Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
పబ్బజ్జాకథావణ్ణనా
Pabbajjākathāvaṇṇanā
౨౫. యేన సమయేన భగవా పఞ్చవగ్గియే పఞ్చమియం అరహత్తే పతిట్ఠాపేత్వా సత్తమియం నాళకత్థేరస్స నాళకపటిపదం ఆచిక్ఖిత్వా భద్దపదపుణ్ణమాయం యసస్స ఇన్ద్రియానం పరిపక్కభావం ఞత్వా తం ఉదిక్ఖన్తో బారాణసియం విహాసి, తేన సమయేన యసో నామాతి సమ్బన్ధో. తస్స కిర ఉప్పత్తితో పట్ఠాయ తస్స కులస్స కిత్తిసద్దసఙ్ఖాతో, పరిజనసఙ్ఖాతో వా యసో విసేసతో పవడ్ఢతి. తేన తస్స మాతాపితరో ఏవం నామమకంసు. ‘‘సుఖుమాలో’’తిఆది కిమత్థం ఆయస్మతా ఉపాలిత్థేరేన వుత్తన్తి? పచ్ఛిమజనస్స నేక్ఖమ్మే సముస్సాహనజననత్థం. ఏవం ఉత్తమభోగసమప్పితానమ్పి ఉత్తమేసు భోగేసు అప్పమత్తకేనాపి అసుభనిమిత్తేన వితజ్జేత్వా కాలాకాలం అగణేత్వా వివేకాభిరతియా మహన్తం భోగక్ఖన్ధం తిణం వియ పహాయ గేహతో నిక్ఖమనా అహోసి, కస్స పనఞ్ఞస్స న సియాతి అధిప్పాయో. సమఙ్గీభూతస్సాతి తేహి ఏకత్తం ఉపగతస్స, అవివిత్తస్సాతి అత్థో. నిద్దా ఓక్కమీతి మనాపేసుపి విసయేసు పవత్తిం నివారేత్వా తస్స చిత్తం అతిక్కమిత్వా అభిభవిత్వా అత్తనో వసం ఉపనేసీతి అత్థో. సబ్బరత్తియో చాతి తయోపి యామే. తేన పరిజనస్స వికారదస్సనే కారణం దస్సేతి. రత్తి-సద్దో పనేత్థ కాలే సూరియాభావే, యామే చ పవత్తతీతి విఞ్ఞేయ్యో. యామేవిధ విఞ్ఞేయ్యో తిచీవరవిప్పవాసే చ. కచ్ఛేతి కచ్ఛపస్సే. కణ్ఠేతి కణ్ఠస్స హేట్ఠా. ముదిఙ్గస్స హి ఉపరి కణ్ఠం ఠపేత్వా సయన్తియా కణ్ఠే ముదిఙ్గం అద్దసాతి అత్థో. ఆళమ్బరన్తి పణవం. ఉభతోముఖస్స తనుకా దీఘా. విత్థిన్నసమతలస్స వాదితస్స ఏతం అధివచనం. విప్పలపన్తియోతి సుపినదస్సనాదివసేన అసమ్బన్ధపలాపం విప్పలపన్తియో. సుసానం మఞ్ఞేతి సుసానం వియ అద్దస సకం పరిజనన్తి సమ్బన్ధో. ఆదీనవోతి అసుభభావో. నిబ్బిదాయ చిత్తం సణ్ఠాతీతి విముచ్చితుకామతాసఙ్ఖాతాయ ఉక్కణ్ఠాయ చిత్తం నమీతి అత్థో. ఉదానం ఉదానేసీతి ‘‘ఇతో పట్ఠాయ ఇమాహి ఇత్థీహి సహ నాహం భవిస్సామీ’’తి అత్తమనవాచం నిచ్ఛారేసి. ద్వే కిర ఆకారా తస్స పమాదసుత్తపరిజనదస్సనే పాకటా జాతా కిలేసానం బలవభావో, అసుభాకారస్స అతిఓళారికభావో చ. ఏవం సతి ఓళారికతరే చ అసుభాకారే కిలేసవసేనాయం సబ్బోపి లోకో ఏత్థ పీళితో ముచ్ఛితో. అహో కిలేసా బలవతరాతి హి పస్సతో పస్సతో తస్స ద్వేపి తే ఆకారా పాకటా జాతా, యేనేవమవోచాతి.
25. Yena samayena bhagavā pañcavaggiye pañcamiyaṃ arahatte patiṭṭhāpetvā sattamiyaṃ nāḷakattherassa nāḷakapaṭipadaṃ ācikkhitvā bhaddapadapuṇṇamāyaṃ yasassa indriyānaṃ paripakkabhāvaṃ ñatvā taṃ udikkhanto bārāṇasiyaṃ vihāsi, tena samayena yaso nāmāti sambandho. Tassa kira uppattito paṭṭhāya tassa kulassa kittisaddasaṅkhāto, parijanasaṅkhāto vā yaso visesato pavaḍḍhati. Tena tassa mātāpitaro evaṃ nāmamakaṃsu. ‘‘Sukhumālo’’tiādi kimatthaṃ āyasmatā upālittherena vuttanti? Pacchimajanassa nekkhamme samussāhanajananatthaṃ. Evaṃ uttamabhogasamappitānampi uttamesu bhogesu appamattakenāpi asubhanimittena vitajjetvā kālākālaṃ agaṇetvā vivekābhiratiyā mahantaṃ bhogakkhandhaṃ tiṇaṃ viya pahāya gehato nikkhamanā ahosi, kassa panaññassa na siyāti adhippāyo. Samaṅgībhūtassāti tehi ekattaṃ upagatassa, avivittassāti attho. Niddā okkamīti manāpesupi visayesu pavattiṃ nivāretvā tassa cittaṃ atikkamitvā abhibhavitvā attano vasaṃ upanesīti attho. Sabbarattiyo cāti tayopi yāme. Tena parijanassa vikāradassane kāraṇaṃ dasseti. Ratti-saddo panettha kāle sūriyābhāve, yāme ca pavattatīti viññeyyo. Yāmevidha viññeyyo ticīvaravippavāse ca. Kaccheti kacchapasse. Kaṇṭheti kaṇṭhassa heṭṭhā. Mudiṅgassa hi upari kaṇṭhaṃ ṭhapetvā sayantiyā kaṇṭhe mudiṅgaṃ addasāti attho. Āḷambaranti paṇavaṃ. Ubhatomukhassa tanukā dīghā. Vitthinnasamatalassa vāditassa etaṃ adhivacanaṃ. Vippalapantiyoti supinadassanādivasena asambandhapalāpaṃ vippalapantiyo. Susānaṃ maññeti susānaṃ viya addasa sakaṃ parijananti sambandho. Ādīnavoti asubhabhāvo. Nibbidāya cittaṃ saṇṭhātīti vimuccitukāmatāsaṅkhātāya ukkaṇṭhāya cittaṃ namīti attho. Udānaṃ udānesīti ‘‘ito paṭṭhāya imāhi itthīhi saha nāhaṃ bhavissāmī’’ti attamanavācaṃ nicchāresi. Dve kira ākārā tassa pamādasuttaparijanadassane pākaṭā jātā kilesānaṃ balavabhāvo, asubhākārassa atioḷārikabhāvo ca. Evaṃ sati oḷārikatare ca asubhākāre kilesavasenāyaṃ sabbopi loko ettha pīḷito mucchito. Aho kilesā balavatarāti hi passato passato tassa dvepi te ākārā pākaṭā jātā, yenevamavocāti.
‘‘సువణ్ణపాదుకాయో ఆరోహిత్వా’’తి ఏతేనస్స నిస్సఙ్గతాయ విస్సట్ఠగమనం దీపేతి. సో హి బలవసంవేగాభితున్నహదయత్తా పరిజనస్స పబోధే సతిపి అత్తనో గమననివారణసమత్థభావం అసహమానో అత్తానం తక్కేన్తో విస్సట్ఠో అగమాసి. అమనుస్సాతి దేవతా. తా హి మనుస్సేహి సుగతిపటివేధఞాణసణ్ఠానాదిగుణసామఞ్ఞేన ‘‘అమనుస్సా’’తి వుచ్చన్తి. న హి అసమానజాతికా తిరచ్ఛానాదయో ‘‘అబ్రాహ్మణా’’తి వా ‘‘అవసలా’’తి వా వుచ్చన్తి, కిన్తు జాతిసభాగతాయ ఏవ వసలాదయో ‘‘అబ్రాహ్మణా’’తి వుచ్చన్తి, ఏవం మనుస్సేహి కేనచి ఆకారేన సభాగతాయ దేవతా ‘‘అమనుస్సా’’తి వుత్తా. అఞ్ఞథా మనుస్సా న హోన్తీతి తిరచ్ఛానగతాపి ‘‘అమనుస్సా’’తి వత్తబ్బా భవేయ్యుం.
‘‘Suvaṇṇapādukāyo ārohitvā’’ti etenassa nissaṅgatāya vissaṭṭhagamanaṃ dīpeti. So hi balavasaṃvegābhitunnahadayattā parijanassa pabodhe satipi attano gamananivāraṇasamatthabhāvaṃ asahamāno attānaṃ takkento vissaṭṭho agamāsi. Amanussāti devatā. Tā hi manussehi sugatipaṭivedhañāṇasaṇṭhānādiguṇasāmaññena ‘‘amanussā’’ti vuccanti. Na hi asamānajātikā tiracchānādayo ‘‘abrāhmaṇā’’ti vā ‘‘avasalā’’ti vā vuccanti, kintu jātisabhāgatāya eva vasalādayo ‘‘abrāhmaṇā’’ti vuccanti, evaṃ manussehi kenaci ākārena sabhāgatāya devatā ‘‘amanussā’’ti vuttā. Aññathā manussā na hontīti tiracchānagatāpi ‘‘amanussā’’ti vattabbā bhaveyyuṃ.
౨౬. వనగహనం దిస్వా ‘‘సుముత్తోహం నగరతో’’తి పముదితత్తా భగవతో అవిదూరే ఉదానేసి. ఇదం ఖో యసాతి భగవా నిబ్బానం సన్ధాయాహ. తఞ్హి తణ్హాదికిలేసేహి అనుపద్దుతం, అనుపసట్ఠతఞ్చ దస్సనమత్తేనాపి అస్సాదజననతో. ధమ్మం దేసేస్సామీతి యేన తం నిబ్బానం ఇధ నిసిన్నమత్తోవ త్వం అధిగమిస్ససీతి అధిప్పాయో. కిరాతి అస్సద్ధేయ్యఅబ్యత్తిపరిహాసేసు నిపాతో, ఇధ అబ్యత్తియం. సువణ్ణపాదుకాయో ఓరోహిత్వాతి చ సువణ్ణపాదుకాహి ఓతరిత్వా. నిస్సక్కత్థే హి ఇదం పచ్చత్తవచనం. తస్స నిసిన్నమత్తస్సేవ అఞ్ఞం సమ్మోదనీయం కథం అకత్వా అనామన్తేత్వా అనుపుబ్బిం కథం కథేసి. సుపరిపక్కిన్ద్రియత్తా, పటివేధక్ఖణానతిక్కమనత్థం అనుపద్దుతానుపసట్ఠతానం పాపకధమ్మదేసనాభిముఖచిత్తత్తా, సేట్ఠిస్స గహపతినో అచిరాగమనదస్సనతో చ. కిమత్థం భగవా తస్స సుట్ఠుతరం సంవిగ్గహదయస్స భవతో ముచ్చితుకామస్స భవాభవూపాయానిసంసకథం పఠమమేవ కథేసీతి? సబ్బభవాదీనవదస్సనత్థం. సో హి మనుస్సలోకస్సేవ ఉపద్దుతఉపసట్ఠభావం అద్దస, న సగ్గానన్తి కదాచి సగ్గలోకం సుఖతో మఞ్ఞేయ్య. తత్థ సుఖసఞ్ఞేన నిబ్బానాభిముఖం చిత్తం పేసేయ్యాతి సగ్గానమ్పి ఆదీనవం దస్సేతుకామతాయ అనుపుబ్బిం కథం ఆరభి. ఏత్థ దానం, దానానిసంసం, సీలానిసంసఞ్చ కథేన్తో దానసీలకథం కథేతి నామ. సగ్గవణ్ణం కథేన్తో సగ్గకథం కథేతి నామ. తత్థ వత్థుకామకిలేసకామానం అనిచ్చతం, అపసాదతం, మహాదీనవతఞ్చ కథేన్తో కామానం ఆదీనవం, ఓకారం, సంకిలేసఞ్చ పకాసేతి. నేక్ఖమ్మే తదభావతో చ తంనిస్సరణతో చ తబ్బిపరీతం ఆనిసంసం కథేన్తో నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం పకాసేతి నామ. తత్థ ఓకారన్తి అవకారం లామకభావం. సంకిలేసన్తి సంకిలిస్సనం బాధనం ఉపతాపనం వాతి అత్థో. కల్లచిత్తం పఞ్ఞిన్ద్రియస్స ఆనుభావేన, దిట్ఠియోగవిచికిచ్ఛాయోగానం పఞ్ఞిన్ద్రియేన విహతత్తా. ముదుచిత్తం సతిన్ద్రియసమాయోగేన, విహింసాసారమ్భాదికిలేసపవేసం నివారేత్వా చిత్తముదుతాదికుసలధమ్మప్పవేసనం కరోన్తం సహజాతం చిత్తం ముదుం కరోతి. సమాధిన్ద్రియస్స ఆనుభావేన వినీవరణచిత్తం. తఞ్హి విసేసతో నీవరణవిపక్ఖభూతన్తి. వీరియిన్ద్రియవసేన ఉదగ్గచిత్తం. తఞ్హి థినమిద్ధసఙ్ఖాతలీనభావవిపక్ఖన్తి. సద్ధిన్ద్రియస్స ఆనుభావేన పసన్నచిత్తం తస్స పసాదలక్ఖణత్తా. సాముక్కంసికాతి ఏతం విసయవసేన దేసనం ఉపాలిత్థేరో పకాసేతి. సచ్చాని హి సాముక్కంసికదేసనాయ విసయాని. అఞ్ఞథా దుక్ఖాదీని సాముక్కంసికా ధమ్మదేసనాతి ఆపజ్జతి తస్స విభావనే సచ్చానం నిద్దిట్ఠత్తా.
26. Vanagahanaṃ disvā ‘‘sumuttohaṃ nagarato’’ti pamuditattā bhagavato avidūre udānesi. Idaṃ kho yasāti bhagavā nibbānaṃ sandhāyāha. Tañhi taṇhādikilesehi anupaddutaṃ, anupasaṭṭhatañca dassanamattenāpi assādajananato. Dhammaṃ desessāmīti yena taṃ nibbānaṃ idha nisinnamattova tvaṃ adhigamissasīti adhippāyo. Kirāti assaddheyyaabyattiparihāsesu nipāto, idha abyattiyaṃ. Suvaṇṇapādukāyo orohitvāti ca suvaṇṇapādukāhi otaritvā. Nissakkatthe hi idaṃ paccattavacanaṃ. Tassa nisinnamattasseva aññaṃ sammodanīyaṃ kathaṃ akatvā anāmantetvā anupubbiṃ kathaṃ kathesi. Suparipakkindriyattā, paṭivedhakkhaṇānatikkamanatthaṃ anupaddutānupasaṭṭhatānaṃ pāpakadhammadesanābhimukhacittattā, seṭṭhissa gahapatino acirāgamanadassanato ca. Kimatthaṃ bhagavā tassa suṭṭhutaraṃ saṃviggahadayassa bhavato muccitukāmassa bhavābhavūpāyānisaṃsakathaṃ paṭhamameva kathesīti? Sabbabhavādīnavadassanatthaṃ. So hi manussalokasseva upaddutaupasaṭṭhabhāvaṃ addasa, na saggānanti kadāci saggalokaṃ sukhato maññeyya. Tattha sukhasaññena nibbānābhimukhaṃ cittaṃ peseyyāti saggānampi ādīnavaṃ dassetukāmatāya anupubbiṃ kathaṃ ārabhi. Ettha dānaṃ, dānānisaṃsaṃ, sīlānisaṃsañca kathento dānasīlakathaṃ katheti nāma. Saggavaṇṇaṃ kathento saggakathaṃ katheti nāma. Tattha vatthukāmakilesakāmānaṃ aniccataṃ, apasādataṃ, mahādīnavatañca kathento kāmānaṃ ādīnavaṃ, okāraṃ, saṃkilesañca pakāseti. Nekkhamme tadabhāvato ca taṃnissaraṇato ca tabbiparītaṃ ānisaṃsaṃ kathento nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāseti nāma. Tattha okāranti avakāraṃ lāmakabhāvaṃ. Saṃkilesanti saṃkilissanaṃ bādhanaṃ upatāpanaṃ vāti attho. Kallacittaṃ paññindriyassa ānubhāvena, diṭṭhiyogavicikicchāyogānaṃ paññindriyena vihatattā. Muducittaṃ satindriyasamāyogena, vihiṃsāsārambhādikilesapavesaṃ nivāretvā cittamudutādikusaladhammappavesanaṃ karontaṃ sahajātaṃ cittaṃ muduṃ karoti. Samādhindriyassa ānubhāvena vinīvaraṇacittaṃ. Tañhi visesato nīvaraṇavipakkhabhūtanti. Vīriyindriyavasena udaggacittaṃ. Tañhi thinamiddhasaṅkhātalīnabhāvavipakkhanti. Saddhindriyassa ānubhāvena pasannacittaṃ tassa pasādalakkhaṇattā. Sāmukkaṃsikāti etaṃ visayavasena desanaṃ upālitthero pakāseti. Saccāni hi sāmukkaṃsikadesanāya visayāni. Aññathā dukkhādīni sāmukkaṃsikā dhammadesanāti āpajjati tassa vibhāvane saccānaṃ niddiṭṭhattā.
౨౭. చతుద్దిసాతి చతూసు దిసాసు. అభిసఙ్ఖరేసీతి అభిసఙ్ఖరి. కిమత్థన్తి చే? ఉభిన్నం పటిలభితబ్బవిసేసన్తరాయనిసేధనత్థం. యది సో పుత్తం పస్సేయ్య, పుత్తస్సపి ధమ్మచక్ఖుపటిలాభో అరహత్తుప్పత్తి, సేట్ఠిస్సపి ధమ్మచక్ఖుపటిలాభో న సియా. దిట్ఠసచ్చోపి ‘‘దేహి తే మాతుయా జీవిత’’న్తి వదన్తో కిమఞ్ఞం న కరేయ్య. యసోపి తం వచనం సుత్వా అరహాపి సమానో సయం అప్పటిక్ఖిపిత్వా భగవన్తం ఉల్లోకేన్తో కిమఞ్ఞాయ సణ్ఠహేయ్య.
27.Catuddisāti catūsu disāsu. Abhisaṅkharesīti abhisaṅkhari. Kimatthanti ce? Ubhinnaṃ paṭilabhitabbavisesantarāyanisedhanatthaṃ. Yadi so puttaṃ passeyya, puttassapi dhammacakkhupaṭilābho arahattuppatti, seṭṭhissapi dhammacakkhupaṭilābho na siyā. Diṭṭhasaccopi ‘‘dehi te mātuyā jīvita’’nti vadanto kimaññaṃ na kareyya. Yasopi taṃ vacanaṃ sutvā arahāpi samāno sayaṃ appaṭikkhipitvā bhagavantaṃ ullokento kimaññāya saṇṭhaheyya.
౨౮. ఉభోహిపి పత్తబ్బవిసేసకోటియా పత్తత్తా భగవా పున తం పటిప్పస్సమ్భేసి. పుబ్బే అగారికభూతోతి తస్స సోతాపన్నకాలం సన్ధాయాహ. సోతాపన్నో హి అగారమజ్ఝే వసనారహత్తా అగారియభూతో నామ హోతి అపబ్బజితో. సమ్పతి పబ్బజితో సమానో అగారమజ్ఝవసనస్స అభబ్బత్తా ‘‘అగారికో’’తి న వుచ్చతి, తస్మా ఏవమాహ. యస్స దిట్ఠోతి సమ్బన్ధో, యేన దిట్ఠోతి వుత్తం హోతి. ‘‘సేయ్యథాపి పుబ్బే అగారికభూతో’’తి వచనేన లద్ధనయత్తా పచ్ఛా గహపతి గిహివేసధారిమేవ యసం సన్ధాయాహ ‘‘యసేన కులపుత్తేన పచ్ఛాసమణేనా’’తి. తత్థ చర బ్రహ్మచరియన్తి ఆభిసమాచారికసీలం బ్రహ్మచరియం చర పరిపూరేహి తావ, యావ సమ్మాదుక్ఖస్సన్తకిరియా, యావ చుతిచిత్తాతి అధిప్పాయో. లిఙ్గబ్రహ్మచరియం సన్ధాయాతి పోరాణా, తఞ్చ యుత్తం. లిఙ్గమత్తఞ్హి సన్ధాయ సో ఆయస్మా ‘‘లభేయ్యాహం, భన్తే, పబ్బజ్జం ఉపసమ్పద’’న్తి ఆహ.
28. Ubhohipi pattabbavisesakoṭiyā pattattā bhagavā puna taṃ paṭippassambhesi. Pubbe agārikabhūtoti tassa sotāpannakālaṃ sandhāyāha. Sotāpanno hi agāramajjhe vasanārahattā agāriyabhūto nāma hoti apabbajito. Sampati pabbajito samāno agāramajjhavasanassa abhabbattā ‘‘agāriko’’ti na vuccati, tasmā evamāha. Yassa diṭṭhoti sambandho, yena diṭṭhoti vuttaṃ hoti. ‘‘Seyyathāpi pubbe agārikabhūto’’ti vacanena laddhanayattā pacchā gahapati gihivesadhārimeva yasaṃ sandhāyāha ‘‘yasena kulaputtena pacchāsamaṇenā’’ti. Tattha cara brahmacariyanti ābhisamācārikasīlaṃ brahmacariyaṃ cara paripūrehi tāva, yāva sammādukkhassantakiriyā, yāva cuticittāti adhippāyo. Liṅgabrahmacariyaṃ sandhāyāti porāṇā, tañca yuttaṃ. Liṅgamattañhi sandhāya so āyasmā ‘‘labheyyāhaṃ, bhante, pabbajjaṃ upasampada’’nti āha.
కిమత్థం భగవా యసస్స మాతు, పజాపతియా చ భత్తకిచ్చం అకత్వావ ధమ్మం దేసేసీతి? యసస్స పబ్బజ్జాయ సోకసల్లసమప్పితత్తా దానఞ్చ సోమనస్సికచిత్తేన న దదేయ్యుం, సత్థరి చ దోమనస్సప్పత్తా హుత్వా మగ్గపటివేధమ్పి న లభేయ్యున్తి భగవా పఠమం తావ తా విగతసోకసల్లహదయాయో కత్వా పున భత్తకిచ్చం అకాసి.
Kimatthaṃ bhagavā yasassa mātu, pajāpatiyā ca bhattakiccaṃ akatvāva dhammaṃ desesīti? Yasassa pabbajjāya sokasallasamappitattā dānañca somanassikacittena na dadeyyuṃ, satthari ca domanassappattā hutvā maggapaṭivedhampi na labheyyunti bhagavā paṭhamaṃ tāva tā vigatasokasallahadayāyo katvā puna bhattakiccaṃ akāsi.
౩౦. సేట్ఠానుసేట్ఠీనన్తి అనుక్కమసేట్ఠీనన్తి పోరాణా. ‘‘సేట్ఠినో చానుసేట్ఠినో చ యాని కులాని, తాని సేట్ఠానుసేట్ఠాని కులాని, తేసం సేట్ఠానుసేట్ఠీనం కులాన’’న్తి లిఖితం. ధమ్మవినయోతి సాసనబ్రహ్మచరియం పావచనన్తి ఇధ అత్థతో ఏకం. అథ వా ధమ్మేన వినయో, న దణ్డసత్థేహీతి ధమ్మవినయో, ధమ్మాయ వినయో, న హింసత్థన్తి వా ధమ్మతో వినయో, నాధమ్మతోతి వా ధమ్మో వినయో, నాధమ్మోతి వా ధమ్మానం వినయో, న అఞ్ఞేసన్తి వా ధమ్మకాయత్తా, ధమ్మసామిత్తా వా ధమ్మో భగవా, తస్స ధమ్మస్స వినయో, న తక్కికానన్తి వా ధమ్మవినయో. సమానాధికరణవసేన వా ధమ్మవినయో నీలుప్పలం వియ, ధమ్మో చ వినయో చాతి ధమ్మవినయో ఫలాఫలం వియ నపుంసకమితి పుల్లిఙ్గాపదేసతో అస్స లిఙ్గభావో సిద్ధో, యస్స వా ధమ్మో వినయో, సో ధమ్మవినయో సేతపటో పురిసో వియ, ధమ్మేన యుత్తో వా వినయో ధమ్మవినయో అస్సరథో వియాతి ఏవమాదినా నయేన యోజనా వేదితబ్బా.
30.Seṭṭhānuseṭṭhīnanti anukkamaseṭṭhīnanti porāṇā. ‘‘Seṭṭhino cānuseṭṭhino ca yāni kulāni, tāni seṭṭhānuseṭṭhāni kulāni, tesaṃ seṭṭhānuseṭṭhīnaṃ kulāna’’nti likhitaṃ. Dhammavinayoti sāsanabrahmacariyaṃ pāvacananti idha atthato ekaṃ. Atha vā dhammena vinayo, na daṇḍasatthehīti dhammavinayo, dhammāya vinayo, na hiṃsatthanti vā dhammato vinayo, nādhammatoti vā dhammo vinayo, nādhammoti vā dhammānaṃ vinayo, na aññesanti vā dhammakāyattā, dhammasāmittā vā dhammo bhagavā, tassa dhammassa vinayo, na takkikānanti vā dhammavinayo. Samānādhikaraṇavasena vā dhammavinayo nīluppalaṃ viya, dhammo ca vinayo cāti dhammavinayo phalāphalaṃ viya napuṃsakamiti pulliṅgāpadesato assa liṅgabhāvo siddho, yassa vā dhammo vinayo, so dhammavinayo setapaṭo puriso viya, dhammena yutto vā vinayo dhammavinayo assaratho viyāti evamādinā nayena yojanā veditabbā.
౩౪. ‘‘ఖణ్డసీమం నేత్వా’’తి భణ్డుకమ్మారోచనపటిహరణత్థం వుత్తం. తేన ‘‘సభిక్ఖుకే విహారే అఞ్ఞమ్పి ఏతస్స కేసే ఛిన్దా’’తి వత్తుం న వట్టతీతి. పబ్బాజేత్వాతి ఇమస్స అధిప్పాయపకాసనత్థం ‘‘కాసాయాని అచ్ఛాదేత్వా ఏహీ’’తి వుత్తం. ఉపజ్ఝాయో చే కేసమస్సుఓరోపనాదీని అకత్వా పబ్బజత్థం సరణాని దేతి, న రుహతి పబ్బజ్జా. కమ్మవాచం సావేత్వా ఉపసమ్పాదేతి, రుహతి ఉపసమ్పదా. అప్పత్తచీవరానం ఉపసమ్పదాసిద్ధిదస్సనతో, కమ్మవిపత్తియా అభావతో చేతం యుజ్జతేవాతి ఏకే. హోతి చేత్థ –
34.‘‘Khaṇḍasīmaṃ netvā’’ti bhaṇḍukammārocanapaṭiharaṇatthaṃ vuttaṃ. Tena ‘‘sabhikkhuke vihāre aññampi etassa kese chindā’’ti vattuṃ na vaṭṭatīti. Pabbājetvāti imassa adhippāyapakāsanatthaṃ ‘‘kāsāyāni acchādetvā ehī’’ti vuttaṃ. Upajjhāyo ce kesamassuoropanādīni akatvā pabbajatthaṃ saraṇāni deti, na ruhati pabbajjā. Kammavācaṃ sāvetvā upasampādeti, ruhati upasampadā. Appattacīvarānaṃ upasampadāsiddhidassanato, kammavipattiyā abhāvato cetaṃ yujjatevāti eke. Hoti cettha –
‘‘సలిఙ్గస్సేవ పబ్బజ్జా, విలిఙ్గస్సాపి చేతరా;
‘‘Saliṅgasseva pabbajjā, viliṅgassāpi cetarā;
అపేతపుబ్బవేసస్స, తం ద్వయం ఇతి చాపరే’’తి.
Apetapubbavesassa, taṃ dvayaṃ iti cāpare’’ti.
భిక్ఖునా హి సహత్థేన వా ఆణత్తియా వా దిన్నమేవ కాసావం వట్టతి, అదిన్నం న వట్టతీతి పన సన్తేస్వేవ కాసావేసు, నాసన్తేసు అసమ్భవతోతి తేసం అధిప్పాయో. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, పబ్బాజేతబ్బో ఉపసమ్పాదేతబ్బో. పఠమం…పే॰…అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఇమేహి తీహి సరణగమనేహి పబ్బజ్జం ఉపసమ్పదన్తి ఏత్థ ఇమినా అనుక్కమేన దిన్నేహి తీహి సరణగమనేహి పబ్బజ్జం ఉపసమ్పదం అనుజానామి కేవలేహీతి అధిప్పాయదస్సనతో –
Bhikkhunā hi sahatthena vā āṇattiyā vā dinnameva kāsāvaṃ vaṭṭati, adinnaṃ na vaṭṭatīti pana santesveva kāsāvesu, nāsantesu asambhavatoti tesaṃ adhippāyo. Evañca pana, bhikkhave, pabbājetabbo upasampādetabbo. Paṭhamaṃ…pe…anujānāmi, bhikkhave, imehi tīhi saraṇagamanehi pabbajjaṃ upasampadanti ettha iminā anukkamena dinnehi tīhi saraṇagamanehi pabbajjaṃ upasampadaṃ anujānāmi kevalehīti adhippāyadassanato –
ఆదిన్నపుబ్బలిఙ్గస్స, నగ్గస్సాపి ద్వయం భవే;
Ādinnapubbaliṅgassa, naggassāpi dvayaṃ bhave;
నేతరస్సాతి నో ఖన్తి, సబ్బపాఠానులోమతోతి. –
Netarassāti no khanti, sabbapāṭhānulomatoti. –
ఆచరియో . ఆచరియేన అదిన్నం న వట్టతీతి ఏత్థ ‘‘పబ్బజ్జా న రుహతీతి వదన్తీ’’తి లిఖితం. పోరాణగణ్ఠిపదేపి తథేవ లిఖితం. ఉరాదీని ఠానాని నామ. సంవుతాదీని కరణాని నామ. ‘‘అనునాసికన్తం కత్వా ఏకసమ్బన్ధం కత్వా దానకాలే అన్తరా అట్ఠత్వా వత్తబ్బం. విచ్ఛిన్దిత్వా దానేపి యథావుత్తట్ఠానే ఏవ విచ్ఛేదో, అఞ్ఞత్ర న వట్టతీ’’తి లిఖితం. అనునాసికన్తే దియ్యమానే ఖలిత్వా ‘‘బుద్ధం సరణం గచ్ఛామీ’’తి మకారేన మిస్సీభూతే ఖేత్తే ఓతిణ్ణత్తా వట్టతీతి ఉపతిస్సత్థేరో. మిస్సం కత్వా వత్తుం వట్టతి, వచనకాలే పన అనునాసికట్ఠానే విచ్ఛేదం అకత్వా వత్తబ్బన్తి ధమ్మసిరిత్థేరో. ‘‘ఏవం కమ్మవాచాయమ్పీ’’తి వుత్తం. ఉభతోసుద్ధియావ వట్టతీతి ఏత్థ మహాథేరో పతితదన్తాదికారణతాయ అచతురస్సం కత్వా వదతి, బ్యత్తసామణేరో సమీపే ఠితో పబ్బజ్జాపేక్ఖం బ్యత్తం వదాపేతి. మహాథేరేన అవుత్తం వదాపేతీతి న వట్టతి. కమ్మవాచాయ ఇతరో భిక్ఖు చే వదతి, వట్టతీతి. సఙ్ఘో హి కమ్మం కరోతి, న పుగ్గలోతి. న నానాసీమపవత్తకమ్మవాచాసామఞ్ఞనయేన పటిక్ఖిపితబ్బత్తా. అథ థేరేన చతురస్సం వుత్తం పబ్బజ్జాపేక్ఖం వత్తుం అసక్కోన్తం సామణేరో సయం వత్వా వదాపేతి, ఉభతోసుద్ధి ఏవ హోతి థేరేన వుత్తస్సేవ వుత్తత్తా. బుద్ధం సరణం గచ్ఛన్తో అసాధారణే బుద్ధగుణే, ధమ్మం సరణం గచ్ఛన్తో నిబ్బానం, సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛన్తో సేక్ఖధమ్మం, అసేక్ఖధమ్మఞ్చ సరణం గచ్ఛతీతి అగ్గహితగ్గహణవసేన యోజనా కాతబ్బా. అఞ్ఞథా సరణత్తయసఙ్కరదోసో. సబ్బమస్స కప్పియాకప్పియన్తి దససిక్ఖాపదవినిముత్తం పరామాసాపరామాసాది. ‘‘ఆభిసమాచారికేసు వినేతబ్బో’’తి వచనతో సేఖియఉపజ్ఝాయవత్తాదిఆభిసమాచారికసీలమనేన పూరేతబ్బం. తత్థ చారిత్తస్స అకరణే వారిత్తస్స కరణే దణ్డకమ్మారహో హోతీతి దీపేతి.
Ācariyo . Ācariyena adinnaṃ na vaṭṭatīti ettha ‘‘pabbajjā na ruhatīti vadantī’’ti likhitaṃ. Porāṇagaṇṭhipadepi tatheva likhitaṃ. Urādīni ṭhānāni nāma. Saṃvutādīni karaṇāni nāma. ‘‘Anunāsikantaṃ katvā ekasambandhaṃ katvā dānakāle antarā aṭṭhatvā vattabbaṃ. Vicchinditvā dānepi yathāvuttaṭṭhāne eva vicchedo, aññatra na vaṭṭatī’’ti likhitaṃ. Anunāsikante diyyamāne khalitvā ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti makārena missībhūte khette otiṇṇattā vaṭṭatīti upatissatthero. Missaṃ katvā vattuṃ vaṭṭati, vacanakāle pana anunāsikaṭṭhāne vicchedaṃ akatvā vattabbanti dhammasiritthero. ‘‘Evaṃ kammavācāyampī’’ti vuttaṃ. Ubhatosuddhiyāva vaṭṭatīti ettha mahāthero patitadantādikāraṇatāya acaturassaṃ katvā vadati, byattasāmaṇero samīpe ṭhito pabbajjāpekkhaṃ byattaṃ vadāpeti. Mahātherena avuttaṃ vadāpetīti na vaṭṭati. Kammavācāya itaro bhikkhu ce vadati, vaṭṭatīti. Saṅgho hi kammaṃ karoti, na puggaloti. Na nānāsīmapavattakammavācāsāmaññanayena paṭikkhipitabbattā. Atha therena caturassaṃ vuttaṃ pabbajjāpekkhaṃ vattuṃ asakkontaṃ sāmaṇero sayaṃ vatvā vadāpeti, ubhatosuddhi eva hoti therena vuttasseva vuttattā. Buddhaṃ saraṇaṃ gacchanto asādhāraṇe buddhaguṇe, dhammaṃ saraṇaṃ gacchanto nibbānaṃ, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchanto sekkhadhammaṃ, asekkhadhammañca saraṇaṃ gacchatīti aggahitaggahaṇavasena yojanā kātabbā. Aññathā saraṇattayasaṅkaradoso. Sabbamassa kappiyākappiyanti dasasikkhāpadavinimuttaṃ parāmāsāparāmāsādi. ‘‘Ābhisamācārikesu vinetabbo’’ti vacanato sekhiyaupajjhāyavattādiābhisamācārikasīlamanena pūretabbaṃ. Tattha cārittassa akaraṇe vārittassa karaṇe daṇḍakammāraho hotīti dīpeti.
పబ్బజ్జాకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Pabbajjākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi
౭. పబ్బజ్జాకథా • 7. Pabbajjākathā
౯. పబ్బజ్జూపసమ్పదాకథా • 9. Pabbajjūpasampadākathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / పబ్బజ్జాకథా • Pabbajjākathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā
యసస్స పబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Yasassa pabbajjākathāvaṇṇanā
చతుగిహిసహాయపబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Catugihisahāyapabbajjākathāvaṇṇanā
పబ్బజ్జూపసమ్పదాకథావణ్ణనా • Pabbajjūpasampadākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / పబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Pabbajjākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౭. పబ్బజ్జాకథా • 7. Pabbajjākathā