Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / அங்கு³த்தரனிகாய (டீகா) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    2. நீவரணப்பஹானவக்³க³வண்ணனா

    2. Nīvaraṇappahānavaggavaṇṇanā

    11. து³தியஸ்ஸாதி து³தியவக்³க³ஸ்ஸ. ஏகத⁴ம்மம்பீதி எத்த² ‘‘ஏகஸபா⁴வம்பீ’’தி இமினா ஸபா⁴வத்தோ²யங் த⁴ம்மஸத்³தோ³ ‘‘குஸலா த⁴ம்மா’’திஆதீ³ஸு வியாதி த³ஸ்ஸிதங் ஹோதி. யத³க்³கே³ன ச ஸபா⁴வத்தோ², தத³க்³கே³ன நிஸ்ஸத்தத்தோ² ஸித்³தோ⁴ ஏவாதி ‘‘நிஸ்ஸத்தட்டே²ன த⁴ம்மோ வேதி³தப்³போ³’’தி வுத்தங். ஸுப⁴னிமித்தந்தி த⁴ம்மபரியாயேன வுத்தங். தஞ்ஹி அத்த²தோ காமச்ச²ந்தோ³ வா ஸியா. ஸோ ஹி அத்தனோ க³ஹணாகாரேன ஸுப⁴ந்தி, தேனாகாரேன பவத்தனகஸ்ஸ அஞ்ஞஸ்ஸ காமச்ச²ந்த³ஸ்ஸ நிமித்தத்தா ‘‘ஸுப⁴னிமித்த’’ந்தி ச வுச்சதி. தஸ்ஸ ஆரம்மணங் வா ஸுப⁴னிமித்தங். இட்ட²ஞ்ஹி இட்டா²காரேன வா க³ய்ஹமானங் ரூபாதி³ஆரம்மணங் ‘‘ஸுப⁴னிமித்த’’ந்தி வுச்சதி. ஆரம்மணமேவ செத்த² நிமித்தங். ததா² ஹி வக்க²தி – ‘‘ஸுப⁴னிமித்தந்தி ராக³ட்டா²னியங் ஆரம்மண’’ந்தி. ஸமுச்சயத்தோ² வா-ஸத்³தோ³ அனேகத்த²த்தா நிபாதானங். பி⁴ய்யோபா⁴வாயாதி புனப்புனங் பா⁴வாய. வேபுல்லாயாதி விபுலபா⁴வாய, வட்³டி⁴யாதி அத்தோ². அஜாதோ நிஜ்ஜாதோ. ஸேஸபதா³னி தஸ்ஸேவ வேவசனானி. காமேஸூதி பஞ்சஸு காமகு³ணேஸு. காமச்ச²ந்தோ³தி காமஸங்கா²தோ ச²ந்தோ³, ந கத்துகம்யதாச²ந்தோ³ ந த⁴ம்மச்ச²ந்தோ³. காமனவஸேன ரஜ்ஜனவஸேன ச காமோ ஏவ ராகோ³ காமராகோ³. காமனவஸேன நந்த³னவஸேன ச காமோ ஏவ நந்தீ³தி காமனந்தீ³. காமனவஸேன தண்ஹாயனவஸேன ச காமதண்ஹா. ஆதி³ஸத்³தே³ன ‘‘காமஸ்னேஹோ காமபரிளாஹோ காமமுச்சா² காமஜ்ஜோ²ஸான’’ந்தி ஏதேஸங் பதா³னங் ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. தத்த² வுத்தனயேனேவ காமத்த²ங் விதி³த்வா ஸினேஹனட்டே²ன காமஸ்னேஹோ, பரிளாஹனட்டே²ன காமபரிளாஹோ, முச்ச²னட்டே²ன காமமுச்சா², கி³லித்வா பரினிட்டா²பனட்டே²ன காமஜ்ஜோ²ஸானங் வேதி³தப்³ப³ங். காமச்ச²ந்தோ³ ஏவ குஸலப்பவத்திதோ சித்தஸ்ஸ நீவரணட்டே²ன காமச்ச²ந்த³னீவரணங், ஸோதி காமச்ச²ந்தோ³. அஸமுதா³சாரவஸேனாதி அஸமுதா³சாரபா⁴வேன. அனநுபூ⁴தாரம்மணவஸேனாதி ‘‘இத³ங் நாமேத’’ந்தி வத்து²வஸேன உத்வா தஸ்மிங் அத்தபா⁴வே அனநுபூ⁴தஸ்ஸ ஆரம்மணஸ்ஸ வஸேன. ரூபஸத்³தா³தி³பே⁴த³ங் பன ஆரம்மணங் ஏகஸ்மிம்பி அத்தபா⁴வே அனநுபூ⁴தங் நாம நத்தே²வ, கிமங்க³ங் பன அனாதி³மதி ஸங்ஸாரே.

    11.Dutiyassāti dutiyavaggassa. Ekadhammampīti ettha ‘‘ekasabhāvampī’’ti iminā sabhāvatthoyaṃ dhammasaddo ‘‘kusalā dhammā’’tiādīsu viyāti dassitaṃ hoti. Yadaggena ca sabhāvattho, tadaggena nissattattho siddho evāti ‘‘nissattaṭṭhena dhammo veditabbo’’ti vuttaṃ. Subhanimittanti dhammapariyāyena vuttaṃ. Tañhi atthato kāmacchando vā siyā. So hi attano gahaṇākārena subhanti, tenākārena pavattanakassa aññassa kāmacchandassa nimittattā ‘‘subhanimitta’’nti ca vuccati. Tassa ārammaṇaṃ vā subhanimittaṃ. Iṭṭhañhi iṭṭhākārena vā gayhamānaṃ rūpādiārammaṇaṃ ‘‘subhanimitta’’nti vuccati. Ārammaṇameva cettha nimittaṃ. Tathā hi vakkhati – ‘‘subhanimittanti rāgaṭṭhāniyaṃ ārammaṇa’’nti. Samuccayattho vā-saddo anekatthattā nipātānaṃ. Bhiyyobhāvāyāti punappunaṃ bhāvāya. Vepullāyāti vipulabhāvāya, vaḍḍhiyāti attho. Ajāto nijjāto. Sesapadāni tasseva vevacanāni. Kāmesūti pañcasu kāmaguṇesu. Kāmacchandoti kāmasaṅkhāto chando, na kattukamyatāchando na dhammacchando. Kāmanavasena rajjanavasena ca kāmo eva rāgo kāmarāgo. Kāmanavasena nandanavasena ca kāmo eva nandīti kāmanandī. Kāmanavasena taṇhāyanavasena ca kāmataṇhā. Ādisaddena ‘‘kāmasneho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosāna’’nti etesaṃ padānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Tattha vuttanayeneva kāmatthaṃ viditvā sinehanaṭṭhena kāmasneho, pariḷāhanaṭṭhena kāmapariḷāho, mucchanaṭṭhena kāmamucchā, gilitvā pariniṭṭhāpanaṭṭhena kāmajjhosānaṃ veditabbaṃ. Kāmacchando eva kusalappavattito cittassa nīvaraṇaṭṭhena kāmacchandanīvaraṇaṃ, soti kāmacchando. Asamudācāravasenāti asamudācārabhāvena. Ananubhūtārammaṇavasenāti ‘‘idaṃ nāmeta’’nti vatthuvasena utvā tasmiṃ attabhāve ananubhūtassa ārammaṇassa vasena. Rūpasaddādibhedaṃ pana ārammaṇaṃ ekasmimpi attabhāve ananubhūtaṃ nāma nattheva, kimaṅgaṃ pana anādimati saṃsāre.

    யங் வுத்தங் – ‘‘அஸமுதா³சாரவஸேன சா’’திஆதி³, தங் அதிஸங்கி²த்தந்தி வித்தா²ரதோ த³ஸ்ஸேதுங் – ‘‘தத்தா²’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ப⁴வக்³க³ஹணேன மஹக்³க³தப⁴வோ க³ஹிதோ. ஸோ ஹி ஓளாரிககிலேஸஸமுதா³சாரரஹிதோ. தஜ்ஜனீயகம்மகதாதி³காலே பாரிவாஸிககாலே ச சரிதப்³பா³னி த்³வேஅஸீதி கு²த்³த³கவத்தானி நாம. ந ஹி தானி ஸப்³பா³ஸு அவத்தா²ஸு சரிதப்³பா³னி, தஸ்மா தானி ந மஹாவத்தேஸு அந்தோக³தா⁴னீதி ‘‘சுத்³த³ஸ மஹாவத்தானீ’’தி வுத்தங். ததா² ஆக³ந்துகவத்தஆவாஸிகக³மிக-அனுமோத³னப⁴த்தக்³க³- பிண்ட³சாரிகஆரஞ்ஞகஸேனாஸனஜந்தாக⁴ரவச்சகுடிஉபஜ்ஜா²ய- ஸத்³தி⁴விஹாரிகஆசரிய-அந்தேவாஸிகவத்தானீதி ஏதானி சுத்³த³ஸ மஹாவத்தானி நாமாதி வுத்தங். இதரானி பன ‘‘பாரிவாஸிகானங் பி⁴க்கூ²னங் வத்தங் பஞ்ஞாபெஸ்ஸாமீ’’தி (சூளவ॰ 75) ஆரபி⁴த்வா ‘‘ந உபஸம்பாதே³தப்³ப³ங், ந ச²மாயங் சங்கமந்தே சங்கமே சங்கமிதப்³ப³’’ந்தி (சூளவ॰ 81) வுத்தானி பகதத்தே சரிதப்³ப³வத்தானி ச²ஸட்டி², ததோ பரங் ‘‘ந, பி⁴க்க²வே, பாரிவாஸிகேன பி⁴க்கு²னா பாரிவாஸிகவுட்³ட⁴தரேன பி⁴க்கு²னா ஸத்³தி⁴ங், மூலாயபடிகஸ்ஸனாரஹேன, மானத்தாரஹேன, மானத்தசாரிகேன, அப்³பா⁴னாரஹேன பி⁴க்கு²னா ஸத்³தி³ங் ஏகச்ச²ன்னே ஆவாஸே வத்த²ப்³ப³’’ந்திஆதீ³னி பகதத்தே சரிதப்³பே³ஹி அனஞ்ஞத்தா விஸுங் விஸுங் அக³ணெத்வா பாரிவாஸிகவுட்³ட⁴தராதீ³ஸு புக்³க³லந்தரேஸு சரிதப்³ப³த்தா தேஸங் வஸேன ஸம்பிண்டெ³த்வா ஏகேகங் கத்வா க³ணிதானி பஞ்சாதி ஏகஸத்ததிவத்தானி. உக்கே²பனீயகம்மகதவத்தேஸு வத்தபஞ்ஞாபனவஸேன வுத்தங் – ‘‘ந பகதத்தஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ அபி⁴வாத³னங் பச்சுட்டா²னங்…பே॰… பிட்டி²பரிகம்மங் ஸாதி³தப்³ப³’’ந்தி இத³ங் அபி⁴வாத³னாதீ³னங் அஸ்ஸாதி³யனங் ஏகங், ‘‘ந பகதத்தோ பி⁴க்கு² ஸீலவிபத்தியா அனுத்³த⁴ங்ஸேதப்³போ³’’திஆதீ³னி (சூளவ॰ 51) ச த³ஸாதி ஏவங் த்³வாஸீதி ஹொந்தி. ஏதெஸ்வேவ பன கானிசி தஜ்ஜனீயகம்மகதாதி³வத்தானி கானிசி பாரிவாஸிகாதி³வத்தானீதி அக்³க³ஹிதக்³க³ஹணேன த்³வாவீஸதிவத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். ‘‘சுத்³த³ஸ மஹாவத்தானீ’’தி வத்வாபி ‘‘ஆக³ந்துகக³மிகவத்தானி சா’’தி இமேஸங் விஸுங் க³ஹணங் இமானி அபி⁴ண்ஹங் ஸம்ப⁴வந்தீதி கத்வா. கிலேஸோ ஓகாஸங் ந லப⁴தி ஸப்³ப³தா³ வத்தப்படிபத்தியங்யேவ ப்³யாவடசித்ததாய. அயோனிஸோமனஸிகாரந்தி அனிச்சாதீ³ஸு ‘‘நிச்ச’’ந்திஆதி³னா பவத்தங் அனுபாயமனஸிகாரங். ஸதிவொஸ்ஸக்³க³ந்தி ஸதியா விஸ்ஸஜ்ஜனங், ஸதிவிரஹந்தி அத்தோ². ஏவம்பீதி வக்க²மானாபெக்கா²ய அவுத்தஸம்பிண்ட³னத்தோ² பி-ஸத்³தோ³.

    Yaṃ vuttaṃ – ‘‘asamudācāravasena cā’’tiādi, taṃ atisaṃkhittanti vitthārato dassetuṃ – ‘‘tatthā’’tiādimāha. Tattha bhavaggahaṇena mahaggatabhavo gahito. So hi oḷārikakilesasamudācārarahito. Tajjanīyakammakatādikāle pārivāsikakāle ca caritabbāni dveasīti khuddakavattāni nāma. Na hi tāni sabbāsu avatthāsu caritabbāni, tasmā tāni na mahāvattesu antogadhānīti ‘‘cuddasa mahāvattānī’’ti vuttaṃ. Tathā āgantukavattaāvāsikagamika-anumodanabhattagga- piṇḍacārikaāraññakasenāsanajantāgharavaccakuṭiupajjhāya- saddhivihārikaācariya-antevāsikavattānīti etāni cuddasa mahāvattāni nāmāti vuttaṃ. Itarāni pana ‘‘pārivāsikānaṃ bhikkhūnaṃ vattaṃ paññāpessāmī’’ti (cūḷava. 75) ārabhitvā ‘‘na upasampādetabbaṃ, na chamāyaṃ caṅkamante caṅkame caṅkamitabba’’nti (cūḷava. 81) vuttāni pakatatte caritabbavattāni chasaṭṭhi, tato paraṃ ‘‘na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā pārivāsikavuḍḍhatarena bhikkhunā saddhiṃ, mūlāyapaṭikassanārahena, mānattārahena, mānattacārikena, abbhānārahena bhikkhunā saddiṃ ekacchanne āvāse vatthabba’’ntiādīni pakatatte caritabbehi anaññattā visuṃ visuṃ agaṇetvā pārivāsikavuḍḍhatarādīsu puggalantaresu caritabbattā tesaṃ vasena sampiṇḍetvā ekekaṃ katvā gaṇitāni pañcāti ekasattativattāni. Ukkhepanīyakammakatavattesu vattapaññāpanavasena vuttaṃ – ‘‘na pakatattassa bhikkhuno abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ…pe… piṭṭhiparikammaṃ sāditabba’’nti idaṃ abhivādanādīnaṃ assādiyanaṃ ekaṃ, ‘‘na pakatatto bhikkhu sīlavipattiyā anuddhaṃsetabbo’’tiādīni (cūḷava. 51) ca dasāti evaṃ dvāsīti honti. Etesveva pana kānici tajjanīyakammakatādivattāni kānici pārivāsikādivattānīti aggahitaggahaṇena dvāvīsativattanti veditabbaṃ. ‘‘Cuddasa mahāvattānī’’ti vatvāpi ‘‘āgantukagamikavattāni cā’’ti imesaṃ visuṃ gahaṇaṃ imāni abhiṇhaṃ sambhavantīti katvā. Kileso okāsaṃ na labhati sabbadā vattappaṭipattiyaṃyeva byāvaṭacittatāya. Ayonisomanasikāranti aniccādīsu ‘‘nicca’’ntiādinā pavattaṃ anupāyamanasikāraṃ. Sativossagganti satiyā vissajjanaṃ, sativirahanti attho. Evampīti vakkhamānāpekkhāya avuttasampiṇḍanattho pi-saddo.

