi māro yaṃ kiñci jhānaṃ samāpannassapi bhikkhuno cittaṃ imaṃ nāma ārammaṇaṃ nissāya vattatīti na jānāti, idhādhippetassa pana bhikkhuno vasena ‘‘vipassanāpādakajjhāna’’nti vuttaṃ. Teneva pariyāyenāti ‘‘na mārassa akkhīni bhindī’’ti evamādinā yathāvuttapariyāyena. Adassanaṃ gatoti etthāpi eseva nayo. Cakkhussa padaṃ patiṭṭhāti ca idha ārammaṇaṃ adhippetaṃ taṃ pariggayha pavattanatoti āha ‘‘appatiṭṭhaṃ nirārammaṇa’’nti. Soti māro. Disvāti dassanahetu. Yasmā maggena catusaccadassanahetu āsavā na parikkhīṇā. Phalakkhaṇe hi te khīṇāti vuccantīti.
ਲੋਕੇਤਿ ਸਤ੍ਤਲੋਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕੇ ਚ। ਸਤ੍ਤવਿਸਤ੍ਤਭਾવੇਨਾਤਿ ਲਗ੍ਗਭਾવੇਨ ਚੇવ ਸવਿਸੇਸਂ ਆਸਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਚ। ਅਥ વਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯવਸੇਨ (ਮਹਾਨਿ॰ ੩, ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੨੨, ੨੩; ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨੪) વਿਸਤ੍ਤਿਕਾਪਦਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ। વਿਸਤਾਤਿ વਿਤ੍ਥਟਾ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਬ੍ਯਾਪਨવਸੇਨ વਿਸਟਾਤਿ ਪੁਰਿਮવਚਨਮੇવ ਤਕਾਰਸ੍ਸ ਟਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਸਾਲਾਤਿ વਿਪੁਲਾ। વਿਸਕ੍ਕਤੀਤਿ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ ਸਹਤਿ। ਰਤ੍ਤੋ ਹਿ ਰਾਗવਤ੍ਥੁਨਾ ਪਾਦੇਨ ਤਾਲਿਯਮਾਨੋਪਿ ਸਹਤਿ। ਓਸਕ੍ਕਨਂ, વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਂ વਾ વਿਸਕ੍ਕਨਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। વਿਸਂਹਰਤੀਤਿ ਯਥਾ ਤਥਾ ਕਾਮੇਸੁ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ વਿવਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਮੁਖਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਂਹਰਤਿ ਸਙ੍ਖਿਪਤਿ, વਿਸਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਂ ਹਰਤਿ ਉਪਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਸਂવਾਦਿਕਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਂ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤੀ વਿਸਂવਾਦਿਕਾ ਹੋਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾવਤੋ વਿਸਮੂਲਾ, વਿਸਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਾਦਿਭੂਤਾ વੇਦਨਾ ਮੂਲਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ વਿਸਮੂਲਾ। ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਤ੍ਤਾ વਿਸਂ ਫਲਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ વਿਸਫਲਾ। ਤਣ੍ਹਾਯ ਰੂਪਾਦਿਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇવ ਪਰਿਭੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਮਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾ ‘‘વਿਸਪਰਿਭੋਗਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਨ ‘‘વਿਸਾਲਾ વਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗવਸੇਨ ਪਦਂ વਡ੍ਢਿਤਂ। ਨਿਰવਸੇਸਤੋ વਾ ਤਿਣ੍ਣੋ ਨਿਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ। ਤੇਨ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਉਦ੍ਧਮੁਦ੍ਧਂ ਤਿਣ੍ਣੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅવਿਭਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Loketi sattaloke saṅkhāraloke ca. Sattavisattabhāvenāti laggabhāvena ceva savisesaṃ āsattabhāvena ca. Atha vātiādinā niddesanayavasena (mahāni. 3, cūḷani. mettagūmāṇavapucchāniddesa 22, 23; cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 124) visattikāpadaṃ niddisati. Visatāti vitthaṭā rūpādīsu tebhūmakadhammesu byāpanavasena visaṭāti purimavacanameva takārassa ṭakāraṃ katvā vuttaṃ. Visālāti vipulā. Visakkatīti parisakkati sahati. Ratto hi rāgavatthunā pādena tāliyamānopi sahati. Osakkanaṃ, vipphandanaṃ vā visakkanantipi vadanti. Visaṃharatīti yathā tathā kāmesu ānisaṃsaṃ dassentī vividhehi ākārehi nekkhammābhimukhappavattito cittaṃ saṃharati saṅkhipati, visaṃ vā dukkhaṃ, taṃ harati upanetīti attho. Visaṃvādikāti aniccādiṃ niccādito gaṇhāpentī visaṃvādikā hoti. Dukkhanibbattakassa kammassa hetubhāvato visamūlā, visaṃ vā dukkhadukkhādibhūtā vedanā mūlaṃ etissāti visamūlā. Dukkhasamudayattā visaṃ phalaṃ etissāti visaphalā. Taṇhāya rūpādikassa dukkhasseva paribhogo hoti, na amatassāti sā ‘‘visaparibhogā’’ti vuttā. Sabbattha niruttivasena saddasiddhi veditabbā. Yo panettha padhāno attho, taṃ dassetuṃ puna ‘‘visālā vā panā’’tiādi vuttaṃ. Nittiṇṇo uttiṇṇoti upasaggavasena padaṃ vaḍḍhitaṃ. Niravasesato vā tiṇṇo nittiṇṇo. Tena tena maggena uddhamuddhaṃ tiṇṇo uttiṇṇo. Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ, taṃ suviññeyyameva.
ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Nivāpasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੫. ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Nivāpasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੫. ਨਿવਾਪਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Nivāpasuttavaṇṇanā
