| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
नियस्सकम्मकथादिवण्णना
Niyassakammakathādivaṇṇanā
११. नियस्सकम्मे पाळियं अपिस्सूति अपिचाति इमस्मिं अत्थे निपातसमुदायो। निस्साय ते वत्थब्बन्ति एत्थ केचि कल्याणमित्तायत्तवुत्तितं सन्धाय वुत्तन्ति वदन्ति, अञ्ञे पन निस्सयग्गहणमेवाति, उभयेनपिस्स सेरिविहारो न वट्टतीति दीपितन्ति दट्ठब्बं।
11. Niyassakamme pāḷiyaṃ apissūti apicāti imasmiṃ atthe nipātasamudāyo. Nissāyate vatthabbanti ettha keci kalyāṇamittāyattavuttitaṃ sandhāya vuttanti vadanti, aññe pana nissayaggahaṇamevāti, ubhayenapissa serivihāro na vaṭṭatīti dīpitanti daṭṭhabbaṃ.
२१. पब्बाजनीयकम्मे ‘‘पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतू’’ति इदं पक्कमनादिं अकत्वा सम्मावत्तन्तानं वसेन वुत्तं।
21. Pabbājanīyakamme ‘‘pabbājanīyakammaṃ paṭippassambhetū’’ti idaṃ pakkamanādiṃ akatvā sammāvattantānaṃ vasena vuttaṃ.
३३. पटिसारणीयकम्मे नेव भिक्खुवचनं, न गिहिवचनन्ति एत्थ परियायतोपि भिक्खू परखुंसनं न वदन्ति, गहट्ठा पन सरूपेनेव अक्कोसितुं समत्थापि उपकारीसु अकारणं एवरूपं न वदन्ति, त्वं गिहिगुणतोपि परिहीनोति अधिप्पायो।
33. Paṭisāraṇīyakamme neva bhikkhuvacanaṃ, na gihivacananti ettha pariyāyatopi bhikkhū parakhuṃsanaṃ na vadanti, gahaṭṭhā pana sarūpeneva akkosituṃ samatthāpi upakārīsu akāraṇaṃ evarūpaṃ na vadanti, tvaṃ gihiguṇatopi parihīnoti adhippāyo.
३९. ‘‘अङ्गसमन्नागमो पुरिमेहि असदिसो’’ति इमिना तज्जनीयादीनं वुत्तकारणमत्तेन इदं कातुं न वट्टतीति दीपेति। इध वुत्तेन पन गिहीनं अलाभाय परिसक्कनादिना अङ्गेन तानिपि कातुं वट्टतीति गहेतब्बं। एत्थ च ‘‘सद्धं पसन्नं दायकं कारकं सङ्घुपट्ठाकं हीनेन खुंसेती’’ति वुत्तत्ता तादिसेसु गिहीसु खुंसनादीहि गिहिपटिसंयुत्तेहि एव अङ्गेहि कम्मारहता, न आरामिकचेटकादीसु खुंसनादीहि। तत्थापि दायकादीसु खमापितेसु कम्मारहता नत्थि, आपत्ति च यत्थ कत्थचि देसेतुं वट्टति। यो चे तिक्खत्तुं खमापियमानोपि न खमति, अकतकम्मेनपि दस्सनूपचारे आपत्ति देसेतब्बा। सो चे कालकतो होति, देसन्तरं वा गतो, गतदिसा न ञायति, अन्तरामग्गे वा जीवितन्तरायो होति, कतकम्मेनपि अकतकम्मेनपि सङ्घमज्झे यथाभूतं विञ्ञापेत्वा खमापेत्वा आपत्ति देसेतब्बाति वदन्ति। धम्मिकपटिस्सवस्स असच्चापने पन तेसं सन्तिकं गन्त्वा ‘‘मया असमवेक्खित्वा पटिस्सवं कत्वा सो न सच्चापितो, तं मे खमथा’’तिआदिना खमापने वचनक्कमो ञापेतब्बो।
