| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
३. ओवादवग्गो
3. Ovādavaggo
१. ओवादसिक्खापदवण्णना
1. Ovādasikkhāpadavaṇṇanā
१४४. ततियवग्गस्स पठमे तिरच्छानभूतन्ति तिरोकरणभूतं, बाहिरभूतन्ति अत्थो। समिद्धोति परिपुण्णो। सहितत्थो अत्थयुत्तो। अत्थगम्भीरतादिना गम्भीरो।
144. Tatiyavaggassa paṭhame tiracchānabhūtanti tirokaraṇabhūtaṃ, bāhirabhūtanti attho. Samiddhoti paripuṇṇo. Sahitattho atthayutto. Atthagambhīratādinā gambhīro.
१४५-१४७. परतोति उत्तरि। करोन्तोवाति परिबाहिरे करोन्तो। विभङ्गेति झानविभङ्गे। चरणन्ति निब्बानगमनाय पादं।
145-147.Paratoti uttari. Karontovāti paribāhire karonto. Vibhaṅgeti jhānavibhaṅge. Caraṇanti nibbānagamanāya pādaṃ.
यदस्साति यं अस्स। धारेतीति अविनस्समानं धारेति। परिकथनत्थन्ति पकिण्णककथावसेन परिच्छिन्नधम्मकथनत्थं। तिस्सो अनुमोदनाति सङ्घभत्तादीसु दानानिसंसप्पटिसंयुत्ता निधिकुण्डसुत्तादि (खु॰ पा॰ ८.१ आदयो) -अनुमोदना, गेहप्पवेसमङ्गलादीसु मङ्गलसुत्तादि (खु॰ पा॰ ५.१ आदयो; सु॰ नि॰ मङ्गलसुत्त) -अनुमोदना, मतकभत्तादिअमङ्गलेसु तिरोकुट्टादि (खु॰ पा॰ ७.१ आदयो; पे॰ व॰ १४ आदयो) -अनुमोदनाति इमा तिस्सो अनुमोदना। कम्माकम्मविनिच्छयोति परिवारावसाने कम्मवग्गे (परि॰ ४८२ आदयो) वुत्तविनिच्छयो। समाधिवसेनाति समथपुब्बकवसेन। विपस्सनावसेन वाति दिट्ठिविसुद्धिआदिकाय सुक्खविपस्सनाय वसेन। अत्तनो सीलरक्खणत्थं अपरानपेक्खताय येन कामं गन्तुं चतस्सो दिसा अरहति, अस्स वा सन्ति, तासु वा साधूति चातुद्दिसो।
Yadassāti yaṃ assa. Dhāretīti avinassamānaṃ dhāreti. Parikathanatthanti pakiṇṇakakathāvasena paricchinnadhammakathanatthaṃ. Tisso anumodanāti saṅghabhattādīsu dānānisaṃsappaṭisaṃyuttā nidhikuṇḍasuttādi (khu. pā. 8.1 ādayo) -anumodanā, gehappavesamaṅgalādīsu maṅgalasuttādi (khu. pā. 5.1 ādayo; su. ni. maṅgalasutta) -anumodanā, matakabhattādiamaṅgalesu tirokuṭṭādi (khu. pā. 7.1 ādayo; pe. va. 14 ādayo) -anumodanāti imā tisso anumodanā. Kammākammavinicchayoti parivārāvasāne kammavagge (pari. 482 ādayo) vuttavinicchayo. Samādhivasenāti samathapubbakavasena. Vipassanāvasena vāti diṭṭhivisuddhiādikāya sukkhavipassanāya vasena. Attano sīlarakkhaṇatthaṃ aparānapekkhatāya yena kāmaṃ gantuṃ catasso disā arahati, assa vā santi, tāsu vā sādhūti cātuddiso.
अभिविनयेति पातिमोक्खसंवरसङ्खाते संवरविनये, तप्पकासके वा विनयपिटके। विनेतुन्ति सिक्खापेतुं पकासेतुं। पगुणा वाचुग्गताति पाठतो च अत्थतो च पगुणा मुखे सन्निधापनवसेन वाचुग्गता कातब्बा। अत्थमत्तवसेनपेत्थ योजनं करोन्ति। अभिधम्मेति लक्खणरसादिवसेन परिच्छिन्ने नामरूपधम्मे। पुब्बे किर महाथेरा परियत्तिअनन्तरधानाय एकेकस्स गणस्स दीघनिकायादिएकेकधम्मकोट्ठासं निय्यातेन्ता ‘‘तुम्हे एतं पाळितो च अट्ठकथातो च परिहरथ, सक्कोन्ता उत्तरिपि उग्गण्हथा’’ति एवं सकलधम्मं गन्थवसेन निय्यातेन्ति, तत्थ ते च भिक्खू गन्थनामेन दीघभाणका मज्झिमभाणकाति वोहरीयन्ति, ते च अत्तनो भारभूतं कोट्ठासं परिच्चजित्वा अञ्ञं उग्गहेतुं न लभन्ति। तं सन्धायाह ‘‘सचे मज्झिमभाणको होती’’तिआदि।
Abhivinayeti pātimokkhasaṃvarasaṅkhāte saṃvaravinaye, tappakāsake vā vinayapiṭake. Vinetunti sikkhāpetuṃ pakāsetuṃ. Paguṇā vācuggatāti pāṭhato ca atthato ca paguṇā mukhe sannidhāpanavasena vācuggatā kātabbā. Atthamattavasenapettha yojanaṃ karonti. Abhidhammeti lakkhaṇarasādivasena paricchinne nāmarūpadhamme. Pubbe kira mahātherā pariyattianantaradhānāya ekekassa gaṇassa dīghanikāyādiekekadhammakoṭṭhāsaṃ niyyātentā ‘‘tumhe etaṃ pāḷito ca aṭṭhakathāto ca pariharatha, sakkontā uttaripi uggaṇhathā’’ti evaṃ sakaladhammaṃ ganthavasena niyyātenti, tattha te ca bhikkhū ganthanāmena dīghabhāṇakā majjhimabhāṇakāti voharīyanti, te ca attano bhārabhūtaṃ koṭṭhāsaṃ pariccajitvā aññaṃ uggahetuṃ na labhanti. Taṃ sandhāyāha ‘‘sace majjhimabhāṇako hotī’’tiādi.