    அனுஸந்தி⁴வஸேனாதி புச்சா²னுஸந்தி⁴ஆதி³அனுஸந்தி⁴வஸேன. புப்³பா³பரவஸேனாதி புப்³பா³பரக³ந்த²ஸல்லக்க²ணவஸேன. க³ண்ஹந்தஸ்ஸாதி ஆசரியமுக²தோ க³ண்ஹந்தஸ்ஸ. ஸஜ்ஜா²யந்தஸ்ஸாதி ஆசரியமுக²தோ உக்³க³ஹிதக³ந்த²ங் ஸஜ்ஜா²யந்தஸ்ஸ. வாசெந்தஸ்ஸாதி பாளிங் தத³த்த²ஞ்ச உக்³க³ண்ஹாபனவஸேன பரேஸங் வாசெந்தஸ்ஸ. தே³ஸெந்தஸ்ஸாதி தே³ஸனாவஸேன பரேஸங் த⁴ம்மங் தே³ஸெந்தஸ்ஸ. பகாஸெந்தஸ்ஸாதி அத்தனோ அத்தனோ ஸங்ஸயட்டா²னே புச்ச²ந்தானங் யாதா²வதோ அத்த²ங் பகாஸெந்தஸ்ஸ. கிலேஸோ ஓகாஸங் ந லப⁴தி ரத்திந்தி³வங் க³ந்த²கம்மேஸுயேவ ப்³யாவடசித்ததாய. ஏவம்பீதி வுத்தஸம்பிண்ட³னத்தோ² பி-ஸத்³தோ³. ஏவங் ஸேஸேஸுபி.

    Anusandhivasenāti pucchānusandhiādianusandhivasena. Pubbāparavasenāti pubbāparaganthasallakkhaṇavasena. Gaṇhantassāti ācariyamukhato gaṇhantassa. Sajjhāyantassāti ācariyamukhato uggahitaganthaṃ sajjhāyantassa. Vācentassāti pāḷiṃ tadatthañca uggaṇhāpanavasena paresaṃ vācentassa. Desentassāti desanāvasena paresaṃ dhammaṃ desentassa. Pakāsentassāti attano attano saṃsayaṭṭhāne pucchantānaṃ yāthāvato atthaṃ pakāsentassa. Kileso okāsaṃ na labhati rattindivaṃ ganthakammesuyeva byāvaṭacittatāya. Evampīti vuttasampiṇḍanattho pi-saddo. Evaṃ sesesupi.

    து⁴தங்க³த⁴ரோ ஹோதீதி வுத்தமேவத்த²ங் பகாஸேதி ‘‘தேரஸ து⁴தங்க³கு³ணே ஸமாதா³ய வத்ததீ’’தி. பா³ஹுல்லாயாதி சீவராதி³பச்சயபா³ஹுல்லாய. யதா² சீவராத³யோ பச்சயா ப³ஹுலங் உப்பஜ்ஜந்தி, ததா² ஆவத்தஸ்ஸ பவத்தஸ்ஸாதி அத்தோ². பரிஹீனஜ்ஜா²னஸ்ஸாதி ஜா²னந்தராயகரேன விஸபா⁴க³ரூபத³ஸ்ஸனாதி³னா கேனசி நிமித்தேன பரிஹீனஜ்ஜா²னஸ்ஸ. விஸ்ஸட்ட²ஜ்ஜா²னஸ்ஸாதி அஸமாபஜ்ஜனவஸேன பரிச்சத்தஜ்ஜா²னஸ்ஸ. ப⁴ஸ்ஸாதீ³ஸூதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன க³ணஸங்க³ணிகனித்³தா³னவகம்மாதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. ஸத்தஸு வா அனுபஸ்ஸனாஸூதி எத்த² ஸத்த அனுபஸ்ஸனா நாம அனிச்சானுபஸ்ஸனா து³க்கா²னுபஸ்ஸனா அனத்தானுபஸ்ஸனா நிப்³பி³தா³னுபஸ்ஸனா விராகா³னுபஸ்ஸனா நிரோதா⁴னுபஸ்ஸனா படினிஸ்ஸக்³கா³னுபஸ்ஸனா க²யானுபஸ்ஸனா வயானுபஸ்ஸனா விபரிணாமானுபஸ்ஸனா அனிமித்தானுபஸ்ஸனா அப்பணிஹிதானுபஸ்ஸனா ஸுஞ்ஞதானுபஸ்ஸனா அதி⁴பஞ்ஞாத⁴ம்மவிபஸ்ஸனா யதா²பூ⁴தஞாணத³ஸ்ஸனங் ஆதீ³னவானுபஸ்ஸனா படிஸங்கா²னுபஸ்ஸனா விவட்டானுபஸ்ஸனாதி இமாஸு அட்டா²ரஸஸு மஹாவிபஸ்ஸனாஸு ஆதி³தோ வுத்தா அனிச்சானுபஸ்ஸனாதி³-படினிஸ்ஸக்³கா³னுபஸ்ஸனாபரியந்தா ஸத்த. எத்த² யங் வத்தப்³ப³ங், தங் விஸுத்³தி⁴மக்³க³ஸங்வண்ணனாதோ (விஸுத்³தி⁴॰ மஹாடீ॰ 2.741) க³ஹேதப்³ப³ங்.

    Dhutaṅgadharo hotīti vuttamevatthaṃ pakāseti ‘‘terasa dhutaṅgaguṇe samādāya vattatī’’ti. Bāhullāyāti cīvarādipaccayabāhullāya. Yathā cīvarādayo paccayā bahulaṃ uppajjanti, tathā āvattassa pavattassāti attho. Parihīnajjhānassāti jhānantarāyakarena visabhāgarūpadassanādinā kenaci nimittena parihīnajjhānassa. Vissaṭṭhajjhānassāti asamāpajjanavasena pariccattajjhānassa. Bhassādīsūti ādi-saddena gaṇasaṅgaṇikaniddānavakammādiṃ saṅgaṇhāti. Sattasu vā anupassanāsūti ettha satta anupassanā nāma aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā nibbidānupassanā virāgānupassanā nirodhānupassanā paṭinissaggānupassanā khayānupassanā vayānupassanā vipariṇāmānupassanā animittānupassanā appaṇihitānupassanā suññatānupassanā adhipaññādhammavipassanā yathābhūtañāṇadassanaṃ ādīnavānupassanā paṭisaṅkhānupassanā vivaṭṭānupassanāti imāsu aṭṭhārasasu mahāvipassanāsu ādito vuttā aniccānupassanādi-paṭinissaggānupassanāpariyantā satta. Ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ visuddhimaggasaṃvaṇṇanāto (visuddhi. mahāṭī. 2.741) gahetabbaṃ.

    அனாஸேவனதாயாதி புரிமத்தபா⁴வே ஜா²னேன விக்க²ம்பி⁴தகிலேஸஸ்ஸ காமச்ச²ந்தா³தி³ஆஸேவனாய அபா⁴வதோ. அனநுபூ⁴தபுப்³ப³ந்தி தஸ்மிங் அத்தபா⁴வே அனநுபூ⁴தபுப்³ப³ங். ஜாதோதி ஏதஸ்ஸேவ வேவசனங் ஸஞ்ஜாதோதிஆதி³. நனு ச க²ணிகத்தா ஸப்³ப³த⁴ம்மானங் உப்பன்னஸ்ஸ காமச்ச²ந்த³ஸ்ஸ தங்க²ணங்யேவ அவஸ்ஸங் நிரோத⁴ஸம்ப⁴வதோ நிருத்³தே⁴ ச தஸ்மிங் புன அஞ்ஞஸ்ஸேவ உப்பஜ்ஜனதோ ச கத²ங் தஸ்ஸ புனப்புனபா⁴வோ ராஸிபா⁴வோ சாதி ஆஹ – ‘‘தத்த² ஸகிங் உப்பன்னோ காமச்ச²ந்தோ³’’திஆதி³. அட்டா²னமேதந்தி அகாரணமேதங். யேன காரணேன உப்பன்னோ காமச்ச²ந்தோ³ ந நிருஜ்ஜ²தி, நிருத்³தோ⁴ ச ஸ்வேவ புன உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, தாதி³ஸங் காரணங் நத்தீ²தி அத்தோ².

    Anāsevanatāyāti purimattabhāve jhānena vikkhambhitakilesassa kāmacchandādiāsevanāya abhāvato. Ananubhūtapubbanti tasmiṃ attabhāve ananubhūtapubbaṃ. Jātoti etasseva vevacanaṃ sañjātotiādi. Nanu ca khaṇikattā sabbadhammānaṃ uppannassa kāmacchandassa taṅkhaṇaṃyeva avassaṃ nirodhasambhavato niruddhe ca tasmiṃ puna aññasseva uppajjanato ca kathaṃ tassa punappunabhāvo rāsibhāvo cāti āha – ‘‘tattha sakiṃ uppanno kāmacchando’’tiādi. Aṭṭhānametanti akāraṇametaṃ. Yena kāraṇena uppanno kāmacchando na nirujjhati, niruddho ca sveva puna uppajjissati, tādisaṃ kāraṇaṃ natthīti attho.

    ராக³ட்டா²னியந்தி ராக³ஜனகங். அனிச்சாதீ³ஸு நிச்சாதி³வஸேன விபரீதமனஸிகாரோ, இத⁴ அயோனிஸோமனஸிகாரோதி ஆஹ – ‘‘அனிச்சே நிச்ச’’ந்திஆதி³. அயோனிஸோமனஸிகாரோதி அனுபாயமனஸிகாரோ, குஸலத⁴ம்மப்பவத்தியா அகாரணபூ⁴தோ மனஸிகாரோதி அத்தோ². உப்பத²மனஸிகாரோதி குஸலத⁴ம்மப்பவத்தியா அமக்³க³பூ⁴தோ மனஸிகாரோ. ஸச்சவிப்படிகூலேனாதி ஸச்சாபி⁴ஸமயஸ்ஸ அனுனுலோமவஸேன. ஆவஜ்ஜனாதிஆதி³னா ஆவஜ்ஜனாய பச்சயபூ⁴தா ததோ புரிமுப்பன்னா மனொத்³வாரிகா அகுஸலஜவனப்பவத்தி ப²லவோஹாரேன ததா² வுத்தா. தஸ்ஸ ஹி வஸேன ஸா அகுஸலப்பவத்தியா உபனிஸ்ஸயோ ஹோதி. ஆவஜ்ஜனாதி ப⁴வங்க³சித்தங் ஆவஜ்ஜயதீதி ஆவஜ்ஜனா. அனு அனு ஆவஜ்ஜேதீதி அன்வாவஜ்ஜனா. ப⁴வங்கா³ரம்மணதோ அஞ்ஞங் ஆபு⁴ஜதீதி ஆபோ⁴கோ³. ஸமன்னாஹரதீதி ஸமன்னாஹாரோ. ததே³வாரம்மணங் அத்தானங் அனுப³ந்தி⁴த்வா உப்பஜ்ஜமானோ மனஸி கரோதி ட²பேதீதி மனஸிகாரோ. அயங் வுச்சதி அயோனிஸோமனஸிகாரோதி அயங் அனுபாயஉப்பத²மனஸிகாரலக்க²ணோ அயோனிஸோமனஸிகாரோ நாம வுச்சதி.

    Rāgaṭṭhāniyanti rāgajanakaṃ. Aniccādīsu niccādivasena viparītamanasikāro, idha ayonisomanasikāroti āha – ‘‘anicce nicca’’ntiādi. Ayonisomanasikāroti anupāyamanasikāro, kusaladhammappavattiyā akāraṇabhūto manasikāroti attho. Uppathamanasikāroti kusaladhammappavattiyā amaggabhūto manasikāro. Saccavippaṭikūlenāti saccābhisamayassa anunulomavasena. Āvajjanātiādinā āvajjanāya paccayabhūtā tato purimuppannā manodvārikā akusalajavanappavatti phalavohārena tathā vuttā. Tassa hi vasena sā akusalappavattiyā upanissayo hoti. Āvajjanāti bhavaṅgacittaṃ āvajjayatīti āvajjanā. Anu anu āvajjetīti anvāvajjanā. Bhavaṅgārammaṇato aññaṃ ābhujatīti ābhogo. Samannāharatīti samannāhāro. Tadevārammaṇaṃ attānaṃ anubandhitvā uppajjamāno manasi karoti ṭhapetīti manasikāro. Ayaṃ vuccati ayonisomanasikāroti ayaṃ anupāyauppathamanasikāralakkhaṇo ayonisomanasikāro nāma vuccati.

    12. து³தியே ப⁴த்தப்³யாபத்தி வியாதி ப⁴த்தஸ்ஸ பூதிபா⁴வேன விப்பகாரப்பத்தி விய, சித்தஸ்ஸ ப்³யாபஜ்ஜனந்தி சித்தஸ்ஸ விகாரபா⁴வாபாத³னங். தேனேவாஹ – ‘‘பகதிவிஜஹனபா⁴வோ’’தி. ப்³யாபஜ்ஜதி தேன சித்தங் பூதிகும்மாஸாத³யோ விய புரிமபகதிங் ஜஹதீதி ப்³யாபாதோ³. படிகோ⁴யேவ உபரூபரி உப்பஜ்ஜமானஸ்ஸ படிக⁴ஸ்ஸ நிமித்தபா⁴வதோ படிக⁴னிமித்தங், படிக⁴ஸ்ஸ ச காரணபூ⁴தங் ஆரம்மணங் படிக⁴னிமித்தந்தி ஆஹ – ‘‘படிக⁴ஸ்ஸபி படிகா⁴ரம்மணஸ்ஸபி ஏதங் அதி⁴வசன’’ந்தி. அட்ட²கதா²யந்தி மஹாஅட்ட²கதா²யங்.

    12. Dutiye bhattabyāpatti viyāti bhattassa pūtibhāvena vippakārappatti viya, cittassa byāpajjananti cittassa vikārabhāvāpādanaṃ. Tenevāha – ‘‘pakativijahanabhāvo’’ti. Byāpajjati tena cittaṃ pūtikummāsādayo viya purimapakatiṃ jahatīti byāpādo. Paṭighoyeva uparūpari uppajjamānassa paṭighassa nimittabhāvato paṭighanimittaṃ, paṭighassa ca kāraṇabhūtaṃ ārammaṇaṃ paṭighanimittanti āha – ‘‘paṭighassapi paṭighārammaṇassapi etaṃ adhivacana’’nti. Aṭṭhakathāyanti mahāaṭṭhakathāyaṃ.

    13. ததியே தி²னதா தி²னங், ஸப்பிபிண்டோ³ விய அவிப்பா²ரிகதாய சித்தஸ்ஸ க⁴னபா⁴வோ ப³த்³த⁴தாதி அத்தோ². மேத⁴தீதி மித்³த⁴ங், அகம்மஞ்ஞபா⁴வேன ஹிங்ஸதீதி அத்தோ². ‘‘யா தஸ்மிங் ஸமயே சித்தஸ்ஸ அகல்யதா’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 1162) தி²னஸ்ஸ, ‘‘யா தஸ்மிங் ஸமயே காயஸ்ஸ அகல்யதா’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 1163) ச மித்³த⁴ஸ்ஸ அபி⁴த⁴ம்மே நித்³தி³ட்ட²த்தா வுத்தங் – ‘‘சித்தஸ்ஸ அகம்மஞ்ஞதா தி²னங், திண்ணங் க²ந்தா⁴னங் அகம்மஞ்ஞதா மித்³த⁴’’ந்தி. ஸதிபி அஞ்ஞமஞ்ஞாவிப்பயோகே³ சித்தகாயலஹுதாதீ³னங் விய சித்தசேதஸிகானங் யதா²க்கமங் தங்தங்விஸேஸோ ஸியா, யா தேஸங் அகல்யதாதீ³னங் விஸேஸபச்சயதா, அயமேதேஸங் ஸபா⁴வோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். கபிமித்³த⁴ஸ்ஸாதி வுத்தமேவத்த²ங் விபா⁴வேதி ‘‘பசலாயிகபா⁴வஸ்ஸா’’தி. அக்கி²த³லானங் பசலபா⁴வங் கரோதீதி பசலாயிகோ, பசலாயிகஸ்ஸ பா⁴வோ பசலாயிகபா⁴வோ, பசலாயிகத்தந்தி வுத்தங் ஹோதி. உபி⁴ன்னந்தி தி²னமித்³தா⁴னங். ‘‘வித்தா²ரோ வேதி³தப்³போ³’’தி இமினா ஸம்ப³ந்தோ⁴ வேதி³தப்³போ³. சித்தஸ்ஸ அகல்யதாதி சித்தஸ்ஸ கி³லானபா⁴வோ. கி³லானோ ஹி அகல்யகோதி வுச்சதி. வினயேபி வுத்தங் – ‘‘நாஹங், ப⁴ந்தே, அகல்யகோ’’தி (பாரா॰ 151). காலங் க²மதீதி ஹி கல்யங், அரோக³தா, தஸ்ஸங் நியுத்தோ கல்யகோ, ந கல்யகோ அகல்யகோ. அகம்மஞ்ஞதாதி சித்தகே³லஞ்ஞஸங்கா²தோவ அகம்மஞ்ஞதாகாரோ. ஓலீயனாதி ஓலீயனாகாரோ. இரியாபதூ²பத்த²ம்பி⁴தஞ்ஹி சித்தங் இரியாபத²ங் ஸந்தா⁴ரேதுங் அஸக்கொந்தங் ருக்கே² வக்³கு³லி விய கீ²லே லக்³கி³தபா²ணிதவாரகோ விய ச ஓலீயதி லம்ப³தி, தஸ்ஸ தங் ஆகாரங் ஸந்தா⁴ய – ‘‘ஓலீயனா’’தி வுத்தங். து³தியபத³ங் உபஸக்³கே³ன வட்³டி⁴தங். காயஸ்ஸாதி வேத³னாதி³க்க²ந்த⁴த்தயஸங்கா²தஸ்ஸ நாமகாயஸ்ஸ. அகல்யதா அகம்மஞ்ஞதாதி ஹெட்டா² வுத்தனயமேவ. மேகோ⁴ விய ஆகாஸங் ஓனய்ஹதீதி ஓனாஹோ. ஓனய்ஹதீதி ச சா²தே³தி அவத்த²ரதி வாதி அத்தோ² . ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன ஓனாஹோதி பரியோனாஹோ. அரதிஆதீ³னங் அத்தோ² விப⁴ங்கே³ (விப⁴॰ 856) வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³தி தத்த² வுத்தபாளியா த³ஸ்ஸேதுங் – ‘‘வுத்தங் ஹேத’’ந்திஆதி³மாஹ.

    13. Tatiye thinatā thinaṃ, sappipiṇḍo viya avipphārikatāya cittassa ghanabhāvo baddhatāti attho. Medhatīti middhaṃ, akammaññabhāvena hiṃsatīti attho. ‘‘Yā tasmiṃ samaye cittassa akalyatā’’tiādinā (dha. sa. 1162) thinassa, ‘‘yā tasmiṃ samaye kāyassa akalyatā’’tiādinā (dha. sa. 1163) ca middhassa abhidhamme niddiṭṭhattā vuttaṃ – ‘‘cittassa akammaññatā thinaṃ, tiṇṇaṃ khandhānaṃ akammaññatā middha’’nti. Satipi aññamaññāvippayoge cittakāyalahutādīnaṃ viya cittacetasikānaṃ yathākkamaṃ taṃtaṃviseso siyā, yā tesaṃ akalyatādīnaṃ visesapaccayatā, ayametesaṃ sabhāvoti daṭṭhabbaṃ. Kapimiddhassāti vuttamevatthaṃ vibhāveti ‘‘pacalāyikabhāvassā’’ti. Akkhidalānaṃ pacalabhāvaṃ karotīti pacalāyiko, pacalāyikassa bhāvo pacalāyikabhāvo, pacalāyikattanti vuttaṃ hoti. Ubhinnanti thinamiddhānaṃ. ‘‘Vitthāro veditabbo’’ti iminā sambandho veditabbo. Cittassa akalyatāti cittassa gilānabhāvo. Gilāno hi akalyakoti vuccati. Vinayepi vuttaṃ – ‘‘nāhaṃ, bhante, akalyako’’ti (pārā. 151). Kālaṃ khamatīti hi kalyaṃ, arogatā, tassaṃ niyutto kalyako, na kalyako akalyako. Akammaññatāti cittagelaññasaṅkhātova akammaññatākāro. Olīyanāti olīyanākāro. Iriyāpathūpatthambhitañhi cittaṃ iriyāpathaṃ sandhāretuṃ asakkontaṃ rukkhe vagguli viya khīle laggitaphāṇitavārako viya ca olīyati lambati, tassa taṃ ākāraṃ sandhāya – ‘‘olīyanā’’ti vuttaṃ. Dutiyapadaṃ upasaggena vaḍḍhitaṃ. Kāyassāti vedanādikkhandhattayasaṅkhātassa nāmakāyassa. Akalyatā akammaññatāti heṭṭhā vuttanayameva. Megho viya ākāsaṃ onayhatīti onāho. Onayhatīti ca chādeti avattharati vāti attho . Sabbatobhāgena onāhoti pariyonāho. Aratiādīnaṃ attho vibhaṅge (vibha. 856) vuttanayeneva veditabboti tattha vuttapāḷiyā dassetuṃ – ‘‘vuttaṃ heta’’ntiādimāha.

    தத்த² பந்தேஸூதி தூ³ரேஸு, விவித்தேஸு வா. அதி⁴குஸலேஸூதி ஸமத²விபஸ்ஸனாத⁴ம்மேஸு. அரதீதி ரதிப்படிக்கே²போ. அரதிதாதி அரமனாகாரோ. அனபி⁴ரதீதி அனபி⁴ரதபா⁴வோ. அனபி⁴ரமனாதி அனபி⁴ரமனாகாரோ . உக்கண்டி²தாதி உக்கண்ட²னாகாரோ. பரிதஸ்ஸிதாதி உக்கண்ட²னவஸேனேவ பரிதஸ்ஸனா, உக்கண்டி²தஸ்ஸேவ தத்த² தத்த² தண்ஹாயனாதி வுத்தங் ஹோதி. பரிதஸ்ஸிதாதி வா கம்பனா. தந்தீ³தி ஜாதிஆலஸியங், பகதிஆலஸியந்தி அத்தோ². ததா² ஹி குஸலகரணே காயஸ்ஸ அவிப்பா²ரிகதா லீனதா ஜாதிஆலஸியங் தந்தீ³ நாம, ந ரோக³உதுஜாதீ³ஹி காயகே³லஞ்ஞங். தந்தி³யனாதி தந்தி³யனாகாரோ. தந்தி³மனதாதி தந்தி³யா அபி⁴பூ⁴தசித்ததா. அலஸஸ்ஸ பா⁴வோ ஆலஸ்யங், ஆலஸ்யாயனாகாரோ ஆலஸ்யாயனா. ஆலஸ்யாயிதஸ்ஸ பா⁴வோ ஆலஸ்யாயிதத்தங். இதி ஸப்³பே³ஹிபி இமேஹி பதே³ஹி கிலேஸவஸேன காயாலஸியங் கதி²தங். தி²னமித்³த⁴காரணானஞ்ஹி ராகா³தி³கிலேஸானங் வஸேன நாமகாயஸ்ஸ ஆலஸியங், ததே³வ ரூபகாயஸ்ஸாபீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஜம்ப⁴னாதி ப²ந்த³னா. புனப்புனங் ஜம்ப⁴னா விஜம்ப⁴னா. ஆனமனாதி புரதோ நமனா. வினமனாதி பச்ச²தோ நமனா. ஸன்னமனாதி ஸமந்ததோ நமனா. பணமனாதி யதா² தந்ததோ உட்டி²தபேஸகாரோ கிஸ்மிஞ்சிதே³வ க³ஹெத்வா உஜுங் காயங் உஸ்ஸாபேதி, ஏவங் காயஸ்ஸ உத்³த⁴ங் ட²பனா. ப்³யாதி⁴யகந்தி உப்பன்னப்³யாதி⁴தா. இதி ஸப்³பே³ஹிபி இமேஹி பதே³ஹி தி²னமித்³த⁴காரணானங் ராகா³தி³கிலேஸானங் வஸேன காயப³த்³த⁴னமேவ கதி²தங். பு⁴த்தாவிஸ்ஸாதி பு⁴த்தவதோ. ப⁴த்தமுச்சா²தி ப⁴த்தகே³லஞ்ஞங். ப³லவப⁴த்தேன ஹி முச்சா²பத்தோ விய ஹோதி. ப⁴த்தகிலமதோ²தி ப⁴த்தேன கிலந்தபா⁴வோ. ப⁴த்தபரிளாஹோதி ப⁴த்தத³ரதோ². தஸ்மிஞ்ஹி ஸமயே பரிளாஹுப்பத்தியா உபஹதிந்த்³ரியோ ஹோதி, காயோ ஜீரதீதி. காயது³ட்டு²ல்லந்தி ப⁴த்தங் நிஸ்ஸாய காயஸ்ஸ அகம்மஞ்ஞதங். அகல்யதாதிஆதி³ ஹெட்டா² வுத்தனயமேவ. லீனந்தி அவிப்பா²ரிகதாய படிகுடிதங். இதரே த்³வே ஆகாரபா⁴வனித்³தே³ஸா. தி²னந்தி ஸப்பிபிண்டோ³ விய அவிப்பா²ரிகதாய க⁴னபா⁴வேன டி²தங். தி²யனாதி ஆகாரனித்³தே³ஸோ. தி²யிபா⁴வோ தி²யிதத்தங் , அவிப்பா²ரவஸேனேவ ப³த்³த⁴தாதி அத்தோ². இமேஹி பன ஸப்³பே³ஹிபி பதே³ஹி தி²னமித்³த⁴காரணானங் ராகா³தி³கிலேஸானங் வஸேன சித்தஸ்ஸ கி³லானாகாரோ கதி²தோதி வேதி³தப்³போ³. புரிமா சத்தாரோ த⁴ம்மாதி அரதி, தந்தீ³, விஜம்பி⁴தா, ப⁴த்தஸம்மதோ³தி ஏதே சத்தாரோ த⁴ம்மா. யதா³ தி²னமித்³த⁴ங் உப்பன்னங் ஹோதி, ததா³ அரதிஆதீ³னம்பி ஸம்ப⁴வதோ ‘‘உபனிஸ்ஸயகோடியா பன ஹோதீ’’தி வுத்தங், உபனிஸ்ஸயகோடியா பச்சயோ ஹோதீதி அத்தோ².

    Tattha pantesūti dūresu, vivittesu vā. Adhikusalesūti samathavipassanādhammesu. Aratīti ratippaṭikkhepo. Aratitāti aramanākāro. Anabhiratīti anabhiratabhāvo. Anabhiramanāti anabhiramanākāro . Ukkaṇṭhitāti ukkaṇṭhanākāro. Paritassitāti ukkaṇṭhanavaseneva paritassanā, ukkaṇṭhitasseva tattha tattha taṇhāyanāti vuttaṃ hoti. Paritassitāti vā kampanā. Tandīti jātiālasiyaṃ, pakatiālasiyanti attho. Tathā hi kusalakaraṇe kāyassa avipphārikatā līnatā jātiālasiyaṃ tandī nāma, na rogautujādīhi kāyagelaññaṃ. Tandiyanāti tandiyanākāro. Tandimanatāti tandiyā abhibhūtacittatā. Alasassa bhāvo ālasyaṃ, ālasyāyanākāro ālasyāyanā. Ālasyāyitassa bhāvo ālasyāyitattaṃ. Iti sabbehipi imehi padehi kilesavasena kāyālasiyaṃ kathitaṃ. Thinamiddhakāraṇānañhi rāgādikilesānaṃ vasena nāmakāyassa ālasiyaṃ, tadeva rūpakāyassāpīti daṭṭhabbaṃ. Jambhanāti phandanā. Punappunaṃ jambhanā vijambhanā. Ānamanāti purato namanā. Vinamanāti pacchato namanā. Sannamanāti samantato namanā. Paṇamanāti yathā tantato uṭṭhitapesakāro kismiñcideva gahetvā ujuṃ kāyaṃ ussāpeti, evaṃ kāyassa uddhaṃ ṭhapanā. Byādhiyakanti uppannabyādhitā. Iti sabbehipi imehi padehi thinamiddhakāraṇānaṃ rāgādikilesānaṃ vasena kāyabaddhanameva kathitaṃ. Bhuttāvissāti bhuttavato. Bhattamucchāti bhattagelaññaṃ. Balavabhattena hi mucchāpatto viya hoti. Bhattakilamathoti bhattena kilantabhāvo. Bhattapariḷāhoti bhattadaratho. Tasmiñhi samaye pariḷāhuppattiyā upahatindriyo hoti, kāyo jīratīti. Kāyaduṭṭhullanti bhattaṃ nissāya kāyassa akammaññataṃ. Akalyatātiādi heṭṭhā vuttanayameva. Līnanti avipphārikatāya paṭikuṭitaṃ. Itare dve ākārabhāvaniddesā. Thinanti sappipiṇḍo viya avipphārikatāya ghanabhāvena ṭhitaṃ. Thiyanāti ākāraniddeso. Thiyibhāvo thiyitattaṃ, avipphāravaseneva baddhatāti attho. Imehi pana sabbehipi padehi thinamiddhakāraṇānaṃ rāgādikilesānaṃ vasena cittassa gilānākāro kathitoti veditabbo. Purimā cattāro dhammāti arati, tandī, vijambhitā, bhattasammadoti ete cattāro dhammā. Yadā thinamiddhaṃ uppannaṃ hoti, tadā aratiādīnampi sambhavato ‘‘upanissayakoṭiyā pana hotī’’ti vuttaṃ, upanissayakoṭiyā paccayo hotīti attho.

    14. சதுத்தே² உத்³த³தஸ்ஸ பா⁴வோ உத்³த⁴ச்சங். யஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ வஸேன உத்³த⁴தங் ஹோதி சித்தங், தங்ஸம்பயுத்தா வா த⁴ம்மா, ஸோ த⁴ம்மோ உத்³த³ச்சங். குச்சி²தங் கதங் குகதங், து³ச்சரிதங் ஸுசரிதஞ்ச. அகதம்பி ஹி குகதமேவ. ஏவஞ்ஹி வத்தாரோ ஹொந்தி ‘‘யங் மயா ந கதங், தங் குகத’’ந்தி. ஏவங் கதாகதங் து³ச்சரிதங் ஸுசரிதஞ்ச குகதங், தங் ஆரப்³ப⁴ விப்படிஸாரவஸேன பவத்தங் பன சித்தங் இத⁴ குகதந்தி வேதி³தப்³ப³ங். தஸ்ஸ பா⁴வோ குக்குச்சங். சித்தஸ்ஸ உத்³த⁴தாகாரோதி சித்தஸ்ஸ அவூபஸமாகாரோவ வுத்தோ. அவூபஸமலக்க²ணஞ்ஹி உத்³த⁴ச்சங். யதா²பவத்தஸ்ஸ கதாகதாகாரவிஸிட்ட²ஸ்ஸ து³ச்சரிதஸுசரிதஸ்ஸ அனுஸோசனவஸேன விரூபங் படிஸரணங் விப்படிஸாரோ. குக்குச்சஸ்ஸபி கதாகதானுஸோசனவஸேன சித்தவிக்கே²பபா⁴வதோ அவூபஸமாகாரோ ஸம்ப⁴வதீதி ஆஹ – ‘‘சேதஸோ அவூபஸமோதி உத்³த⁴ச்சகுக்குச்சஸ்ஸேவதங் நாம’’ந்தி. ஸ்வேவ ச சேதஸோ அவூபஸமோதி உத்³த⁴ச்சகுக்குச்சமேவ நித்³தி³ட்ட²ங். தஞ்ச அத்தனோவ அத்தனா ஸஹஜாதங் ந ஹோதீதி ஆஹ – ‘‘அயங் பன உபனிஸ்ஸயகோடியா பச்சயோ ஹோதீ’’தி. உபனிஸ்ஸயபச்சயதா ச புரிமுப்பன்னவஸேன வேதி³தப்³பா³.

    14. Catutthe uddatassa bhāvo uddhaccaṃ. Yassa dhammassa vasena uddhataṃ hoti cittaṃ, taṃsampayuttā vā dhammā, so dhammo uddaccaṃ. Kucchitaṃ kataṃ kukataṃ, duccaritaṃ sucaritañca. Akatampi hi kukatameva. Evañhi vattāro honti ‘‘yaṃ mayā na kataṃ, taṃ kukata’’nti. Evaṃ katākataṃ duccaritaṃ sucaritañca kukataṃ, taṃ ārabbha vippaṭisāravasena pavattaṃ pana cittaṃ idha kukatanti veditabbaṃ. Tassa bhāvo kukkuccaṃ. Cittassa uddhatākāroti cittassa avūpasamākārova vutto. Avūpasamalakkhaṇañhi uddhaccaṃ. Yathāpavattassa katākatākāravisiṭṭhassa duccaritasucaritassa anusocanavasena virūpaṃ paṭisaraṇaṃ vippaṭisāro. Kukkuccassapi katākatānusocanavasena cittavikkhepabhāvato avūpasamākāro sambhavatīti āha – ‘‘cetaso avūpasamoti uddhaccakukkuccassevataṃ nāma’’nti. Sveva ca cetaso avūpasamoti uddhaccakukkuccameva niddiṭṭhaṃ. Tañca attanova attanā sahajātaṃ na hotīti āha – ‘‘ayaṃ pana upanissayakoṭiyā paccayo hotī’’ti. Upanissayapaccayatā ca purimuppannavasena veditabbā.

    15. பஞ்சமே விக³தா சிகிச்சா² அஸ்ஸாதி விசிகிச்சா². ஸபா⁴வங் விசினந்தோ தாய கிச்ச²தீதி வா விசிகிச்சா².

    15. Pañcame vigatā cikicchā assāti vicikicchā. Sabhāvaṃ vicinanto tāya kicchatīti vā vicikicchā.

    16. ச²ட்டே² ஹேதுங் வா பச்சயங் வா ந லப⁴தீதி எத்த² ஹேதுக்³க³ஹணேன ஜனகங் காரணமாஹ, பச்சயக்³க³ஹணேன அனுபாலனகங் காரணங். ஹேதுந்தி வா உபாதா³னகாரணங். பச்சயந்தி ஸஹகாரணங் வுத்தங். ந்தி கிலேஸங். விவட்டெத்வா அரஹத்தங் க³ண்ஹாதீதி விவட்டாபி⁴முக²ங் சித்தங் பேஸெத்வா விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴ந்தோ அரஹத்தப²லங் க³ண்ஹாதி. பி⁴க்கா²ய சரந்தி எத்தா²தி பி⁴க்கா²சாரோ, கோ³சரகா³மஸ்ஸேதங் அதி⁴வசனங், தஸ்மிங் பி⁴க்கா²சாரே. வயங் ஆக³ம்மாதி தா³ரப⁴ரணானுரூபங் வயங் ஆக³ம்ம. ஆயூஹந்தோதி உபசினந்தோ. அங்கா³ரபக்கந்தி வீதச்சிகங்கா³ரேஸு பக்கங். கிங் நாமேதந்தி பி⁴க்கூ² க³ரஹந்தோ ஆஹ. ஜீவமானபேதகஸத்தோதி ஜீவமானோ ஹுத்வா ‘‘தேனேவ அத்தபா⁴வேன பேதபா⁴வங் பத்தஸத்தோ ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி பரிகப்பவஸேன வுத்தங். குடந்தி பானீயக⁴டங். யாவ தா³ருணந்தி அதிவிய தா³ருணங். விபாகோ கீதி³ஸோ ப⁴விஸ்ஸதீதி தயா கதகம்மஸ்ஸ ஆயதிங் அனுப⁴விதப்³ப³விபாகோ கீதி³ஸோ ப⁴விஸ்ஸதி.

    16. Chaṭṭhe hetuṃ vā paccayaṃ vā na labhatīti ettha hetuggahaṇena janakaṃ kāraṇamāha, paccayaggahaṇena anupālanakaṃ kāraṇaṃ. Hetunti vā upādānakāraṇaṃ. Paccayanti sahakāraṇaṃ vuttaṃ. Tanti kilesaṃ. Vivaṭṭetvā arahattaṃ gaṇhātīti vivaṭṭābhimukhaṃ cittaṃ pesetvā vipassanaṃ vaḍḍhento arahattaphalaṃ gaṇhāti. Bhikkhāya caranti etthāti bhikkhācāro, gocaragāmassetaṃ adhivacanaṃ, tasmiṃ bhikkhācāre. Vayaṃ āgammāti dārabharaṇānurūpaṃ vayaṃ āgamma. Āyūhantoti upacinanto. Aṅgārapakkanti vītaccikaṅgāresu pakkaṃ. Kiṃ nāmetanti bhikkhū garahanto āha. Jīvamānapetakasattoti jīvamāno hutvā ‘‘teneva attabhāvena petabhāvaṃ pattasatto bhavissatī’’ti parikappavasena vuttaṃ. Kuṭanti pānīyaghaṭaṃ. Yāva dāruṇanti ativiya dāruṇaṃ. Vipāko kīdiso bhavissatīti tayā katakammassa āyatiṃ anubhavitabbavipāko kīdiso bhavissati.

    விஸங்க²ரித்வாதி சே²த³னபே⁴த³னாதீ³ஹி வினாஸெத்வா. தீ³பகமிக³பக்கி²னோதி அத்தனோ நிஸின்னபா⁴வஸ்ஸ தீ³பனதோ ஏவங்லத்³த⁴னாமா மிக³பக்கி²னோ, யேன அரஞ்ஞங் நெத்வா நேஸாதோ³ தேஸங் ஸத்³தே³ன ஆக³தாக³தே மிக³பக்கி²னோ வதி⁴த்வா க³ண்ஹாதி. தே²ரந்தி சூளபிண்ட³பாதிகதிஸ்ஸத்தே²ரங். இத்³தி⁴யா அபி⁴ஸங்க²ரித்வாதி அதி⁴ட்டா²னாதி³வஸேன இத்³தி⁴ங் அபி⁴ஸங்க²ரித்வா. உபயோக³த்தே² சேதங் கரணவசனங். அக்³கி³பபடிகந்தி அச்சிகரணங், விப்பு²லிங்க³ந்தி அத்தோ². பஸ்ஸந்தஸ்ஸேவாதி அனாத³ரே ஸாமிவசனங். தஸ்ஸ தே²ரஸ்ஸாதி தஸ்ஸ மிலக்க²திஸ்ஸத்தே²ரஸ்ஸ. தஸ்ஸாதி தஸ்ஸா அக்³கி³பபடிகாய. படிப³லஸ்ஸாதி உக்³க³ஹணஸஜ்ஜா²யாதீ³ஸு படிப³லஸ்ஸ. து³க்க²ங் உபனிஸா காரணமேதிஸ்ஸாதி து³க்கூ²பனிஸா, து³க்க²னிப³ந்த⁴னா து³க்க²ஹேதுகா ஸத்³தா⁴தி வுத்தங் ஹோதி. வத்தமுகே²ன கம்மட்டா²னஸ்ஸ கதி²தத்தா ‘‘வத்தஸீஸே ட²த்வா’’தி வுத்தங். பலாலவரணகந்தி பலாலபுஞ்ஜங்.

    Visaṅkharitvāti chedanabhedanādīhi vināsetvā. Dīpakamigapakkhinoti attano nisinnabhāvassa dīpanato evaṃladdhanāmā migapakkhino, yena araññaṃ netvā nesādo tesaṃ saddena āgatāgate migapakkhino vadhitvā gaṇhāti. Theranti cūḷapiṇḍapātikatissattheraṃ. Iddhiyā abhisaṅkharitvāti adhiṭṭhānādivasena iddhiṃ abhisaṅkharitvā. Upayogatthe cetaṃ karaṇavacanaṃ. Aggipapaṭikanti accikaraṇaṃ, vipphuliṅganti attho. Passantassevāti anādare sāmivacanaṃ. Tassa therassāti tassa milakkhatissattherassa. Tassāti tassā aggipapaṭikāya. Paṭibalassāti uggahaṇasajjhāyādīsu paṭibalassa. Dukkhaṃ upanisā kāraṇametissāti dukkhūpanisā, dukkhanibandhanā dukkhahetukā saddhāti vuttaṃ hoti. Vattamukhena kammaṭṭhānassa kathitattā ‘‘vattasīse ṭhatvā’’ti vuttaṃ. Palālavaraṇakanti palālapuñjaṃ.

    ஆரம்ப⁴தா²தி ஸமத²விபஸ்ஸனாதீ³ஸு வீரியங் கரோத². நிக்கமதா²தி கோஸஜ்ஜதோ நிக்க²மத², காமானங் வா பனூத³னாய நிக்க²மத², உப⁴யேனபி வீரியமேவ வுத்தங். வீரியஞ்ஹி ஆரம்ப⁴னகவஸேன ஆரம்போ⁴, கோஸஜ்ஜதோ நிக்க²மனவஸேன ‘‘நிக்கமோ’’தி வுச்சதி. யுஞ்ஜத² பு³த்³த⁴ஸாஸனேதி பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ பரியத்திபடிபத்திபடிவேத⁴ஸங்கா²தே திவித⁴ஸாஸனே யுஞ்ஜத² யோக³ங் கரோத². ஏவமனுயுஞ்ஜந்தா மச்சுனோ ஸேனங் து⁴னாத² வித்³த⁴ங்ஸேத². தத்த² மச்சுனோ ஸேனந்தி –

    Ārambhathāti samathavipassanādīsu vīriyaṃ karotha. Nikkamathāti kosajjato nikkhamatha, kāmānaṃ vā panūdanāya nikkhamatha, ubhayenapi vīriyameva vuttaṃ. Vīriyañhi ārambhanakavasena ārambho, kosajjato nikkhamanavasena ‘‘nikkamo’’ti vuccati. Yuñjatha buddhasāsaneti buddhassa bhagavato pariyattipaṭipattipaṭivedhasaṅkhāte tividhasāsane yuñjatha yogaṃ karotha. Evamanuyuñjantā maccuno senaṃ dhunātha viddhaṃsetha. Tattha maccuno senanti –

    ‘‘காமா தே பட²மா ஸேனா, து³தியா அரதி வுச்சதி;

    ‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati;

    ததியா கு²ப்பிபாஸா தே, சதுத்தீ² தண்ஹா பவுச்சதி.

    Tatiyā khuppipāsā te, catutthī taṇhā pavuccati.

    ‘‘பஞ்சமங் தி²னமித்³த⁴ங் தே, ச²ட்டா² பீ⁴ரூ பவுச்சதி;

    ‘‘Pañcamaṃ thinamiddhaṃ te, chaṭṭhā bhīrū pavuccati;

    ஸத்தமீ விசிகிச்சா² தே, மக்கோ² த²ம்போ⁴ தே அட்ட²மோ.

    Sattamī vicikicchā te, makkho thambho te aṭṭhamo.

    ‘‘லாபோ⁴ ஸிலோகோ ஸக்காரோ,

    ‘‘Lābho siloko sakkāro,

    மிச்சா²லத்³தோ⁴ ச யோ யஸோ;

    Micchāladdho ca yo yaso;

    யோ சத்தானங் ஸமுக்கங்ஸே,

    Yo cattānaṃ samukkaṃse,

    பரே ச அவஜானாதி.

    Pare ca avajānāti.

    ‘‘ஏஸா நமுசி தே ஸேனா, கண்ஹஸ்ஸாபி⁴ப்பஹாரினீ;

    ‘‘Esā namuci te senā, kaṇhassābhippahārinī;

    ந நங் அஸூரோ ஜினாதி, ஜெத்வா ச லப⁴தே ஸுக²’’ந்தி. (ஸு॰ நி॰ 438-441) –

    Na naṃ asūro jināti, jetvā ca labhate sukha’’nti. (su. ni. 438-441) –

    ஏவமாக³தங் காமாதி³பே⁴த³ங் மச்சுனோ ஸேனங். எத்த² ச யஸ்மா ஆதி³தோவ அகா³ரியபூ⁴தே ஸத்தே வத்து²காமேஸு கிலேஸகாமா மோஸயந்தி, தே அபி⁴பு⁴ய்ய அனகா³ரியபா⁴வங் உபக³தானங் பந்தேஸு ஸேனாஸனேஸு அஞ்ஞதரஞ்ஞதரேஸு வா அதி⁴குஸலேஸு த⁴ம்மேஸு அரதி உப்பஜ்ஜதி. வுத்தஞ்ஹேதங் – ‘‘பப்³ப³ஜிதேன கோ², ஆவுஸோ, அபி⁴ரதி து³க்கரா’’தி (ஸங்॰ நி॰ 4.331). ததோ தே பரப்படிப³த்³த⁴ஜீவிகத்தா கு²ப்பிபாஸா பா³த⁴தி, தாய பா³தி⁴தானங் பரியேஸனதண்ஹா சித்தங் கிலமயதி. அத² நேஸங் கிலந்தசித்தானங் தி²னமித்³த⁴ங் ஓக்கமதி, ததோ விஸேஸமனதி⁴க³ச்ச²ந்தானங் து³ரபி⁴ஸம்ப⁴வேஸு அரஞ்ஞவனபத்தே²ஸு பந்தேஸு ஸேனாஸனேஸு விஹரதங் உத்ராஸஸஞ்ஞிதா பீ⁴ரு ஜாயதி. தேஸங் உஸ்ஸங்கிதபரிஸங்கிதானங் தீ³க⁴ரத்தங் விவேகரஸமனஸ்ஸாத³யமானானங் விஹரதங் ‘‘ந ஸியா நு கோ² ஏஸ மக்³கோ³’’தி படிபத்தியங் விசிகிச்சா² உப்பஜ்ஜதி. தங் வினோதெ³த்வா விஹரதங் அப்பமத்தகேன விஸேஸாதி⁴க³மேன மானமக்க²த²ம்பா⁴ ஜாயந்தி. தேபி வினோதெ³த்வா விஹரதங் ததோ அதி⁴கதரங் விஸேஸாதி⁴க³மனங் நிஸ்ஸாய லாப⁴ஸக்காரஸிலோகா உப்பஜ்ஜந்தி. லாபா⁴தீ³ஹி முச்சி²த்வா த⁴ம்மப்பதிரூபகானி பகாஸெந்தோ மிச்சா²யஸங் அதி⁴க³ந்த்வா தத்த² டி²தா ஜாதிஆதீ³ஹி அத்தானங் உக்கங்ஸெந்தி, பரங் வம்பெ⁴ந்தி, தஸ்மா காமாதீ³னங் பட²மஸேனாதி³பா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. நளாகா³ரந்தி நளேஹி வினத்³த⁴திணச்ச²ன்னகே³ஹங்.

    Evamāgataṃ kāmādibhedaṃ maccuno senaṃ. Ettha ca yasmā āditova agāriyabhūte satte vatthukāmesu kilesakāmā mosayanti, te abhibhuyya anagāriyabhāvaṃ upagatānaṃ pantesu senāsanesu aññataraññataresu vā adhikusalesu dhammesu arati uppajjati. Vuttañhetaṃ – ‘‘pabbajitena kho, āvuso, abhirati dukkarā’’ti (saṃ. ni. 4.331). Tato te parappaṭibaddhajīvikattā khuppipāsā bādhati, tāya bādhitānaṃ pariyesanataṇhā cittaṃ kilamayati. Atha nesaṃ kilantacittānaṃ thinamiddhaṃ okkamati, tato visesamanadhigacchantānaṃ durabhisambhavesu araññavanapatthesu pantesu senāsanesu viharataṃ utrāsasaññitā bhīru jāyati. Tesaṃ ussaṅkitaparisaṅkitānaṃ dīgharattaṃ vivekarasamanassādayamānānaṃ viharataṃ ‘‘na siyā nu kho esa maggo’’ti paṭipattiyaṃ vicikicchā uppajjati. Taṃ vinodetvā viharataṃ appamattakena visesādhigamena mānamakkhathambhā jāyanti. Tepi vinodetvā viharataṃ tato adhikataraṃ visesādhigamanaṃ nissāya lābhasakkārasilokā uppajjanti. Lābhādīhi mucchitvā dhammappatirūpakāni pakāsento micchāyasaṃ adhigantvā tattha ṭhitā jātiādīhi attānaṃ ukkaṃsenti, paraṃ vambhenti, tasmā kāmādīnaṃ paṭhamasenādibhāvo veditabbo. Naḷāgāranti naḷehi vinaddhatiṇacchannagehaṃ.