39.‘‘Aṅgasamannāgamo purimehi asadiso’’ti iminā tajjanīyādīnaṃ vuttakāraṇamattena idaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti dīpeti. Idha vuttena pana gihīnaṃ alābhāya parisakkanādinā aṅgena tānipi kātuṃ vaṭṭatīti gahetabbaṃ. Ettha ca ‘‘saddhaṃ pasannaṃ dāyakaṃ kārakaṃ saṅghupaṭṭhākaṃ hīnena khuṃsetī’’ti vuttattā tādisesu gihīsu khuṃsanādīhi gihipaṭisaṃyuttehi eva aṅgehi kammārahatā, na ārāmikaceṭakādīsu khuṃsanādīhi. Tatthāpi dāyakādīsu khamāpitesu kammārahatā natthi, āpatti ca yattha katthaci desetuṃ vaṭṭati. Yo ce tikkhattuṃ khamāpiyamānopi na khamati, akatakammenapi dassanūpacāre āpatti desetabbā. So ce kālakato hoti, desantaraṃ vā gato, gatadisā na ñāyati, antarāmagge vā jīvitantarāyo hoti, katakammenapi akatakammenapi saṅghamajjhe yathābhūtaṃ viññāpetvā khamāpetvā āpatti desetabbāti vadanti. Dhammikapaṭissavassa asaccāpane pana tesaṃ santikaṃ gantvā ‘‘mayā asamavekkhitvā paṭissavaṃ katvā so na saccāpito, taṃ me khamathā’’tiādinā khamāpane vacanakkamo ñāpetabbo.
४१. पाळियं मङ्कुभूतो नासक्खि चित्तं गहपतिं खमापेतुन्ति तिंसयोजनमग्गं पुन गन्त्वापि मानथद्धताय यथाभूतं दोसं आविकत्वा अखमापनेन ‘‘नाहं खमामी’’ति तेन पटिक्खित्तो मङ्कुभूतो खमापेतुं न सक्खि, सो पुनदेव सावत्थिं पच्चागन्त्वापि माननिग्गहत्थायेव पुनपि सत्थारा पेसितो पुरिमनयेनेव खमापेतुं असक्कोन्तो पुनागच्छि। अथस्स भगवा ‘‘असन्तं भावनमिच्छेय्या’’तिआदिनाव (ध॰ प॰ ७३) धम्मं देसेत्वा माननिम्मथनं कत्वा अनुदूतदानं अनुञ्ञासीति दट्ठब्बं।
41. Pāḷiyaṃ maṅkubhūto nāsakkhi cittaṃ gahapatiṃ khamāpetunti tiṃsayojanamaggaṃ puna gantvāpi mānathaddhatāya yathābhūtaṃ dosaṃ āvikatvā akhamāpanena ‘‘nāhaṃ khamāmī’’ti tena paṭikkhitto maṅkubhūto khamāpetuṃ na sakkhi, so punadeva sāvatthiṃ paccāgantvāpi mānaniggahatthāyeva punapi satthārā pesito purimanayeneva khamāpetuṃ asakkonto punāgacchi. Athassa bhagavā ‘‘asantaṃ bhāvanamiccheyyā’’tiādināva (dha. pa. 73) dhammaṃ desetvā mānanimmathanaṃ katvā anudūtadānaṃ anuññāsīti daṭṭhabbaṃ.
४२. ‘‘नो चे खमति…पे॰… आपत्तिं देसापेतब्बो’’ति वुत्तत्ता पगेव गहट्ठो खमति चे, दस्सनूपचारे आपत्तिदेसनाकिच्चं नत्थीति गहेतब्बं।
42.‘‘Noce khamati…pe… āpattiṃ desāpetabbo’’ti vuttattā pageva gahaṭṭho khamati ce, dassanūpacāre āpattidesanākiccaṃ natthīti gahetabbaṃ.
४६. उक्खेपनीयकम्मेसु तीसु अरिट्ठवत्थुस्मिं आपत्तिं आरोपेत्वाति विसुं सङ्घमज्झेव पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सज्जनपच्चया दुक्कटं, समनुभासनपरियोसाने पाचित्तियं वा आपत्तिं आरोपेत्वा। एत्थापि कम्मवाचाय ‘‘तथाहं भगवता’’तिआदि वत्थुवसेन वुत्तं। येन येन पकारेन दिट्ठिगतिका वोहरिंसु, तेन तेन पकारेन योजेत्वा कम्मवाचा कातब्बा। गहणाकारं पन विनापि ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो, इत्थन्नामस्स भिक्खुनो पापिकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं, सो तं दिट्ठिं अप्पटिनिस्सज्जति, यदि सङ्घस्स पत्तकल्ल’’न्ति एवं सामञ्ञतोपि कम्मवाचं कातुं वट्टति।
46. Ukkhepanīyakammesu tīsu ariṭṭhavatthusmiṃ āpattiṃ āropetvāti visuṃ saṅghamajjheva pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissajjanapaccayā dukkaṭaṃ, samanubhāsanapariyosāne pācittiyaṃ vā āpattiṃ āropetvā. Etthāpi kammavācāya ‘‘tathāhaṃ bhagavatā’’tiādi vatthuvasena vuttaṃ. Yena yena pakārena diṭṭhigatikā vohariṃsu, tena tena pakārena yojetvā kammavācā kātabbā. Gahaṇākāraṃ pana vināpi ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, itthannāmassa bhikkhuno pāpikaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ, so taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjati, yadi saṅghassa pattakalla’’nti evaṃ sāmaññatopi kammavācaṃ kātuṃ vaṭṭati.
६५. ‘‘यं दिट्ठिं निस्साय भण्डनादीनि करोती’’ति इमिना दिट्ठिं निस्साय उप्पन्नानि एव भण्डनादीनि इध अधिप्पेतानि, न केवलानीति दस्सेति। यो पन ‘‘भण्डनादीनं करणे दोसो नत्थी’’ति दिट्ठिको हुत्वा भण्डनादिं करोति, सापिस्स दिट्ठि एव होति, तस्सपि अप्पटिनिस्सग्गे कम्मं कातुं वट्टति।
65.‘‘Yaṃ diṭṭhiṃ nissāya bhaṇḍanādīni karotī’’ti iminā diṭṭhiṃ nissāya uppannāni eva bhaṇḍanādīni idha adhippetāni, na kevalānīti dasseti. Yo pana ‘‘bhaṇḍanādīnaṃ karaṇe doso natthī’’ti diṭṭhiko hutvā bhaṇḍanādiṃ karoti, sāpissa diṭṭhi eva hoti, tassapi appaṭinissagge kammaṃ kātuṃ vaṭṭati.
नियस्सकम्मकथादिवण्णना निट्ठिता।
Niyassakammakathādivaṇṇanā niṭṭhitā.
कम्मक्खन्धकवण्णनानयो निट्ठितो।
Kammakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi
२. नियस्सकम्मं • 2. Niyassakammaṃ
३. पब्बाजनीयकम्मं • 3. Pabbājanīyakammaṃ
४. पटिसारणीयकम्मं • 4. Paṭisāraṇīyakammaṃ
आकङ्खमानचतुक्कं • Ākaṅkhamānacatukkaṃ
अट्ठारसवत्तं • Aṭṭhārasavattaṃ
५. आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मं • 5. Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammaṃ
७. पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मं • 7. Pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhepanīyakammaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā
नियस्सकम्मकथा • Niyassakammakathā
पब्बाजनीयकम्मकथा • Pabbājanīyakammakathā
पटिसारणीयकम्मकथा • Paṭisāraṇīyakammakathā
अधम्मकम्मादिद्वादसककथा • Adhammakammādidvādasakakathā
आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मकथा • Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
नियस्सकम्मकथावण्णना • Niyassakammakathāvaṇṇanā
पटिसारणीयकम्मकथावण्णना • Paṭisāraṇīyakammakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अधम्मकम्मद्वादसककथावण्णना • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi
२. नियस्सकम्मकथा • 2. Niyassakammakathā
४. पटिसारणीयकम्मकथा • 4. Paṭisāraṇīyakammakathā
अधम्मकम्मादिद्वादसककथा • Adhammakammādidvādasakakathā
५. आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मकथा • 5. Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathā
