Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
౨. ఓమసవాదసిక్ఖాపదవణ్ణనా
2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
౧౩. ‘‘పున అరే పత్తేతి పున తం ఠానం పరివట్టేత్వా ఆగతే అఞ్ఞస్మిం అరే’’తి లిఖితం. పతిట్ఠితారప్పదేసన్తి భూమిం. పున అరేతి పున తస్మింయేవ అరే భూమిం పత్తేతి అత్థోతి కేచి, తం న సున్దరం వియ. జాపితోతి పరాజితో, ‘‘పరాజితో’’తి వా పాఠో. పాపేసీతి అభిభవసి. మనాపం భాసమానస్స బ్రాహ్మణస్స గరుం భారం. ఉదబ్బహీతి ఆకడ్ఢీతి అత్థో, అనాదరత్థే వా సామివచనం. ధనఞ్చ నం అలాభేసీతి యథా సో ధనం అలభి, తథా అకాసీతి అధిప్పాయో.
13.‘‘Puna are patteti puna taṃ ṭhānaṃ parivaṭṭetvā āgate aññasmiṃ are’’ti likhitaṃ. Patiṭṭhitārappadesanti bhūmiṃ. Puna areti puna tasmiṃyeva are bhūmiṃ patteti atthoti keci, taṃ na sundaraṃ viya. Jāpitoti parājito, ‘‘parājito’’ti vā pāṭho. Pāpesīti abhibhavasi. Manāpaṃ bhāsamānassa brāhmaṇassa garuṃ bhāraṃ. Udabbahīti ākaḍḍhīti attho, anādaratthe vā sāmivacanaṃ. Dhanañca naṃ alābhesīti yathā so dhanaṃ alabhi, tathā akāsīti adhippāyo.
౧౫. పుబ్బేతి నిదానే. అవకణ్ణకన్తి ఛిన్నకణ్ణకనామం. జవకణ్ణకన్తి వఙ్కకణ్ణకనామం. ధనిట్ఠకం ధనవడ్ఢకనామం, సిరివడ్ఢకనామం కులవడ్ఢకస్సేవ నామం. తచ్ఛకకమ్మన్తి ఖణనకమ్మకారా కోట్ఠకా, పాసాణకమ్మకారాతి కేచి. ‘‘ముద్దాతి పబ్బగణనా. గణనాతి మహాగణనా’’తి పోరాణగణ్ఠిపదే వుత్తం. ‘‘మధుమేహం ఓమేహ’’న్తి లిఖితం. థూలకాయస్స మంసూపచయోతి ఏకే. యభ మేథునే. వీతరాగతాదీహి అక్కోసన్తోపి కిలేసేహేవ కిర అక్కోసతి నామ, తథా ‘‘సోతాపన్నో’’తి అక్కోసన్తో ఆపత్తియా అక్కోసతి నామాతి ఏకే. లిఙ్గాయత్తత్తా అచ్చోదాతాదిపి లిఙ్గమేవ జాతం.
15.Pubbeti nidāne. Avakaṇṇakanti chinnakaṇṇakanāmaṃ. Javakaṇṇakanti vaṅkakaṇṇakanāmaṃ. Dhaniṭṭhakaṃ dhanavaḍḍhakanāmaṃ, sirivaḍḍhakanāmaṃ kulavaḍḍhakasseva nāmaṃ. Tacchakakammanti khaṇanakammakārā koṭṭhakā, pāsāṇakammakārāti keci. ‘‘Muddāti pabbagaṇanā. Gaṇanāti mahāgaṇanā’’ti porāṇagaṇṭhipade vuttaṃ. ‘‘Madhumehaṃ omeha’’nti likhitaṃ. Thūlakāyassa maṃsūpacayoti eke. Yabha methune. Vītarāgatādīhi akkosantopi kileseheva kira akkosati nāma, tathā ‘‘sotāpanno’’ti akkosanto āpattiyā akkosati nāmāti eke. Liṅgāyattattā accodātādipi liṅgameva jātaṃ.
౧౬. సబ్బత్థ వదేతీతి ఉద్దేసో. భణతీతి విత్థారో. వదేతీతి వా ఇమినా పరవిఞ్ఞాపనం దీపేతి.
16. Sabbattha vadetīti uddeso. Bhaṇatīti vitthāro. Vadetīti vā iminā paraviññāpanaṃ dīpeti.
౨౬. అఞ్ఞాపదేసవారేసు పన ‘‘ఏవం వదేతీ’’తి వుత్తం. కస్మా? పుబ్బే దస్సితఉద్దేసక్కమనిదస్సనత్థం. పుబ్బేపి ‘‘హీనేన హీనం, హీనేన ఉక్కట్ఠం, ఉక్కట్ఠేన హీనం, ఉక్కట్ఠేన ఉక్కట్ఠ’’న్తి జాత్యాదీసు ఏకేకస్మిం చతుధా చతుధా దస్సితఉద్దేసక్కమస్స నిదస్సనం ‘‘ఏవ’’న్తి ఇమినా కరోతి. ‘‘హీనేన హీనం వదేతీ’’తి వుత్తట్ఠానేయేవ హి ‘‘ఏవం వదేతీ’’తి వుత్తే సో ఆకారో నిదస్సితో హోతీతి అధిప్పాయో. అఞ్ఞథా అఞ్ఞాపదేసేన సో ఆకారో న సమ్భవతీతి ఆపజ్జతి. న సమ్భవతి ఏవాతి చే? న, విసేసకారణాభావా, తత్థ అనాపత్తిప్పసఙ్గతో, అనియమనిద్దేసేన అనియమత్థసమ్భవతో చ. ‘‘సన్తి ఇధేకచ్చే చణ్డాలా’’తిఆదినా హి అనియమనిద్దేసేన చణ్డాలం వా అచణ్డాలం వా సన్ధాయ భణన్తస్స ఆపత్తీతి అనియమత్థో సమ్భవతీతి అధిప్పాయో. యది ఏవం ఏత్తకమేవ వత్తబ్బం తావతా పుబ్బే దస్సితఉద్దేసక్కమనిదస్సనసిద్ధితోతి? న, ‘‘వదేతీ’’తి ఇమినా అయోజితే ‘‘ఏవ’’న్తి పదే ఇమం నామ ఆకారం దస్సేతీతి అనవబోధతో. అఞ్ఞాపదేసనయేపి పరవిఞ్ఞాపనేయేవ దుక్కటపాచిత్తియం వియాతి నియమనపయోజనం వా ‘‘వదేతీ’’తి పదన్తి వేదితబ్బం. అథ వా అత్తనో సమీపే ఠత్వా అఞ్ఞం భిక్ఖుం ఆణాపేన్తో హీనేన హీనం వదేతి భణతి, ఆపత్తి పాచిత్తియస్స. సచే సయం హీనో హీనేన హీనం చణ్డాలం…పే॰… పుక్కుసం ‘‘పుక్కుసో’’తి భణతి ఆపత్తి వాచాయ వాచాయ పాచిత్తియస్స, ఏస నయో అఞ్ఞాపదేసవారేసుపీతి యోజనా వేదితబ్బా. అయమత్థో దుట్ఠదోసేసు పరియేసితబ్బో. అఞ్ఞథా ‘‘వదేతి భణతీ’’తి ఏతేసం అఞ్ఞతరం ఉభయత్థ అనఞ్ఞాపదేసవారఅఞ్ఞాపదేసవారేసు, విసేసేన వా అఞ్ఞాపదేసవారేసు నిరత్థకం ఆపజ్జతి వినాయేవ తేన వచనసిలిట్ఠతాసమ్భవతో. అత్తతో పాళియం అవుత్తత్తా పనేత్థ ‘‘సాణత్తిక’’న్తి వుత్తన్తి వేదితబ్బం. తత్రాయం పదసన్ధి వదేతీతి వద ఇతీతి. అసమ్ముఖా వదన్తస్స దుక్కటం ‘‘సమ్ముఖా పన సత్తహిపి ఆపత్తిక్ఖన్ధేహి వదన్తస్స దుక్కట’’న్తి అన్ధకట్ఠకథాయం వుత్తత్తా. దవకమ్యతా నామ కేళి, తం దస్సేతుం ‘‘హసాధిప్పాయతా’’తి వుత్తం. ‘‘అసమ్ముఖాపి దవకమ్యతాయ వదన్తస్స దుబ్భాసితమేవా’’తి ఆచరియా వదన్తి. పాపగరహితాయ కుజ్ఝిత్వాపి వదన్తస్స దుక్కటం, అసమ్ముఖా అనాపత్తీతి.
26. Aññāpadesavāresu pana ‘‘evaṃ vadetī’’ti vuttaṃ. Kasmā? Pubbe dassitauddesakkamanidassanatthaṃ. Pubbepi ‘‘hīnena hīnaṃ, hīnena ukkaṭṭhaṃ, ukkaṭṭhena hīnaṃ, ukkaṭṭhena ukkaṭṭha’’nti jātyādīsu ekekasmiṃ catudhā catudhā dassitauddesakkamassa nidassanaṃ ‘‘eva’’nti iminā karoti. ‘‘Hīnena hīnaṃ vadetī’’ti vuttaṭṭhāneyeva hi ‘‘evaṃ vadetī’’ti vutte so ākāro nidassito hotīti adhippāyo. Aññathā aññāpadesena so ākāro na sambhavatīti āpajjati. Na sambhavati evāti ce? Na, visesakāraṇābhāvā, tattha anāpattippasaṅgato, aniyamaniddesena aniyamatthasambhavato ca. ‘‘Santi idhekacce caṇḍālā’’tiādinā hi aniyamaniddesena caṇḍālaṃ vā acaṇḍālaṃ vā sandhāya bhaṇantassa āpattīti aniyamattho sambhavatīti adhippāyo. Yadi evaṃ ettakameva vattabbaṃ tāvatā pubbe dassitauddesakkamanidassanasiddhitoti? Na, ‘‘vadetī’’ti iminā ayojite ‘‘eva’’nti pade imaṃ nāma ākāraṃ dassetīti anavabodhato. Aññāpadesanayepi paraviññāpaneyeva dukkaṭapācittiyaṃ viyāti niyamanapayojanaṃ vā ‘‘vadetī’’ti padanti veditabbaṃ. Atha vā attano samīpe ṭhatvā aññaṃ bhikkhuṃ āṇāpento hīnena hīnaṃ vadeti bhaṇati, āpatti pācittiyassa. Sace sayaṃ hīno hīnena hīnaṃ caṇḍālaṃ…pe… pukkusaṃ ‘‘pukkuso’’ti bhaṇati āpatti vācāya vācāya pācittiyassa, esa nayo aññāpadesavāresupīti yojanā veditabbā. Ayamattho duṭṭhadosesu pariyesitabbo. Aññathā ‘‘vadeti bhaṇatī’’ti etesaṃ aññataraṃ ubhayattha anaññāpadesavāraaññāpadesavāresu, visesena vā aññāpadesavāresu niratthakaṃ āpajjati vināyeva tena vacanasiliṭṭhatāsambhavato. Attato pāḷiyaṃ avuttattā panettha ‘‘sāṇattika’’nti vuttanti veditabbaṃ. Tatrāyaṃ padasandhi vadetīti vada itīti. Asammukhā vadantassa dukkaṭaṃ ‘‘sammukhā pana sattahipi āpattikkhandhehi vadantassa dukkaṭa’’nti andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttattā. Davakamyatā nāma keḷi, taṃ dassetuṃ ‘‘hasādhippāyatā’’ti vuttaṃ. ‘‘Asammukhāpi davakamyatāya vadantassa dubbhāsitamevā’’ti ācariyā vadanti. Pāpagarahitāya kujjhitvāpi vadantassa dukkaṭaṃ, asammukhā anāpattīti.
ఓమసవాదసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. ముసావాదవగ్గో • 1. Musāvādavaggo
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౨. ఓమసవాదసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౨. ఓమసవాదసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౨. ఓమసవాదసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౨. ఓమసవాద సిక్ఖాపదం • 2. Omasavāda sikkhāpadaṃ