| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
๒. โอมสวาทสิกฺขาปทวณฺณนา
2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
โอมสวาเทติ ขุํสนครหณวจเนฯ ยสฺมา ปน ตํ เนว กณฺณสุขํ, น หทยสุขํ, ตสฺมา เตน กณฺณเญฺจว หทยญฺจ วิชฺฌตีติ อาห ‘‘โอวิชฺฌนวจเน’’ติ, ชาติอาทีหิ ฆเฎตฺวา วจเนติ วุตฺตํ โหติฯ เตนาห ‘‘ชาตินามา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ชาติ นาม พฺราหฺมณาทิ อุกฺกฎฺฐา เจว จณฺฑาลาทิ หีนา จ ชาติฯ นามํ นาม อวกณฺณกาทิ หีนเญฺจว พุทฺธรกฺขิตาทิ อุกฺกฎฺฐญฺจ นามํฯ โคตฺตํ นาม โกสิยาทิ หีนเญฺจว โคตมาทิ อุกฺกฎฺฐญฺจ โคตฺตํฯ กมฺมํ นาม ปุปฺผฉฑฺฑกาทิ หีนเญฺจว กสิวณิชฺชาทิ อุกฺกฎฺฐญฺจ กมฺมํฯ สิปฺปํ นาม นฬการาทิ หีนเญฺจว มุทฺทาคณนาทิ อุกฺกฎฺฐญฺจ สิปฺปํฯ อาพาโธ นาม สโพฺพปิ โรโค หีโนเยวฯ อถ วา มธุเมโห อุกฺกโฎฺฐ, เสโส หีโนติ เวทิตโพฺพฯ ลิงฺคํ นาม อติทีฆาทิ หีนเญฺจว นาติทีฆาทิ อุกฺกฎฺฐญฺจ ลิงฺคํฯ กิเลโส นาม ราคาทิโก สโพฺพปิ กิเลโสฯ อาปตฺติ นาม โสตาปตฺตาทิกา อุกฺกฎฺฐา เจว ปาราชิกาทิ อนุกฺกฎฺฐา จ อาปตฺติฯ อโกฺกโส นาม ‘‘โอโฎฺฐสี’’ติอาทิโก หีโน เจว ‘‘ปณฺฑิโตสี’’ติอาทิโก (ปาจิ. ๑๕) อุกฺกโฎฺฐ จ อโกฺกโสฯ
Omasavādeti khuṃsanagarahaṇavacane. Yasmā pana taṃ neva kaṇṇasukhaṃ, na hadayasukhaṃ, tasmā tena kaṇṇañceva hadayañca vijjhatīti āha ‘‘ovijjhanavacane’’ti, jātiādīhi ghaṭetvā vacaneti vuttaṃ hoti. Tenāha ‘‘jātināmā’’tiādi. Tattha jāti nāma brāhmaṇādi ukkaṭṭhā ceva caṇḍālādi hīnā ca jāti. Nāmaṃ nāma avakaṇṇakādi hīnañceva buddharakkhitādi ukkaṭṭhañca nāmaṃ. Gottaṃ nāma kosiyādi hīnañceva gotamādi ukkaṭṭhañca gottaṃ. Kammaṃ nāma pupphachaḍḍakādi hīnañceva kasivaṇijjādi ukkaṭṭhañca kammaṃ. Sippaṃ nāma naḷakārādi hīnañceva muddāgaṇanādi ukkaṭṭhañca sippaṃ. Ābādho nāma sabbopi rogo hīnoyeva. Atha vā madhumeho ukkaṭṭho, seso hīnoti veditabbo. Liṅgaṃ nāma atidīghādi hīnañceva nātidīghādi ukkaṭṭhañca liṅgaṃ. Kileso nāma rāgādiko sabbopi kileso. Āpatti nāma sotāpattādikā ukkaṭṭhā ceva pārājikādi anukkaṭṭhā ca āpatti. Akkoso nāma ‘‘oṭṭhosī’’tiādiko hīno ceva ‘‘paṇḍitosī’’tiādiko (pāci. 15) ukkaṭṭho ca akkoso.
ยถา ตถาติ ปาฬิอาคตานาคตปทานํ เยน เกนจิ อากาเรนฯ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท ฐเปตฺวา ภิกฺขุํ ภิกฺขุนิอาทโย สเพฺพ สตฺตา อนุปสมฺปนฺนฎฺฐาเน ฐิตาติ อาห ‘‘อิธ จา’’ติอาทิฯ ทวกมฺยตา นาม เกฬิหสาธิปฺปายตาฯ สพฺพตฺถาติ อุปสมฺปนฺนานุปสมฺปเนฺนสุ เจว ปาฬิอาคตานาคตปเทสุ จาติ สพฺพตฺถฯ อตฺถธมฺมอนุสาสนิปุเรกฺขารานนฺติ เอตฺถ ‘‘จณฺฑาโลสี’’ติอาทิกาย ปาฬิยา อตฺถํ วเณฺณโนฺต อตฺถปุเรกฺขาโร นามฯ ปาฬิํ วาเจโนฺต ธมฺมปุเรกฺขาโร นามฯ อนุสิฎฺฐิยํ ฐตฺวา ‘‘อิทานิปิ จณฺฑาโลสิ, ปาปํ มา อกาสิฯ มา ตโมตมปรายโณ อโหสี’’ติอาทินา (ปาจิ. อฎฺฐ. ๓๕) นเยน กเถโนฺต อนุสาสนิปุเรกฺขาโร นามาติ เวทิตโพฺพฯ
Yathātathāti pāḷiāgatānāgatapadānaṃ yena kenaci ākārena. Imasmiṃ sikkhāpade ṭhapetvā bhikkhuṃ bhikkhuniādayo sabbe sattā anupasampannaṭṭhāne ṭhitāti āha ‘‘idha cā’’tiādi. Davakamyatā nāma keḷihasādhippāyatā. Sabbatthāti upasampannānupasampannesu ceva pāḷiāgatānāgatapadesu cāti sabbattha. Atthadhammaanusāsanipurekkhārānanti ettha ‘‘caṇḍālosī’’tiādikāya pāḷiyā atthaṃ vaṇṇento atthapurekkhāro nāma. Pāḷiṃ vācento dhammapurekkhāro nāma. Anusiṭṭhiyaṃ ṭhatvā ‘‘idānipi caṇḍālosi, pāpaṃ mā akāsi. Mā tamotamaparāyaṇo ahosī’’tiādinā (pāci. aṭṭha. 35) nayena kathento anusāsanipurekkhāro nāmāti veditabbo.
โอมสวาทสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