    விஹஸ்ஸதீதி உக்³க³ஹணஸஜ்ஜா²யனமனஸிகாராதீ³ஹி விஹரிஸ்ஸதி. ஜாதிஸங்ஸாரந்தி புனப்புனங் ஜாதிஸங்கா²தஸங்ஸாரவட்டங். து³க்க²ஸ்ஸந்தங் கரிஸ்ஸதீதி து³க்க²ஸ்ஸ அந்தஸங்கா²தங் நிப்³பா³னங் ஸச்சி²கரிஸ்ஸதி. பலாலபுஞ்ஜாஹந்தி பலாலபுஞ்ஜங் அஹந்தி பத³ச்சே²தோ³. ததியங் டா²னந்தி அனாகா³மிப²லங் ஸந்தா⁴ய வத³தி.

    Vihassatīti uggahaṇasajjhāyanamanasikārādīhi viharissati. Jātisaṃsāranti punappunaṃ jātisaṅkhātasaṃsāravaṭṭaṃ. Dukkhassantaṃ karissatīti dukkhassa antasaṅkhātaṃ nibbānaṃ sacchikarissati. Palālapuñjāhanti palālapuñjaṃ ahanti padacchedo. Tatiyaṃ ṭhānanti anāgāmiphalaṃ sandhāya vadati.

    திவஸ்ஸபி⁴க்கு²காலேதி உபஸம்பத³தோ தீணி வஸ்ஸானி அஸ்ஸாதி திவஸ்ஸோ, திவஸ்ஸோ ச ஸோ பி⁴க்கு² சாதி திவஸ்ஸபி⁴க்கு², தஸ்ஸ, தேன வா உபலக்கி²தோ காலோ திவஸ்ஸபி⁴க்கு²காலோ, தஸ்மிங். யதா³ ஸோ திவஸ்ஸோ பி⁴க்கு² நாம ஹோதி, ததா³தி வுத்தங் ஹோதி. கம்மங் கரோதீதி பா⁴வனாகம்மங் கரோதி. க³ந்த²கம்மந்தி க³ந்த²விஸயங் உக்³க³ஹணாதி³கம்மங். பிண்டா³பசிதிங் கத்வாதி அந்தோவஸ்ஸே தேமாஸங் தி³ன்னபிண்ட³ஸ்ஸ கிலேஸக்க²யகரணேன அபசிதிங் பூஜங் கத்வா. பிண்டா³பசிதிங் கரொந்தோ ஹி பி⁴க்கு² யேஹி அத்தனோ யோ பிண்ட³பாதோ தி³ன்னோ, தேஸங் தஸ்ஸ மஹப்ப²லபா⁴வங் இச்ச²ந்தோ அத்தனோ ஸந்தானமேவ கிலேஸக்க²யகரணேன விஸோதெ⁴த்வா அரஹத்தங் க³ண்ஹாதி.

    Tivassabhikkhukāleti upasampadato tīṇi vassāni assāti tivasso, tivasso ca so bhikkhu cāti tivassabhikkhu, tassa, tena vā upalakkhito kālo tivassabhikkhukālo, tasmiṃ. Yadā so tivasso bhikkhu nāma hoti, tadāti vuttaṃ hoti. Kammaṃ karotīti bhāvanākammaṃ karoti. Ganthakammanti ganthavisayaṃ uggahaṇādikammaṃ. Piṇḍāpacitiṃ katvāti antovasse temāsaṃ dinnapiṇḍassa kilesakkhayakaraṇena apacitiṃ pūjaṃ katvā. Piṇḍāpacitiṃ karonto hi bhikkhu yehi attano yo piṇḍapāto dinno, tesaṃ tassa mahapphalabhāvaṃ icchanto attano santānameva kilesakkhayakaraṇena visodhetvā arahattaṃ gaṇhāti.

    மஹாபூ⁴தீதி எத்த² பூஜாவசனோ மஹந்தஸத்³தோ³, பூ⁴தீதி ச நாமேகதே³ஸேன திஸ்ஸபூ⁴தித்தே²ரங் ஆலபதி. ப⁴வதி ஹி நாமேகதே³ஸேனபி வோஹாரோ யதா² ‘‘தே³வத³த்தோ த³த்தோ’’தி. மஹாபூ⁴தீதி வா பியஸமுதா³ஹாரோ, ஸோ மஹதி பூ⁴தி விபூ⁴தி புஞ்ஞஞாணாதி³ஸம்பதா³ அஸ்ஸாதி மஹாபூ⁴தி. ச²ன்னங் ஸேபண்ணிக³ச்ச²மூலந்தி ஸாகா²பலாஸாதீ³ஹி ச²ன்னங் க⁴னச்சா²யங் ஸேபண்ணிக³ச்ச²மூலங். அஸுப⁴கம்மட்டா²னங் பாத³கங் கத்வாதி கேஸாதி³அஸுப⁴கொட்டா²ஸபா⁴வனாய படிலத்³த⁴ங் உபசாரஸமாதி⁴ங் அப்பனாஸமாதி⁴ங் வா பாத³கங் கத்வா. அஸுப⁴விஸயங் உபசாரஜ்ஜா²னாதி³கம்மமேவெத்த² உபரி பவத்தேதப்³ப³பா⁴வனாகம்மஸ்ஸ காரணபா⁴வதோ டா²னந்தி கம்மட்டா²னங்.

    Mahābhūtīti ettha pūjāvacano mahantasaddo, bhūtīti ca nāmekadesena tissabhūtittheraṃ ālapati. Bhavati hi nāmekadesenapi vohāro yathā ‘‘devadatto datto’’ti. Mahābhūtīti vā piyasamudāhāro, so mahati bhūti vibhūti puññañāṇādisampadā assāti mahābhūti. Channaṃ sepaṇṇigacchamūlanti sākhāpalāsādīhi channaṃ ghanacchāyaṃ sepaṇṇigacchamūlaṃ. Asubhakammaṭṭhānaṃ pādakaṃ katvāti kesādiasubhakoṭṭhāsabhāvanāya paṭiladdhaṃ upacārasamādhiṃ appanāsamādhiṃ vā pādakaṃ katvā. Asubhavisayaṃ upacārajjhānādikammamevettha upari pavattetabbabhāvanākammassa kāraṇabhāvato ṭhānanti kammaṭṭhānaṃ.

    ஸஹஸ்ஸத்³விஸஹஸ்ஸஸங்கா²மத்தத்தா ‘‘மஹாக³ணே’’தி வுத்தங். அத்தனோ வஸனட்டா²னதோ தே²ரஸ்ஸ ஸந்திகங் க³ந்த்வாதி அத்தனோ வஸனட்டா²னதோ ஆகாஸேன க³ந்த்வா விஹாரஸமீபே ஓதரித்வா தி³வாட்டா²னே நிஸின்னத்தே²ரஸ்ஸ ஸந்திகங் க³ந்த்வா. கிங் ஆக³தோஸீதி கிங்காரணா ஆக³தோஸி. ஸப்³பே³ஸு ரத்திதி³வஸபா⁴கே³ஸு ஓகாஸங் அலப⁴ந்தோதி ஸோ கிர தே²ரோ ‘‘துய்ஹங் ஓகாஸோ ந ப⁴விஸ்ஸதி, ஆவுஸோ’’தி வுத்தேபி ‘‘விதக்கமாளகே டி²தகாலே புச்சி²ஸ்ஸாமி, ப⁴ந்தே’’தி வத்வா ‘‘தஸ்மிங் டா²னே அஞ்ஞே புச்சி²ஸ்ஸந்தீ’’தி வுத்தே ‘‘பி⁴க்கா²சாரமக்³கே³, ப⁴ந்தே’’தி வத்வா ‘‘தத்ராபி அஞ்ஞே புச்ச²ந்தீ’’தி வுத்தே து³பட்டனிவாஸனட்டா²னே, ஸங்கா⁴டிபாருபனட்டா²னே, பத்தனீஹரணட்டா²னே, கா³மே சரித்வா ஆஸனஸாலாய யாகு³பீதகாலே, ப⁴ந்தேதி. தத்தா²பி தே²ரா அத்தனோ கங்க²ங் வினோதெ³ந்தி, ஆவுஸோதி. அந்தோகா³மதோ நிக்க²மனகாலே புச்சி²ஸ்ஸாமி, ப⁴ந்தேதி. தத்ராபி அஞ்ஞே புச்ச²ந்தி, ஆவுஸோதி. அந்தராமக்³கே³, ப⁴ந்தேதி. போ⁴ஜனஸாலாய ப⁴த்தகிச்சபரியோஸானே, ப⁴ந்தே. தி³வாட்டா²னே பாத³தோ⁴வனகாலே, ப⁴ந்தேதி. ததோ பட்டா²ய யாவ அருணா அபரே புச்ச²ந்தி, ஆவுஸோதி. த³ந்தகட்ட²ங் க³ஹெத்வா முக²தோ⁴வனத்த²ங் க³மனகாலே, ப⁴ந்தேதி. ததா³பி அஞ்ஞே புச்ச²ந்தீதி. முக²ங் தோ⁴வித்வா ஆக³மனகாலே, ப⁴ந்தேதி. தத்ராபி அஞ்ஞே புச்சி²ஸ்ஸந்தீதி. ஸேனாஸனங் பவிஸித்வா நிஸின்னகாலே, ப⁴ந்தேதி. தத்ராபி அஞ்ஞே புச்ச²ந்தி, ஆவுஸோதி. ஏவங் ஸப்³பே³ஸு ரத்திதி³வஸபா⁴கே³ஸு யாசமானோ ஓகாஸங் ந லபி⁴, தங் ஸந்தா⁴யேதங் வுத்தங் – ‘‘ஏவங் ஓகாஸே அஸதி மரணஸ்ஸ கத²ங் ஓகாஸங் லபி⁴ஸ்ஸதா²’’தி. ப⁴ந்தே, நனு முக²ங் தோ⁴வித்வா ஸேனாஸனங் பவிஸித்வா தயோ சத்தாரோ பல்லங்கே உண்ஹாபெத்வா யோனிஸோமனஸிகாரகம்மங் கரொந்தானங் ஓகாஸலாபே⁴ன ப⁴விதப்³ப³ங் ஸியாதி அதி⁴ப்பாயேன வத³தி. மணிவண்ணேதி இந்த³னீலமணிவண்ணே.

    Sahassadvisahassasaṅkhāmattattā ‘‘mahāgaṇe’’ti vuttaṃ. Attano vasanaṭṭhānato therassa santikaṃ gantvāti attano vasanaṭṭhānato ākāsena gantvā vihārasamīpe otaritvā divāṭṭhāne nisinnattherassa santikaṃ gantvā. Kiṃ āgatosīti kiṃkāraṇā āgatosi. Sabbesu rattidivasabhāgesu okāsaṃ alabhantoti so kira thero ‘‘tuyhaṃ okāso na bhavissati, āvuso’’ti vuttepi ‘‘vitakkamāḷake ṭhitakāle pucchissāmi, bhante’’ti vatvā ‘‘tasmiṃ ṭhāne aññe pucchissantī’’ti vutte ‘‘bhikkhācāramagge, bhante’’ti vatvā ‘‘tatrāpi aññe pucchantī’’ti vutte dupaṭṭanivāsanaṭṭhāne, saṅghāṭipārupanaṭṭhāne, pattanīharaṇaṭṭhāne, gāme caritvā āsanasālāya yāgupītakāle, bhanteti. Tatthāpi therā attano kaṅkhaṃ vinodenti, āvusoti. Antogāmato nikkhamanakāle pucchissāmi, bhanteti. Tatrāpi aññe pucchanti, āvusoti. Antarāmagge, bhanteti. Bhojanasālāya bhattakiccapariyosāne, bhante. Divāṭṭhāne pādadhovanakāle, bhanteti. Tato paṭṭhāya yāva aruṇā apare pucchanti, āvusoti. Dantakaṭṭhaṃ gahetvā mukhadhovanatthaṃ gamanakāle, bhanteti. Tadāpi aññe pucchantīti. Mukhaṃ dhovitvā āgamanakāle, bhanteti. Tatrāpi aññe pucchissantīti. Senāsanaṃ pavisitvā nisinnakāle, bhanteti. Tatrāpi aññe pucchanti, āvusoti. Evaṃ sabbesu rattidivasabhāgesu yācamāno okāsaṃ na labhi, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ – ‘‘evaṃ okāse asati maraṇassa kathaṃ okāsaṃ labhissathā’’ti. Bhante, nanu mukhaṃ dhovitvā senāsanaṃ pavisitvā tayo cattāro pallaṅke uṇhāpetvā yonisomanasikārakammaṃ karontānaṃ okāsalābhena bhavitabbaṃ siyāti adhippāyena vadati. Maṇivaṇṇeti indanīlamaṇivaṇṇe.

    க⁴டெந்தஸ்ஸேவாதி வாயாமந்தஸ்ஸேவ. விஸுத்³தி⁴பவாரணந்தி ‘‘பரிஸுத்³தோ⁴ அஹ’’ந்தி ஏவங் பவத்தங் விஸுத்³தி⁴பவாரணங். அரஹந்தானமேவ ஹேஸா பவாரணா. காளகங் வாதி மஹந்தங் காளகங் ஸந்தா⁴ய வத³தி, திலகோ வாதி கு²த்³த³கங் ஸந்தா⁴ய. உப⁴யேனபி ஸீலஸ்ஸ பரிஸுத்³த⁴பா⁴வமேவ விபா⁴வேதி.

    Ghaṭentassevāti vāyāmantasseva. Visuddhipavāraṇanti ‘‘parisuddho aha’’nti evaṃ pavattaṃ visuddhipavāraṇaṃ. Arahantānameva hesā pavāraṇā. Kāḷakaṃ vāti mahantaṃ kāḷakaṃ sandhāya vadati, tilako vāti khuddakaṃ sandhāya. Ubhayenapi sīlassa parisuddhabhāvameva vibhāveti.

    பதா⁴னகம்மிகாதி பதா⁴னகம்மே நியுத்தா. லத்³த⁴மக்³க³ந்தி லத்³தூ⁴பாயங், பட²மமேவ லத்³தூ⁴பதே³ஸந்தி வுத்தங் ஹோதி. அபத்தானீதி ச²ட்³டி³தானி. அலாபூ³னேவ ஸாரதே³தி ஸரத³காலே வாதாதபஹதானி தத்த² தத்த² விப்பகிண்ணஅலாபூ³னி விய. காபோதகானீதி கபோதகவண்ணானி. தானி தி³ஸ்வான கா ரதீதி தானி ஏவரூபானி அட்டீ²னி தி³ஸ்வா தும்ஹாகங் கா நாம ரதி, நனு அப்பமத்தகாபி ரதி காதுங் ந வட்டதியேவாதி அத்தோ². து³தியகத²ங் அகதி²தபுப்³போ³தி அத்தனோ வுட்³ட⁴தரேன ஸத்³தி⁴ங் வுத்தவசனஸ்ஸ பச்சனீகங் து³தியகத²ங் அகதி²தபுப்³போ³.

    Padhānakammikāti padhānakamme niyuttā. Laddhamagganti laddhūpāyaṃ, paṭhamameva laddhūpadesanti vuttaṃ hoti. Apattānīti chaḍḍitāni. Alābūneva sāradeti saradakāle vātātapahatāni tattha tattha vippakiṇṇaalābūni viya. Kāpotakānīti kapotakavaṇṇāni. Tāni disvāna kā ratīti tāni evarūpāni aṭṭhīni disvā tumhākaṃ kā nāma rati, nanu appamattakāpi rati kātuṃ na vaṭṭatiyevāti attho. Dutiyakathaṃ akathitapubboti attano vuḍḍhatarena saddhiṃ vuttavacanassa paccanīkaṃ dutiyakathaṃ akathitapubbo.

    தத³ங்கே³ன, தத³ங்க³ஸ்ஸ பஹானங் தத³ங்க³ப்பஹானங். யஞ்ஹி ரத்திபா⁴கே³ ஸமுஜ்ஜலிதேன தீ³பேன அந்த⁴காரஸ்ஸ விய தேன தேன விபஸ்ஸனாய அவயவபூ⁴தேன ஞாணங்கே³ன படிபக்க²வஸேனேவ தஸ்ஸ தஸ்ஸ பஹாதப்³ப³த⁴ம்மஸ்ஸ பஹானமித³ங் தத³ங்க³ப்பஹானங் நாம. யதா² காமச்ச²ந்தா³த³யோ ந சித்தங் பரியுட்டா²ய திட்ட²ந்தி, ஏவங் பரியுட்டா²னஸ்ஸ நிஸேத⁴னங் அப்பவத்திகரணங் விக்க²ம்ப⁴னங் விக்க²ம்ப⁴னப்பஹானங். யஞ்ஹி ஸஸேவாலே உத³கே பக்கி²த்தேன க⁴டேன ஸேவாலஸ்ஸ விய தேன தேன லோகியஸமாதி⁴னா நீவரணாதீ³னங் பச்சனீகத⁴ம்மானங் விக்க²ம்ப⁴னமித³ங் விக்க²ம்ப⁴னப்பஹானங் நாம. ஸம்மா உபச்சி²ஜ்ஜந்தி ஏதேன கிலேஸாதி ஸமுச்சே²தோ³, பஹீயந்தி ஏதேன கிலேஸாதி பஹானங், ஸமுச்சே²த³ஸங்கா²தங் பஹானங் நிரவஸேஸப்பஹானந்தி ஸமுச்சே²த³ப்பஹானங். யஞ்ஹி அஸனிவிசக்காபி⁴ஹதஸ்ஸ ருக்க²ஸ்ஸ விய அரியமக்³க³ஞாணேன ஸங்யோஜனாதீ³னங் த⁴ம்மானங் யதா² ந புன வத்தந்தி, ஏவங் பஹானமித³ங் ஸமுச்சே²த³ப்பஹானங் நாம. படிப்பஸ்ஸம்ப⁴தி வூபஸம்மதி கிலேஸத³ரதோ² ஏதாயாதி படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴, ப²லங், ஸாயேவ பஹானந்தி படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴ப்பஹானங். ஸப்³பே³ கிலேஸா ஸப்³ப³ஸங்க²தா வா நிஸ்ஸரந்தி அபக³ச்ச²ந்தி ஏதேனாதி நிஸ்ஸரணங், நிப்³பா³னங், ததே³வ பஹானந்தி நிஸ்ஸரணப்பஹானங். படிப்பஸ்ஸம்ப⁴யமானந்தி படிப்பஸ்ஸம்ப⁴ங் கிலேஸவூபஸமங் குருமானங். லோகியலோகுத்தரேஹீதி தத³ங்க³விக்க²ம்ப⁴னப்பஹானானங் லோகியத்தா, இதரேஸங் லோகுத்தரத்தா வுத்தங்.

    Tadaṅgena, tadaṅgassa pahānaṃ tadaṅgappahānaṃ. Yañhi rattibhāge samujjalitena dīpena andhakārassa viya tena tena vipassanāya avayavabhūtena ñāṇaṅgena paṭipakkhavaseneva tassa tassa pahātabbadhammassa pahānamidaṃ tadaṅgappahānaṃ nāma. Yathā kāmacchandādayo na cittaṃ pariyuṭṭhāya tiṭṭhanti, evaṃ pariyuṭṭhānassa nisedhanaṃ appavattikaraṇaṃ vikkhambhanaṃ vikkhambhanappahānaṃ. Yañhi sasevāle udake pakkhittena ghaṭena sevālassa viya tena tena lokiyasamādhinā nīvaraṇādīnaṃ paccanīkadhammānaṃ vikkhambhanamidaṃ vikkhambhanappahānaṃ nāma. Sammā upacchijjanti etena kilesāti samucchedo, pahīyanti etena kilesāti pahānaṃ, samucchedasaṅkhātaṃ pahānaṃ niravasesappahānanti samucchedappahānaṃ. Yañhi asanivicakkābhihatassa rukkhassa viya ariyamaggañāṇena saṃyojanādīnaṃ dhammānaṃ yathā na puna vattanti, evaṃ pahānamidaṃ samucchedappahānaṃ nāma. Paṭippassambhati vūpasammati kilesadaratho etāyāti paṭippassaddhi, phalaṃ, sāyeva pahānanti paṭippassaddhippahānaṃ. Sabbe kilesā sabbasaṅkhatā vā nissaranti apagacchanti etenāti nissaraṇaṃ, nibbānaṃ, tadeva pahānanti nissaraṇappahānaṃ. Paṭippassambhayamānanti paṭippassambhaṃ kilesavūpasamaṃ kurumānaṃ. Lokiyalokuttarehīti tadaṅgavikkhambhanappahānānaṃ lokiyattā, itaresaṃ lokuttarattā vuttaṃ.

    நிமீயதி ப²லங் ஏதேன உப்பஜ்ஜனட்டா²னே பக்கி²பமானங் விய ஹோதீதி நிமித்தங், காரணஸ்ஸேதங் அதி⁴வசனங். அஸுப⁴ஸ்ஸ நிமித்தங், அஸுப⁴மேவ வா நிமித்தந்தி அஸுப⁴னிமித்தங். அஸுப⁴னிஸ்ஸிதம்பி ஹி ஜா²னங் நிஸ்ஸிதே நிஸ்ஸயவோஹாரேன அஸுப⁴ந்தி வோஹரீயதி யதா² ‘‘மஞ்சா உக்குட்டி²ங் கரொந்தீ’’தி. தேனேவாஹ – ‘‘த³ஸஸு அஸுபே⁴ஸு உப்பன்னங் ஸாரம்மணங் பட²மஜ்ஜா²ன’’ந்தி. அனிச்சே அனிச்சந்திஆதி³னா நயேன வுத்தஸ்ஸாதி இமினா சதுப்³பி³த⁴ங் யோனிஸோமனஸிகாரங் த³ஸ்ஸேதி. ஹெட்டா² செத்த² இத⁴ ச சதுப்³பி³த⁴ஸ்ஸ அயோனிஸோமனஸிகாரஸ்ஸ யோனிஸோமனஸிகாரஸ்ஸ ச க³ஹணங் நிரவஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ங் கதந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேஸு பன அஸுபே⁴ ‘‘அஸுப⁴’’ந்தி மனஸிகாரோ இதா⁴தி⁴ப்பேதோ, தத³னுகூலத்தா வா இதரேஸம்பி க³ஹணங் த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    Nimīyati phalaṃ etena uppajjanaṭṭhāne pakkhipamānaṃ viya hotīti nimittaṃ, kāraṇassetaṃ adhivacanaṃ. Asubhassa nimittaṃ, asubhameva vā nimittanti asubhanimittaṃ. Asubhanissitampi hi jhānaṃ nissite nissayavohārena asubhanti voharīyati yathā ‘‘mañcā ukkuṭṭhiṃ karontī’’ti. Tenevāha – ‘‘dasasu asubhesu uppannaṃ sārammaṇaṃ paṭhamajjhāna’’nti. Anicce aniccantiādinā nayena vuttassāti iminā catubbidhaṃ yonisomanasikāraṃ dasseti. Heṭṭhā cettha idha ca catubbidhassa ayonisomanasikārassa yonisomanasikārassa ca gahaṇaṃ niravasesadassanatthaṃ katanti daṭṭhabbaṃ. Tesu pana asubhe ‘‘asubha’’nti manasikāro idhādhippeto, tadanukūlattā vā itaresampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.

    ஏகாத³ஸஸு அஸுபே⁴ஸு படிகூலாகாரஸ்ஸ உக்³க³ண்ஹனங், யதா² வா தத்த² உக்³க³ஹனிமித்தங் உப்பஜ்ஜதி, ததா² படிபத்தி அஸுப⁴னிமித்தஸ்ஸ உக்³க³ஹோ. உபசாரப்பனாவஹாய அஸுப⁴பா⁴வனாய அனுயுஞ்ஜனங் அஸுப⁴பா⁴வனானுயோகோ³. போ⁴ஜனே மத்தஞ்ஞுனோ தி²னமித்³தா⁴பி⁴ப⁴வாபா⁴வா ஓதாரங் அலப⁴மானோ காமச்ச²ந்தோ³ பஹீயதீதி வத³ந்தி. போ⁴ஜனநிஸ்ஸிதங் பன ஆஹாரே படிகூலஸஞ்ஞங், தப்³பி³பரிணாமஸ்ஸ ததா³தா⁴ரஸ்ஸ தஸ்ஸ ச உத³ரியபூ⁴தஸ்ஸ அஸுப⁴தாத³ஸ்ஸனங், காயஸ்ஸ ச ஆஹாரட்டி²திகதாத³ஸ்ஸனங் யோ உப்பாதே³தி, ஸோ விஸேஸதோ போ⁴ஜனே பமாணஞ்ஞூ நாம, தஸ்ஸ ச காமச்ச²ந்தோ³ பஹீயதேவ. த³ஸவித⁴ஞ்ஹி அஸுப⁴னிமித்தந்தி பாகடவஸேன வுத்தங். காயக³தாஸதிங் பன க³ஹெத்வா ஏகாத³ஸவித⁴ம்பி அஸுப⁴னிமித்தங் வேதி³தப்³ப³ங்.

    Ekādasasu asubhesu paṭikūlākārassa uggaṇhanaṃ, yathā vā tattha uggahanimittaṃ uppajjati, tathā paṭipatti asubhanimittassa uggaho. Upacārappanāvahāya asubhabhāvanāya anuyuñjanaṃ asubhabhāvanānuyogo. Bhojane mattaññuno thinamiddhābhibhavābhāvā otāraṃ alabhamāno kāmacchando pahīyatīti vadanti. Bhojananissitaṃ pana āhāre paṭikūlasaññaṃ, tabbipariṇāmassa tadādhārassa tassa ca udariyabhūtassa asubhatādassanaṃ, kāyassa ca āhāraṭṭhitikatādassanaṃ yo uppādeti, so visesato bhojane pamāṇaññū nāma, tassa ca kāmacchando pahīyateva. Dasavidhañhi asubhanimittanti pākaṭavasena vuttaṃ. Kāyagatāsatiṃ pana gahetvā ekādasavidhampi asubhanimittaṃ veditabbaṃ.

    அபு⁴த்வா உத³கங் பிவேதி பானீயஸ்ஸ ஓகாஸதா³னத்த²ங் சத்தாரோ பஞ்ச ஆலோபே அபு⁴த்வா பானீயங் பிவெய்யாதி அத்தோ². தேன வுத்தங் – ‘‘சதுன்னங் பஞ்சன்னங் ஆலோபானங் ஓகாஸே ஸதீ’’தி. அபி⁴த⁴ம்மடீகாகாரேன பனெத்த² ‘‘சத்தாரோ பஞ்ச ஆலோபே, பு⁴த்வான உத³கங் பிவே’’தி பாட²ங் பரிகப்பெத்வா அஞ்ஞதா² அத்தோ² வண்ணிதோ, ஸோ அட்ட²கதா²ய ந ஸமேதி. அஸுப⁴கம்மிகதிஸ்ஸத்தே²ரோ த³ந்தட்டி²த³ஸ்ஸாவீ.

    Abhutvā udakaṃ piveti pānīyassa okāsadānatthaṃ cattāro pañca ālope abhutvā pānīyaṃ piveyyāti attho. Tena vuttaṃ – ‘‘catunnaṃpañcannaṃ ālopānaṃ okāse satī’’ti. Abhidhammaṭīkākārena panettha ‘‘cattāro pañca ālope, bhutvāna udakaṃ pive’’ti pāṭhaṃ parikappetvā aññathā attho vaṇṇito, so aṭṭhakathāya na sameti. Asubhakammikatissatthero dantaṭṭhidassāvī.

    17. ஸத்தமே மிஜ்ஜதி ஹிதப²ரணவஸேன ஸினிய்ஹதீதி மித்தோ, ஹிதேஸீ புக்³க³லோ, தஸ்மிங் மித்தே ப⁴வா, மித்தஸ்ஸ வா ஏஸாதி மெத்தா, ஹிதேஸிதா. தத்த² ‘‘மெத்தா’’தி வுத்தே அப்பனாபி உபசாரோபி வட்டதி ஸாதா⁴ரணவசனபா⁴வதோதி ஆஹ – ‘‘மெத்தாதி எத்தாவதா புப்³ப³பா⁴கோ³பி வட்டதீ’’தி. அபி-ஸத்³தோ³ அப்பனங் ஸம்பிண்டே³தி. அப்பனங் அப்பத்தாய மெத்தாய ஸுட்டு² முச்சனஸ்ஸ அபா⁴வதோ சேதோவிமுத்தீதி ‘‘அப்பனாவ அதி⁴ப்பேதா’’தி வுத்தங்.

    17. Sattame mijjati hitapharaṇavasena siniyhatīti mitto, hitesī puggalo, tasmiṃ mitte bhavā, mittassa vā esāti mettā, hitesitā. Tattha ‘‘mettā’’ti vutte appanāpi upacāropi vaṭṭati sādhāraṇavacanabhāvatoti āha – ‘‘mettāti ettāvatā pubbabhāgopi vaṭṭatī’’ti. Api-saddo appanaṃ sampiṇḍeti. Appanaṃ appattāya mettāya suṭṭhu muccanassa abhāvato cetovimuttīti ‘‘appanāva adhippetā’’ti vuttaṃ.

