| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
पब्बज्जाकथावण्णना
Pabbajjākathāvaṇṇanā
२५. आळम्बरन्ति पणवं। विकेसिकन्ति विप्पकिण्णकेसं। विक्खेळिकन्ति विस्सन्दमानलालं । सुसानं मञ्ञेति सुसानं विय अद्दस सकं परिजनन्ति सम्बन्धो। उदानं उदानेसीति संवेगवसप्पवत्तं वचनं निच्छारेसि। उपस्सट्ठन्ति दुक्खेन सम्मिस्सं, दुक्खोतिण्णं सब्बसत्तकायजातन्ति अत्थो।
25.Āḷambaranti paṇavaṃ. Vikesikanti vippakiṇṇakesaṃ. Vikkheḷikanti vissandamānalālaṃ . Susānaṃ maññeti susānaṃ viya addasa sakaṃ parijananti sambandho. Udānaṃ udānesīti saṃvegavasappavattaṃ vacanaṃ nicchāresi. Upassaṭṭhanti dukkhena sammissaṃ, dukkhotiṇṇaṃ sabbasattakāyajātanti attho.
२६. इदं खो यसाति भगवा निब्बानं सन्धायाह। अनुपुब्बिं कथन्ति अनुपटिपाटिकथं। आदीनवन्ति दोसं। ओकारन्ति निहीनता निहीनजनसेवितत्ता। संकिलेसन्ति तेहि सत्तानं संकिलेसनं, संकिलेसविसयन्ति वा अत्थो। कल्लचित्तन्ति अरोगचित्तं। सामं अत्तनाव उक्कंसो उक्खिपनं एतिस्सन्ति सामुक्कंसिका, सच्चदेसना। तस्सा सरूपदस्सनं ‘‘दुक्ख’’न्तिआदि।
26.Idaṃ kho yasāti bhagavā nibbānaṃ sandhāyāha. Anupubbiṃ kathanti anupaṭipāṭikathaṃ. Ādīnavanti dosaṃ. Okāranti nihīnatā nihīnajanasevitattā. Saṃkilesanti tehi sattānaṃ saṃkilesanaṃ, saṃkilesavisayanti vā attho. Kallacittanti arogacittaṃ. Sāmaṃ attanāva ukkaṃso ukkhipanaṃ etissanti sāmukkaṃsikā, saccadesanā. Tassā sarūpadassanaṃ ‘‘dukkha’’ntiādi.
२७. अस्सदूतेति अस्सआरुळ्हे दूते। इद्धाभिसङ्खारन्ति इद्धिकिरियं। अभिसङ्खरेसि अकासि।
27.Assadūteti assaāruḷhe dūte. Iddhābhisaṅkhāranti iddhikiriyaṃ. Abhisaṅkharesi akāsi.
२८. यथादिट्ठन्ति पठममग्गेन दिट्ठं चतुस्सच्चभूमिं सेसमग्गत्तयेन पच्चवेक्खन्तस्स, पस्सन्तस्साति अत्थो। मातु नो जीवितन्ति एत्थ नोति निपातमत्तं, मातु जीवितन्ति अत्थो। यसस्स खीणासवत्ता ‘‘एहि भिक्खु, स्वाक्खातो धम्मो, चर ब्रह्मचरिय’’न्ति एत्तकेनेव भगवा उपसम्पदं अदासि। खीणासवानञ्हि एत्तकेनेव उपसम्पदा अनुञ्ञाता पुब्बेव दुक्खस्स परिक्खीणत्ता। चर ब्रह्मचरियन्ति सासनब्रह्मचरियसङ्खातं सिक्खापदपूरणं सन्धाय वुत्तं, न मग्गब्रह्मचरियं।
28.Yathādiṭṭhanti paṭhamamaggena diṭṭhaṃ catussaccabhūmiṃ sesamaggattayena paccavekkhantassa, passantassāti attho. Mātu no jīvitanti ettha noti nipātamattaṃ, mātu jīvitanti attho. Yasassa khīṇāsavattā ‘‘ehi bhikkhu, svākkhāto dhammo, cara brahmacariya’’nti ettakeneva bhagavā upasampadaṃ adāsi. Khīṇāsavānañhi ettakeneva upasampadā anuññātā pubbeva dukkhassa parikkhīṇattā. Cara brahmacariyanti sāsanabrahmacariyasaṅkhātaṃ sikkhāpadapūraṇaṃ sandhāya vuttaṃ, na maggabrahmacariyaṃ.
३०. सेट्ठानुसेट्ठीनन्ति सेट्ठिनो च अनुसेट्ठिनो च पवेणीवसेन आगता येसं कुलानं सन्ति, तेसं सेट्ठानुसेट्ठीनं कुलानं। ओरकोति लामको।
30.Seṭṭhānuseṭṭhīnanti seṭṭhino ca anuseṭṭhino ca paveṇīvasena āgatā yesaṃ kulānaṃ santi, tesaṃ seṭṭhānuseṭṭhīnaṃ kulānaṃ. Orakoti lāmako.
३२-३३. मा एकेन द्वेति एकेन मग्गेन द्वे भिक्खू मा अगमित्थ। विसुद्धे सत्ते, गुणे वा मारेतीति मारो। पापे नियुत्तो पापिमा।
32-33.Mā ekena dveti ekena maggena dve bhikkhū mā agamittha. Visuddhe satte, guṇe vā māretīti māro. Pāpe niyutto pāpimā.
सब्बपासेहीति सब्बकिलेसपासेहि। ये दिब्बा ये च मानुसाति ये दिब्बकामगुणनिस्सिता, मानुसककामगुणनिस्सिता च किलेसपासा नाम अत्थि, सब्बेहि तेहि। ‘‘त्वं बुद्धो’’ति देवमनुस्सेहि करियमानसक्कारसम्पटिच्छनं सन्धाय वदति।
Sabbapāsehīti sabbakilesapāsehi. Ye dibbā ye ca mānusāti ye dibbakāmaguṇanissitā, mānusakakāmaguṇanissitā ca kilesapāsā nāma atthi, sabbehi tehi. ‘‘Tvaṃ buddho’’ti devamanussehi kariyamānasakkārasampaṭicchanaṃ sandhāya vadati.
अन्तलिक्खे चरन्ते पञ्चाभिञ्ञेपि बन्धतीति अन्तलिक्खचरो, रागपासो। मारो पन पासम्पि अन्तलिक्खचरं मञ्ञति। मानसोति मनोसम्पयुत्तो।
Antalikkhe carante pañcābhiññepi bandhatīti antalikkhacaro, rāgapāso. Māro pana pāsampi antalikkhacaraṃ maññati. Mānasoti manosampayutto.
जानाति मन्ति सो किर ‘‘महानुभावो अञ्ञो देवपुत्तो निवारेतीति भीतो निवत्तिस्सति नु खो’’तिसञ्ञाय वत्वा ‘‘निहतो त्वमसि अन्तका’’ति वुत्ते ‘‘जानाति म’’न्ति दुम्मनो पलायि।
Jānāti manti so kira ‘‘mahānubhāvo añño devaputto nivāretīti bhīto nivattissati nu kho’’tisaññāya vatvā ‘‘nihato tvamasi antakā’’ti vutte ‘‘jānāti ma’’nti dummano palāyi.
३४. परिवितक्को उदपादीति यस्मा एहिभिक्खुभावाय उपनिस्सयरहितानम्पि पब्बजितुकामता उप्पज्जिस्सति, बुद्धा च ते न पब्बाजेन्ति, तस्मा तेसम्पि पब्बज्जाविधिं दस्सेन्तो एवं परिवितक्केसीति दट्ठब्बं। उपनिस्सयसम्पन्ना पन भगवन्तं उपसङ्कमित्वा एहिभिक्खुभावेनेव पब्बजन्ति। ये पटिक्खित्तपुग्गलाति सम्बन्धो। सयं पब्बाजेतब्बोति एत्थ ‘‘केसमस्सुं ओहारेत्वा’’तिआदिवचनतो केसच्छेदनकासायच्छादनसरणदानानि पब्बज्जा नाम, तेसु पच्छिमद्वयं भिक्खूहि एव कातब्बं, कारेतब्बं वा। ‘‘पब्बाजेही’’ति इदं तिविधम्पि सन्धाय वुत्तं। खण्डसीमं नेत्वाति भण्डुकम्मारोचनपरिहरणत्थं। भिक्खूनञ्हि अनारोचेत्वा एकसीमाय ‘‘एतस्स केसे छिन्दा’’ति अञ्ञं आणापेतुम्पि न वट्टति। पब्बाजेत्वाति केसादिच्छेदनमेव सन्धाय वुत्तं ‘‘कासायानि अच्छादेत्वा’’ति विसुं वुत्तत्ता। पब्बाजेतुं न लभतीति सरणदानं सन्धाय वुत्तं, अनुपसम्पन्नेन भिक्खुआणत्तिया दिन्नम्पि सरणं न रुहति।
34.Parivitakko udapādīti yasmā ehibhikkhubhāvāya upanissayarahitānampi pabbajitukāmatā uppajjissati, buddhā ca te na pabbājenti, tasmā tesampi pabbajjāvidhiṃ dassento evaṃ parivitakkesīti daṭṭhabbaṃ. Upanissayasampannā pana bhagavantaṃ upasaṅkamitvā ehibhikkhubhāveneva pabbajanti. Ye paṭikkhittapuggalāti sambandho. Sayaṃ pabbājetabboti ettha ‘‘kesamassuṃ ohāretvā’’tiādivacanato kesacchedanakāsāyacchādanasaraṇadānāni pabbajjā nāma, tesu pacchimadvayaṃ bhikkhūhi eva kātabbaṃ, kāretabbaṃ vā. ‘‘Pabbājehī’’ti idaṃ tividhampi sandhāya vuttaṃ. Khaṇḍasīmaṃ netvāti bhaṇḍukammārocanapariharaṇatthaṃ. Bhikkhūnañhi anārocetvā ekasīmāya ‘‘etassa kese chindā’’ti aññaṃ āṇāpetumpi na vaṭṭati. Pabbājetvāti kesādicchedanameva sandhāya vuttaṃ ‘‘kāsāyāni acchādetvā’’ti visuṃ vuttattā. Pabbājetuṃ na labhatīti saraṇadānaṃ sandhāya vuttaṃ, anupasampannena bhikkhuāṇattiyā dinnampi saraṇaṃ na ruhati.
यसस्सीति परिवारसम्पन्नो। निज्जीवनिस्सत्तभावन्ति ‘‘केसा नाम इमस्मिं सरीरे पाटियेक्को कोट्ठासो अचेतनो अब्याकतो सुञ्ञो निस्सत्तो थद्धो पथवीधातू’’तिआदिनयं सङ्गण्हाति, सब्बं विसुद्धिमग्गे (विसुद्धि॰ १.३११) आगतनयेन गहेतब्बं। पुब्बेति पुब्बबुद्धुप्पादेसु। मद्दितसङ्खारोति विपस्सनावसेन वुत्तं। भावितभावनोति समथवसेनापि।
Yasassīti parivārasampanno. Nijjīvanissattabhāvanti ‘‘kesā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātū’’tiādinayaṃ saṅgaṇhāti, sabbaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.311) āgatanayena gahetabbaṃ. Pubbeti pubbabuddhuppādesu. Madditasaṅkhāroti vipassanāvasena vuttaṃ. Bhāvitabhāvanoti samathavasenāpi.
कासायानि तिक्खत्तुं वा…पे॰… पटिग्गाहापेतब्बोति एत्थ ‘‘सब्बदुक्खनिस्सरणत्थाय इमं कासावं गहेत्वा’’ति वा ‘‘तं कासावं दत्वा’’ति वा वत्वा ‘‘पब्बाजेथ मं, भन्ते, अनुकम्पं उपादाया’’ति एवं याचनपुब्बकं चीवरं पटिच्छापेति। अथापीतिआदि तिक्खत्तुं पटिग्गाहापनतो परं कत्तब्बविधिदस्सनं। अथापीति ततो परम्पीति अत्थो। केचि पन ‘‘चीवरं अप्पटिग्गाहापेत्वा पब्बजनप्पकारभेददस्सनत्थं ‘‘अथापी’’ति वुत्तं, अथापीति च अथ वाति अत्थो’’ति वदन्ति। ‘‘अदिन्नं न वट्टती’’ति इमिना पब्बज्जा न रुहतीति दस्सेति।
Kāsāyāni tikkhattuṃ vā…pe… paṭiggāhāpetabboti ettha ‘‘sabbadukkhanissaraṇatthāya imaṃ kāsāvaṃ gahetvā’’ti vā ‘‘taṃ kāsāvaṃ datvā’’ti vā vatvā ‘‘pabbājetha maṃ, bhante, anukampaṃ upādāyā’’ti evaṃ yācanapubbakaṃ cīvaraṃ paṭicchāpeti. Athāpītiādi tikkhattuṃ paṭiggāhāpanato paraṃ kattabbavidhidassanaṃ. Athāpīti tato parampīti attho. Keci pana ‘‘cīvaraṃ appaṭiggāhāpetvā pabbajanappakārabhedadassanatthaṃ ‘‘athāpī’’ti vuttaṃ, athāpīti ca atha vāti attho’’ti vadanti. ‘‘Adinnaṃ na vaṭṭatī’’ti iminā pabbajjā na ruhatīti dasseti.
पादे वन्दापेत्वाति पादाभिमुखं नमापेत्वा। दूरे वन्दन्तोपि हि पादे वन्दतीति वुच्चति। उपज्झायेन वाति एत्थ यस्स सन्तिके उपज्झं गण्हाति, अयं उपज्झायो। आभिसमाचारिकेसु विनयनत्थं यं आचरियं कत्वा निय्यातेन्ति, अयं आचरियो। सचे पन उपज्झायो सयमेव सब्बं सिक्खापेति, अञ्ञस्मिं न निय्यातेति, उपज्झायोवस्स आचरियोपि होति, यथा उपसम्पदाकाले सयमेव कम्मवाचं वाचेन्तो उपज्झायोव कम्मवाचाचरियोपि होति।
Pādevandāpetvāti pādābhimukhaṃ namāpetvā. Dūre vandantopi hi pāde vandatīti vuccati. Upajjhāyena vāti ettha yassa santike upajjhaṃ gaṇhāti, ayaṃ upajjhāyo. Ābhisamācārikesu vinayanatthaṃ yaṃ ācariyaṃ katvā niyyātenti, ayaṃ ācariyo. Sace pana upajjhāyo sayameva sabbaṃ sikkhāpeti, aññasmiṃ na niyyāteti, upajjhāyovassa ācariyopi hoti, yathā upasampadākāle sayameva kammavācaṃ vācento upajjhāyova kammavācācariyopi hoti.
अनुनासिकन्तं कत्वा दानकाले अन्तरा विच्छेदो न कातब्बोति आह ‘‘एकसम्बन्धानी’’ति।
Anunāsikantaṃ katvā dānakāle antarā vicchedo na kātabboti āha ‘‘ekasambandhānī’’ti.
‘‘आभिसमाचारिकेसु विनेतब्बो’’ति इमिना सेखियवत्तखन्धकवत्तेसु, अञ्ञेसु
‘‘Ābhisamācārikesu vinetabbo’’ti iminā sekhiyavattakhandhakavattesu, aññesu
च सुक्कविस्सट्ठिआदिलोकवज्जसिक्खापदेसु सामणेरेहि वत्तितब्बं, तत्थ अवत्तमानो अलज्जी, दण्डकम्मारहो च होतीति दस्सेति।
Ca sukkavissaṭṭhiādilokavajjasikkhāpadesu sāmaṇerehi vattitabbaṃ, tattha avattamāno alajjī, daṇḍakammāraho ca hotīti dasseti.
पब्बज्जाकथावण्णना निट्ठिता।
Pabbajjākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
७. पब्बज्जाकथा • 7. Pabbajjākathā
८. मारकथा • 8. Mārakathā
९. पब्बज्जूपसम्पदाकथा • 9. Pabbajjūpasampadākathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / पब्बज्जाकथा • Pabbajjākathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
यसस्स पब्बज्जाकथावण्णना • Yasassa pabbajjākathāvaṇṇanā
चतुगिहिसहायपब्बज्जाकथावण्णना • Catugihisahāyapabbajjākathāvaṇṇanā
मारकथावण्णना • Mārakathāvaṇṇanā
पब्बज्जूपसम्पदाकथावण्णना • Pabbajjūpasampadākathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / पब्बज्जाकथावण्णना • Pabbajjākathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ७. पब्बज्जाकथा • 7. Pabbajjākathā
