| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
12. Otaraṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
੪੨. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਓਤਰਣੋ ਹਾਰੋਤਿ ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ। ਤਤ੍ਥ ਅਸੇਕ੍ਖਾ વਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਤੇਧਾਤੁਕੇ વੀਤਰਾਗਤਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਤਾਨਿਯੇવਾਤਿ ਤਾਨਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾਯਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਂ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ । ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਓਤਰਣਾ।
42.Tattha katamo otaraṇo hāroti otaraṇahāravibhaṅgo. Tattha asekkhā vimuttīti ayaṃ tedhātuke vītarāgatā asekkhā phalavimutti. Tāniyevāti tāni asekkhāyaṃ vimuttiyaṃ saddhādīni . Ayaṃ indriyehi otaraṇāti asekkhāya vimuttiyā niddhāritehi saddhādīhi indriyehi saṃvaṇṇanāya otaraṇā.
ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ વਿਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ વਿਜ੍ਜਾਯ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਿ। ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਾਸવਾਤਿ ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਂ વਿਸੇਸੇਤਿ, ਅਗ੍ਗਫਲਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਤਤੋ ਏવ ਚ ਨੋ ਭવਙ੍ਗਾ। ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੂਸੁ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਯਦਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੀਤਰਾਗਤਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਯਂ ਅਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗੋ ਇਧ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਂ ਅਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਬ੍ਬਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Pañcindriyāni vijjāti sammāsaṅkappo viya sammādiṭṭhiyā upakārakattā paññākkhandhe saddhādīni cattāri indriyāni vijjāya upakārakattā saṅgaṇhanavasena vuttāni. Saṅkhārapariyāpannānīti pañcasu khandhesu saṅkhārakkhandhe antogadhāni. Ye saṅkhārā anāsavāti taṃ saṅkhārakkhandhaṃ viseseti, aggaphalassa adhippetattā. Tato eva ca no bhavaṅgā. Dhammadhātusaṅgahitāti aṭṭhārasadhātūsu dhammadhātusaṅgahitā. Yadipi pubbe vītarāgatā asekkhā vimutti dassitā, tassā pana paṭipattidassanatthaṃ ‘‘ayaṃ ahamasmīti anānupassī’’ti dassanamaggo idha vuttoti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘ayaṃ ahamasmīti anānupassī’’tiādi vuttaṃ. Sabbaṃ vuttanayameva.
੪੩. ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਅਨવਟ੍ਠਾਨਂ। ਚੁਤੂਪਪਾਤੋਤਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਚવਨਂ ਉਪਪਤਨਞ੍ਚ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਪਦੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਨਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਭਿਨਿવੇਸੋ। ਸੋ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾવੇਨ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤੋ। ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾਤਿ ਚੇਤਨਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚੇਤਨਾਸੀਸੇਨ ਤਣ੍ਹਂ ਏવ વਦਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯੋ’’ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ વਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿવੇਸੋ ਮੋਹਸ੍ਸ ਬਲવਭਾવੇ ਏવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਾ ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ, ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
43.Nissitassa calitanti taṇhādiṭṭhivasena kammaṃ anavaṭṭhānaṃ. Cutūpapātoti aparāparaṃ cavanaṃ upapatanañca. Nissitapade labbhamānaṃ nissayanaṃ uddharanto āha – ‘‘nissayo nāmā’’ti. Taṇhānissayoti taṇhābhiniveso. So hi taṇhācaritassa patiṭṭhābhāvena tathā vutto. Evaṃ diṭṭhinissayopi daṭṭhabbo. Rattassa cetanāti cetanāpadhānattā saṅkhārakkhandhadhammānaṃ cetanāsīsena taṇhaṃ eva vadati. Tenevāha – ‘‘ayaṃ taṇhānissayo’’ti. Yasmā pana viparītābhiniveso mohassa balavabhāve eva hoti, tasmā ‘‘yā mūḷhassa cetanā, ayaṃ diṭṭhinissayo’’ti vuttaṃ.
ਏવਂ ਚੇਤਨਾਸੀਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚੇਤਨਂਯੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਚੇਤਨਾ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਾ ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ વੇਦਨਾ, ਅਯਂ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾਤਿ ਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਰਾਗੋ ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਯਾ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ વੇਦਨਾ, ਅਯਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ। ਇਧ વੇਦਨਾਸੀਸੇਨ ਚੇਤਨਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਣ੍ਹਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਂ। ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ। ਯਥਾ વਾ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾવੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾવੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ।
Evaṃ cetanāsīsena taṇhādiṭṭhiyo vatvā idāni tattha nippariyāyena cetanaṃyeva gaṇhanto ‘‘cetanā pana saṅkhārā’’ti āha. Yā rattassa vedanā, ayaṃ sukhā vedanāti sukhāya vedanāya rāgo anusetīti katvā vuttaṃ. Tathā adukkhamasukhāya vedanāya avijjā anusetīti āha – ‘‘yā sammūḷhassa vedanā, ayaṃ adukkhamasukhā vedanā’’ti. Idha vedanāsīsena cetanā vuttā. Taṇhāyāti taṇhaṃ. Diṭṭhiyāti diṭṭhiṃ. Yathā vā sesadhammānaṃ taṇhāya nissayabhāve puggalo taṇhāya nissitoti vuccati. Evaṃ taṇhāya sesadhammānaṃ paccayabhāve puggalo taṇhāya nissitoti vuccatīti āha – ‘‘taṇhāya anissito’’ti.
ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੀਤਿ ਦਰਥਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਾ। ਕਾਯਿਕਾਤਿ ਕਰਜਕਾਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਚੇਤਸਿਕਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਾ ਦਰਥਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖੇ ਸਤਿ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਂ ਕਾਯਿਕਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ વੁਤ੍ਤਾਯ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਨਤਿਅਭਾવਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੋਤਿ ਏવਂ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવੋ। ਰੂਪਸਙ੍ਖਯੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਰੂਪਾਨਂ ਸਙ੍ਖਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤੀਤਿ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿਪਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਉਪਯੇਨ ਨ ਉਪੇਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਸਸ੍ਸਤੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕਚ੍ਚਂ ਸਸ੍ਸਤਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਅਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ। ਨੇવਤ੍ਥਿ ਨੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ। ਗਮ੍ਭੀਰੋਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨਭਾવਹੇਤੂਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰੋ। ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਗਮਨਕਿਲੇਸਾਨਂ વੂਪਸਮੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤਿਭੂਤੋ।
Passaddhīti darathapaṭippassambhanā. Kāyikāti karajakāyasannissitā. Cetasikāti cittasannissitā. Yasmā pana sā darathapaṭippassaddhi kāyacittānaṃ sukhe sati pākaṭā hoti, tasmā ‘‘yaṃ kāyikaṃ sukha’’ntiādinā phalūpacārena vuttāya passaddhiyā natiabhāvassa kāraṇabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘passaddhakāyo’’tiādi vuttaṃ. Soti evaṃ vimuttacitto khīṇāsavo. Rūpasaṅkhaye vimuttoti rūpānaṃ saṅkhayasaṅkhāte nibbāne vimutto. Atthītipi na upetīti sassato attā ca loko cātipi taṇhādiṭṭhiupayena na upeti na gaṇhāti. Natthīti asassatoti. Atthi natthīti ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassatanti. Nevatthi no natthīti amarāvikkhepavasena. Gambhīroti uttānabhāvahetūnaṃ kilesānaṃ abhāvena gambhīro. Nibbutoti atthītiādinā upagamanakilesānaṃ vūpasamena parinibbuto sītibhūto.
ਇਧਾਗਤੀਤਿ ਪਰਲੋਕਤੋ ਇਧ ਆਗਤਿ। ਗਤੀਤਿ ਇਧਲੋਕਤੋ ਪਰਲੋਕਗਮਨਂ। ਤਂ ਪਨ ਪੁਨਬ੍ਭવੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੇਚ੍ਚਭવੋ’’ਤਿ। ਇਧ ਹੁਰਨ੍ਤਿ ਦ੍વਾਰਾਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ‘‘ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਦ੍વਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਿਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਫਸ੍ਸੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਚ ਸਮੁਦਿਤੇਸੁ ਸਮ੍ਭੂਤੇਸੁ વਿਞ੍ਞਾਣવੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਦਿਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤ੍ਤਭਾવੇਨੇવ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। વਿਰਜ੍ਜਤਿ વਿਰਾਗਾ વਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਪਦੇਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਤਾਯ ਸੀਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਬ੍ਭਾવਮਾਹ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ।
Idhāgatīti paralokato idha āgati. Gatīti idhalokato paralokagamanaṃ. Taṃ pana punabbhavoti āha ‘‘peccabhavo’’ti. Idha huranti dvārārammaṇadhammā dassitāti ‘‘ubhayamantarenā’’ti padena dvārappavattadhamme dassento ‘‘phassasamuditesu dhammesū’’ti āha. Tassattho – phassena saddhiṃ phassena kāraṇabhūtena ca samuditesu sambhūtesu viññāṇavedanāsaññācetanāvitakkavicārādidhammesu. Attānaṃ na passatīti tesaṃ dhammānaṃ anattabhāveneva tattha attānaṃ na passati. Virajjati virāgā vimuccatīti padehi lokuttaradhammānaṃ paṭiccasamuppādabhāvaṃ dassento tadatthatāya sīlādīnampi pariyāyena tabbhāvamāha ‘‘lokuttaro’’tiādinā.
੪੪. ਨਾਮਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨਾਮੇਨ ਮਿਸ੍ਸਿਤੋ। ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਤਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ વਿਜ੍ਜਾਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
44.Nāmasampayuttoti nāmena missito. Saupādisesā nibbānadhātūti arahattaphalaṃ adhippetaṃ. Tañca paññāpadhānanti āha – ‘‘saupādisesā nibbānadhātu vijjāti. Sesaṃ sabbaṃ uttānameva.
ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Otaraṇahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi / ੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਿਭਾવਨਾ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgavibhāvanā
