| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / द्वेमातिकापाळि • Dvemātikāpāḷi |
३. ओवादवग्गो
3. Ovādavaggo
१. ओवादसिक्खापदवण्णना
1. Ovādasikkhāpadavaṇṇanā
ओवादवग्गस्स पठमे असम्मतोति या अट्ठङ्गसमन्नागतस्स भिक्खुनो भगवता ञत्तिचतुत्थेन कम्मेन (पाचि॰ १४६) भिक्खुनोवादकसम्मुति अनुञ्ञाता, ताय असम्मतो। ओवदेय्याति भिक्खुनिसङ्घं वा सम्बहुला वा एकं भिक्खुनिं वा ‘‘वस्ससतूपसम्पन्नाय भिक्खुनिया तदहुपसम्पन्नस्स भिक्खुनो अभिवादनं पच्चुट्ठानं अञ्जलिकम्मं सामीचिकम्मं कातब्ब’’न्ति आदिके (चूळव॰ ४०३) अट्ठ गरुधम्मे ओवादवसेन ओसारेन्तो ओवदेय्य। पाचित्तियन्ति ओवादपरियोसाने पाचित्तियं।
Ovādavaggassa paṭhame asammatoti yā aṭṭhaṅgasamannāgatassa bhikkhuno bhagavatā ñatticatutthena kammena (pāci. 146) bhikkhunovādakasammuti anuññātā, tāya asammato. Ovadeyyāti bhikkhunisaṅghaṃ vā sambahulā vā ekaṃ bhikkhuniṃ vā ‘‘vassasatūpasampannāya bhikkhuniyā tadahupasampannassa bhikkhuno abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kātabba’’nti ādike (cūḷava. 403) aṭṭha garudhamme ovādavasena osārento ovadeyya. Pācittiyanti ovādapariyosāne pācittiyaṃ.
सावत्थियं छब्बग्गिये भिक्खू आरब्भ ओवदनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, असाधारणपञ्ञत्ति, अनाणत्तिकं, अञ्ञेन वा धम्मेन भिक्खुनीसु उपसम्पन्नमत्तं वा ओवदतो दुक्कटं। सम्मतस्सापि तञ्चे सम्मुतिकम्मं अधम्मकम्मं होति, तस्मिं अधम्मकम्मे अधम्मकम्मसञ्ञिनो वग्गे भिक्खुनिसङ्घे ओवदतो तिकपाचित्तियं, तथा वेमतिकस्स धम्मकम्मसञ्ञिनो चाति नव पाचित्तियानि, समग्गेपि भिक्खुनिसङ्घेन वाति अधम्मकम्मवसेन अट्ठारस। सचे पन तं धम्मकम्मं होति, ‘‘धम्मकम्मे धम्मकम्मसञ्ञी समग्गं भिक्खुनिसङ्घं समग्गसञ्ञी ओवदती’’ति (पाचि॰ १५१) इदं अवसानपदं ठपेत्वा तेनेव नयेन सत्तरस दुक्कटानि, ‘‘समग्गम्हाय्या’’ति च वुत्ते अञ्ञं धम्मं, ‘‘वग्गम्हाय्या’’ति च वुत्ते अट्ठ गरुधम्मे भणन्तस्स, ओवादञ्च अनिय्यातेत्वा अञ्ञं धम्मं भणन्तस्स दुक्कटमेव। यो पन धम्मकम्मे धम्मकम्मसञ्ञी समग्गं भिक्खुनिसङ्घं समग्गसञ्ञी ओवदति, गरुधम्मपाळिं उद्देसं देति, परिपुच्छं देति, ‘‘ओसारेहि अय्या’’ति वुच्चमानो ओसारेति, पञ्हं पुट्ठो कथेति, भिक्खुनीनं सुणमानानं अञ्ञस्सत्थाय भणति, सिक्खमानाय वा सामणेरिया वा भणति, तस्स, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। असम्मतता, भिक्खुनिया परिपुण्णूपसम्पन्नता, ओवादवसेन अट्ठगरुधम्मभणनन्ति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि पदसोधम्मसदिसानेवाति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha ovadanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, aññena vā dhammena bhikkhunīsu upasampannamattaṃ vā ovadato dukkaṭaṃ. Sammatassāpi tañce sammutikammaṃ adhammakammaṃ hoti, tasmiṃ adhammakamme adhammakammasaññino vagge bhikkhunisaṅghe ovadato tikapācittiyaṃ, tathā vematikassa dhammakammasaññino cāti nava pācittiyāni, samaggepi bhikkhunisaṅghena vāti adhammakammavasena aṭṭhārasa. Sace pana taṃ dhammakammaṃ hoti, ‘‘dhammakamme dhammakammasaññī samaggaṃ bhikkhunisaṅghaṃ samaggasaññī ovadatī’’ti (pāci. 151) idaṃ avasānapadaṃ ṭhapetvā teneva nayena sattarasa dukkaṭāni, ‘‘samaggamhāyyā’’ti ca vutte aññaṃ dhammaṃ, ‘‘vaggamhāyyā’’ti ca vutte aṭṭha garudhamme bhaṇantassa, ovādañca aniyyātetvā aññaṃ dhammaṃ bhaṇantassa dukkaṭameva. Yo pana dhammakamme dhammakammasaññī samaggaṃ bhikkhunisaṅghaṃ samaggasaññī ovadati, garudhammapāḷiṃ uddesaṃ deti, paripucchaṃ deti, ‘‘osārehi ayyā’’ti vuccamāno osāreti, pañhaṃ puṭṭho katheti, bhikkhunīnaṃ suṇamānānaṃ aññassatthāya bhaṇati, sikkhamānāya vā sāmaṇeriyā vā bhaṇati, tassa, ummattakādīnañca anāpatti. Asammatatā, bhikkhuniyā paripuṇṇūpasampannatā, ovādavasena aṭṭhagarudhammabhaṇananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni padasodhammasadisānevāti.
ओवादसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Ovādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
२. अत्थङ्गतसिक्खापदवण्णना
2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā
दुतिये ओवदेय्याति अट्ठगरुधम्मेहि वा अञ्ञेन वा धम्मेन ओवदन्तस्स सम्मतस्सापि पाचित्तियमेव।
Dutiye ovadeyyāti aṭṭhagarudhammehi vā aññena vā dhammena ovadantassa sammatassāpi pācittiyameva.
सावत्थियं आयस्मन्तं चूळपन्थकं आरब्भ अत्थङ्गते सूरिये ओवदनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, असाधारणपञ्ञत्ति, अनाणत्तिकं, तिकपाचित्तियं, सूरिये अत्थङ्गते अत्थङ्गतसञ्ञिनो वेमतिकस्स वा, एकतोउपसम्पन्नं ओवदन्तस्स च दुक्कटं। पुरिमसिक्खापदे विय उद्देसादिनयेन अनापत्ति। अत्थङ्गतसूरियता, परिपुण्णूपसम्पन्नता, ओवदनन्ति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि पदसोधम्मसदिसानेवाति।
Sāvatthiyaṃ āyasmantaṃ cūḷapanthakaṃ ārabbha atthaṅgate sūriye ovadanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, sūriye atthaṅgate atthaṅgatasaññino vematikassa vā, ekatoupasampannaṃ ovadantassa ca dukkaṭaṃ. Purimasikkhāpade viya uddesādinayena anāpatti. Atthaṅgatasūriyatā, paripuṇṇūpasampannatā, ovadananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni padasodhammasadisānevāti.
अत्थङ्गतसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
३. भिक्खुनुपस्सयसिक्खापदवण्णना
3. Bhikkhunupassayasikkhāpadavaṇṇanā
ततिये भिक्खुनुपस्सयन्ति भिक्खुनिया एकरत्तं वसनट्ठानम्पि। ओवदेय्याति इध गरुधम्मेहि ओवदन्तस्सेव पाचित्तियं। सचे पन असम्मतो होति, द्वे पाचित्तियानि। सचे पन सूरियेपि अत्थङ्गते ओवदति, तीणि होन्ति। सम्मतस्स पन रत्तिं ओवदन्तस्सपि द्वे एव होन्ति। सम्मतत्ता हि भिक्खुस्स गरुधम्मोवादमूलकं पाचित्तियं नत्थि। गिलानाति न सक्कोति ओवादाय वा संवासाय वा गन्तुं।
Tatiye bhikkhunupassayanti bhikkhuniyā ekarattaṃ vasanaṭṭhānampi. Ovadeyyāti idha garudhammehi ovadantasseva pācittiyaṃ. Sace pana asammato hoti, dve pācittiyāni. Sace pana sūriyepi atthaṅgate ovadati, tīṇi honti. Sammatassa pana rattiṃ ovadantassapi dve eva honti. Sammatattā hi bhikkhussa garudhammovādamūlakaṃ pācittiyaṃ natthi. Gilānāti na sakkoti ovādāya vā saṃvāsāya vā gantuṃ.
सक्केसु छब्बग्गिये भिक्खू आरब्भ भिक्खुनुपस्सयं उपसङ्कमित्वा ओवदनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, ‘‘अञ्ञत्र समया’’ति अयमेत्थ अनुपञ्ञत्ति, असाधारणपञ्ञत्ति, अनाणत्तिकं, तिकपाचित्तियं, अनुपसम्पन्नाय उपसम्पन्नसञ्ञिनो वेमतिकस्स वा, एकतोउपसम्पन्नं येन केनचि, इतरं अञ्ञेन धम्मेन ओवदन्तस्स च दुक्कटं। समये, अनुपसम्पन्नाय, पुरिमसिक्खापदे विय उद्देसादिनयेन च अनापत्ति। उपस्सयूपगमनं, परिपुण्णूपसम्पन्नता, समयाभावो, गरुधम्मेहि ओवदनन्ति इमानेत्थ चत्तारि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि पठमकथिनसदिसानि, इदं पन किरियं होतीति।
Sakkesu chabbaggiye bhikkhū ārabbha bhikkhunupassayaṃ upasaṅkamitvā ovadanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra samayā’’ti ayamettha anupaññatti, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, anupasampannāya upasampannasaññino vematikassa vā, ekatoupasampannaṃ yena kenaci, itaraṃ aññena dhammena ovadantassa ca dukkaṭaṃ. Samaye, anupasampannāya, purimasikkhāpade viya uddesādinayena ca anāpatti. Upassayūpagamanaṃ, paripuṇṇūpasampannatā, samayābhāvo, garudhammehi ovadananti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamakathinasadisāni, idaṃ pana kiriyaṃ hotīti.
भिक्खुनुपस्सयसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Bhikkhunupassayasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
४. आमिससिक्खापदवण्णना
4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
चतुत्थे आमिसहेतूति चीवरादीनं अञ्ञतरहेतु। भिक्खूति सम्मता भिक्खू इधाधिप्पेता। पाचित्तियन्ति एवरूपे भिक्खू अवण्णकामताय एवं भणन्तस्स पाचित्तियं।
Catutthe āmisahetūti cīvarādīnaṃ aññatarahetu. Bhikkhūti sammatā bhikkhū idhādhippetā. Pācittiyanti evarūpe bhikkhū avaṇṇakāmatāya evaṃ bhaṇantassa pācittiyaṃ.
सावत्थियं छब्बग्गिये भिक्खू आरब्भ ‘‘आमिसहेतु ओवदन्ती’’ति भणनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, असाधारणपञ्ञत्ति, अनाणत्तिकं, धम्मकम्मे तिकपाचित्तियं, अधम्मकम्मे तिकदुक्कटं, असम्मतं उपसम्पन्नञ्च, अनुपसम्पन्नञ्च सम्मतं वा असम्मतं वा एवं भणन्तस्स दुक्कटमेव। तत्थ यो भिक्खु काले सम्मुतिं लभित्वा सामणेरभूमियं सण्ठितो, अयं सम्मतो नाम अनुपसम्पन्नो। पकतिया चीवरादिहेतु ओवदन्तं पन एवं भणन्तस्स , उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। उपसम्पन्नता, धम्मेन लद्धसम्मुतिता, अनामिसन्तरता, अवण्णकामताय एवं भणनन्ति इमानेत्थ चत्तारि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि अदिन्नादानसदिसानि, इदं पन दुक्खवेदनमेवाति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha ‘‘āmisahetu ovadantī’’ti bhaṇanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, dhammakamme tikapācittiyaṃ, adhammakamme tikadukkaṭaṃ, asammataṃ upasampannañca, anupasampannañca sammataṃ vā asammataṃ vā evaṃ bhaṇantassa dukkaṭameva. Tattha yo bhikkhu kāle sammutiṃ labhitvā sāmaṇerabhūmiyaṃ saṇṭhito, ayaṃ sammato nāma anupasampanno. Pakatiyā cīvarādihetu ovadantaṃ pana evaṃ bhaṇantassa , ummattakādīnañca anāpatti. Upasampannatā, dhammena laddhasammutitā, anāmisantaratā, avaṇṇakāmatāya evaṃ bhaṇananti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana dukkhavedanamevāti.
आमिससिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Āmisasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
५. चीवरदानसिक्खापदवण्णना
5. Cīvaradānasikkhāpadavaṇṇanā
पञ्चमे सावत्थियं अञ्ञतरं भिक्खुं आरब्भ चीवरदानवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, सेसकथामग्गो पनेत्थ चीवरप्पटिग्गहणसिक्खापदे वुत्तनयेनेव वेदितब्बो। तत्र हि भिक्खु पटिग्गाहको, इध भिक्खुनी, अयं विसेसो, सेसं तादिसमेवाति।
Pañcame sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha cīvaradānavatthusmiṃ paññattaṃ, sesakathāmaggo panettha cīvarappaṭiggahaṇasikkhāpade vuttanayeneva veditabbo. Tatra hi bhikkhu paṭiggāhako, idha bhikkhunī, ayaṃ viseso, sesaṃ tādisamevāti.
चीवरदानसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Cīvaradānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
६. चीवरसिब्बनसिक्खापदवण्णना
6. Cīvarasibbanasikkhāpadavaṇṇanā
छट्ठे चीवरन्ति निवासनपारुपनुपगं। सिब्बेय्य वा सिब्बापेय्या वाति एत्थ सयं सिब्बन्तस्स सूचिं पवेसेत्वा पवेसेत्वा नीहरणे पाचित्तियं, सतक्खत्तुम्पि विज्झित्वा सकिं नीहरन्तस्स एकमेव पाचित्तियं। ‘सिब्बा’ति वुत्तो पन सचेपि सब्बं सूचिकम्मं निट्ठापेति, आणापकस्स एकमेव पाचित्तियं। अथ ‘‘यं एत्थ चीवरे कत्तब्बं, सब्बं तं तव भारो’’ति वुत्तो निट्ठापेति, तस्स आरापथे आरापथे पाचित्तियं। आणापकस्स एकवाचाय सम्बहुलानिपि, पुनप्पुनं आणत्तियं पन वत्तब्बमेव नत्थि।
Chaṭṭhe cīvaranti nivāsanapārupanupagaṃ. Sibbeyya vā sibbāpeyyā vāti ettha sayaṃ sibbantassa sūciṃ pavesetvā pavesetvā nīharaṇe pācittiyaṃ, satakkhattumpi vijjhitvā sakiṃ nīharantassa ekameva pācittiyaṃ. ‘Sibbā’ti vutto pana sacepi sabbaṃ sūcikammaṃ niṭṭhāpeti, āṇāpakassa ekameva pācittiyaṃ. Atha ‘‘yaṃ ettha cīvare kattabbaṃ, sabbaṃ taṃ tava bhāro’’ti vutto niṭṭhāpeti, tassa ārāpathe ārāpathe pācittiyaṃ. Āṇāpakassa ekavācāya sambahulānipi, punappunaṃ āṇattiyaṃ pana vattabbameva natthi.
सावत्थियं उदायित्थेरं आरब्भ चीवरसिब्बनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, असाधारणपञ्ञत्ति, साणत्तिकं, तिकपाचित्तियं, ञातिकाय अञ्ञातिकसञ्ञिनो वा वेमतिकस्स वा, एकतोउपसम्पन्नाय सिब्बन्तस्स च दुक्कटं। अञ्ञं थविकादिपरिक्खारं सिब्बन्तस्स, ञातिकाय, सिक्खमानसामणेरीनञ्च चीवरम्पि सिब्बन्तस्स, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। अञ्ञातिकाय भिक्खुनिया सन्तकता , निवासनपारुपनुपगता, वुत्तलक्खणं सिब्बनं वा सिब्बापनं वाति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि सञ्चरित्तसदिसानेवाति।
Sāvatthiyaṃ udāyittheraṃ ārabbha cīvarasibbanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ñātikāya aññātikasaññino vā vematikassa vā, ekatoupasampannāya sibbantassa ca dukkaṭaṃ. Aññaṃ thavikādiparikkhāraṃ sibbantassa, ñātikāya, sikkhamānasāmaṇerīnañca cīvarampi sibbantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Aññātikāya bhikkhuniyā santakatā , nivāsanapārupanupagatā, vuttalakkhaṇaṃ sibbanaṃ vā sibbāpanaṃ vāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcarittasadisānevāti.
चीवरसिब्बनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Cīvarasibbanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
७. संविधानसिक्खापदवण्णना
7. Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā
सत्तमे संविधायाति संविदहित्वा, गमनकाले सङ्केतं कत्वाति अत्थो। एकद्धानमग्गन्ति एकं अद्धानसङ्खातं मग्गं, एकतो वा अद्धानमग्गं। सत्थगमनीयोति सत्थेन सद्धिं गन्तब्बो, सेसं उत्तानपदत्थमेव। अयं पनेत्थ विनिच्छयो – अकप्पियभूमियं संविदहन्तस्स संविदहनपच्चया ताव दुक्कटं। तत्थ ठपेत्वा भिक्खुनुपस्सयं अन्तरारामं आसनसालं तित्थियसेय्यञ्च सेसा अकप्पियभूमि, तत्थ ठत्वा संविदहन्तस्साति अत्थो। संविदहित्वा पन ‘‘अज्ज वा स्वे वा’’ति नियमितं कालं विसङ्केतं अकत्वा, द्वारविसङ्केतं पन मग्गविसङ्केतं वा कत्वापि भिक्खुनिया सद्धिं गच्छन्तस्स याव आसन्नस्सापि अञ्ञस्स गामस्स ‘‘अयं इमस्स उपचारो’’ति मनुस्सेहि ठपितं उपचारं न ओक्कमति, ताव अनापत्ति। तं ओक्कमन्तस्स पन पठमपादे दुक्कटं, दुतियपादे पाचित्तियं, इति गामूपचारोक्कमनगणनाय पाचित्तियानि। अद्धयोजनातिक्कमे पन गामे असति अद्धयोजनगणनाय पाचित्तियं।
Sattame saṃvidhāyāti saṃvidahitvā, gamanakāle saṅketaṃ katvāti attho. Ekaddhānamagganti ekaṃ addhānasaṅkhātaṃ maggaṃ, ekato vā addhānamaggaṃ. Satthagamanīyoti satthena saddhiṃ gantabbo, sesaṃ uttānapadatthameva. Ayaṃ panettha vinicchayo – akappiyabhūmiyaṃ saṃvidahantassa saṃvidahanapaccayā tāva dukkaṭaṃ. Tattha ṭhapetvā bhikkhunupassayaṃ antarārāmaṃ āsanasālaṃ titthiyaseyyañca sesā akappiyabhūmi, tattha ṭhatvā saṃvidahantassāti attho. Saṃvidahitvā pana ‘‘ajja vā sve vā’’ti niyamitaṃ kālaṃ visaṅketaṃ akatvā, dvāravisaṅketaṃ pana maggavisaṅketaṃ vā katvāpi bhikkhuniyā saddhiṃ gacchantassa yāva āsannassāpi aññassa gāmassa ‘‘ayaṃ imassa upacāro’’ti manussehi ṭhapitaṃ upacāraṃ na okkamati, tāva anāpatti. Taṃ okkamantassa pana paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiyapāde pācittiyaṃ, iti gāmūpacārokkamanagaṇanāya pācittiyāni. Addhayojanātikkame pana gāme asati addhayojanagaṇanāya pācittiyaṃ.
सावत्थियं छब्बग्गिये भिक्खू आरब्भ एकद्धानमग्गप्पटिपज्जनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, ‘‘अञ्ञत्र समया’’ति अयमेत्थ अनुपञ्ञत्ति, असाधारणपञ्ञत्ति, अनाणत्तिकं, तिकपाचित्तियं, असंविदहिते संविदहितसञ्ञिनो वेमतिकस्स वा, यो च भिक्खुनिया असंविदहन्तिया केवलं अत्तनाव संविदहति, तस्स दुक्कटं। समये संविदहित्वापि गच्छन्तस्स, अत्तना असंविदहन्तस्स, विसङ्केतेन वा, आपदासु गच्छन्तस्स, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। द्विन्नम्पि संविदहित्वा मग्गप्पटिपत्ति, अविसङ्केतता, समयाभावो, अनापदा, गामन्तरोक्कमनं वा अद्धयोजनातिक्कमो वाति इमानेत्थ पञ्च अङ्गानि। एकतोउपसम्पन्नादीहि पन सद्धिं मातुगामसिक्खापदेन आपत्ति, अद्धानसमुट्ठानं, किरियं, नोसञ्ञाविमोक्खं, अचित्तकं, पण्णत्तिवज्जं, कायकम्मं, वचीकम्मं, तिचित्तं, तिवेदनन्ति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha ekaddhānamaggappaṭipajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra samayā’’ti ayamettha anupaññatti, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, asaṃvidahite saṃvidahitasaññino vematikassa vā, yo ca bhikkhuniyā asaṃvidahantiyā kevalaṃ attanāva saṃvidahati, tassa dukkaṭaṃ. Samaye saṃvidahitvāpi gacchantassa, attanā asaṃvidahantassa, visaṅketena vā, āpadāsu gacchantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Dvinnampi saṃvidahitvā maggappaṭipatti, avisaṅketatā, samayābhāvo, anāpadā, gāmantarokkamanaṃ vā addhayojanātikkamo vāti imānettha pañca aṅgāni. Ekatoupasampannādīhi pana saddhiṃ mātugāmasikkhāpadena āpatti, addhānasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
संविधानसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Saṃvidhānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
८. नावाभिरुहनसिक्खापदवण्णना
8. Nāvābhiruhanasikkhāpadavaṇṇanā
अट्ठमे संविधायाति कीळापुरेक्खारो संविदहित्वा, अभिरुहनकाले सङ्केतं कत्वाति अत्थो। उद्धंगामिनिन्ति कीळावसेन उद्धं नदिया पटिसोतं गच्छन्तिं। अधोगामिनिन्ति तथेव अधो अनुसोतं गच्छन्तिं। यं पन तित्थप्पटिपादनत्थं उद्धं वा अधो वा हरन्ति, एत्थ अनापत्ति। अञ्ञत्र तिरियं तरणायाति उपयोगत्थे निस्सक्कवचनं, या तिरियं तरणा, तं ठपेत्वाति अत्थो। पाचित्तियन्ति सगामकतीरपस्सेन गमनकाले गामन्तरगणनाय, अगामकतीरपस्सेन वा योजनवित्थताय नदिया मज्झेन वा गमनकाले अद्धयोजनगणनाय पाचित्तियं, समुद्दे पन यथासुखं गन्तुं वट्टति।
Aṭṭhame saṃvidhāyāti kīḷāpurekkhāro saṃvidahitvā, abhiruhanakāle saṅketaṃ katvāti attho. Uddhaṃgāmininti kīḷāvasena uddhaṃ nadiyā paṭisotaṃ gacchantiṃ. Adhogāmininti tatheva adho anusotaṃ gacchantiṃ. Yaṃ pana titthappaṭipādanatthaṃ uddhaṃ vā adho vā haranti, ettha anāpatti. Aññatra tiriyaṃ taraṇāyāti upayogatthe nissakkavacanaṃ, yā tiriyaṃ taraṇā, taṃ ṭhapetvāti attho. Pācittiyanti sagāmakatīrapassena gamanakāle gāmantaragaṇanāya, agāmakatīrapassena vā yojanavitthatāya nadiyā majjhena vā gamanakāle addhayojanagaṇanāya pācittiyaṃ, samudde pana yathāsukhaṃ gantuṃ vaṭṭati.
सावत्थियं छब्बग्गिये भिक्खू आरब्भ नावाभिरुहनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, ‘‘अञ्ञत्र तिरियं तरणाया’’ति अयमेत्थ अनुपञ्ञत्ति, सेसं अनन्तरसिक्खापदे वुत्तनयेनेव वेदितब्बन्ति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha nāvābhiruhanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra tiriyaṃ taraṇāyā’’ti ayamettha anupaññatti, sesaṃ anantarasikkhāpade vuttanayeneva veditabbanti.
नावाभिरुहनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Nāvābhiruhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
९. परिपाचितसिक्खापदवण्णना
9. Paripācitasikkhāpadavaṇṇanā
नवमे भिक्खुनिपरिपाचितन्ति भिक्खुनिया परिपाचितं, नेव तस्स नात्तनो ञातकप्पवारितानं गिहीनं सन्तिके भिक्खुस्स गुणं पकासेत्वा ‘‘देथ अय्यस्स, करोथ अय्यस्सा’’ति एवं निप्फादितं लद्धब्बं कतन्ति अत्थो। पुब्बे गिहिसमारम्भाति एत्थ समारम्भोति समारद्धं, पटियादितस्सेतं नामं। गिहीनं समारम्भो गिहिसमारम्भो, भिक्खुनिया परिपाचनतो पुब्बे पठमतरंयेव यं भिक्खूनं अत्थाय गिहीनं पटियादितभत्तं, ञातकप्पवारितानं वा सन्तकं, तं ठपेत्वा अञ्ञं जानं भुञ्जन्तस्स पाचित्तियन्ति अत्थो। तञ्च खो अज्झोहरणगणनाय, पटिग्गहणे पनस्स दुक्कटं।
Navame bhikkhuniparipācitanti bhikkhuniyā paripācitaṃ, neva tassa nāttano ñātakappavāritānaṃ gihīnaṃ santike bhikkhussa guṇaṃ pakāsetvā ‘‘detha ayyassa, karotha ayyassā’’ti evaṃ nipphāditaṃ laddhabbaṃ katanti attho. Pubbe gihisamārambhāti ettha samārambhoti samāraddhaṃ, paṭiyāditassetaṃ nāmaṃ. Gihīnaṃ samārambho gihisamārambho, bhikkhuniyā paripācanato pubbe paṭhamataraṃyeva yaṃ bhikkhūnaṃ atthāya gihīnaṃ paṭiyāditabhattaṃ, ñātakappavāritānaṃ vā santakaṃ, taṃ ṭhapetvā aññaṃ jānaṃ bhuñjantassa pācittiyanti attho. Tañca kho ajjhoharaṇagaṇanāya, paṭiggahaṇe panassa dukkaṭaṃ.
राजगहे देवदत्तं आरब्भ भिक्खुनिपरिपाचितपिण्डपातभुञ्जनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, ‘‘अञ्ञत्र पुब्बे गिहिसमारम्भा’’ति अयमेत्थ अनुपञ्ञत्ति, असाधारणपञ्ञत्ति, अनाणत्तिकं, एकतोउपसम्पन्नाय परिपाचितं भुञ्जन्तस्स , अपरिपाचिते परिपाचितसञ्ञिनो, उभयत्थ वेमतिकस्स च दुक्कटं। उभयत्थ अपरिपाचितसञ्ञिनो, गिहिसमारम्भे, सिक्खमानसामणेरादीहि परिपाचिते, पञ्च भोजनानि ठपेत्वा अवसेसे, उम्मत्तकादीनञ्च अनापत्ति। भिक्खुनिया परिपाचितता, परिपाचितभावजाननं, गिहिसमारम्भाभावो, ओदनादीनं अञ्ञतरता, तस्स अज्झोहरणन्ति इमानेत्थ पञ्च अङ्गानि। समुट्ठानादीनि पठमपाराजिकसअसानि, इदं पन पण्णत्तिवज्जं, तिचित्तं, तिवेदनन्ति।
Rājagahe devadattaṃ ārabbha bhikkhuniparipācitapiṇḍapātabhuñjanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra pubbe gihisamārambhā’’ti ayamettha anupaññatti, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, ekatoupasampannāya paripācitaṃ bhuñjantassa , aparipācite paripācitasaññino, ubhayattha vematikassa ca dukkaṭaṃ. Ubhayattha aparipācitasaññino, gihisamārambhe, sikkhamānasāmaṇerādīhi paripācite, pañca bhojanāni ṭhapetvā avasese, ummattakādīnañca anāpatti. Bhikkhuniyā paripācitatā, paripācitabhāvajānanaṃ, gihisamārambhābhāvo, odanādīnaṃ aññataratā, tassa ajjhoharaṇanti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasaasāni, idaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
परिपाचितसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Paripācitasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
१०. रहोनिसज्जसिक्खापदवण्णना
10. Rahonisajjasikkhāpadavaṇṇanā
दसमे सब्बोपि कथामग्गो दुतियअनियते वुत्तनयेनेव वेदितब्बो। इदञ्हि सिक्खापदं दुतियअनियतेन च उपरि उपनन्दस्स चतुत्थसिक्खापदेन च एकपरिच्छेदं, अट्ठुप्पत्तिवसेन पन विसुं पञ्ञत्तन्ति।
Dasame sabbopi kathāmaggo dutiyaaniyate vuttanayeneva veditabbo. Idañhi sikkhāpadaṃ dutiyaaniyatena ca upari upanandassa catutthasikkhāpadena ca ekaparicchedaṃ, aṭṭhuppattivasena pana visuṃ paññattanti.
रहोनिसज्जसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Rahonisajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ओवादवग्गो ततियो।
Ovādavaggo tatiyo.
