Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / നേത്തിപ്പകരണ-ടീകാ • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
൧൨. ഓതരണഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ
12. Otaraṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
൪൨. ഇന്ദ്രിയേഹീതി കരണേ കരണവചനം ‘‘മഗ്ഗേന ഗച്ഛതീ’’തിആദീസു വിയ, ‘‘ഫരസുനാ ഛിന്ദതീ’’തി ഏവമാദീസു വിയ ച. ഓതരണാതി അനുപ്പവേസനാ.
42.Indriyehīti karaṇe karaṇavacanaṃ ‘‘maggena gacchatī’’tiādīsu viya, ‘‘pharasunā chindatī’’ti evamādīsu viya ca. Otaraṇāti anuppavesanā.
പഞ്ഞാക്ഖന്ധേ സങ്ഗണ്ഹനവസേന സമ്മാസങ്കപ്പോ വിയാതി യോജനാ. അധിചിത്തഅനുയുത്താനം സദ്ദഹനുസ്സഹനുപട്ഠാനസമാദഹനേഹി സദ്ധാദീസു ഉപകരോന്തേസു ഏവ പഞ്ഞാ ദസ്സനകിച്ചം സാധേതീതി ദസ്സേന്തോ ‘‘സദ്ധാ..പേ॰… വുത്താനീ’’തി ആഹ. നോ ച ഭവങ്ഗാതി തേസം സങ്ഖാരാനം പവത്തികാരണതാഭാവം ദസ്സേതി.
Paññākkhandhe saṅgaṇhanavasena sammāsaṅkappo viyāti yojanā. Adhicittaanuyuttānaṃ saddahanussahanupaṭṭhānasamādahanehi saddhādīsu upakarontesu eva paññā dassanakiccaṃ sādhetīti dassento ‘‘saddhā..pe… vuttānī’’ti āha. No ca bhavaṅgāti tesaṃ saṅkhārānaṃ pavattikāraṇatābhāvaṃ dasseti.
൪൩. തഥാ വുത്തോതി ‘‘നിസ്സയോ’’തി വുത്തോ. ചേതനാസീസേന തണ്ഹം ഏവ വദതി ചേതനാസഹചരണതോ.
43.Tathā vuttoti ‘‘nissayo’’ti vutto. Cetanāsīsena taṇhaṃ eva vadati cetanāsahacaraṇato.
രത്തസ്സാതി മഗ്ഗേന അസമുച്ഛിന്നരാഗസ്സ. യേന പുഗ്ഗലോ ‘‘രത്തോ’’തി വുച്ചതി, തസ്സ രാഗസ്സ സമ്ബന്ധിനീ സുഖാ വേദനാ വുത്താ തത്ഥ തസ്സ അനുസയനതോ. തേനാഹ ‘‘സുഖായ…പേ॰… വുത്ത’’ന്തി. ഏസ നയോ സേസേസുപി. തേനാഹ ‘‘തഥാ’’തിആദി.
Rattassāti maggena asamucchinnarāgassa. Yena puggalo ‘‘ratto’’ti vuccati, tassa rāgassa sambandhinī sukhā vedanā vuttā tattha tassa anusayanato. Tenāha ‘‘sukhāya…pe… vutta’’nti. Esa nayo sesesupi. Tenāha ‘‘tathā’’tiādi.
താനി ഏവ ഇന്ദ്രിയാനീതി സുഖസോമനസ്സുപേക്ഖിന്ദ്രിയാനി. ‘‘സങ്ഖാരപരിയാപന്നാനീ’’തി വചനം സന്ധായാഹ ‘‘ഇധ വേദനാസീസേന ചേതനാ വുത്താ’’തി. ന ഹി വേദനാ സങ്ഖാരക്ഖന്ധപരിയാപന്നാ ഹോതി. തണ്ഹായ, ദിട്ഠിയാതി ച ഉപയോഗേ കരണവചനന്തി ദസ്സേന്തോ ‘‘തണ്ഹായാ’’തിആദിമാഹ. ഇദാനി ഉപയോഗവസേനേവ ‘‘തണ്ഹായാ’’തിആദീനം അത്ഥം ദസ്സേതും ‘‘യഥാ വാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ സേസധമ്മാനന്തി തണ്ഹാവജ്ജിതഅവിസിട്ഠധമ്മാനം. തണ്ഹായ നിസ്സയഭാവേതി യദാ തണ്ഹാ തേസം നിസ്സയോ ഹോതി.
Tāni eva indriyānīti sukhasomanassupekkhindriyāni. ‘‘Saṅkhārapariyāpannānī’’ti vacanaṃ sandhāyāha ‘‘idha vedanāsīsena cetanā vuttā’’ti. Na hi vedanā saṅkhārakkhandhapariyāpannā hoti. Taṇhāya, diṭṭhiyāti ca upayoge karaṇavacananti dassento ‘‘taṇhāyā’’tiādimāha. Idāni upayogavaseneva ‘‘taṇhāyā’’tiādīnaṃ atthaṃ dassetuṃ ‘‘yathā vā’’tiādimāha. Tattha sesadhammānanti taṇhāvajjitaavisiṭṭhadhammānaṃ. Taṇhāya nissayabhāveti yadā taṇhā tesaṃ nissayo hoti.
തണ്ഹായ സേസധമ്മാനം പച്ചയഭാവേതി യദാ സേസധമ്മാ തണ്ഹാപച്ചയാ ഹോന്തി. ‘‘കരജകായസന്നിസ്സിതാ’’തി ഇമിനാ വേദനാദിക്ഖന്ധത്തയനിസ്സിതാപി ഗഹിതാ കായപ്പസ്സദ്ധിഭാവതോ. കാരണഭാവന്തി പരമ്പരഹേതുഭാവം. തണ്ഹാദിട്ഠിഉപയേനാതി ദിട്ഠിഉപയേന ച ദിട്ഠിസഹഗതതണ്ഹാഉപയേന ച.
Taṇhāya sesadhammānaṃ paccayabhāveti yadā sesadhammā taṇhāpaccayā honti. ‘‘Karajakāyasannissitā’’ti iminā vedanādikkhandhattayanissitāpi gahitā kāyappassaddhibhāvato. Kāraṇabhāvanti paramparahetubhāvaṃ. Taṇhādiṭṭhiupayenāti diṭṭhiupayena ca diṭṭhisahagatataṇhāupayena ca.
‘‘ആഗതീതി ഇധാഗതി, ഗതീതി പേച്ചഭവോ’’തി പദദ്വയേന വുത്തമേവത്ഥം പാകടതരം കാതും പാളിയം ‘‘ആഗതിഗതീപി ന ഭവന്തീ’’തി വുത്തം. ഇധ ഹുരന്തി ദ്വാരാരമ്മണധമ്മാ ദസ്സിതാ ആസന്നദൂരഭാവേഹി ദ്വാരാരമ്മണേഹി വിനിവത്തേത്വാ ഗഹിതത്താ. ഇധ ദ്വാരപ്പവത്തധമ്മാ ‘‘ഉഭയമന്തരേനാ’’തി പദസ്സ അത്ഥഭാവേന വുത്താ. ചതുബ്യൂഹഹാരേ പന അനിന്ദ്രിയബദ്ധരൂപധമ്മാ തഥാ വുത്താ. കാരണഭൂതേന അനന്തരപച്ചയഭൂതേന, ഉപനിസ്സയപച്ചയഭൂതേന ച. യേ ധമ്മാ ഉപാദായ ‘‘അത്താ’’തി സമഞ്ഞാ, തേസം വിഞ്ഞാണാദിധമ്മാനം അഭാവേന അനുപ്പാദധമ്മതം ആപാദിതത്താതി അത്ഥോ. ‘‘അനിസ്സിതസ്സ ചലിതം നത്ഥീ’’തിആദിനാ പടിലോമതോ പച്ചയഭാവോ ദസ്സിതോതി ദസ്സേന്തോ പാളിയം ‘‘ഏസേവന്തോ ദുക്ഖസ്സാതി പടിച്ചസമുപ്പാദോ’’തി വത്വാ നനു ‘‘അവിജ്ജാപച്ചയാ സങ്ഖാരാ’’തിആദികോ പടിച്ചസമുപ്പാദോതി ചോദനം സന്ധായ യഥാവുത്തസ്സ പടിച്ചസമുപ്പാദഭാവം ദസ്സേതും ‘‘സോ ദുവിധോ’’തിആദിനാ ലോകിയലോകുത്തരവസേന പടിച്ചസമുപ്പാദോ വിഭത്തോ. തദത്ഥതായാതി വീതരാഗവിമുത്തിഅത്ഥതായ. തബ്ഭാവന്തി ലോകുത്തരപടിച്ചസമുപ്പാദഭാവം.
‘‘Āgatītiidhāgati, gatīti peccabhavo’’ti padadvayena vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ pāḷiyaṃ ‘‘āgatigatīpi na bhavantī’’ti vuttaṃ. Idha huranti dvārārammaṇadhammā dassitā āsannadūrabhāvehi dvārārammaṇehi vinivattetvā gahitattā. Idha dvārappavattadhammā ‘‘ubhayamantarenā’’ti padassa atthabhāvena vuttā. Catubyūhahāre pana anindriyabaddharūpadhammā tathā vuttā. Kāraṇabhūtena anantarapaccayabhūtena, upanissayapaccayabhūtena ca. Ye dhammā upādāya ‘‘attā’’ti samaññā, tesaṃ viññāṇādidhammānaṃ abhāvena anuppādadhammataṃ āpāditattāti attho. ‘‘Anissitassa calitaṃ natthī’’tiādinā paṭilomato paccayabhāvo dassitoti dassento pāḷiyaṃ ‘‘esevanto dukkhassāti paṭiccasamuppādo’’ti vatvā nanu ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādiko paṭiccasamuppādoti codanaṃ sandhāya yathāvuttassa paṭiccasamuppādabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘so duvidho’’tiādinā lokiyalokuttaravasena paṭiccasamuppādo vibhatto. Tadatthatāyāti vītarāgavimuttiatthatāya. Tabbhāvanti lokuttarapaṭiccasamuppādabhāvaṃ.
ഓതരണഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Otaraṇahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / നേത്തിപ്പകരണപാളി • Nettippakaraṇapāḷi / ൧൨. ഓതരണഹാരവിഭങ്ഗോ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgo
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / നേത്തിപ്പകരണ-അട്ഠകഥാ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ൧൨. ഓതരണഹാരവിഭങ്ഗവണ്ണനാ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിവിഭാവിനീ • Nettivibhāvinī / ൧൨. ഓതരണഹാരവിഭങ്ഗവിഭാവനാ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgavibhāvanā