| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
นิยสฺสกมฺมกถาทิวณฺณนา
Niyassakammakathādivaṇṇanā
๑๑. นิยสฺสกเมฺม ปาฬิยํ อปิสฺสูติ อปิจาติ อิมสฺมิํ อเตฺถ นิปาตสมุทาโยฯ นิสฺสาย เต วตฺถพฺพนฺติ เอตฺถ เกจิ กลฺยาณมิตฺตายตฺตวุตฺติตํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ วทนฺติ, อเญฺญ ปน นิสฺสยคฺคหณเมวาติ, อุภเยนปิสฺส เสริวิหาโร น วฎฺฎตีติ ทีปิตนฺติ ทฎฺฐพฺพํฯ
11. Niyassakamme pāḷiyaṃ apissūti apicāti imasmiṃ atthe nipātasamudāyo. Nissāyate vatthabbanti ettha keci kalyāṇamittāyattavuttitaṃ sandhāya vuttanti vadanti, aññe pana nissayaggahaṇamevāti, ubhayenapissa serivihāro na vaṭṭatīti dīpitanti daṭṭhabbaṃ.
๒๑. ปพฺพาชนียกเมฺม ‘‘ปพฺพาชนียกมฺมํ ปฎิปฺปสฺสเมฺภตู’’ติ อิทํ ปกฺกมนาทิํ อกตฺวา สมฺมาวตฺตนฺตานํ วเสน วุตฺตํฯ
21. Pabbājanīyakamme ‘‘pabbājanīyakammaṃ paṭippassambhetū’’ti idaṃ pakkamanādiṃ akatvā sammāvattantānaṃ vasena vuttaṃ.
๓๓. ปฎิสารณียกเมฺม เนว ภิกฺขุวจนํ, น คิหิวจนนฺติ เอตฺถ ปริยายโตปิ ภิกฺขู ปรขุํสนํ น วทนฺติ, คหฎฺฐา ปน สรูเปเนว อโกฺกสิตุํ สมตฺถาปิ อุปการีสุ อการณํ เอวรูปํ น วทนฺติ, ตฺวํ คิหิคุณโตปิ ปริหีโนติ อธิปฺปาโยฯ
33. Paṭisāraṇīyakamme neva bhikkhuvacanaṃ, na gihivacananti ettha pariyāyatopi bhikkhū parakhuṃsanaṃ na vadanti, gahaṭṭhā pana sarūpeneva akkosituṃ samatthāpi upakārīsu akāraṇaṃ evarūpaṃ na vadanti, tvaṃ gihiguṇatopi parihīnoti adhippāyo.
๓๙. ‘‘องฺคสมนฺนาคโม ปุริเมหิ อสทิโส’’ติ อิมินา ตชฺชนียาทีนํ วุตฺตการณมเตฺตน อิทํ กาตุํ น วฎฺฎตีติ ทีเปติฯ อิธ วุเตฺตน ปน คิหีนํ อลาภาย ปริสกฺกนาทินา อเงฺคน ตานิปิ กาตุํ วฎฺฎตีติ คเหตพฺพํฯ เอตฺถ จ ‘‘สทฺธํ ปสนฺนํ ทายกํ การกํ สงฺฆุปฎฺฐากํ หีเนน ขุํเสตี’’ติ วุตฺตตฺตา ตาทิเสสุ คิหีสุ ขุํสนาทีหิ คิหิปฎิสํยุเตฺตหิ เอว อเงฺคหิ กมฺมารหตา, น อารามิกเจฎกาทีสุ ขุํสนาทีหิฯ ตตฺถาปิ ทายกาทีสุ ขมาปิเตสุ กมฺมารหตา นตฺถิ, อาปตฺติ จ ยตฺถ กตฺถจิ เทเสตุํ วฎฺฎติฯ โย เจ ติกฺขตฺตุํ ขมาปิยมาโนปิ น ขมติ, อกตกเมฺมนปิ ทสฺสนูปจาเร อาปตฺติ เทเสตพฺพาฯ โส เจ กาลกโต โหติ, เทสนฺตรํ วา คโต, คตทิสา น ญายติ, อนฺตรามเคฺค วา ชีวิตนฺตราโย โหติ, กตกเมฺมนปิ อกตกเมฺมนปิ สงฺฆมเชฺฌ ยถาภูตํ วิญฺญาเปตฺวา ขมาเปตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาติ วทนฺติฯ ธมฺมิกปฎิสฺสวสฺส อสจฺจาปเน ปน เตสํ สนฺติกํ คนฺตฺวา ‘‘มยา อสมเวกฺขิตฺวา ปฎิสฺสวํ กตฺวา โส น สจฺจาปิโต, ตํ เม ขมถา’’ติอาทินา ขมาปเน วจนกฺกโม ญาเปตโพฺพฯ
39.‘‘Aṅgasamannāgamo purimehi asadiso’’ti iminā tajjanīyādīnaṃ vuttakāraṇamattena idaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti dīpeti. Idha vuttena pana gihīnaṃ alābhāya parisakkanādinā aṅgena tānipi kātuṃ vaṭṭatīti gahetabbaṃ. Ettha ca ‘‘saddhaṃ pasannaṃ dāyakaṃ kārakaṃ saṅghupaṭṭhākaṃ hīnena khuṃsetī’’ti vuttattā tādisesu gihīsu khuṃsanādīhi gihipaṭisaṃyuttehi eva aṅgehi kammārahatā, na ārāmikaceṭakādīsu khuṃsanādīhi. Tatthāpi dāyakādīsu khamāpitesu kammārahatā natthi, āpatti ca yattha katthaci desetuṃ vaṭṭati. Yo ce tikkhattuṃ khamāpiyamānopi na khamati, akatakammenapi dassanūpacāre āpatti desetabbā. So ce kālakato hoti, desantaraṃ vā gato, gatadisā na ñāyati, antarāmagge vā jīvitantarāyo hoti, katakammenapi akatakammenapi saṅghamajjhe yathābhūtaṃ viññāpetvā khamāpetvā āpatti desetabbāti vadanti. Dhammikapaṭissavassa asaccāpane pana tesaṃ santikaṃ gantvā ‘‘mayā asamavekkhitvā paṭissavaṃ katvā so na saccāpito, taṃ me khamathā’’tiādinā khamāpane vacanakkamo ñāpetabbo.
๔๑. ปาฬิยํ มงฺกุภูโต นาสกฺขิ จิตฺตํ คหปติํ ขมาเปตุนฺติ ติํสโยชนมคฺคํ ปุน คนฺตฺวาปิ มานถทฺธตาย ยถาภูตํ โทสํ อาวิกตฺวา อขมาปเนน ‘‘นาหํ ขมามี’’ติ เตน ปฎิกฺขิโตฺต มงฺกุภูโต ขมาเปตุํ น สกฺขิ, โส ปุนเทว สาวตฺถิํ ปจฺจาคนฺตฺวาปิ มานนิคฺคหตฺถาเยว ปุนปิ สตฺถารา เปสิโต ปุริมนเยเนว ขมาเปตุํ อสโกฺกโนฺต ปุนาคจฺฉิฯ อถสฺส ภควา ‘‘อสนฺตํ ภาวนมิเจฺฉยฺยา’’ติอาทินาว (ธ. ป. ๗๓) ธมฺมํ เทเสตฺวา มานนิมฺมถนํ กตฺวา อนุทูตทานํ อนุญฺญาสีติ ทฎฺฐพฺพํฯ
41. Pāḷiyaṃ maṅkubhūto nāsakkhi cittaṃ gahapatiṃ khamāpetunti tiṃsayojanamaggaṃ puna gantvāpi mānathaddhatāya yathābhūtaṃ dosaṃ āvikatvā akhamāpanena ‘‘nāhaṃ khamāmī’’ti tena paṭikkhitto maṅkubhūto khamāpetuṃ na sakkhi, so punadeva sāvatthiṃ paccāgantvāpi mānaniggahatthāyeva punapi satthārā pesito purimanayeneva khamāpetuṃ asakkonto punāgacchi. Athassa bhagavā ‘‘asantaṃ bhāvanamiccheyyā’’tiādināva (dha. pa. 73) dhammaṃ desetvā mānanimmathanaṃ katvā anudūtadānaṃ anuññāsīti daṭṭhabbaṃ.
๔๒. ‘‘โน เจ ขมติ…เป.… อาปตฺติํ เทสาเปตโพฺพ’’ติ วุตฺตตฺตา ปเคว คหโฎฺฐ ขมติ เจ, ทสฺสนูปจาเร อาปตฺติเทสนากิจฺจํ นตฺถีติ คเหตพฺพํฯ
42.‘‘Noce khamati…pe… āpattiṃ desāpetabbo’’ti vuttattā pageva gahaṭṭho khamati ce, dassanūpacāre āpattidesanākiccaṃ natthīti gahetabbaṃ.