    ஸத்தேஸு மெத்தாயனஸ்ஸ ஹிதூபஸங்ஹாரஸ்ஸ உப்பாத³னங் பவத்தனங் மெத்தானிமித்தஸ்ஸ உக்³க³ஹோ. பட²முப்பன்னோ மெத்தாமனஸிகாரோ பரதோ உப்பஜ்ஜனகஸ்ஸ காரணபா⁴வதோ மெத்தாமனஸிகாரோவ மெத்தானிமித்தங். கம்மங்யேவ ஸகங் ஏதேஸந்தி கம்மஸ்ஸகா, ஸத்தா, தப்³பா⁴வோ கம்மஸ்ஸகதா, கம்மதா³யாத³தா. தோ³ஸமெத்தாஸு யாதா²வதோ ஆதீ³னவானிஸங்ஸானங் படிஸங்கா²னவீமங்ஸா இத⁴ படிஸங்கா²னங். மெத்தாவிஹாரீகல்யாணமித்தவந்ததா இத⁴ கல்யாணமித்ததா. ஓதி³ஸ்ஸகஅனோதி³ஸ்ஸகதி³ஸாப²ரணானந்தி அத்தஅதிபியமஜ்ஜ²த்தவேரிவஸேன ஓதி³ஸ்ஸகதா, ஸீமாஸம்பே⁴தே³ கதே அனோதி³ஸ்ஸகதா, ஏகாதி³தி³ஸாப²ரணவஸேன தி³ஸாப²ரணதா மெத்தாய உக்³க³ஹணே வேதி³தப்³பா³. விஹாரரச்ச²கா³மாதி³வஸேன வா ஓதி³ஸ்ஸகதி³ஸாப²ரணங். விஹாராதி³உத்³தே³ஸரஹிதங் புரத்தி²மாதி³தி³ஸாவஸேன அனோதி³ஸ்ஸகதி³ஸாப²ரணங். ஏவங் வா த்³விதா⁴ உக்³க³ஹணங் ஸந்தா⁴ய – ‘‘ஓதி³ஸ்ஸகஅனோதி³ஸ்ஸகதி³ஸாப²ரண’’ந்தி வுத்தங். உக்³க³ஹோ ச யாவ உபசாரா த³ட்ட²ப்³போ³. உக்³க³ஹிதாய ஆஸேவனா பா⁴வனா. தத்த² ஸப்³பே³ ஸத்தா, பாணா, பூ⁴தா, புக்³க³லா, அத்தபா⁴வபரியாபன்னாதி ஏதேஸங் வஸேன பஞ்சவிதா⁴. ஏகேகஸ்மிங் அவேரா ஹொந்து, அப்³யாபஜ்ஜா², அனீகா⁴, ஸுகீ² அத்தானங் பரிஹரந்தூதி சதுதா⁴ பவத்திதோ வீஸதிவிதா⁴ அனோதி⁴ஸோப²ரணா மெத்தா. ஸப்³பா³ இத்தி²யோ, புரிஸா, அரியா, அனரியா, தே³வா, மனுஸ்ஸா, வினிபாதிகாதி ஸத்தாதி⁴கரணவஸேன பவத்தா ஸத்தவிதா⁴ அட்ட²வீஸதிவிதா⁴ வா, த³ஸஹி தி³ஸாஹி தி³ஸாதி⁴கரணவஸேன பவத்தா த³ஸவிதா⁴ ச, ஏகேகாய வா தி³ஸாய ஸத்தாதி³இத்தா²தி³அவேராதி³பே⁴தே³ன அஸீதாதி⁴கசதுஸதப்பபே⁴தா³ ச ஓதி⁴ஸோப²ரணா வேதி³தப்³பா³. மெத்தங் பா⁴வெந்தஸ்ஸாதி மெத்தாஜா²னங் பா⁴வெந்தஸ்ஸ. த்வங் ஏதஸ்ஸ குத்³தோ⁴திஆதி³ பச்சவெக்க²ணாவிதி⁴த³ஸ்ஸனங். அப்படிச்சி²தபஹேணகங் வியாதி அஸம்படிச்சி²தபண்ணாகாரங் விய. படிஸங்கா²னேதி வீமங்ஸாயங். வத்தனிஅடவியங் அத்தகு³த்தத்தே²ரஸதி³ஸே.

    Sattesu mettāyanassa hitūpasaṃhārassa uppādanaṃ pavattanaṃ mettānimittassa uggaho. Paṭhamuppanno mettāmanasikāro parato uppajjanakassa kāraṇabhāvato mettāmanasikārova mettānimittaṃ. Kammaṃyeva sakaṃ etesanti kammassakā, sattā, tabbhāvo kammassakatā, kammadāyādatā. Dosamettāsu yāthāvato ādīnavānisaṃsānaṃ paṭisaṅkhānavīmaṃsā idha paṭisaṅkhānaṃ. Mettāvihārīkalyāṇamittavantatā idha kalyāṇamittatā. Odissakaanodissakadisāpharaṇānanti attaatipiyamajjhattaverivasena odissakatā, sīmāsambhede kate anodissakatā, ekādidisāpharaṇavasena disāpharaṇatā mettāya uggahaṇe veditabbā. Vihāraracchagāmādivasena vā odissakadisāpharaṇaṃ. Vihārādiuddesarahitaṃ puratthimādidisāvasena anodissakadisāpharaṇaṃ. Evaṃ vā dvidhā uggahaṇaṃ sandhāya – ‘‘odissakaanodissakadisāpharaṇa’’nti vuttaṃ. Uggaho ca yāva upacārā daṭṭhabbo. Uggahitāya āsevanā bhāvanā. Tattha sabbe sattā, pāṇā, bhūtā, puggalā, attabhāvapariyāpannāti etesaṃ vasena pañcavidhā. Ekekasmiṃ averā hontu, abyāpajjhā, anīghā, sukhī attānaṃ pariharantūti catudhā pavattito vīsatividhā anodhisopharaṇā mettā. Sabbā itthiyo, purisā, ariyā, anariyā, devā, manussā, vinipātikāti sattādhikaraṇavasena pavattā sattavidhā aṭṭhavīsatividhā vā, dasahi disāhi disādhikaraṇavasena pavattā dasavidhā ca, ekekāya vā disāya sattādiitthādiaverādibhedena asītādhikacatusatappabhedā ca odhisopharaṇā veditabbā. Mettaṃ bhāventassāti mettājhānaṃ bhāventassa. Tvaṃ etassa kuddhotiādi paccavekkhaṇāvidhidassanaṃ. Appaṭicchitapaheṇakaṃ viyāti asampaṭicchitapaṇṇākāraṃ viya. Paṭisaṅkhāneti vīmaṃsāyaṃ. Vattaniaṭaviyaṃ attaguttattherasadise.

    18. அட்ட²மே குஸலத⁴ம்மஸம்படிபத்தியா பட்ட²பனஸபா⁴வதாய தப்படிபக்கா²னங் விஸோஸனஸபா⁴வதாய ச ஆரம்ப⁴தா⁴துஆதி³தோ பவத்தவீரியந்தி ஆஹ – ‘‘பட²மாரம்ப⁴வீரிய’’ந்தி. யஸ்மா பட²மாரம்ப⁴மத்தஸ்ஸ கோஸஜ்ஜவித⁴மனங் தா²மக³மனஞ்ச நத்தி², தஸ்மா வுத்தங் – ‘‘கோஸஜ்ஜதோ நிக்க²ந்தத்தா ததோ ப³லவதர’’ந்தி. யஸ்மா பன அபராபருப்பத்தியா லத்³தா⁴ஸேவனங் உபரூபரி விஸேஸங் ஆவஹந்தங் அதிவிய தா²மக³தமேவ ஹோதி, தஸ்மா வுத்தங் – ‘‘பரங் பரங் டா²னங் அக்கமனதோ ததோபி ப³லவதர’’ந்தி. பனூத³னாயாதி நீஹரணாய. யதா² மஹதோ பலிக⁴ஸ்ஸ உக்³கா⁴டகஜனஸ்ஸ மஹந்தோ உஸ்ஸாஹோ இச்சி²தப்³போ³, ஏவமிதா⁴பீதி ‘‘நிக்கமோ சேதஸோ பலிகு⁴க்³கா⁴டனாயா’’தி வுத்தங். மஹாபரக்கமோ ஏவ பரேன கதங் ப³ந்த⁴னங் சி²ந்தெ³ய்ய, ஏவமிதா⁴பீதி வுத்தங் – ‘‘பரக்கமோ சேதஸோ ப³ந்த⁴னச்சே²த³னாயா’’தி.

    18. Aṭṭhame kusaladhammasampaṭipattiyā paṭṭhapanasabhāvatāya tappaṭipakkhānaṃ visosanasabhāvatāya ca ārambhadhātuādito pavattavīriyanti āha – ‘‘paṭhamārambhavīriya’’nti. Yasmā paṭhamārambhamattassa kosajjavidhamanaṃ thāmagamanañca natthi, tasmā vuttaṃ – ‘‘kosajjato nikkhantattā tato balavatara’’nti. Yasmā pana aparāparuppattiyā laddhāsevanaṃ uparūpari visesaṃ āvahantaṃ ativiya thāmagatameva hoti, tasmā vuttaṃ – ‘‘paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanato tatopi balavatara’’nti. Panūdanāyāti nīharaṇāya. Yathā mahato palighassa ugghāṭakajanassa mahanto ussāho icchitabbo, evamidhāpīti ‘‘nikkamo cetaso palighugghāṭanāyā’’ti vuttaṃ. Mahāparakkamo eva parena kataṃ bandhanaṃ chindeyya, evamidhāpīti vuttaṃ – ‘‘parakkamo cetaso bandhanacchedanāyā’’ti.

    ஆரத்³த⁴ங் ஸங்ஸாதி⁴தங் பரிபூரிதங் வீரியங் ஏதஸ்ஸாதி ஆரத்³த⁴வீரியோ, நிப்ப²ன்னவீரியோ, ஆரத்³த⁴ங் பட்ட²பிதங் வீரியங் ஏதஸ்ஸாதி ஆரத்³த⁴வீரியோ. வீரியாரம்ப⁴ப்பஸுதோதி ஆஹ – ‘‘ஆரத்³த⁴வீரியஸ்ஸாதி பரிபுண்ணவீரியஸ்ஸசேவ பக்³க³ஹிதவீரியஸ்ஸ சா’’தி. சதுதோ³ஸாபக³தந்தி அதிலீனதாதீ³ஹி சதூஹி தோ³ஸேஹி அபக³தங். சதுதோ³ஸாபக³தத்தமேவ விபா⁴வேதி ‘‘ந ச அதிலீன’’ந்திஆதி³னா. அதிலீனஞ்ஹி பா⁴வனாசித்தங் கோஸஜ்ஜபக்கி²கங் ஸியா, அதிபக்³க³ஹிதஞ்ச உத்³த⁴ச்சபக்கி²கங். பா⁴வனாவீதி²ங் அனஜ்ஜோ²கா³ஹெத்வா ஸங்கோசாபத்தி அதிலீனதா. அஜ்ஜோ²கா³ஹெத்வா அந்தோஸங்கோசோ அஜ்ஜ²த்தங் ஸங்கி²த்ததா. அதிபக்³க³ஹிததா அச்சாரத்³த⁴வீரியதா. ப³ஹித்³தா⁴ விக்கி²த்ததா ப³ஹிவிஸடவிதக்கானுதா⁴வனா. ததே³தங் வீரியங் சங்கமாதி³காயிகப்பயோகா³வஹங் காயிகங், தத³ஞ்ஞங் சேதஸிகங். ரத்திதி³வஸ்ஸ பஞ்ச கொட்டா²ஸேதி புப்³ப³ண்ஹஸாயன்ஹபட²மமஜ்ஜி²மபச்சி²மயாமஸங்கா²தே பஞ்ச கொட்டா²ஸே. தது³ப⁴யம்பீதி காயிகங் சேதஸிகஞ்ச வீரியங். மிலக்க²திஸ்ஸத்தே²ரஸ்ஸ மஹாஸீவத்தே²ரஸ்ஸ ச வத்து² ஹெட்டா² த³ஸ்ஸிதமேவ.

    Āraddhaṃ saṃsādhitaṃ paripūritaṃ vīriyaṃ etassāti āraddhavīriyo, nipphannavīriyo, āraddhaṃ paṭṭhapitaṃ vīriyaṃ etassāti āraddhavīriyo. Vīriyārambhappasutoti āha – ‘‘āraddhavīriyassāti paripuṇṇavīriyassaceva paggahitavīriyassa cā’’ti. Catudosāpagatanti atilīnatādīhi catūhi dosehi apagataṃ. Catudosāpagatattameva vibhāveti ‘‘na ca atilīna’’ntiādinā. Atilīnañhi bhāvanācittaṃ kosajjapakkhikaṃ siyā, atipaggahitañca uddhaccapakkhikaṃ. Bhāvanāvīthiṃ anajjhogāhetvā saṅkocāpatti atilīnatā. Ajjhogāhetvā antosaṅkoco ajjhattaṃ saṃkhittatā. Atipaggahitatā accāraddhavīriyatā. Bahiddhā vikkhittatā bahivisaṭavitakkānudhāvanā. Tadetaṃ vīriyaṃ caṅkamādikāyikappayogāvahaṃ kāyikaṃ, tadaññaṃ cetasikaṃ. Rattidivassa pañca koṭṭhāseti pubbaṇhasāyanhapaṭhamamajjhimapacchimayāmasaṅkhāte pañca koṭṭhāse. Tadubhayampīti kāyikaṃ cetasikañca vīriyaṃ. Milakkhatissattherassa mahāsīvattherassa ca vatthu heṭṭhā dassitameva.

    பீதிமல்லகத்தே²ரஸ்ஸ வத்து² பன ஏவங் வேதி³தப்³ப³ங். ஸோ கிர கி³ஹிகாலே மல்லயுத்³தா⁴ய ஆஹிண்ட³ந்தோ தீஸு ரஜ்ஜேஸு படாகங் க³ஹெத்வா தம்ப³பண்ணிதீ³பங் ஆக³ம்ம ராஜானங் தி³ஸ்வா ரஞ்ஞா கதானுக்³க³ஹோ ஏகதி³வஸங் கிலஞ்சகாஸனஸாலாத்³வாரேன க³ச்ச²ந்தோ ‘‘ரூபங், பி⁴க்க²வே, ந தும்ஹாகங், தங் பஜஹத², தங் வோ பஹீனங் தீ³க⁴ரத்தங் ஹிதாய ஸுகா²ய ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 3.33-34; 4.102; ம॰ நி॰ 1.247) நதும்ஹாகவக்³க³ங் ஸுத்வா சிந்தேஸி – ‘‘நேவ கிர ரூபங் அத்தனோ, ந வேத³னா’’தி. ஸோ தங்யேவ அங்குஸங் கத்வா நிக்க²மித்வா மஹாவிஹாரங் க³ந்த்வா பப்³ப³ஜ்ஜங் யாசித்வா பப்³ப³ஜிதோ உபஸம்பன்னோ த்³வேமாதிகா பகு³ணங் கத்வா திங்ஸ பி⁴க்கூ² க³ஹெத்வா அவரவாலியஅங்க³ணங் க³ந்த்வா ஸமணத⁴ம்மங் அகாஸி. பாதே³ஸு அவஹந்தேஸு ஜண்ணுகேஹி சங்கமதி. தமேனங் ரத்திங் ஏகோ மிக³லுத்³த³கோ ‘‘மிகோ³’’தி மஞ்ஞமானோ பஹரி, ஸத்தி வினிவிஜ்ஜி²த்வா க³தா. ஸோ தங் ஸத்திங் ஹராபெத்வா பஹாரமுகா²னி திணவட்டியா பூராபெத்வா பாஸாணபிட்டி²யங் அத்தானங் நிஸீதா³பெத்வா ஓகாஸங் காரெத்வா விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴த்வா ஸஹ படிஸம்பி⁴தா³ஹி அரஹத்தங் பத்வா உக்காஸிதஸத்³தே³ன ஆக³தானங் பி⁴க்கூ²னங் ப்³யாகரித்வா இமங் உதா³னங் உதா³னேஸி –

    Pītimallakattherassa vatthu pana evaṃ veditabbaṃ. So kira gihikāle mallayuddhāya āhiṇḍanto tīsu rajjesu paṭākaṃ gahetvā tambapaṇṇidīpaṃ āgamma rājānaṃ disvā raññā katānuggaho ekadivasaṃ kilañcakāsanasālādvārena gacchanto ‘‘rūpaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha, taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti (saṃ. ni. 3.33-34; 4.102; ma. ni. 1.247) natumhākavaggaṃ sutvā cintesi – ‘‘neva kira rūpaṃ attano, na vedanā’’ti. So taṃyeva aṅkusaṃ katvā nikkhamitvā mahāvihāraṃ gantvā pabbajjaṃ yācitvā pabbajito upasampanno dvemātikā paguṇaṃ katvā tiṃsa bhikkhū gahetvā avaravāliyaaṅgaṇaṃ gantvā samaṇadhammaṃ akāsi. Pādesu avahantesu jaṇṇukehi caṅkamati. Tamenaṃ rattiṃ eko migaluddako ‘‘migo’’ti maññamāno pahari, satti vinivijjhitvā gatā. So taṃ sattiṃ harāpetvā pahāramukhāni tiṇavaṭṭiyā pūrāpetvā pāsāṇapiṭṭhiyaṃ attānaṃ nisīdāpetvā okāsaṃ kāretvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā ukkāsitasaddena āgatānaṃ bhikkhūnaṃ byākaritvā imaṃ udānaṃ udānesi –

    ‘‘பா⁴ஸிதங் பு³த்³த⁴ஸெட்ட²ஸ்ஸ, ஸப்³ப³லோகக்³க³வாதி³னோ;

    ‘‘Bhāsitaṃ buddhaseṭṭhassa, sabbalokaggavādino;

