| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
४. नियामकथावण्णना
4. Niyāmakathāvaṇṇanā
४२८-४३१. इदानि नियामकथा नाम होति। तत्थ यो पुग्गलो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सति, तं ‘‘भब्बो एस धम्मं अभिसमेतु’’न्ति यस्मा भगवा जानाति, तस्मा ‘‘अनियतस्स पुथुज्जनस्सेव सतो पुग्गलस्स नियामगमनाय ञाणं अत्थी’’ति येसं लद्धि, सेय्यथापि एतरहि उत्तरापथकानं; ते सन्धाय अनियतस्साति पुच्छा सकवादिस्स। तत्थ नियामगमनायाति नियामो वुच्चति मग्गो, मग्गगमनाय मग्गोक्कमनायाति अत्थो। यं पनस्स ञाणं दिस्वा भगवा ‘‘भब्बो अय’’न्ति जानाति, तं सन्धाय पटिञ्ञा परवादिस्स।
428-431. Idāni niyāmakathā nāma hoti. Tattha yo puggalo sammattaniyāmaṃ okkamissati, taṃ ‘‘bhabbo esa dhammaṃ abhisametu’’nti yasmā bhagavā jānāti, tasmā ‘‘aniyatassa puthujjanasseva sato puggalassa niyāmagamanāya ñāṇaṃ atthī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi etarahi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya aniyatassāti pucchā sakavādissa. Tattha niyāmagamanāyāti niyāmo vuccati maggo, maggagamanāya maggokkamanāyāti attho. Yaṃ panassa ñāṇaṃ disvā bhagavā ‘‘bhabbo aya’’nti jānāti, taṃ sandhāya paṭiññā paravādissa.
अथस्स सकवादी अयुत्तवादितं दीपेतुं नियतस्साति विपरीतानुयोगमाह। तत्थ पठमपञ्हे मग्गेन नियतस्स अनियामगमनाय ञाणं नाम नत्थीति पटिक्खिपति। दुतिये नत्थिभावेन पटिजानाति। ततिये अनियतस्स नत्थीति पुट्ठत्ता लद्धिविरोधेन पटिक्खिपति। पुन पठमपञ्हमेव चतुत्थं कत्वा नियतस्स नियामगमनादिवसेन तयो पञ्हा कता। तेसु पठमे यस्मा आदिमग्गेन नियतस्स पुन तदत्थाय ञाणं नत्थि, तस्मा पटिक्खिपति। दुतिये नत्थिभावेनेव पटिजानाति। ततिये लद्धिविरोधेनेव पटिक्खिपति। पुन पठमपञ्हं अट्ठमं कत्वा अनियतस्स अनियामगमनादिवसेन तयो पञ्हा कता। तेसं अत्थो वुत्तनयेनेव वेदितब्बो। पुन पठमपञ्हमेव द्वादसमं कत्वा तंमूलका अत्थि नियामोतिआदयो पञ्हा कता। तत्थ यस्मा नियामगमनाय ञाणं नाम मग्गञाणमेव होति, तस्मा तं सन्धाय अत्थि नियामोति वुत्तं। इतरो पन नियामोति वुत्ते पटिक्खिपति, ञाणन्ति वुत्ते पटिजानाति। सतिपट्ठानादीसुपि एसेव नयो। पच्चनीकं उत्तानत्थमेव। गोत्रभुनोतिआदि येन यं अप्पत्तं, तस्स तं नत्थीति दस्सनत्थं वुत्तं। भगवा जानातीति अत्तनो ञाणबलेन जानाति, न तस्स नियामगमनञाणसब्भावतो। तस्मा इमिना कारणेन पतिट्ठितापिस्स लद्धि अप्पतिट्ठितायेवाति।
Athassa sakavādī ayuttavāditaṃ dīpetuṃ niyatassāti viparītānuyogamāha. Tattha paṭhamapañhe maggena niyatassa aniyāmagamanāya ñāṇaṃ nāma natthīti paṭikkhipati. Dutiye natthibhāvena paṭijānāti. Tatiye aniyatassa natthīti puṭṭhattā laddhivirodhena paṭikkhipati. Puna paṭhamapañhameva catutthaṃ katvā niyatassa niyāmagamanādivasena tayo pañhā katā. Tesu paṭhame yasmā ādimaggena niyatassa puna tadatthāya ñāṇaṃ natthi, tasmā paṭikkhipati. Dutiye natthibhāveneva paṭijānāti. Tatiye laddhivirodheneva paṭikkhipati. Puna paṭhamapañhaṃ aṭṭhamaṃ katvā aniyatassa aniyāmagamanādivasena tayo pañhā katā. Tesaṃ attho vuttanayeneva veditabbo. Puna paṭhamapañhameva dvādasamaṃ katvā taṃmūlakā atthi niyāmotiādayo pañhā katā. Tattha yasmā niyāmagamanāya ñāṇaṃ nāma maggañāṇameva hoti, tasmā taṃ sandhāya atthi niyāmoti vuttaṃ. Itaro pana niyāmoti vutte paṭikkhipati, ñāṇanti vutte paṭijānāti. Satipaṭṭhānādīsupi eseva nayo. Paccanīkaṃ uttānatthameva. Gotrabhunotiādi yena yaṃ appattaṃ, tassa taṃ natthīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Bhagavā jānātīti attano ñāṇabalena jānāti, na tassa niyāmagamanañāṇasabbhāvato. Tasmā iminā kāraṇena patiṭṭhitāpissa laddhi appatiṭṭhitāyevāti.
नियामकथावण्णना।
Niyāmakathāvaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / कथावत्थुपाळि • Kathāvatthupāḷi / (४६) ४. नियामकथा • (46) 4. Niyāmakathā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ४. नियामकथावण्णना • 4. Niyāmakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ४. नियामकथावण्णना • 4. Niyāmakathāvaṇṇanā