๔๖. อุเกฺขปนียกเมฺมสุ ตีสุ อริฎฺฐวตฺถุสฺมิํ อาปตฺติํ อาโรเปตฺวาติ วิสุํ สงฺฆมเชฺฌว ปาปิกาย ทิฎฺฐิยา อปฺปฎินิสฺสชฺชนปจฺจยา ทุกฺกฎํ, สมนุภาสนปริโยสาเน ปาจิตฺติยํ วา อาปตฺติํ อาโรเปตฺวาฯ เอตฺถาปิ กมฺมวาจาย ‘‘ตถาหํ ภควตา’’ติอาทิ วตฺถุวเสน วุตฺตํฯ เยน เยน ปกาเรน ทิฎฺฐิคติกา โวหริํสุ, เตน เตน ปกาเรน โยเชตฺวา กมฺมวาจา กาตพฺพาฯ คหณาการํ ปน วินาปิ ‘‘สุณาตุ เม, ภเนฺต, สโงฺฆ, อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ปาปิกํ ทิฎฺฐิคตํ อุปฺปนฺนํ, โส ตํ ทิฎฺฐิํ อปฺปฎินิสฺสชฺชติ, ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺล’’นฺติ เอวํ สามญฺญโตปิ กมฺมวาจํ กาตุํ วฎฺฎติฯ
46. Ukkhepanīyakammesu tīsu ariṭṭhavatthusmiṃ āpattiṃ āropetvāti visuṃ saṅghamajjheva pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissajjanapaccayā dukkaṭaṃ, samanubhāsanapariyosāne pācittiyaṃ vā āpattiṃ āropetvā. Etthāpi kammavācāya ‘‘tathāhaṃ bhagavatā’’tiādi vatthuvasena vuttaṃ. Yena yena pakārena diṭṭhigatikā vohariṃsu, tena tena pakārena yojetvā kammavācā kātabbā. Gahaṇākāraṃ pana vināpi ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, itthannāmassa bhikkhuno pāpikaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ, so taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjati, yadi saṅghassa pattakalla’’nti evaṃ sāmaññatopi kammavācaṃ kātuṃ vaṭṭati.
๖๕. ‘‘ยํ ทิฎฺฐิํ นิสฺสาย ภณฺฑนาทีนิ กโรตี’’ติ อิมินา ทิฎฺฐิํ นิสฺสาย อุปฺปนฺนานิ เอว ภณฺฑนาทีนิ อิธ อธิเปฺปตานิ, น เกวลานีติ ทเสฺสติฯ โย ปน ‘‘ภณฺฑนาทีนํ กรเณ โทโส นตฺถี’’ติ ทิฎฺฐิโก หุตฺวา ภณฺฑนาทิํ กโรติ, สาปิสฺส ทิฎฺฐิ เอว โหติ, ตสฺสปิ อปฺปฎินิสฺสเคฺค กมฺมํ กาตุํ วฎฺฎติฯ
65.‘‘Yaṃ diṭṭhiṃ nissāya bhaṇḍanādīni karotī’’ti iminā diṭṭhiṃ nissāya uppannāni eva bhaṇḍanādīni idha adhippetāni, na kevalānīti dasseti. Yo pana ‘‘bhaṇḍanādīnaṃ karaṇe doso natthī’’ti diṭṭhiko hutvā bhaṇḍanādiṃ karoti, sāpissa diṭṭhi eva hoti, tassapi appaṭinissagge kammaṃ kātuṃ vaṭṭati.
นิยสฺสกมฺมกถาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Niyassakammakathādivaṇṇanā niṭṭhitā.
กมฺมกฺขนฺธกวณฺณนานโย นิฎฺฐิโตฯ
Kammakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi
๒. นิยสฺสกมฺมํ • 2. Niyassakammaṃ
๓. ปพฺพาชนียกมฺมํ • 3. Pabbājanīyakammaṃ
๔. ปฎิสารณียกมฺมํ • 4. Paṭisāraṇīyakammaṃ
อากงฺขมานจตุกฺกํ • Ākaṅkhamānacatukkaṃ
อฎฺฐารสวตฺตํ • Aṭṭhārasavattaṃ
๕. อาปตฺติยา อทสฺสเน อุเกฺขปนียกมฺมํ • 5. Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammaṃ
๗. ปาปิกาย ทิฎฺฐิยา อปฺปฎินิสฺสเคฺค อุเกฺขปนียกมฺมํ • 7. Pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhepanīyakammaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā
นิยสฺสกมฺมกถา • Niyassakammakathā
ปพฺพาชนียกมฺมกถา • Pabbājanīyakammakathā
ปฎิสารณียกมฺมกถา • Paṭisāraṇīyakammakathā
อธมฺมกมฺมาทิทฺวาทสกกถา • Adhammakammādidvādasakakathā
อาปตฺติยา อทสฺสเน อุเกฺขปนียกมฺมกถา • Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
นิยสฺสกมฺมกถาวณฺณนา • Niyassakammakathāvaṇṇanā
ปฎิสารณียกมฺมกถาวณฺณนา • Paṭisāraṇīyakammakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อธมฺมกมฺมทฺวาทสกกถาวณฺณนา • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi
๒. นิยสฺสกมฺมกถา • 2. Niyassakammakathā
๔. ปฎิสารณียกมฺมกถา • 4. Paṭisāraṇīyakammakathā
อธมฺมกมฺมาทิทฺวาทสกกถา • Adhammakammādidvādasakakathā
๕. อาปตฺติยา อทสฺสเน อุเกฺขปนียกมฺมกถา • 5. Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathā
