| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
2. ඔමසවාදසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
12. දුතියසික්‌ඛාපදෙ ඔමසන්‌තීති ඔවිජ්‌ඣන්‌ති. ඛුංසෙන්‌තීති අක්‌කොසන්‌ති. වම්‌භෙන්‌තීති පධංසෙන්‌ති.
12. Dutiyasikkhāpade omasantīti ovijjhanti. Khuṃsentīti akkosanti. Vambhentīti padhaṃsenti.
13. භූතපුබ්‌බන්‌ති ඉදං වත්‌ථුං භගවා ඔමසවාදගරහණත්‌ථං ආහරි. නන්‌දිවිසාලො නාමාති නන්‌දීති තස්‌ස බලීබද්‌දස්‌ස නාමං, විසාණානි පනස්‌ස විසාලානි, තස්‌මා ‘‘නන්‌දිවිසාලො’’ති වුච්‌චති. බොධිසත්‌තො තෙන සමයෙන නන්‌දිවිසාලො නාම හොති. බ්‍රාහ්‌මණො තං යාගුභත්‌තාදීහි අතිවිය පොසෙසි. අථ සො බ්‍රාහ්‌මණං අනුකම්‌පමානො ‘‘ගච්‌ඡ ත්‌ව’’න්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථෙව අට්‌ඨාසීති අහෙතුකපටිසන්‌ධිකාලෙපි පරඛුංසනං අමනාපතොයෙව පච්‌චෙසි, තස්‌මා බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස දොසං දස්‌සෙතුකාමො අට්‌ඨාසි. සකටසතං අතිබද්‌ධං පවට්‌ටෙසීති පටිපාටියා ඨපෙත්‌වා හෙට්‌ඨාරුක්‌ඛෙ දත්‌වා එකාබද්‌ධං කත්‌වා මුග්‌ගමාසවාලුකාදීහි පුණ්‌ණං සකටසතං පවට්‌ටෙන්‌තො, කිඤ්‌චාපි පුබ්‌බෙ පතිට්‌ඨිතාරප්‌පදෙසං පුන අරෙ පත්‌තෙ පවට්‌ටිතං හොති, බොධිසත්‌තො පන පුරිමසකටෙන පතිට්‌ඨිතට්‌ඨානෙ පච්‌ඡිමසකටං පතිට්‌ඨාපෙතුං සකටසතප්‌පමාණං පදෙසං පවට්‌ටෙසි. බොධිසත්‌තානඤ්‌හි සිථිලකරණං නාම නත්‌ථි. තෙන චත්‌තමනො අහූති තෙන බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස ධනලාභෙන අත්‌තනො කම්‌මෙන ච සො නන්‌දිවිසාලො අත්‌තමනො අහොසි.
13.Bhūtapubbanti idaṃ vatthuṃ bhagavā omasavādagarahaṇatthaṃ āhari. Nandivisālo nāmāti nandīti tassa balībaddassa nāmaṃ, visāṇāni panassa visālāni, tasmā ‘‘nandivisālo’’ti vuccati. Bodhisatto tena samayena nandivisālo nāma hoti. Brāhmaṇo taṃ yāgubhattādīhi ativiya posesi. Atha so brāhmaṇaṃ anukampamāno ‘‘gaccha tva’’ntiādimāha. Tattheva aṭṭhāsīti ahetukapaṭisandhikālepi parakhuṃsanaṃ amanāpatoyeva paccesi, tasmā brāhmaṇassa dosaṃ dassetukāmo aṭṭhāsi. Sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭesīti paṭipāṭiyā ṭhapetvā heṭṭhārukkhe datvā ekābaddhaṃ katvā muggamāsavālukādīhi puṇṇaṃ sakaṭasataṃ pavaṭṭento, kiñcāpi pubbe patiṭṭhitārappadesaṃ puna are patte pavaṭṭitaṃ hoti, bodhisatto pana purimasakaṭena patiṭṭhitaṭṭhāne pacchimasakaṭaṃ patiṭṭhāpetuṃ sakaṭasatappamāṇaṃ padesaṃ pavaṭṭesi. Bodhisattānañhi sithilakaraṇaṃ nāma natthi. Tena cattamano ahūti tena brāhmaṇassa dhanalābhena attano kammena ca so nandivisālo attamano ahosi.
15. අක්‌කොසෙනපීති එත්‌ථ පන යස්‌මා පරතො ‘‘ද්‌වෙ අක්‌කොසා – හීනො ච අක්‌කොසො උක්‌කට්‌ඨො ච අක්‌කොසො’’ති විභජිතුකාමො, තස්‌මා යථා පුබ්‌බෙ ‘‘හීනෙනපි අක්‌කොසෙන ඛුංසෙන්‌තී’’ති වුත්‌තං; එවං අවත්‌වා ‘‘අක්‌කොසෙන’’ ඉච්‌චෙවමාහ. වෙනජාතීති තච්‌ඡකජාති; වෙණුකාරජාතීතිපි වදන්‌ති. නෙසාදජාතීති මිගලුද්‌දකාදිජාති.
15.Akkosenapīti ettha pana yasmā parato ‘‘dve akkosā – hīno ca akkoso ukkaṭṭho ca akkoso’’ti vibhajitukāmo, tasmā yathā pubbe ‘‘hīnenapi akkosena khuṃsentī’’ti vuttaṃ; evaṃ avatvā ‘‘akkosena’’ iccevamāha. Venajātīti tacchakajāti; veṇukārajātītipi vadanti. Nesādajātīti migaluddakādijāti.
රථකාරජාතීති චම්‌මකාරජාති. පුක්‌කුසජාතීති පුප්‌ඵඡඩ්‌ඩකජාති. අවකණ්‌ණකාදි දාසානං නාමං හොති; තස්‌මා හීනං. ඔඤ්‌ඤාතන්‌ති අවඤ්‌ඤාතං; ‘‘උඤ්‌ඤාත’’න්‌තිපි පඨන්‌ති. අවඤ්‌ඤාතන්‌ති වම්‌භෙත්‌වා ඤාතං. හීළිතන්‌ති ජිගුච්‌ඡිතං . පරිභූතන්‌ති කිමෙතෙනාතිති පරිභවකතං. අචිත්‌තීකතන්‌ති න ගරුකතං.
Rathakārajātīti cammakārajāti. Pukkusajātīti pupphachaḍḍakajāti. Avakaṇṇakādi dāsānaṃ nāmaṃ hoti; tasmā hīnaṃ. Oññātanti avaññātaṃ; ‘‘uññāta’’ntipi paṭhanti. Avaññātanti vambhetvā ñātaṃ. Hīḷitanti jigucchitaṃ . Paribhūtanti kimetenātiti paribhavakataṃ. Acittīkatanti na garukataṃ.
කොට්‌ඨකකම්‌මන්‌ති තච්‌ඡකකම්‌මං. මුද්‌දාති හත්‌ථමුද්‌දාගණනා. ගණනාති අච්‌ඡිද්‌දකාදිඅවසෙසගණනා. ලෙඛාති අක්‌ඛරලෙඛා. මධුමෙහාබාධො වෙදනාය අභාවතො ‘‘උක්‌කට්‌ඨො’’ති වුත්‌තො. පාටිකඞ්‌ඛාති ඉච්‌ඡිතබ්‌බා. යකාරෙන වා භකාරෙන වාති යකාරභකාරෙ යොජෙත්‌වා යො අක්‌කොසො. කාටකොටචිකාය වාති ‘‘කාට’’න්‌ති පුරිසනිමිත්‌තං, ‘‘කොටචිකා’’ති ඉත්‌ථිනිමිත්‌තං; එතෙහි වා යො අක්‌කොසො, එසො හීනො නාම අක්‌කොසොති.
Koṭṭhakakammanti tacchakakammaṃ. Muddāti hatthamuddāgaṇanā. Gaṇanāti acchiddakādiavasesagaṇanā. Lekhāti akkharalekhā. Madhumehābādho vedanāya abhāvato ‘‘ukkaṭṭho’’ti vutto. Pāṭikaṅkhāti icchitabbā. Yakārena vā bhakārena vāti yakārabhakāre yojetvā yo akkoso. Kāṭakoṭacikāya vāti ‘‘kāṭa’’nti purisanimittaṃ, ‘‘koṭacikā’’ti itthinimittaṃ; etehi vā yo akkoso, eso hīno nāma akkosoti.
16. ඉදානි තෙසං ජාතිආදීනං පභෙදවසෙන ආපත්‌තිං ආරොපෙත්‌වා දස්‌සෙන්‌තො ‘‘උපසම්‌පන්‌නො උපසම්‌පන්‌න’’න්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථ ඛුංසෙතුකාමො වම්‌භෙතුකාමො මඞ්‌කුකත්‌තුකාමොති අක්‌කොසිතුකාමො පධංසිතුකාමො ගරහිතුකාමො නිත්‌තෙජං කත්‌තුකාමොති අත්‌ථො. හීනෙන හීනන්‌ති හීනෙන ජාතිවචනෙන හීනජාතිකං. එතෙන උපායෙන සබ්‌බපදෙසු අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
16. Idāni tesaṃ jātiādīnaṃ pabhedavasena āpattiṃ āropetvā dassento ‘‘upasampanno upasampanna’’ntiādimāha. Tattha khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmoti akkositukāmo padhaṃsitukāmo garahitukāmo nittejaṃ kattukāmoti attho. Hīnena hīnanti hīnena jātivacanena hīnajātikaṃ. Etena upāyena sabbapadesu attho veditabbo.
එත්‌ථ ච හීනෙන හීනං වදන්‌තො කිඤ්‌චාපි සච්‌චං වදති, ඔමසිතුකාමතාය පනස්‌ස වාචාය වාචාය පාචිත්‌තියං. උක්‌කට්‌ඨෙන හීනං වදන්‌තො ච කිඤ්‌චාපි අලිකං භණති, ඔමසිතුකාමතාය පන ඉමිනාව සික්‌ඛාපදෙන පාචිත්‌තියං ආපජ්‌ජති, න පුරිමෙන. යොපි ‘‘අතිචණ්‌ඩාලොසි, අතිබ්‍රාහ්‌මණොසි, දුට්‌ඨචණ්‌ඩාලොසි, දුට්‌ඨබ්‍රාහ්‌මණොසී’’තිආදීනි වදති, සොපි ආපත්‌තියා කාරෙතබ්‌බො.
Ettha ca hīnena hīnaṃ vadanto kiñcāpi saccaṃ vadati, omasitukāmatāya panassa vācāya vācāya pācittiyaṃ. Ukkaṭṭhena hīnaṃ vadanto ca kiñcāpi alikaṃ bhaṇati, omasitukāmatāya pana imināva sikkhāpadena pācittiyaṃ āpajjati, na purimena. Yopi ‘‘aticaṇḍālosi, atibrāhmaṇosi, duṭṭhacaṇḍālosi, duṭṭhabrāhmaṇosī’’tiādīni vadati, sopi āpattiyā kāretabbo.
26. සන්‌ති ඉධෙකච්‌චෙති වාරෙ පන පරිහරිත්‌වා වුත්‌තභාවෙන දුක්‌කටං. එසෙව නයො යෙ නූන…පෙ.… න මයන්‌ති වාරෙසුපි. අනුපසම්‌පන්‌නෙ පන චතූසුපි වාරෙසු දුක්‌කටමෙව. චොරොසි ගණ්‌ඨිභෙදකොසීතිආදිවචනෙහි පන උපසම්‌පන්‌නෙපි අනුපම්‌පන්‌නෙපි සබ්‌බවාරෙසු දුක්‌කටමෙව. දවකම්‍යතාය පන උපසම්‌පන්‌නෙපි අනුපසම්‌පන්‌නෙපි සබ්‌බවාරෙසු දුබ්‌භාසිතං. දවකම්‍යතා නාම කෙළිහසාධිප්‌පායතා. ඉමස්‌මිඤ්‌ච සික්‌ඛාපදෙ ඨපෙත්‌වා භික්‌ඛුං භික්‌ඛුනීආදයො සබ්‌බසත්‌තා අනුපසම්‌පන්‌නට්‌ඨානෙ ඨිතාති වෙදිතබ්‌බා.
26.Santiidhekacceti vāre pana pariharitvā vuttabhāvena dukkaṭaṃ. Eseva nayo ye nūna…pe… na mayanti vāresupi. Anupasampanne pana catūsupi vāresu dukkaṭameva. Corosi gaṇṭhibhedakosītiādivacanehi pana upasampannepi anupampannepi sabbavāresu dukkaṭameva. Davakamyatāya pana upasampannepi anupasampannepi sabbavāresu dubbhāsitaṃ. Davakamyatā nāma keḷihasādhippāyatā. Imasmiñca sikkhāpade ṭhapetvā bhikkhuṃ bhikkhunīādayo sabbasattā anupasampannaṭṭhāne ṭhitāti veditabbā.
35. අත්‌ථපුරෙක්‌ඛාරස්‌සාතිආදීසු පාළියා අත්‌ථං වණ්‌ණයන්‌තො අත්‌ථපුරෙක්‌ඛාරො; පාළිං වාචෙන්‌තො ධම්‌මපුරෙක්‌ඛාරො; අනුසිට්‌ඨියං ඨත්‌වා ‘‘ඉදානිපි චණ්‌ඩාලොසි, පාපං මා අකාසි, මා තමො තමපරායණො අහොසී’’තිආදිනා නයෙන කථෙන්‌තො අනුසාසනීපුරෙක්‌ඛාරො නාමාති වෙදිතබ්‌බො. සෙසං උත්‌තානමෙව.
35.Atthapurekkhārassātiādīsu pāḷiyā atthaṃ vaṇṇayanto atthapurekkhāro; pāḷiṃ vācento dhammapurekkhāro; anusiṭṭhiyaṃ ṭhatvā ‘‘idānipi caṇḍālosi, pāpaṃ mā akāsi, mā tamo tamaparāyaṇo ahosī’’tiādinā nayena kathento anusāsanīpurekkhāro nāmāti veditabbo. Sesaṃ uttānameva.
තිසමුට්‌ඨානං – කායචිත්‌තතො වාචාචිත්‌තතො කායවාචාචිත්‌තතො ච සමුට්‌ඨාති. කිරියං, සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, සචිත්‌තකං, ලොකවජ්‌ජං, කායකම්‌මං, වචීකම්‌මං, අකුසලචිත්‌තං, දුක්‌ඛවෙදනන්‌ති. දුබ්‌භාසිතාපත්‌ති පනෙත්‌ථ වාචාචිත්‌තතො සමුට්‌ඨාති, කිරියං, සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, සචිත්‌තකං, අකුසලචිත්‌තං, ද්‌විවෙදනං සුඛා ච මජ්‌ඣත්‌තා චාති.
Tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti. Kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti. Dubbhāsitāpatti panettha vācācittato samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, akusalacittaṃ, dvivedanaṃ sukhā ca majjhattā cāti.
ඔමසවාදසික්‌ඛාපදං දුතියං.
Omasavādasikkhāpadaṃ dutiyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. මුසාවාදවග්‌ගො • 1. Musāvādavaggo
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 2. ඔමසවාදසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 2. ඔමසවාදසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 2. ඔමසවාදසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 2. ඔමසවාද සික්‌ඛාපදං • 2. Omasavāda sikkhāpadaṃ
