| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
੨. ਓਮਸવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
੧੩. ‘‘ਪੁਨ ਅਰੇ ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਪੁਨ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਆਗਤੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਰੇ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਰਪ੍ਪਦੇਸਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਂ। ਪੁਨ ਅਰੇਤਿ ਪੁਨ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਰੇ ਭੂਮਿਂ ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ વਿਯ। ਜਾਪਿਤੋਤਿ ਪਰਾਜਿਤੋ, ‘‘ਪਰਾਜਿਤੋ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ। ਪਾਪੇਸੀਤਿ ਅਭਿਭવਸਿ। ਮਨਾਪਂ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗਰੁਂ ਭਾਰਂ। ਉਦਬ੍ਬਹੀਤਿ ਆਕਡ੍ਢੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਨਾਦਰਤ੍ਥੇ વਾ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਧਨਞ੍ਚ ਨਂ ਅਲਾਭੇਸੀਤਿ ਯਥਾ ਸੋ ਧਨਂ ਅਲਭਿ, ਤਥਾ ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
13.‘‘Puna are patteti puna taṃ ṭhānaṃ parivaṭṭetvā āgate aññasmiṃ are’’ti likhitaṃ. Patiṭṭhitārappadesanti bhūmiṃ. Puna areti puna tasmiṃyeva are bhūmiṃ patteti atthoti keci, taṃ na sundaraṃ viya. Jāpitoti parājito, ‘‘parājito’’ti vā pāṭho. Pāpesīti abhibhavasi. Manāpaṃ bhāsamānassa brāhmaṇassa garuṃ bhāraṃ. Udabbahīti ākaḍḍhīti attho, anādaratthe vā sāmivacanaṃ. Dhanañca naṃ alābhesīti yathā so dhanaṃ alabhi, tathā akāsīti adhippāyo.
੧੫. ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਨਿਦਾਨੇ। ਅવਕਣ੍ਣਕਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਨਕਣ੍ਣਕਨਾਮਂ। ਜવਕਣ੍ਣਕਨ੍ਤਿ વਙ੍ਕਕਣ੍ਣਕਨਾਮਂ। ਧਨਿਟ੍ਠਕਂ ਧਨવਡ੍ਢਕਨਾਮਂ, ਸਿਰਿવਡ੍ਢਕਨਾਮਂ ਕੁਲવਡ੍ਢਕਸ੍ਸੇવ ਨਾਮਂ। ਤਚ੍ਛਕਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਖਣਨਕਮ੍ਮਕਾਰਾ ਕੋਟ੍ਠਕਾ, ਪਾਸਾਣਕਮ੍ਮਕਾਰਾਤਿ ਕੇਚਿ। ‘‘ਮੁਦ੍ਦਾਤਿ ਪਬ੍ਬਗਣਨਾ। ਗਣਨਾਤਿ ਮਹਾਗਣਨਾ’’ਤਿ ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਮਧੁਮੇਹਂ ਓਮੇਹ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਥੂਲਕਾਯਸ੍ਸ ਮਂਸੂਪਚਯੋਤਿ ਏਕੇ। ਯਭ ਮੇਥੁਨੇ। વੀਤਰਾਗਤਾਦੀਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋਪਿ ਕਿਲੇਸੇਹੇવ ਕਿਰ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਨਾਮ, ਤਥਾ ‘‘ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਏਕੇ। ਲਿਙ੍ਗਾਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚੋਦਾਤਾਦਿਪਿ ਲਿਙ੍ਗਮੇવ ਜਾਤਂ।
15.Pubbeti nidāne. Avakaṇṇakanti chinnakaṇṇakanāmaṃ. Javakaṇṇakanti vaṅkakaṇṇakanāmaṃ. Dhaniṭṭhakaṃ dhanavaḍḍhakanāmaṃ, sirivaḍḍhakanāmaṃ kulavaḍḍhakasseva nāmaṃ. Tacchakakammanti khaṇanakammakārā koṭṭhakā, pāsāṇakammakārāti keci. ‘‘Muddāti pabbagaṇanā. Gaṇanāti mahāgaṇanā’’ti porāṇagaṇṭhipade vuttaṃ. ‘‘Madhumehaṃ omeha’’nti likhitaṃ. Thūlakāyassa maṃsūpacayoti eke. Yabha methune. Vītarāgatādīhi akkosantopi kileseheva kira akkosati nāma, tathā ‘‘sotāpanno’’ti akkosanto āpattiyā akkosati nāmāti eke. Liṅgāyattattā accodātādipi liṅgameva jātaṃ.
੧੬. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਦੇਤੀਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸੋ। ਭਣਤੀਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੋ। વਦੇਤੀਤਿ વਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰવਿਞ੍ਞਾਪਨਂ ਦੀਪੇਤਿ।
16. Sabbattha vadetīti uddeso. Bhaṇatīti vitthāro. Vadetīti vā iminā paraviññāpanaṃ dīpeti.
੨੬. ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸવਾਰੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਏવਂ વਦੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਉਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ‘‘ਹੀਨੇਨ ਹੀਨਂ, ਹੀਨੇਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਂ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੇਨ ਹੀਨਂ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੇਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਤ੍ਯਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਧਾ ਚਤੁਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਉਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਏવ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਰੋਤਿ। ‘‘ਹੀਨੇਨ ਹੀਨਂ વਦੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਹਿ ‘‘ਏવਂ વਦੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸੋ ਆਕਾਰੋ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਸੋ ਆਕਾਰੋ ਨ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਨ ਸਮ੍ਭવਤਿ ਏવਾਤਿ ਚੇ? ਨ, વਿਸੇਸਕਾਰਣਾਭਾવਾ, ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ, ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥਸਮ੍ਭવਤੋ ਚ। ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਚਣ੍ਡਾਲਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਚਣ੍ਡਾਲਂ વਾ ਅਚਣ੍ਡਾਲਂ વਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯਦਿ ਏવਂ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਤਾવਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਉਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮਨਿਦਸ੍ਸਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ? ਨ, ‘‘વਦੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਯੋਜਿਤੇ ‘‘ਏવ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇ ਇਮਂ ਨਾਮ ਆਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਨવਬੋਧਤੋ। ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸਨਯੇਪਿ ਪਰવਿਞ੍ਞਾਪਨੇਯੇવ ਦੁਕ੍ਕਟਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ વਿਯਾਤਿ ਨਿਯਮਨਪਯੋਜਨਂ વਾ ‘‘વਦੇਤੀ’’ਤਿ ਪਦਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪੇ ਠਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੋ ਹੀਨੇਨ ਹੀਨਂ વਦੇਤਿ ਭਣਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ। ਸਚੇ ਸਯਂ ਹੀਨੋ ਹੀਨੇਨ ਹੀਨਂ ਚਣ੍ਡਾਲਂ…ਪੇ॰… ਪੁਕ੍ਕੁਸਂ ‘‘ਪੁਕ੍ਕੁਸੋ’’ਤਿ ਭਣਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ, ਏਸ ਨਯੋ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸવਾਰੇਸੁਪੀਤਿ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੁਟ੍ਠਦੋਸੇਸੁ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘વਦੇਤਿ ਭਣਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਉਭਯਤ੍ਥ ਅਨਞ੍ਞਾਪਦੇਸવਾਰਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸવਾਰੇਸੁ, વਿਸੇਸੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸવਾਰੇਸੁ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ વਿਨਾਯੇવ ਤੇਨ વਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਸਮ੍ਭવਤੋ। ਅਤ੍ਤਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਾਣਤ੍ਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਦਸਨ੍ਧਿ વਦੇਤੀਤਿ વਦ ਇਤੀਤਿ। ਅਸਮ੍ਮੁਖਾ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਨ ਸਤ੍ਤਹਿਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਦવਕਮ੍ਯਤਾ ਨਾਮ ਕੇਲ਼ਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਦવਕਮ੍ਯਤਾਯ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਮੇવਾ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਾਪਗਰਹਿਤਾਯ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾਪਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਸਮ੍ਮੁਖਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ।
26. Aññāpadesavāresu pana ‘‘evaṃ vadetī’’ti vuttaṃ. Kasmā? Pubbe dassitauddesakkamanidassanatthaṃ. Pubbepi ‘‘hīnena hīnaṃ, hīnena ukkaṭṭhaṃ, ukkaṭṭhena hīnaṃ, ukkaṭṭhena ukkaṭṭha’’nti jātyādīsu ekekasmiṃ catudhā catudhā dassitauddesakkamassa nidassanaṃ ‘‘eva’’nti iminā karoti. ‘‘Hīnena hīnaṃ vadetī’’ti vuttaṭṭhāneyeva hi ‘‘evaṃ vadetī’’ti vutte so ākāro nidassito hotīti adhippāyo. Aññathā aññāpadesena so ākāro na sambhavatīti āpajjati. Na sambhavati evāti ce? Na, visesakāraṇābhāvā, tattha anāpattippasaṅgato, aniyamaniddesena aniyamatthasambhavato ca. ‘‘Santi idhekacce caṇḍālā’’tiādinā hi aniyamaniddesena caṇḍālaṃ vā acaṇḍālaṃ vā sandhāya bhaṇantassa āpattīti aniyamattho sambhavatīti adhippāyo. Yadi evaṃ ettakameva vattabbaṃ tāvatā pubbe dassitauddesakkamanidassanasiddhitoti? Na, ‘‘vadetī’’ti iminā ayojite ‘‘eva’’nti pade imaṃ nāma ākāraṃ dassetīti anavabodhato. Aññāpadesanayepi paraviññāpaneyeva dukkaṭapācittiyaṃ viyāti niyamanapayojanaṃ vā ‘‘vadetī’’ti padanti veditabbaṃ. Atha vā attano samīpe ṭhatvā aññaṃ bhikkhuṃ āṇāpento hīnena hīnaṃ vadeti bhaṇati, āpatti pācittiyassa. Sace sayaṃ hīno hīnena hīnaṃ caṇḍālaṃ…pe… pukkusaṃ ‘‘pukkuso’’ti bhaṇati āpatti vācāya vācāya pācittiyassa, esa nayo aññāpadesavāresupīti yojanā veditabbā. Ayamattho duṭṭhadosesu pariyesitabbo. Aññathā ‘‘vadeti bhaṇatī’’ti etesaṃ aññataraṃ ubhayattha anaññāpadesavāraaññāpadesavāresu, visesena vā aññāpadesavāresu niratthakaṃ āpajjati vināyeva tena vacanasiliṭṭhatāsambhavato. Attato pāḷiyaṃ avuttattā panettha ‘‘sāṇattika’’nti vuttanti veditabbaṃ. Tatrāyaṃ padasandhi vadetīti vada itīti. Asammukhā vadantassa dukkaṭaṃ ‘‘sammukhā pana sattahipi āpattikkhandhehi vadantassa dukkaṭa’’nti andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttattā. Davakamyatā nāma keḷi, taṃ dassetuṃ ‘‘hasādhippāyatā’’ti vuttaṃ. ‘‘Asammukhāpi davakamyatāya vadantassa dubbhāsitamevā’’ti ācariyā vadanti. Pāpagarahitāya kujjhitvāpi vadantassa dukkaṭaṃ, asammukhā anāpattīti.
ਓਮਸવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ • 1. Musāvādavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੨. ਓਮਸવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੨. ਓਮਸવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੨. ਓਮਸવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੨. ਓਮਸવਾਦ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 2. Omasavāda sikkhāpadaṃ