तत्थ हेट्ठिमा वा तयो वग्गाति महावग्गतो हेट्ठिमा सगाथकवग्गो (सं॰ नि॰ १.१ आदयो), निदानवग्गो (सं॰ नि॰ २.१ आदयो), खन्धवग्गोति (सं॰ नि॰ ३.१ आदियो) इमे तयो वग्गा। तिकनिपाततो पट्ठाय हेट्ठाति एककनिपातदुकनिपाते सन्धाय वुत्तं। धम्मपदम्पि सह वत्थुना जातकभाणकेन अत्तनो जातकेन सद्धिं उग्गहेतब्बं। ततो ओरं न वट्टतीति महापच्चरिवादस्स अधिप्पायो। ततो ततोति दीघनिकायादितो। उच्चिनित्वा उग्गहितं सद्धम्मस्स ठितिया, भिक्खुनोपि पुब्बापरानुसन्धिआदिकुसलताय च न होतीति ‘‘तं न वट्टती’’ति पटिक्खित्तं। अभिधम्मे किञ्चि उग्गहेतब्बन्ति न वुत्तन्ति एत्थ यस्मा विनये कुसलत्तिकादिविभागो, सुत्तन्तेसु समथविपस्सनामग्गो च अभिधम्मपाठं विना न विञ्ञायति, अन्धकारे पविट्ठकालो विय होति, तस्मा सुत्तविनयानं गहणवसेन अभिधम्मग्गहणं वुत्तमेवाति विसुं न वुत्तन्ति वेदितब्बं। यथा ‘‘भोजनं भुञ्जितब्ब’’न्ति वुत्ते ‘‘ब्यञ्जनं खादितब्ब’’न्ति अवुत्तम्पि वुत्तमेव होति तदविनाभावतो, एवंसम्पदमिदं दट्ठब्बं।
Tattha heṭṭhimā vā tayo vaggāti mahāvaggato heṭṭhimā sagāthakavaggo (saṃ. ni. 1.1 ādayo), nidānavaggo (saṃ. ni. 2.1 ādayo), khandhavaggoti (saṃ. ni. 3.1 ādiyo) ime tayo vaggā. Tikanipātato paṭṭhāya heṭṭhāti ekakanipātadukanipāte sandhāya vuttaṃ. Dhammapadampi saha vatthunā jātakabhāṇakena attano jātakena saddhiṃ uggahetabbaṃ. Tato oraṃ na vaṭṭatīti mahāpaccarivādassa adhippāyo. Tato tatoti dīghanikāyādito. Uccinitvā uggahitaṃ saddhammassa ṭhitiyā, bhikkhunopi pubbāparānusandhiādikusalatāya ca na hotīti ‘‘taṃ na vaṭṭatī’’ti paṭikkhittaṃ. Abhidhamme kiñci uggahetabbanti na vuttanti ettha yasmā vinaye kusalattikādivibhāgo, suttantesu samathavipassanāmaggo ca abhidhammapāṭhaṃ vinā na viññāyati, andhakāre paviṭṭhakālo viya hoti, tasmā suttavinayānaṃ gahaṇavasena abhidhammaggahaṇaṃ vuttamevāti visuṃ na vuttanti veditabbaṃ. Yathā ‘‘bhojanaṃ bhuñjitabba’’nti vutte ‘‘byañjanaṃ khāditabba’’nti avuttampi vuttameva hoti tadavinābhāvato, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
परिमण्डलपदब्यञ्जनायाति परिमण्डलानि परिपुण्णानि पदेसु सिथिलधनितादिब्यञ्जनानि यस्सं, ताय। पुरस्स एसाति पोरी, नगरवासीनं कथाति अत्थो। अनेलगळायाति एत्थ एलाति खेळं तग्गळनविरहिताय। कल्याणवाक्करणोति एत्थ वाचा एव वाक्करणं, उदाहरणघोसो। कल्याणं मधुरं वाक्करणमस्साति कल्याणवाक्करणो। उपसम्पन्नाय मेथुनेनेव अभब्बो होति, न सिक्खमानासामणेरीसूति आह ‘‘भिक्खुनिया कायसंसग्गं वा’’तिआदि।
Parimaṇḍalapadabyañjanāyāti parimaṇḍalāni paripuṇṇāni padesu sithiladhanitādibyañjanāni yassaṃ, tāya. Purassa esāti porī, nagaravāsīnaṃ kathāti attho. Anelagaḷāyāti ettha elāti kheḷaṃ taggaḷanavirahitāya. Kalyāṇavākkaraṇoti ettha vācā eva vākkaraṇaṃ, udāharaṇaghoso. Kalyāṇaṃ madhuraṃ vākkaraṇamassāti kalyāṇavākkaraṇo. Upasampannāya methuneneva abhabbo hoti, na sikkhamānāsāmaṇerīsūti āha ‘‘bhikkhuniyā kāyasaṃsaggaṃ vā’’tiādi.
१४८. गरुकेहीति गरुकभण्डेहि। एकतोउपसम्पन्नायाति उपयोगत्थे भुम्मवचनं। भिक्खूनं सन्तिके उपसम्पन्ना नाम परिवत्तलिङ्गा वा पञ्चसतसाकियानियो वा। एता पन एकतोउपसम्पन्ना ओवदन्तस्स पाचित्तियमेव।
148.Garukehīti garukabhaṇḍehi. Ekatoupasampannāyāti upayogatthe bhummavacanaṃ. Bhikkhūnaṃ santike upasampannā nāma parivattaliṅgā vā pañcasatasākiyāniyo vā. Etā pana ekatoupasampannā ovadantassa pācittiyameva.
१४९. न निमन्तिता हुत्वा गन्तुकामाति निमन्तिता हुत्वा भोजनपरियोसाने गन्तुकामा न होन्ति, तत्थेव वसितुकामा होन्तीति अत्थो। यतोति भिक्खुनुपस्सयतो। याचित्वाति ‘‘तुम्हेहि आनीतओवादेनेव मयम्पि वसिस्सामा’’ति याचित्वा। तत्थाति तस्मिं भिक्खुनुपस्सये। अभिक्खुकावासे वस्सं वसन्तिया पाचित्तियं, अपगच्छन्तिया दुक्कटं।
149.Na nimantitā hutvā gantukāmāti nimantitā hutvā bhojanapariyosāne gantukāmā na honti, tattheva vasitukāmā hontīti attho. Yatoti bhikkhunupassayato. Yācitvāti ‘‘tumhehi ānītaovādeneva mayampi vasissāmā’’ti yācitvā. Tatthāti tasmiṃ bhikkhunupassaye. Abhikkhukāvāse vassaṃ vasantiyā pācittiyaṃ, apagacchantiyā dukkaṭaṃ.
इमासु कतरापत्ति परिहरितब्बाति चोदनं परिहरन्तो आह ‘‘सा रक्खितब्बा’’ति। सा वस्सानुगमनमूलिका आपत्ति रक्खितब्बा, इतराय अनापत्तिकारणं अत्थीति अधिप्पायो। तेनाह ‘‘आपदासु ही’’तिआदि।
Imāsu katarāpatti pariharitabbāti codanaṃ pariharanto āha ‘‘sā rakkhitabbā’’ti. Sā vassānugamanamūlikā āpatti rakkhitabbā, itarāya anāpattikāraṇaṃ atthīti adhippāyo. Tenāha ‘‘āpadāsu hī’’tiādi.
ओवादत्थायाति ओवादे याचनत्थाय। द्वे तिस्सोति द्वीहि तीहि, करणत्थे चेतं पच्चत्तवचनं। पासादिकेनाति पसादजनकेन कायकम्मादिना। सम्पादेतूति तिविधं सिक्खं सम्पादेतु। असम्मतता, भिक्खुनिया परिपुण्णूपसम्पन्नता, ओवादवसेन अट्ठगरुधम्मदानन्ति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि।
Ovādatthāyāti ovāde yācanatthāya. Dve tissoti dvīhi tīhi, karaṇatthe cetaṃ paccattavacanaṃ. Pāsādikenāti pasādajanakena kāyakammādinā. Sampādetūti tividhaṃ sikkhaṃ sampādetu. Asammatatā, bhikkhuniyā paripuṇṇūpasampannatā, ovādavasena aṭṭhagarudhammadānanti imānettha tīṇi aṅgāni.
ओवादसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Ovādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ३. ओवादवग्गो • 3. Ovādavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / १. ओवादसिक्खापदवण्णना • 1. Ovādasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / १. ओवादसिक्खापदवण्णना • 1. Ovādasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / १. ओवादसिक्खापदवण्णना • 1. Ovādasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १. ओवादसिक्खापद-अत्थयोजना • 1. Ovādasikkhāpada-atthayojanā