    ந தும்ஹாகங் இத³ங் ரூபங், தங் ஜஹெய்யாத² பி⁴க்க²வோ. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.373; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.106);

    Na tumhākaṃ idaṃ rūpaṃ, taṃ jaheyyātha bhikkhavo. (dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 1.106);

    ‘‘அனிச்சா வத ஸங்கா²ரா, உப்பாத³வயத⁴ம்மினோ;

    ‘‘Aniccā vata saṅkhārā, uppādavayadhammino;

    உப்பஜ்ஜித்வா நிருஜ்ஜ²ந்தி, தேஸங் வூபஸமோ ஸுகோ²’’தி. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.373; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.106; தே²ரகா³॰ 1168);

    Uppajjitvā nirujjhanti, tesaṃ vūpasamo sukho’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 1.106; theragā. 1168);

    குடும்பி³யபுத்ததிஸ்ஸத்தே²ரஸ்ஸபி வத்து² ஏவங் வேதி³தப்³ப³ங். ஸாவத்தி²யங் கிர திஸ்ஸோ நாம குடும்பி³யபுத்தோ சத்தாலீஸ ஹிரஞ்ஞகோடியோ பஹாய பப்³ப³ஜித்வா அகா³மகே அரஞ்ஞே விஹரதி, தஸ்ஸ கனிட்ட²பா⁴துப⁴ரியா ‘‘க³ச்ச²த², நங் ஜீவிதா வோரோபேதா²’’தி பஞ்சஸதே சோரே பேஸேஸி, தே க³ந்த்வா தே²ரங் பரிவாரெத்வா நிஸீதி³ங்ஸு. தே²ரோ ஆஹ – ‘‘கஸ்மா ஆக³தத்த² உபாஸகா’’தி? தங் ஜீவிதா வோரோபெஸ்ஸாமாதி. பாடிபோ⁴க³ங் மே உபாஸகா க³ஹெத்வா அஜ்ஜேகரத்திங் ஜீவிதங் தே³தா²தி. கோ தே, ஸமண, இமஸ்மிங் டா²னே பாடிபோ⁴கோ³ ப⁴விஸ்ஸதீதி? தே²ரோ மஹந்தங் பாஸாணங் க³ஹெத்வா ஊருட்டீ²னி பி⁴ந்தி³த்வா ‘‘வட்டதி உபாஸகா பாடிபோ⁴கோ³’’தி ஆஹ. தே அபக்கமித்வா சங்கமனஸீஸே அக்³கி³ங் கத்வா நிபஜ்ஜிங்ஸு. தே²ரஸ்ஸ வேத³னங் விக்க²ம்பெ⁴த்வா ஸீலங் பச்சவெக்க²தோ பரிஸுத்³த⁴ஸீலங் நிஸ்ஸாய பீதிபாமோஜ்ஜங் உப்பஜ்ஜி. ததோ அனுக்கமேன விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴ந்தோ தியாமரத்திங் ஸமணத⁴ம்மங் கத்வா அருணுக்³க³மனே அரஹத்தங் பத்தோ இமங் உதா³னங் உதா³னேஸி –

    Kuṭumbiyaputtatissattherassapi vatthu evaṃ veditabbaṃ. Sāvatthiyaṃ kira tisso nāma kuṭumbiyaputto cattālīsa hiraññakoṭiyo pahāya pabbajitvā agāmake araññe viharati, tassa kaniṭṭhabhātubhariyā ‘‘gacchatha, naṃ jīvitā voropethā’’ti pañcasate core pesesi, te gantvā theraṃ parivāretvā nisīdiṃsu. Thero āha – ‘‘kasmā āgatattha upāsakā’’ti? Taṃ jīvitā voropessāmāti. Pāṭibhogaṃ me upāsakā gahetvā ajjekarattiṃ jīvitaṃ dethāti. Ko te, samaṇa, imasmiṃ ṭhāne pāṭibhogo bhavissatīti? Thero mahantaṃ pāsāṇaṃ gahetvā ūruṭṭhīni bhinditvā ‘‘vaṭṭati upāsakā pāṭibhogo’’ti āha. Te apakkamitvā caṅkamanasīse aggiṃ katvā nipajjiṃsu. Therassa vedanaṃ vikkhambhetvā sīlaṃ paccavekkhato parisuddhasīlaṃ nissāya pītipāmojjaṃ uppajji. Tato anukkamena vipassanaṃ vaḍḍhento tiyāmarattiṃ samaṇadhammaṃ katvā aruṇuggamane arahattaṃ patto imaṃ udānaṃ udānesi –

    ‘‘உபோ⁴ பாதா³னி பி⁴ந்தி³த்வா, ஸஞ்ஞபெஸ்ஸாமி வோ அஹங்;

    ‘‘Ubho pādāni bhinditvā, saññapessāmi vo ahaṃ;

    அட்டியாமி ஹராயாமி, ஸராக³மரணங் அஹங்.

    Aṭṭiyāmi harāyāmi, sarāgamaraṇaṃ ahaṃ.

    ‘‘ஏவாஹங் சிந்தயித்வான, யதா²பூ⁴தங் விபஸ்ஸிஸங்;

    ‘‘Evāhaṃ cintayitvāna, yathābhūtaṃ vipassisaṃ;

    ஸம்பத்தே அருணுக்³க³ம்ஹி, அரஹத்தங் அபாபுணி’’ந்தி. (விஸுத்³தி⁴॰ 1.20; தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.373; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.106);

    Sampatte aruṇuggamhi, arahattaṃ apāpuṇi’’nti. (visuddhi. 1.20; dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 1.106);

    அதிபோ⁴ஜனே நிமித்தக்³கா³ஹோதி அதிபோ⁴ஜனே தி²னமித்³த⁴ஸ்ஸ நிமித்தக்³கா³ஹோ, ‘‘எத்தகே பு⁴த்தே தங் போ⁴ஜனங் தி²னமித்³த⁴ஸ்ஸ காரணங் ஹோதி, எத்தகே ந ஹோதீ’’தி தி²னமித்³த⁴ஸ்ஸ காரணாகாரணக்³கா³ஹோ ஹோதீதி அத்தோ². ப்³யதிரேகவஸேன சேதங் வுத்தங், தஸ்மா எத்தகே பு⁴த்தே தங் போ⁴ஜனங் தி²னமித்³த⁴ஸ்ஸ காரணங் ந ஹோதீதி போ⁴ஜனே மத்தஞ்ஞுதாவ அத்த²தோ த³ஸ்ஸிதாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேனாஹ – ‘‘சதுபஞ்ச…பே॰… தங் ந ஹோதீ’’தி. தி³வா ஸூரியாலோகந்தி தி³வா க³ஹிதனிமித்தங் ஸூரியாலோகங் ரத்தியங் மனஸிகரொந்தஸ்ஸபீதி ஏவமெத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. து⁴தங்கா³னங் வீரியனிஸ்ஸிதத்தா வுத்தங் – ‘‘து⁴தங்க³னிஸ்ஸிதஸப்பாயகதா²யபீ’’தி.

    Atibhojanenimittaggāhoti atibhojane thinamiddhassa nimittaggāho, ‘‘ettake bhutte taṃ bhojanaṃ thinamiddhassa kāraṇaṃ hoti, ettake na hotī’’ti thinamiddhassa kāraṇākāraṇaggāho hotīti attho. Byatirekavasena cetaṃ vuttaṃ, tasmā ettake bhutte taṃ bhojanaṃ thinamiddhassa kāraṇaṃ na hotīti bhojane mattaññutāva atthato dassitāti daṭṭhabbaṃ. Tenāha – ‘‘catupañca…pe… taṃ na hotī’’ti. Divā sūriyālokanti divā gahitanimittaṃ sūriyālokaṃ rattiyaṃ manasikarontassapīti evamettha attho veditabbo. Dhutaṅgānaṃ vīriyanissitattā vuttaṃ – ‘‘dhutaṅganissitasappāyakathāyapī’’ti.

    19. நவமே ஜா²னேன வா விபஸ்ஸனாய வா வூபஸமிதசித்தஸ்ஸாதி ஜா²னேன வா விபஸ்ஸனாய வா அவூபஸமகரகிலேஸவிக³மனேன வூபஸமிதசித்தஸ்ஸ. குக்குச்சம்பி கதாகதானுஸோசனவஸேன பவத்தமானங் சேதஸோ அவூபஸமாவஹதாய உத்³த⁴ச்சேன ஸமானலக்க²ணந்தி உப⁴யஸ்ஸ பஹானகாரணங் அபி⁴ன்னங் கத்வா வுத்தங். ப³ஹுஸ்ஸுதஸ்ஸ க³ந்த²தோ அத்த²தோ ச ஸுத்தாதீ³னி விசாரெந்தஸ்ஸ தப்³ப³ஹுலவிஹாரினோ அத்த²வேதா³தி³ப்படிலாப⁴ஸம்ப⁴வதோ விக்கே²போ ந ஹோதி. யதா² விதி⁴ப்படிபத்தியா யதா²னுரூபபத்திகாரப்பவத்தியா ச விக்கே²போ ச கதாகதானுஸோசனஞ்ச ந ஹோதீதி ‘‘பா³ஹுஸச்சேனபி உத்³த⁴ச்சகுக்குச்சங் பஹீயதீ’’தி ஆஹ. யத³க்³கே³ன பா³ஹுஸச்சேன உத்³த⁴ச்சகுக்குச்சங் பஹீயதி, தத³க்³கே³ன பரிபுச்ச²கதாவினயப்பகதஞ்ஞுதாஹிபி தங் பஹீயதீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். வுத்³த⁴ஸேவிதா ச வுத்³த⁴ஸீலிதங் ஆவஹதீதி சேதஸோ வூபஸமகரத்தா ‘‘உத்³த⁴ச்சகுக்குச்சப்பஹானகாரீ’’தி வுத்தங், வுத்³த⁴தங் பன அனபெக்கி²த்வா குக்குச்சவினோத³கா வினயத⁴ரா கல்யாணமித்தாதி வுத்தாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். விக்கே²போ ச பப்³ப³ஜிதானங் யேபு⁴ய்யேன குக்குச்சஹேதுகோ ஹோதீதி ‘‘கப்பியாகப்பியபரிபுச்சா²ப³ஹுலஸ்ஸா’’திஆதி³னா வினயனயேனேவ பரிபுச்ச²கதாத³யோ நித்³தி³ட்டா².

    19. Navame jhānena vā vipassanāya vā vūpasamitacittassāti jhānena vā vipassanāya vā avūpasamakarakilesavigamanena vūpasamitacittassa. Kukkuccampi katākatānusocanavasena pavattamānaṃ cetaso avūpasamāvahatāya uddhaccena samānalakkhaṇanti ubhayassa pahānakāraṇaṃ abhinnaṃ katvā vuttaṃ. Bahussutassa ganthato atthato ca suttādīni vicārentassa tabbahulavihārino atthavedādippaṭilābhasambhavato vikkhepo na hoti. Yathā vidhippaṭipattiyā yathānurūpapattikārappavattiyā ca vikkhepo ca katākatānusocanañca na hotīti ‘‘bāhusaccenapi uddhaccakukkuccaṃ pahīyatī’’ti āha. Yadaggena bāhusaccena uddhaccakukkuccaṃ pahīyati, tadaggena paripucchakatāvinayappakataññutāhipi taṃ pahīyatīti daṭṭhabbaṃ. Vuddhasevitā ca vuddhasīlitaṃ āvahatīti cetaso vūpasamakarattā ‘‘uddhaccakukkuccappahānakārī’’ti vuttaṃ, vuddhataṃ pana anapekkhitvā kukkuccavinodakā vinayadharā kalyāṇamittāti vuttāti daṭṭhabbaṃ. Vikkhepo ca pabbajitānaṃ yebhuyyena kukkuccahetuko hotīti ‘‘kappiyākappiyaparipucchābahulassā’’tiādinā vinayanayeneva paripucchakatādayo niddiṭṭhā.

    20. த³ஸமே ப³ஹுஸ்ஸுதானங் த⁴ம்மஸபா⁴வாவபோ³த⁴ஸம்ப⁴வதோ விசிகிச்சா² அனவகாஸா ஏவாதி ஆஹ – ‘‘பா³ஹுஸச்சேனபி…பே॰… விசிகிச்சா² பஹீயதீ’’தி. காமங் பா³ஹுஸச்சபரிபுச்ச²கதாஹி ஸப்³பா³பி அட்ட²வத்து²கா விசிகிச்சா² பஹீயதி, ததா²பி ரதனத்தயவிசிகிச்சா²மூலிகா ஸேஸவிசிகிச்சா²தி ஆஹ – ‘‘தீணி ரதனானி ஆரப்³ப⁴ பரிபுச்சா²ப³ஹுலஸ்ஸபீ’’தி. ரதனத்தயகு³ணாவபோ³தே⁴ஹி ‘‘ஸத்த²ரி கங்க²தீ’’திஆதி³விசிகிச்சா²ய அஸம்ப⁴வோதி. வினயே பகதஞ்ஞுதா ‘‘ஸிக்கா²ய கங்க²தீ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1008; விப⁴॰ 915) வுத்தாய விசிகிச்சா²ய பஹானங் கரோதீதி ஆஹ – ‘‘வினயே சிண்ணவஸீபா⁴வஸ்ஸபீ’’தி. ஓகப்பனியஸத்³தா⁴ஸங்கா²தஅதி⁴மொக்க²ப³ஹுலஸ்ஸாதி ஸத்³தெ⁴ய்யவத்து²னோ அனுப்பவிஸனஸத்³தா⁴ஸங்கா²தஅதி⁴மொக்கே²ன அதி⁴முச்சனப³ஹுலஸ்ஸ. அதி⁴முச்சனஞ்ச அதி⁴மொக்கு²ப்பாத³னமேவாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஸத்³தா⁴ய வா தங்னின்னபோணதா அதி⁴முத்தி அதி⁴மொக்கோ² . நீவரணானங் பச்சயஸ்ஸ சேவ பச்சயகா⁴தஸ்ஸ ச விபா⁴விதத்தா வுத்தங் – ‘‘வட்டவிவட்டங் கதி²த’’ந்தி.

    20. Dasame bahussutānaṃ dhammasabhāvāvabodhasambhavato vicikicchā anavakāsā evāti āha – ‘‘bāhusaccenapi…pe… vicikicchā pahīyatī’’ti. Kāmaṃ bāhusaccaparipucchakatāhi sabbāpi aṭṭhavatthukā vicikicchā pahīyati, tathāpi ratanattayavicikicchāmūlikā sesavicikicchāti āha – ‘‘tīṇi ratanāni ārabbha paripucchābahulassapī’’ti. Ratanattayaguṇāvabodhehi ‘‘satthari kaṅkhatī’’tiādivicikicchāya asambhavoti. Vinaye pakataññutā ‘‘sikkhāya kaṅkhatī’’ti (dha. sa. 1008; vibha. 915) vuttāya vicikicchāya pahānaṃ karotīti āha – ‘‘vinaye ciṇṇavasībhāvassapī’’ti. Okappaniyasaddhāsaṅkhātaadhimokkhabahulassāti saddheyyavatthuno anuppavisanasaddhāsaṅkhātaadhimokkhena adhimuccanabahulassa. Adhimuccanañca adhimokkhuppādanamevāti daṭṭhabbaṃ. Saddhāya vā taṃninnapoṇatā adhimutti adhimokkho . Nīvaraṇānaṃ paccayassa ceva paccayaghātassa ca vibhāvitattā vuttaṃ – ‘‘vaṭṭavivaṭṭaṃ kathita’’nti.

    நீவரணப்பஹானவக்³க³வண்ணனா நிட்டி²தா.

    Nīvaraṇappahānavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / அங்கு³த்தரனிகாய • Aṅguttaranikāya / 2. நீவரணப்பஹானவக்³கோ³ • 2. Nīvaraṇappahānavaggo

    அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / அங்கு³த்தரனிகாய (அட்ட²கதா²) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 2. நீவரணப்பஹானவக்³க³வண்ணனா • 2. Nīvaraṇappahānavaggavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact