| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi |
੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ
12. Otaraṇahāravibhaṅgo
੪੨. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਓਤਰਣੋ ਹਾਰੋ? ‘‘ਯੋ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ।
42. Tattha katamo otaraṇo hāro? ‘‘Yo ca paṭiccuppādo’’ti.
‘‘ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਸਬ੍ਬਧਿ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਯਂ ਅਹਸ੍ਮੀਤਿ 1 ਅਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ।
‘‘Uddhaṃ adho sabbadhi vippamutto, ayaṃ ahasmīti 2 anānupassī;
ਏવਂ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਦਤਾਰਿ ਓਘਂ, ਅਤਿਣ੍ਣਪੁਬ੍ਬਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭવਾਯਾ’’ਤਿ॥
Evaṃ vimutto udatāri oghaṃ, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāyā’’ti.
‘‘ਉਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਰੂਪਧਾਤੁ ਚ ਅਰੂਪਧਾਤੁ ਚ। ‘‘ਅਧੋ’’ਤਿ ਕਾਮਧਾਤੁ। ‘‘ਸਬ੍ਬਧਿ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਤੇਧਾਤੁਕੇ ਅਯਂ ਅਸੇਕ੍ਖਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਤਾਨਿਯੇવ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
‘‘Uddha’’nti rūpadhātu ca arūpadhātu ca. ‘‘Adho’’ti kāmadhātu. ‘‘Sabbadhi vippamutto’’ti tedhātuke ayaṃ asekkhāvimutti. Tāniyeva asekkhāni pañcindriyāni, ayaṃ indriyehi otaraṇā.
ਤਾਨਿਯੇવ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ વਿਜ੍ਜਾ, વਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ, વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋ, ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ, ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ, વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ, ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ, ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ, ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tāniyeva asekkhāni pañcindriyāni vijjā, vijjuppādā avijjānirodho, avijjānirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ayaṃ paṭiccasamuppādehi otaraṇā.
ਤਾਨਿਯੇવ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ – ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tāniyeva asekkhāni pañcindriyāni tīhi khandhehi saṅgahitāni – sīlakkhandhena samādhikkhandhena paññākkhandhena, ayaṃ khandhehi otaraṇā.
ਤਾਨਿਯੇવ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਾਸવਾ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tāniyeva asekkhāni pañcindriyāni saṅkhārapariyāpannāni ye saṅkhārā anāsavā, no ca bhavaṅgā, te saṅkhārā dhammadhātusaṅgahitā. Ayaṃ dhātūhi otaraṇā.
ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਅਨਾਸવਂ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਂ। ਅਯਂ ਆਯਤਨੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sā dhammadhātu dhammāyatanapariyāpannā, yaṃ āyatanaṃ anāsavaṃ, no ca bhavaṅgaṃ. Ayaṃ āyatanehi otaraṇā.
‘‘ਅਯਂ ਅਹਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ, ਸਾ ਸੇਕ੍ਖਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਤਾਨਿਯੇવ ਸੇਕ੍ਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ। ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
‘‘Ayaṃ ahasmīti anānupassī’’ti ayaṃ sakkāyadiṭṭhiyā samugghāto, sā sekkhāvimutti, tāniyeva sekkhāni pañcindriyāni. Ayaṃ indriyehi otaraṇā.
ਤਾਨਿਯੇવ ਸੇਕ੍ਖਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ વਿਜ੍ਜਾ, વਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tāniyeva sekkhāni pañcindriyāni vijjā, vijjuppādā avijjānirodho, avijjānirodhā saṅkhāranirodho, evaṃ sabbo paṭiccasamuppādo. Ayaṃ paṭiccasamuppādehi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ વਿਜ੍ਜਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva vijjā paññākkhandho. Ayaṃ khandhehi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ વਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਾਸવਾ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva vijjā saṅkhārapariyāpannā, ye saṅkhārā anāsavā, no ca bhavaṅgā, te saṅkhārā dhammadhātusaṅgahitā, ayaṃ dhātūhi otaraṇā.
ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਅਨਾਸવਂ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਂ, ਅਯਂ ਆਯਤਨੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sā dhammadhātu dhammāyatanapariyāpannā, yaṃ āyatanaṃ anāsavaṃ, no ca bhavaṅgaṃ, ayaṃ āyatanehi otaraṇā.
ਸੇਕ੍ਖਾਯ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾਯ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਦਤਾਰਿ ਓਘਂ ਅਤਿਣ੍ਣਪੁਬ੍ਬਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭવਾਯ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ’’ਤਿ।
Sekkhāya ca vimuttiyā asekkhāya ca vimuttiyā vimutto udatāri oghaṃ atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāya. Tenāha bhagavā ‘‘uddhaṃ adho’’ti.
੪੩. ‘‘ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ 3 ਚਲਿਤਂ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਚਲਿਤੇ ਅਸਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਸਤਿ ਨਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਨਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਆਗਤਿਗਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਆਗਤਿਗਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਚੁਤੂਪਪਾਤੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਅਸਤਿ ਨੇવਿਧ ਨ ਹੁਰਂ ਨ ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨ ਏਸੇવਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
43. ‘‘Nissitassa 4 calitaṃ, anissitassa calitaṃ natthi, calite asati passaddhi, passaddhiyā sati nati na hoti, natiyā asati āgatigati na hoti, āgatigatiyā asati cutūpapāto na hoti, cutūpapāte asati nevidha na huraṃ na ubhayamantarena esevanto dukkhassā’’ti.
‘‘ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨਾਮ ਦੁવਿਧੋ ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ, ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਯੋ; ਯਾ ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ, ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੋ। ਚੇਤਨਾ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
‘‘Nissitassa calita’’nti nissayo nāma duvidho taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca. Tattha yā rattassa cetanā, ayaṃ taṇhānissayo; yā mūḷhassa cetanā, ayaṃ diṭṭhinissayo. Cetanā pana saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, evaṃ sabbo paṭiccasamuppādo. Ayaṃ paṭiccasamuppādehi otaraṇā.
ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ વੇਦਨਾ, ਅਯਂ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ। ਯਾ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ વੇਦਨਾ, ਅਯਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ, ਇਮਾ ਦ੍વੇ વੇਦਨਾ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tattha yā rattassa vedanā, ayaṃ sukhā vedanā. Yā sammūḷhassa vedanā, ayaṃ adukkhamasukhā vedanā, imā dve vedanā vedanākkhandho. Ayaṃ khandhehi otaraṇā.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ ਦ੍વੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tattha sukhā vedanā dve indriyāni sukhindriyaṃ somanassindriyañca, adukkhamasukhā vedanā upekkhindriyaṃ. Ayaṃ indriyehi otaraṇā.
ਤਾਨਿਯੇવ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ, ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਾਸવਾ ਭવਙ੍ਗਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tāniyeva indriyāni saṅkhārapariyāpannāni, ye saṅkhārā sāsavā bhavaṅgā, te saṅkhārā dhammadhātusaṅgahitā. Ayaṃ dhātūhi otaraṇā.
ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਸਾਸવਂ ਭવਙ੍ਗਂ, ਅਯਂ ਆਯਤਨੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sā dhammadhātu dhammāyatanapariyāpannā, yaṃ āyatanaṃ sāsavaṃ bhavaṅgaṃ, ayaṃ āyatanehi otaraṇā.
‘‘ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸਮਥવਸੇਨ વਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇ વਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੋ। ਯਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਯਂ વਿਜ੍ਜਾ, વਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
‘‘Anissitassa calitaṃ natthī’’ti samathavasena vā taṇhāya anissito vipassanāvase vā diṭṭhiyā anissito. Yā vipassanā ayaṃ vijjā, vijjuppādā avijjānirodho, avijjānirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, evaṃ sabbo paṭiccasamuppādo. Ayaṃ paṭiccasamuppādehi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva vipassanā paññākkhandho. Ayaṃ khandhehi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਦ੍વੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ। ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva vipassanā dve indriyāni – vīriyindriyañca paññindriyañca. Ayaṃ indriyehi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਾਸવਾ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva vipassanā saṅkhārapariyāpannā, ye saṅkhārā anāsavā, no ca bhavaṅgā, te saṅkhārā dhammadhātusaṅgahitā. Ayaṃ dhātūhi otaraṇā.
ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਅਨਾਸવਂ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਂ। ਅਯਂ ਆਯਤਨੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sā dhammadhātu dhammāyatanapariyāpannā, yaṃ āyatanaṃ anāsavaṃ, no ca bhavaṅgaṃ. Ayaṃ āyatanehi otaraṇā.
‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਸਤੀ’’ਤਿ ਦੁવਿਧਾ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਕਾਯਿਕਾ ਚ ਚੇਤਸਿਕਾ ਚ। ਯਂ ਕਾਯਿਕਂ ਸੁਖਂ, ਅਯਂ ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ। ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਂ, ਅਯਂ ਚੇਤਸਿਕਾ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ। ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ વੇਦਿਯਤਿ 5, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਰਜ੍ਜਤਿ, વਿਰਾਗਾ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤ’’ਮਿਤਿ 6 ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਨ ਨਮਤਿ ਰੂਪੇਸੁ, ਨ ਸਦ੍ਦੇਸੁ, ਨ ਗਨ੍ਧੇਸੁ, ਨ ਰਸੇਸੁ, ਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਸੁ, ਨ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ ਯੇਨ ਰੂਪੇਨ ਤਥਾਗਤਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਖਯਾ વਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਰੂਪਸਙ੍ਖਯੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨੇવਤ੍ਥਿ ਨੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿਯੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ, ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ, ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ।
‘‘Passaddhiyā satī’’ti duvidhā passaddhi kāyikā ca cetasikā ca. Yaṃ kāyikaṃ sukhaṃ, ayaṃ kāyapassaddhi. Yaṃ cetasikaṃ sukhaṃ, ayaṃ cetasikā passaddhi. Passaddhakāyo sukhaṃ vediyati 7, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhito yathābhūtaṃ pajānāti, yathābhūtaṃ pajānanto nibbindati, nibbindanto virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ ‘‘vimutta’’miti 8 ñāṇaṃ hoti, ‘‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti pajānāti. So na namati rūpesu, na saddesu, na gandhesu, na rasesu, na phoṭṭhabbesu, na dhammesu khayā rāgassa khayā dosassa khayā mohassa yena rūpena tathāgataṃ tiṭṭhantaṃ carantaṃ paññāpayamāno paññāpeyya, tassa rūpassa khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā rūpasaṅkhaye vimutto, tathāgato atthītipi na upeti, natthītipi na upeti, atthi natthītipi na upeti, nevatthi no natthītipi na upeti. Atha kho gambhīro appameyyo asaṅkheyyo nibbutotiyeva saṅkhaṃ gacchati khayā rāgassa, khayā dosassa, khayā mohassa.
ਯਾਯ વੇਦਨਾਯ…ਪੇ॰… ਯਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ। ਯੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ। ਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਤਥਾਗਤਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਯਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਖਯਾ વਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਚਾਗਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਯੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨੇવਤ੍ਥਿ ਨੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿਯੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ, ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ, ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ। ‘‘ਆਗਤੀ’’ਤਿ ਇਧਾਗਤਿ। ‘‘ਗਤੀ’’ਤਿ ਪੇਚ੍ਚਭવੋ। ਆਗਤਿਗਤੀਪਿ ਨ ਭવਨ੍ਤਿ, ‘‘ਨੇવਿਧਾ’’ਤਿ ਛਸੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ। ‘‘ਨ ਹੁਰ’’ਨ੍ਤਿ ਛਸੁ ਬਾਹਿਰੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ। ‘‘ਨ ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨਾ’’ਤਿ ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਿਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਏਸੇવਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਸੋ ਦੁવਿਧੋ ਲੋਕਿਯੋ ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਯਾવ ਜਰਾਮਰਣਾ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਸੀਲવਤੋ ਅવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਜਾਯਤਿ, ਯਾવ ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ…ਪੇ॰… ਏਸੇવਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
Yāya vedanāya…pe… yāya saññāya. Yehi saṅkhārehi. Yena viññāṇena tathāgataṃ tiṭṭhantaṃ carantaṃ paññāpayamāno paññāpeyya, tassa viññāṇassa khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā viññāṇasaṅkhaye vimutto, tathāgato atthītipi na upeti, natthītipi na upeti, atthi natthītipi na upeti, nevatthi no natthītipi na upeti. Atha kho gambhīro appameyyo asaṅkheyyo nibbutotiyeva saṅkhaṃ gacchati khayā rāgassa, khayā dosassa, khayā mohassa. ‘‘Āgatī’’ti idhāgati. ‘‘Gatī’’ti peccabhavo. Āgatigatīpi na bhavanti, ‘‘nevidhā’’ti chasu ajjhattikesu āyatanesu. ‘‘Na hura’’nti chasu bāhiresu āyatanesu. ‘‘Na ubhayamantarenā’’ti phassasamuditesu dhammesu attānaṃ na passati. ‘‘Esevanto dukkhassā’’ti paṭiccasamuppādo. So duvidho lokiyo ca lokuttaro ca. Tattha lokiyo avijjāpaccayā saṅkhārā, yāva jarāmaraṇā. Lokuttaro sīlavato avippaṭisāro jāyati, yāva nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Tenāha bhagavā ‘‘nissitassa calitaṃ anissitassa calitaṃ natthi…pe… esevanto dukkhassā’’ti.
੪੪.
44.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਸੋਕਾ ਪਰਿਦੇવਿਤਾ વਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ 9 ਚ ਲੋਕਸ੍ਮਿਮਨੇਕਰੂਪਾ।
‘‘Ye keci sokā paridevitā vā, dukkhā 10 ca lokasmimanekarūpā.
ਪਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਪ੍ਪਭવਨ੍ਤਿ ਏਤੇ, ਪਿਯੇ ਅਸਨ੍ਤੇ ਨ ਭવਨ੍ਤਿ ਏਤੇ॥
Piyaṃ paṭiccappabhavanti ete, piye asante na bhavanti ete.
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤੇ ਸੁਖਿਨੋ વੀਤਸੋਕਾ, ਯੇਸਂ ਪਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ।
Tasmā hi te sukhino vītasokā, yesaṃ piyaṃ natthi kuhiñci loke;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਸੋਕਂ વਿਰਜਂ ਪਤ੍ਥਯਾਨੋ, ਪਿਯਂ ਨ ਕਯਿਰਾਥ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ’’ਤਿ॥
Tasmā asokaṃ virajaṃ patthayāno, piyaṃ na kayirātha kuhiñci loke’’ti.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਸੋਕਾ ਪਰਿਦੇવਿਤਾ વਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਚ ਲੋਕਸ੍ਮਿਮਨੇਕਰੂਪਾ ਪਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਪ੍ਪਭવਨ੍ਤਿ ਏਤੇ’’ਤਿ – ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ। ‘‘ਪਿਯੇ ਅਸਨ੍ਤੇ ਨ ਭવਨ੍ਤਿ ਏਤੇ’’ਤਿ – ਅਯਂ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ। વੇਦਨਾ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
‘‘Ye keci sokā paridevitā vā, dukkhā ca lokasmimanekarūpā piyaṃ paṭiccappabhavanti ete’’ti – ayaṃ dukkhā vedanā. ‘‘Piye asante na bhavanti ete’’ti – ayaṃ sukhā vedanā. Vedanā vedanākkhandho. Ayaṃ khandhehi otaraṇā.
વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ, ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, evaṃ sabbaṃ. Ayaṃ paṭiccasamuppādehi otaraṇā.
ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ ਦ੍વੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ। ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਦ੍વੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ। ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tattha sukhā vedanā dve indriyāni – sukhindriyaṃ somanassindriyañca. Dukkhā vedanā dve indriyāni – dukkhindriyaṃ domanassindriyañca. Ayaṃ indriyehi otaraṇā.
ਤਾਨਿਯੇવ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ, ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਾਸવਾ ਭવਙ੍ਗਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tāniyeva indriyāni saṅkhārapariyāpannāni, ye saṅkhārā sāsavā bhavaṅgā, te saṅkhārā dhammadhātusaṅgahitā. Ayaṃ dhātūhi otaraṇā.
ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਸਾਸવਂ ਭવਙ੍ਗਂ। ਅਯਂ ਆਯਤਨੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sā dhammadhātu dhammāyatanapariyāpannā, yaṃ āyatanaṃ sāsavaṃ bhavaṅgaṃ. Ayaṃ āyatanehi otaraṇā.
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤੇ ਸੁਖਿਨੋ વੀਤਸੋਕਾ, ਯੇਸਂ ਪਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ।
Tasmā hi te sukhino vītasokā, yesaṃ piyaṃ natthi kuhiñci loke;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਸੋਕਂ વਿਰਜਂ ਪਤ੍ਥਯਾਨੋ, ਪਿਯਂ ਨ ਕਯਿਰਾਥ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇਤਿ॥
Tasmā asokaṃ virajaṃ patthayāno, piyaṃ na kayirātha kuhiñci loketi.
ਇਦਂ ਤਣ੍ਹਾਪਹਾਨਂ। ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ, ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Idaṃ taṇhāpahānaṃ. Taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, evaṃ sabbaṃ. Ayaṃ paṭiccasamuppādehi otaraṇā.
ਤਂਯੇવ ਤਣ੍ਹਾਪਹਾਨਂ ਸਮਥੋ। ਸੋ ਸਮਥੋ ਦ੍વੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ। ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Taṃyeva taṇhāpahānaṃ samatho. So samatho dve indriyāni satindriyaṃ samādhindriyañca. Ayaṃ indriyehi otaraṇā.
ਸੋਯੇવ ਸਮਥੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Soyeva samatho samādhikkhandho. Ayaṃ khandhehi otaraṇā.
ਸੋਯੇવ ਸਮਥੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ, ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਾਸવਾ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Soyeva samatho saṅkhārapariyāpanno, ye saṅkhārā anāsavā, no ca bhavaṅgā, te saṅkhārā dhammadhātusaṅgahitā. Ayaṃ dhātūhi otaraṇā.
ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਅਨਾਸવਂ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਂ। ਅਯਂ ਆਯਤਨੇਹਿ ਓਤਰਣਾ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਸੋਕਾ’’ਤਿ।
Sā dhammadhātu dhammāyatanapariyāpannā, yaṃ āyatanaṃ anāsavaṃ, no ca bhavaṅgaṃ. Ayaṃ āyatanehi otaraṇā. Tenāha bhagavā ‘‘ye keci sokā’’ti.
ਕਾਮਂ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ।
Kāmaṃ kāmayamānassa, tassa ce taṃ samijjhati;
ਅਦ੍ਧਾ ਪੀਤਿਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਮਚ੍ਚੋ ਯਦਿਚ੍ਛਤਿ॥
Addhā pītimano hoti, laddhā macco yadicchati.
ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਕਾਮਯਾਨਸ੍ਸ, ਛਨ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸ ਜਨ੍ਤੁਨੋ।
Tassa ce kāmayānassa, chandajātassa jantuno;
ਤੇ ਕਾਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਲ੍ਲવਿਦ੍ਧੋવ ਰੁਪ੍ਪਤਿ॥
Te kāmā parihāyanti, sallaviddhova ruppati.
ਸੋਮਂ વਿਸਤ੍ਤਿਕਂ ਲੋਕੇ, ਸਤੋ ਸਮਤਿવਤ੍ਤਤੀਤਿ॥
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattatīti.
ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਪੀਤਿਮਨਤਾ, ਅਯਂ ਅਨੁਨਯੋ। ਯਦਾਹ ਸਲ੍ਲવਿਦ੍ਧੋવ ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ, ਇਦਂ ਪਟਿਘਂ। ਅਨੁਨਯਂ ਪਟਿਘਞ੍ਚ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਪਕ੍ਖੋ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਪਨ ਦਸਰੂਪੀਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਯਂ ਆਯਤਨੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tattha yā pītimanatā, ayaṃ anunayo. Yadāha sallaviddhova ruppatīti, idaṃ paṭighaṃ. Anunayaṃ paṭighañca pana taṇhāpakkho, taṇhāya ca pana dasarūpīni āyatanāni padaṭṭhānaṃ. Ayaṃ āyatanehi otaraṇā.
ਤਾਨਿਯੇવ ਦਸ ਰੂਪੀਨਿ ਰੂਪਕਾਯੋ ਨਾਮਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਦੁਭਯਂ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ, વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tāniyeva dasa rūpīni rūpakāyo nāmasampayutto, tadubhayaṃ nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, evaṃ sabbaṃ. Ayaṃ paṭiccasamuppādehi otaraṇā.
ਤਦੇવ ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tadeva nāmarūpaṃ pañcakkhandho; Ayaṃ khandhehi otaraṇā;
ਤਦੇવ ਨਾਮਰੂਪਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ। ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tadeva nāmarūpaṃ aṭṭhārasa dhātuyo; Ayaṃ dhātūhi otaraṇā;
ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਰੂਪਕਾਯੋ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਰੂਪੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਯੋ ਨਾਮਕਾਯੋ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਅਰੂਪੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਇਮਾਨਿ ਦਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ। ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Tattha yo rūpakāyo imāni pañca rūpīni indriyāni, yo nāmakāyo imāni pañca arūpīni indriyāni, imāni dasa indriyāni. Ayaṃ indriyehi otaraṇā.
ਤਤ੍ਥ ਯਦਾਹ –
Tattha yadāha –
‘‘ਯੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਪ੍ਪਸ੍ਸੇવ ਪਦਾ ਸਿਰੋ।
‘‘Yo kāme parivajjeti, sappasseva padā siro;
ਸੋਮਂ વਿਸਤ੍ਤਿਕਂ ਲੋਕੇ, ਸਤੋ ਸਮਤਿવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ॥
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattatī’’ti.
ਅਯਂ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ, ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Ayaṃ saupādisesā nibbānadhātu, ayaṃ dhātūhi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ વਿਜ੍ਜਾ, વਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva saupādisesā nibbānadhātu vijjā, vijjuppādā avijjānirodho, avijjānirodhā saṅkhāranirodho, evaṃ sabbaṃ. Ayaṃ paṭiccasamuppādehi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ વਿਜ੍ਜਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva vijjā paññākkhandho. Ayaṃ khandhehi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ વਿਜ੍ਜਾ ਦ੍વੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ। ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva vijjā dve indriyāni – vīriyindriyaṃ paññindriyañca. Ayaṃ indriyehi otaraṇā.
ਸਾਯੇવ વਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਾਸવਾ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਓਤਰਣਾ।
Sāyeva vijjā saṅkhārapariyāpannā, ye saṅkhārā anāsavā, no ca bhavaṅgā, te saṅkhārā dhammadhātusaṅgahitā. Ayaṃ dhātūhi otaraṇā.
ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਅਨਾਸવਂ, ਨੋ ਚ ਭવਙ੍ਗਂ। ਅਯਂ ਆਯਤਨੇਹਿ ਓਤਰਣਾ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਕਾਮਂ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
Sā dhammadhātu dhammāyatanapariyāpannā, yaṃ āyatanaṃ anāsavaṃ, no ca bhavaṅgaṃ. Ayaṃ āyatanehi otaraṇā. Tenāha bhagavā ‘‘kāmaṃ kāmayamānassā’’ti.
ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨਿ ਸਮੋਸਰਣੋਤਰਣਾਨਿ ਭવਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨਿ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤੇਨਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ‘‘ਯੋ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ।
Ettāvatā paṭicca indriyakhandhadhātuāyatanāni samosaraṇotaraṇāni bhavanti. Evaṃ paṭicca indriyakhandhadhātuāyatanāni otāretabbāni. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘yo ca paṭiccuppādo’’ti.
ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਓਤਰਣੋ ਹਾਰੋ।
Niyutto otaraṇo hāro.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੧੨. ਓਤਰਣਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਿਭਾવਨਾ • 12. Otaraṇahāravibhaṅgavibhāvanā
