| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰ-ਟੀਕਾ • Vinayālaṅkāra-ṭīkā |
੨੨. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ
22. Pabbajjāvinicchayakathā
੧੨੩. ਏવਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪવਾਰਣਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤੁਂ ‘‘ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨਾ’’ਤ੍ਯਾਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਂ વਜਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਤੋ ਪਠਮਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪ-ਪੁਬ੍ਬ વਜ ਗਤਿਮ੍ਹੀਤਿ ਧਾਤੁ। ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਚਾਰਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਯੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਤੇ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦੋਸવਿਰਹਿਤੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੇਹਿ ਪਞ੍ਚਾਬਾਧਾਦਿਦੋਸੇਹਿ વਿਰਹਿਤੋ। ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਨਿਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਿਨਖਪਿਟ੍ਠਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ‘‘ਤਞ੍ਚੇ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪਿ વਡ੍ਢਨਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਰੀਰਾવਯવੇਸੁ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਂ વਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਂ ਚੇ, ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ। ਏવਞ੍ਚ ਸਤਿ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪਿ ਅવਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਂ ਚੇ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਪਨ੍ਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਪਦੇਸવਿਸੇਸੇਯੇવ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘ਸਚੇ ਪਨਾ’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸਚੇ ਹਿ ਅવਿਸੇਸੇਨ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅવਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਂ વਟ੍ਟੇਯ੍ਯ, ‘ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨੇਹਿ ਪਕਤਿਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ’ਤਿ ਪਦੇਸਨਿਯਮਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨੇਹਿ ਪਕਤਿਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅવਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ। ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਤਰਂ ਪਨ ਅવਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ વਾ વਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ વਾ ਠਿਤਂ ਹੋਤੁ, વਟ੍ਟਤਿ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਤਰਸ੍ਸ વਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਅવਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮੁਖਾਦੀਸੁਯੇવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੮੮) વੁਤ੍ਤਂ।
123. Evaṃ paṭikkhepapavāraṇāvinicchayaṃ kathetvā idāni pabbajjāvinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘pabbajjāti ettha panā’’tyādimāha. Tattha paṭhamaṃ vajitabbāti pabbajjā, upasampadāto paṭhamaṃ upagacchitabbāti attho. Pa-pubba vaja gatimhīti dhātu. Kulaputtanti ācārakulaputtaṃ sandhāya vadati. Ye puggalā paṭikkhittā, te vajjetvāti sambandho. Pabbajjādosavirahitoti pabbajjāya antarāyakarehi pañcābādhādidosehi virahito. Nakhapiṭṭhippamāṇanti ettha kaniṭṭhaṅgulinakhapiṭṭhi adhippetā. ‘‘Tañce nakhapiṭṭhippamāṇampi vaḍḍhanapakkhe ṭhitaṃ hoti, na pabbājetabboti iminā sāmaññalakkhaṇaṃ dassitaṃ, tasmā yattha katthaci sarīrāvayavesu nakhapiṭṭhippamāṇaṃ vaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ ce, na vaṭṭatīti siddhaṃ. Evañca sati nakhapiṭṭhippamāṇampi avaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ ce, sabbattha vaṭṭatīti āpannaṃ, tañca na sāmaññato adhippetanti padesaviseseyeva niyametvā dassento ‘sace panā’tiādimāha. Sace hi avisesena nakhapiṭṭhippamāṇaṃ avaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ vaṭṭeyya, ‘nivāsanapārupanehi pakatipaṭicchannaṭṭhāne’ti padesaniyamaṃ na kareyya, tasmā nivāsanapārupanehi pakatipaṭicchannaṭṭhānato aññattha nakhapiṭṭhippamāṇaṃ avaḍḍhanakapakkhe ṭhitampi na vaṭṭatīti siddhaṃ. Nakhapiṭṭhippamāṇato khuddakataraṃ pana avaḍḍhanakapakkhe vā vaḍḍhanakapakkhe vā ṭhitaṃ hotu, vaṭṭati nakhapiṭṭhippamāṇato khuddakatarassa vaḍḍhanakapakkhe avaḍḍhanakapakkhe vā ṭhitassa mukhādīsuyeva paṭikkhittattā’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.88) vuttaṃ.
વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੮੮-੮੯) ਪਨ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅવਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ, વਟ੍ਟਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਤਾਦਿਸਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਚ વਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇવ ਹੋਤਿ। ਪਾਕਟਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਪਨ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਊਨਤਰਂ ਅવਡ੍ਢਨਕਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਯੇ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਗਹਣਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤੁਂ ‘ਮੁਖੇ ਪਨਾ’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਗੋਧਾ…ਪੇ॰… ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਾਦਿਸੋਪਿ ਰੋਗੋ ਕੁਟ੍ਠੇਯੇવ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਗਣ੍ਡੇਪਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਮੁਖਾਦੀਸੁ ਕੋਲਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਤਰੋਪਿ ਗਣ੍ਡੋ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਿਸੁਂ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਅવਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤੇਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਹਿ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਕੁਟ੍ਠੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮੁਖਾਦੀਸੁ ਕੋਲਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਤਰੋਪਿ ਗਣ੍ਡੋ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅવਡ੍ਢਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤੇਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅવੁਤ੍ਤਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਕੋਲਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਤਰੋਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਯੇવਾਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤਿ। ਪਕਤਿવਣ੍ਣੇ ਜਾਤੇਤਿ ਰੋਗਹੇਤੁਕਸ੍ਸ વਿਕਾਰવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 88-89) pana ‘‘paṭicchannaṭṭhāne nakhapiṭṭhippamāṇaṃ avaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ hoti, vaṭṭatīti vuttattā appaṭicchannaṭṭhāne tādisampi na vaṭṭati, paṭicchannaṭṭhānepi ca vaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ na vaṭṭatīti siddhameva hoti. Pākaṭaṭṭhānepi pana nakhapiṭṭhippamāṇato ūnataraṃ avaḍḍhanakaṃ vaṭṭatīti ye gaṇheyyuṃ, tesaṃ taṃ gahaṇaṃ paṭisedhetuṃ ‘mukhe panā’tiādi vutta’’nti vuttaṃ. Godhā…pe… na vaṭṭatīti iminā tādisopi rogo kuṭṭheyeva antogadhoti dasseti. Gaṇḍepi iminā nayena vinicchayo veditabbo. Tattha pana mukhādīsu kolaṭṭhimattato khuddakataropi gaṇḍo na vaṭṭatīti visuṃ na dassito. ‘‘Appaṭicchannaṭṭhāne avaḍḍhanakapakkhe ṭhitepi na vaṭṭatī’’ti ettakameva hi tattha vuttaṃ, tathāpi kuṭṭhe vuttanayena mukhādīsu kolaṭṭhippamāṇato khuddakataropi gaṇḍo na vaṭṭatīti viññāyati, tasmā avaḍḍhanakapakkhe ṭhitepīti ettha pi-saddo avuttasampiṇḍanattho, tena kolaṭṭhimattato khuddakataropi na vaṭṭatīti ayamattho dassitoyevāti amhākaṃ khanti. Pakativaṇṇe jāteti rogahetukassa vikāravaṇṇassa abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.
ਕੋਲਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਕੋਤਿ ਬਦਰਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣੋ। ‘‘ਸਞ੍ਜਾਤਛવਿਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ, વਿਜ੍ਜਮਾਨਛવਿਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੮੮-੮੯) ਪਨ ‘‘ਸਚ੍ਛવਿਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾਤਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨਛવਿਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਞ੍ਛવਿਨ੍ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਸਞ੍ਜਾਤਛਅਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਣ੍ਡਾਦੀਸੁ વੂਪਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਤਂ ਠਾਨਂ વਿવਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ, ਤਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Kolaṭṭhimattakoti badaraṭṭhippamāṇo. ‘‘Sañjātachaviṃ kāretvā’’ti pāṭho, vijjamānachaviṃ kāretvāti attho. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.88-89) pana ‘‘sacchaviṃ kāretvāti vijjamānachaviṃ kāretvāti attho, sañchavinti vā pāṭho, sañjātachaanti attho. Gaṇḍādīsu vūpasantesupi taṃ ṭhānaṃ vivaṇṇampi hoti, taṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
ਪਦੁਮਪੁਣ੍ਡਰੀਕਪਤ੍ਤવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਪਦੁਮਸੇਤਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਦਲવਣ੍ਣਂ। ਕੁਟ੍ਠੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવਾਤਿ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਅવਡ੍ਢਨਕਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋਸਬ੍ਯਾਧੀਤਿ ਖਯਰੋਗੋ। ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਾਦੋਤਿ ਕਦਾਚਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਮੁਖਾਦਿਕਂ ਅવਯવਂ ਭੂਮਿਯਂ ਘਂਸਨਕੋ ਯਕ੍ਖੋવ ਰੋਗੋ।
Padumapuṇḍarīkapattavaṇṇanti rattapadumasetapadumapupphadalavaṇṇaṃ. Kuṭṭhe vuttanayenevāti ‘‘paṭicchannaṭṭhāne avaḍḍhanakaṃ vaṭṭati, aññattha na kiñci vaṭṭatī’’ti vuttanayaṃ dasseti. Sosabyādhīti khayarogo. Yakkhummādoti kadāci āgantvā bhūmiyaṃ pātetvā hatthamukhādikaṃ avayavaṃ bhūmiyaṃ ghaṃsanako yakkhova rogo.
੧੨੪. ਮਹਾਮਤ੍ਤੋਤਿ ਮਹਤਿਯਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਮਤ੍ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ‘‘ਨ ਦਾਨਾਹਂ ਦੇવਸ੍ਸ ਭਟੋ’’ਤਿ ਆਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਰਞ੍ਞਾ ਏવ ਦਿਨ੍ਨਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਪਨ ਰਾਜਕਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਅਮਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਠਪਿਤੋ, ਅਮਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਏવ વਾ ਭਟੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਤਂ ਤਂ ਅਮਚ੍ਚਾਦਿਮ੍ਪਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ।
124.Mahāmattoti mahatiyā issariyamattāya samannāgato. ‘‘Na dānāhaṃ devassa bhaṭo’’ti āpucchatīti raññā eva dinnaṃ ṭhānantaraṃ sandhāya vuttaṃ. Yo pana rājakammikehi amaccādīhi ṭhapito, amaccādīnaṃ eva vā bhaṭo hoti, tena taṃ taṃ amaccādimpi āpucchituṃ vaṭṭatīti.
੧੨੫. ‘‘ਧਜਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪਾਕਟਚੋਰੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤੇਨ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਯੇ ਪਨ ਅਮ੍ਬਲਬੁਜਾਦਿਚੋਰਕਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸੀਲવਾ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ।
125.‘‘Dhajabandho’’ti vuttattā apākaṭacoro pabbājetabboti viññāyati. Tena vakkhati ‘‘ye pana ambalabujādicorakā’’tiādi. Evaṃ jānantīti ‘‘sīlavā jāto’’ti jānanti.
੧੨੬. ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਅਨ੍ਦੁਬਨ੍ਧਨਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਸਙ੍ਖਲਿਕਬਨ੍ਧਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਤਿ ਰਜ੍ਜੁਬਨ੍ਧਨਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ। વਿવਰਿਤ੍વਾਤਿ ਗਾਮਬਨ੍ਧਨਾਦੀਸੁ ਗਾਮਦ੍વਾਰਾਦੀਨਿ વਿવਰਿਤ੍વਾ। ਅਪਸ੍ਸਮਾਨਾਨਂ વਾ ਪਲਾਯਤੀਤਿ ਪੁਰਿਸਗੁਤ੍ਤਿਯਂ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਗੋਪਕਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਮਾਨਾਨਂ ਪਲਾਯਤਿ।
126.Bhinditvāti andubandhanaṃ bhinditvā. Chinditvāti saṅkhalikabandhanaṃ chinditvā. Muñcitvāti rajjubandhanaṃ muñcitvā. Vivaritvāti gāmabandhanādīsu gāmadvārādīni vivaritvā. Apassamānānaṃ vā palāyatīti purisaguttiyaṃ purisānaṃ gopakānaṃ apassamānānaṃ palāyati.
੧੨੯. ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવਾਤਿ ‘‘ਕਸਾਹਤੋ ਕਤਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ।
129.Purimanayenevāti ‘‘kasāhato katadaṇḍakammo’’ti ettha vuttanayeneva.
੧੩੦. ਪਲਾਤੋਪੀਤਿ ਇਣਸ੍ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਆਗਮਨਂ ਞਤ੍વਾ ਭਯੇਨ ਪਲਾਤੋਪਿ ਇਣਾਯਿਕੋ। ਗੀવਾ ਹੋਤਿ ਇਣਾਯਿਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਨਾਦਰੇਨ ਇਣਮੁਤ੍ਤਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ ਪવੇਸਿਤਤ੍ਤਾ।
130.Palātopīti iṇassāmikānaṃ āgamanaṃ ñatvā bhayena palātopi iṇāyiko. Gīvā hoti iṇāyikabhāvaṃ ñatvā anādarena iṇamuttake bhikkhubhāve pavesitattā.
ਉਪਡ੍ਢੁਪਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ। ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ ਇਣਾਯਿਕੇਨ ਧਨਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੁ વਾ, ਮਾ વਾ, ਦਾਨੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੇਨੇવ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ‘‘ਮਾ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਹਾਯਕੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਹਿਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਤਾ ਸਿਯਾਤਿ।
Upaḍḍhupaḍḍhanti thokaṃ thokaṃ. Dātabbamevāti iṇāyikena dhanaṃ sampajjatu vā, mā vā, dāne saussāheneva bhavitabbaṃ, aññehi ca bhikkhūhi ‘‘mā dhuraṃ nikkhipāhī’’ti vatvā sahāyakehi bhavitabbanti dasseti. Dhuranikkhepena hissa bhaṇḍagghena kāretabbatā siyāti.
੧੩੧. ਦਾਸਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਕੀਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦਾਸਭਾવਪਰਿਮੋਚਨਤ੍ਥਾਯ ਕੀਤਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਤਾਦਿਸੋ ਹਿ ਧਨਕ੍ਕੀਤੋਪਿ ਅਦਾਸੋ ਏવ। વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਟੀਕਾਯਂ (વਜਿਰ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੯੭) ਪਨ ‘‘ਦੇਸਚਾਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਾવਨਪਣ੍ਣਾਰੋਪਨਾਦਿਕਂ ਤਂ ਤਂ ਦੇਸਚਾਰਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਚਾਰਿਤ੍ਤવਸੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਦਾਸਪਣ੍ਣਜ੍ਝਾਪਨਾਦਿਨਾ ਅਦਾਸਕਰਣਨਿਯਾਮੇਨ। ਅਭਿਸੇਕਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਮੋਚਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
131.Dāsacārittaṃ āropetvā kītoti iminā dāsabhāvaparimocanatthāya kītaṃ nivatteti. Tādiso hi dhanakkītopi adāso eva. Vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. mahāvagga 97) pana ‘‘desacārittanti sāvanapaṇṇāropanādikaṃ taṃ taṃ desacāritta’’nti vuttaṃ. Tattha tattha cārittavasenāti tasmiṃ tasmiṃ janapade dāsapaṇṇajjhāpanādinā adāsakaraṇaniyāmena. Abhisekādīsu sabbabandhanāni mocāpenti, taṃ sandhāya ‘‘sabbasādhāraṇenā’’ti vuttaṃ.
ਸਚੇ ਸਯਮੇવ ਪਣ੍ਣਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਤਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯੋ ‘‘ਮਯਮ੍ਪਿ વਣ੍ਣਦਾਸਿਯੋ ਹੋਮਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਸਯਮੇવ ਰਾਜੂਨਂ ਦਾਸਿਪਣ੍ਣੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਂ ਲਿਖਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਪੁਤ੍ਤਾਪਿ ਰਾਜਦਾਸਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ ਤੇਸਂ ਸਾਮਿਨੋ, ਤੇਸੁ ਏਕੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨੇਪਿ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬਾ। ਭੁਜਿਸ੍ਸੇ ਕਤ੍વਾ ਪਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਯਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਤੇ ਆਰਾਮਿਕਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਸਙ੍ਘਂ ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਫਾਤਿਕਮ੍ਮੇਨ ਧਨਾਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸੇ ਕਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਟੀਕਾਯਂ (વਜਿਰ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੯੭) ਪਨ ‘‘ਦੇવਦਾਸਿਪੁਤ੍ਤੇ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ‘ਆਰਾਮਿਕਞ੍ਚੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਕਾਮੋ, ਅਞ੍ਞਮੇਕਂ ਦਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿવਾਦਸ੍ਸ ਅਯਮਿਧ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਰਾਮਿਕੇ ਦੇਮਾ’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਨ ਤੇ ਤੇਸਂ ਦਾਸਾ, ‘ਆਰਾਮਿਕੋ ਚ ਨੇવ ਦਾਸੋ ਨ ਭੁਜਿਸ੍ਸੋ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਨ ਦਾਸੋਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਤਕ੍ਕਾਸਿਞ੍ਚਨਂ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ, ਤੇ ਚ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਰਾਮਿਕਤ੍ਤਾ। ਨਿਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਦਾਸਂ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਂ ਕਾਤੁਂ ਲਭਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Sace sayameva paṇṇaṃ āropenti, na vaṭṭatīti tā bhujissitthiyo ‘‘mayampi vaṇṇadāsiyo homā’’ti attano rakkhaṇatthāya sayameva rājūnaṃ dāsipaṇṇe attano nāmaṃ likhāpenti, tāsaṃ puttāpi rājadāsāva honti, tasmā te pabbājetuṃ na vaṭṭati. Tehi adinnā na pabbājetabbāti yattakā tesaṃ sāmino, tesu ekena adinnepi na pabbājetabbā. Bhujisse katvā pana pabbājetuṃ vaṭṭatīti yassa vihārassa te ārāmikā dinnā, tasmiṃ vihāre saṅghaṃ ñāpetvā phātikammena dhanādiṃ katvā bhujisse katvā pabbājetuṃ vaṭṭati. Vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. mahāvagga 97) pana ‘‘devadāsiputte vaṭṭatīti likhitaṃ. ‘Ārāmikañce pabbājetukāmo, aññamekaṃ datvā pabbājetabba’nti vuttaṃ. Mahāpaccarivādassa ayamidha adhippāyo, ‘bhikkhusaṅghassa ārāmike demā’ti dinnattā na te tesaṃ dāsā, ‘ārāmiko ca neva dāso na bhujisso’ti vattabbato na dāsoti likhitaṃ. Takkāsiñcanaṃ sīhaḷadīpe cārittaṃ, te ca pabbājetabbā saṅghassārāmikattā. Nissāmikaṃ dāsaṃ attanāpi bhujissaṃ kātuṃ labhatī’’ti vuttaṃ.
ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੯੭) ਪਨ ‘‘ਤਕ੍ਕਂ ਸੀਸੇ ਆਸਿਤ੍ਤਕਸਦਿਸਾવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਦਾਸੇ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਤਕ੍ਕੇਨ ਸੀਸਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਆਰਾਮਿਕવਚਨੇਨ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਦਾਸਾવ ਤੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ‘ਤਕ੍ਕਾਸਿਞ੍ਚਨਂ ਪਨ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਨੇવ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯવਚਨੇਨ ਦਿਨ੍ਨੇਪਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਰਾਮਿਕਦਾਸਤ੍ਤਾ ਏવਂ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਮ੍ਪਿ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੯੭) ‘‘ਤਕ੍ਕਂ ਸੀਸੇ ਆਸਿਤ੍ਤਕਸਦਿਸਾવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕੇਸੁਚਿ ਜਨਪਦੇਸੁ ਅਦਾਸੇ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਤਕ੍ਕਂ ਸੀਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਕਿਰ ਤੇ ਅਦਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏવਮਿਦਮ੍ਪਿ ਆਰਾਮਿਕવਚਨੇਨ ਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤਥਾ ਦਿਨ੍ਨੇਪਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਰਾਮਿਕਦਾਸੋ ਏવਾਤਿ ‘ਨੇવ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘ਤਾવਕਾਲਿਕੋ ਨਾਮ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਗਹੇਤੁਕਾਮਤਾਯ વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਾવਕਾਲਿਕਮੇવਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨਿਸ੍ਸਾਮਿਕਦਾਸੋ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੁਲਂ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਂ ਮਰਣੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਨ ਕੋਚਿ ਤਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ, ਸੋ ਪਨ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇਹਿ વਾ ਨਿવਾਸਗਾਮવਾਸੀਹਿ વਾ ਇਸ੍ਸਰੇਹਿ વਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸੋ ਕਤੋવ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਦੇવਦਾਸਾਪਿ ਦਾਸਾ ਏવ। ਤੇ ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦੇਸੇ ਰਾਜਦਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ વਿਹਾਰਦਾਸਾ વਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.97) pana ‘‘takkaṃ sīse āsittakasadisāva hontīti yathā adāse karontā takkena sīsaṃ dhovitvā adāsaṃ karonti, evaṃ ārāmikavacanena dinnattā adāsāva teti adhippāyo. ‘Takkāsiñcanaṃ pana sīhaḷadīpe cāritta’nti vadanti. Neva pabbājetabboti vuttanti kappiyavacanena dinnepi saṅghassa ārāmikadāsattā evaṃ vutta’’nti vuttaṃ. Vimativinodaniyampi (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.97) ‘‘takkaṃ sīse āsittakasadisāva hontīti kesuci janapadesu adāse karontā takkaṃ sīse āsiñcanti, tena kira te adāsā honti, evamidampi ārāmikavacanena dinnampīti adhippāyo. Tathā dinnepi saṅghassa ārāmikadāso evāti ‘neva pabbājetabbo’ti vuttaṃ. ‘Tāvakāliko nāma’ti vuttattā kālaparicchedaṃ katvā vā pacchāpi gahetukāmatāya vā dinnaṃ sabbaṃ tāvakālikamevāti gahetabbaṃ. Nissāmikadāso nāma yassa sāmikulaṃ aññātikaṃ maraṇena parikkhīṇaṃ, na koci tassa dāyādo, so pana samānajātikehi vā nivāsagāmavāsīhi vā issarehi vā bhujisso katova pabbājetabbo. Devadāsāpi dāsā eva. Te hi katthaci dese rājadāsā honti, katthaci vihāradāsā vā, tasmā pabbājetuṃ na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੯੭) ਪਨ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਾਮਿਕਦਾਸੋ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕਾ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾ ਮਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੋਚਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕੋ, ਸੋਪਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯੇ વਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰਟ੍ਠੇ ਸਾਮਿਨੋ, ਤੇਹਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ‘ਦੇવਦਾਸਿਪੁਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ‘ਦਾਸਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਦਾਸਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋ ਪਦવਾਰੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ, ਦਾਸਸ੍ਸ ਪਨ ਪਲਾਯਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.97) pana ‘‘nissāmikadāso nāma yassa sāmikā saputtadārā matā honti, na koci tassa pariggāhako, sopi pabbājetuṃ na vaṭṭati, taṃ pana attanāpi bhujissaṃ kātuṃ vaṭṭati. Ye vā pana tasmiṃ raṭṭhe sāmino, tehipi kārāpetuṃ vaṭṭati, ‘devadāsiputtaṃ pabbājetuṃ vaṭṭatī’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. ‘Dāsassa pabbajitvā attano sāmike disvā palāyantassa āpatti natthī’ti vadantī’’ti vuttaṃ. Vimativinodaniyaṃ pana ‘‘dāsampi pabbājetvā sāmike disvā paṭicchādanatthaṃ apanento padavārena adinnādānāpattiyā kāretabbo, dāsassa pana palāyato anāpattī’’ti vuttaṃ.
੧੩੨. ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ ਕਣ੍ਣਮੂਲੇਤਿ ਸਕਲਸ੍ਸ ਕਣ੍ਣਸ੍ਸ ਛੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਕਣ੍ਣਸਕ੍ਖਲਿਕਾਯਾਤਿ ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾਯ । ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਕਣ੍ਣਾવਟ੍ਟੇਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿਠਪਨਛਿਦ੍ਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਤਞ੍ਹਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਕ੍ਖਮਂ। ਅਜਪਦਕੇਤਿ ਅਜਪਦਨਾਸਿਕਟ੍ਠਿਕੋਟਿਯਂ। ਤਤੋ ਹਿ ਉਦ੍ਧਂ ਨ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ। ਸਨ੍ਧੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅવਿਰੂਪਸਣ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, વਿਰੂਪਂ ਪਨ ਪਰਿਸਦੂਸਕਂ ਆਪਾਦੇਤਿ।
132. Hatthacchinnakādivatthūsu kaṇṇamūleti sakalassa kaṇṇassa chedaṃ sandhāyāha. Kaṇṇasakkhalikāyāti kaṇṇacūḷikāya . Yassa pana kaṇṇāvaṭṭeti heṭṭhā kuṇḍalādiṭhapanachiddaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Tañhi saṅghaṭṭanakkhamaṃ. Ajapadaketi ajapadanāsikaṭṭhikoṭiyaṃ. Tato hi uddhaṃ na vicchindituṃ sakkā hoti. Sandhetunti avirūpasaṇṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ, virūpaṃ pana parisadūsakaṃ āpādeti.
ਖੁਜ੍ਜਸਰੀਰੋਤਿ વਙ੍ਕਸਰੀਰੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ વਿਯ ਉਜੁਕਂ ਗਤ੍ਤਂ ਸਰੀਰਂ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਜੁਗਤ੍ਤੋ, ਭਗવਾ। ਅવਸੇਸੋ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਰਹਿਤਸਤ੍ਤੋ। ਏਤੇਨ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਇਤਰੇ ਸਤ੍ਤਾ ਖੁਜ੍ਜਪਕ੍ਖਿਕਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧੇ ਕਟਿਯਂ ਜਾਣੂਸੂਤਿ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਮਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਕਟਿਯਂ ਨਮਨ੍ਤਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਨਮਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਮਨ੍ਤਾ ਪੁਰਤੋ ਨਮਨ੍ਤਿ, ਦੀਘਸਰੀਰਾ ਪਨ ਏਕੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ વਙ੍ਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਕੇ ਮੁਖਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤ੍વਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਿ ਗਣਯਨ੍ਤਾ વਿਯ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਏਕੇ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤਾ ਸੂਲਸਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਕੇ ਪੁਰਤੋ ਪਬ੍ਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪવੇਧਮਾਨਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਪਰਿવਟੁਮੋਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ વਟ੍ਟਕਾਯੋ। ਏਤੇਨ ਏવਰੂਪਾ ਏવ વਾਮਨਕਾ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Khujjasarīroti vaṅkasarīro. Brahmuno viya ujukaṃ gattaṃ sarīraṃ yassa so brahmujugatto, bhagavā. Avaseso sattoti iminā lakkhaṇena rahitasatto. Etena ṭhapetvā mahāpurisaṃ cakkavattiñca itare sattā khujjapakkhikāti dasseti. Yebhuyyena hi sattā khandhe kaṭiyaṃ jāṇūsūti tīsu ṭhānesu namanti, te kaṭiyaṃ namantā pacchato namanti, dvīsu ṭhānesu namantā purato namanti, dīghasarīrā pana ekena passena vaṅkā honti, eke mukhaṃ unnāmetvā nakkhattāni gaṇayantā viya caranti, eke appamaṃsalohitā sūlasadisā honti, eke purato pabbhārā honti, pavedhamānā gacchanti. Parivaṭumoti samantato vaṭṭakāyo. Etena evarūpā eva vāmanakā na vaṭṭantīti dasseti.
੧੩੩. ਅਟ੍ਠਿਸਿਰਾਚਮ੍ਮਸਰੀਰੋਤਿ ਅਟ੍ਠਿਸਿਰਾਚਮ੍ਮਮਤ੍ਤਸਰੀਰੋ। ਕੂਟਕੂਟਸੀਸੋਤਿ ਅਨੇਕੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡਿਤਮਂਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਮੇਡਿਤਂ ਕਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਾਲਫਲਪਿਣ੍ਡਿਸਦਿਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਤਾਲਫਲਾਨਂ ਮਞ੍ਜਰੀ ਪਿਣ੍ਡਿ ਨਾਮ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤਨੁਕੇਨ ਸੀਸੇਨਾਤਿ ਚੇਤਿਯਥੂਪਿਕਾ વਿਯ ਕਮੇਨ ਕਿਸੇਨ ਸੀਸੇਨ। ਮਹਾવੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬਂ વਿਯ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਅવਿਸਮਥੂਲੇਨ ਸੀਸੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਲ਼ਿਸੀਸੋ ਨਾਮ। ਕਪ੍ਪਸੀਸੋਤਿ ਗਜਮਤ੍ਥਕਂ વਿਯ ਦ੍વਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸੀਸੋ। ‘‘ਕਣ੍ਣਿਕਕੇਸੋ વਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ વਿવਰਣਂ ‘‘ਪਾਣਕੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਮਕ੍ਕਟਸ੍ਸੇવ ਨਲਾਟੇਪਿ ਕੇਸਾਨਂ ਉਟ੍ਠਿਤਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸੀਸਲੋਮੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ।
133.Aṭṭhisirācammasarīroti aṭṭhisirācammamattasarīro. Kūṭakūṭasīsoti anekesu ṭhānesu piṇḍitamaṃsataṃ dassetuṃ āmeḍitaṃ kataṃ. Tenāha ‘‘tālaphalapiṇḍisadisenā’’ti. Tālaphalānaṃ mañjarī piṇḍi nāma. Anupubbatanukena sīsenāti cetiyathūpikā viya kamena kisena sīsena. Mahāveḷupabbaṃ viya ādito paṭṭhāya yāva pariyosānā avisamathūlena sīsena samannāgato nāḷisīso nāma. Kappasīsoti gajamatthakaṃ viya dvidhā bhinnasīso. ‘‘Kaṇṇikakeso vā’’ti imassa vivaraṇaṃ ‘‘pāṇakehī’’tiādi. Makkaṭasseva nalāṭepi kesānaṃ uṭṭhitabhāvaṃ sandhāyāha ‘‘sīsalomehī’’tiādi.
ਮਕ੍ਕਟਭਮੁਕੋਤਿ ਨਲਾਟਲੋਮੇਹਿ ਅવਿਭਤ੍ਤਲੋਮਭਮੁਕੋ। ਅਕ੍ਖਿਚਕ੍ਕੇਹੀਤਿ ਅਕ੍ਖਿਮਣ੍ਡਲੇਹਿ। ਕੇਕਰੋਤਿ ਤਿਰਿਯਂ ਪਸ੍ਸਨਕੋ। ਉਦਕਤਾਰਕਾਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾਨਂ ਉਦਕੇ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਿਕਚ੍ਛਾਯਾ। ਉਦਕਬੁਬ੍ਬੁਲ਼ਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ। ਅਕ੍ਖਿਤਾਰਕਾਤਿ ਅਭਿਮੁਖੇ ਠਿਤਾਨਂ ਛਾਯਾ। ਅਕ੍ਖਿਭਣ੍ਡਕਾਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਤਿਪਿਙ੍ਗਲਕ੍ਖਿ ਮਜ੍ਜਾਰਕ੍ਖਿ। ਮਧੁਪਿਙ੍ਗਲਨ੍ਤਿ ਮਧੁવਣ੍ਣਪਿਙ੍ਗਲਂ। ਨਿਪ੍ਪਖੁਮਕ੍ਖੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਖੁਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਕ੍ਖਿਦਲਲੋਮੇਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਤਦਭਾવਾ ਨਿਪ੍ਪਖੁਮਕ੍ਖਿ। ਅਕ੍ਖਿਪਾਕੇਨਾਤਿ ਅਕ੍ਖਿਦਲਪਰਿਯਨ੍ਤੇਸੁ ਪੂਤਿਤਾਪਜ੍ਜਨਰੋਗੇਨ।
Makkaṭabhamukoti nalāṭalomehi avibhattalomabhamuko. Akkhicakkehīti akkhimaṇḍalehi. Kekaroti tiriyaṃ passanako. Udakatārakāti olokentānaṃ udake paṭibimbikacchāyā. Udakabubbuḷanti keci. Akkhitārakāti abhimukhe ṭhitānaṃ chāyā. Akkhibhaṇḍakātipi vadanti. Atipiṅgalakkhi majjārakkhi. Madhupiṅgalanti madhuvaṇṇapiṅgalaṃ. Nippakhumakkhīti ettha pakhuma-saddo akkhidalalomesu niruḷho, tadabhāvā nippakhumakkhi. Akkhipākenāti akkhidalapariyantesu pūtitāpajjanarogena.
ਚਿਪਿਟਨਾਸਿਕੋਤਿ ਅਨੁਨ੍ਨਤਨਾਸਿਕੋ। ਪਟਙ੍ਗਮਣ੍ਡੂਕੋ ਨਾਮ ਮਹਾਮੁਖਮਣ੍ਡੂਕੋ। ਭਿਨ੍ਨਮੁਖੋਤਿ ਉਪਕ੍ਕਮੁਖਪਰਿਯੋਸਾਨੋ, ਸਬ੍ਬਦਾ વਿવਟਮੁਖੋ વਾ। વਙ੍ਕਮੁਖੋਤਿ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਅਪਕ੍ਕਮ੍ਮ ਠਿਤਹੇਟ੍ਠਿਮਹਨੁਕਟ੍ਠਿਕੋ। ਓਟ੍ਠਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕੋਤਿ ਉਭੋਸੁ ਓਟ੍ਠੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਪਚ੍ਛਾ વਾ ਸਤ੍ਥਾਦਿਨਾ ਅਪਨੀਤਮਂਸੇਨ ਓਟ੍ਠੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਏਲ਼ਮੁਖੋਤਿ ਨਿਚ੍ਚਪਗ੍ਘਰਿਤਲਾਲਾਮੁਖੋ।
Cipiṭanāsikoti anunnatanāsiko. Paṭaṅgamaṇḍūko nāma mahāmukhamaṇḍūko. Bhinnamukhoti upakkamukhapariyosāno, sabbadā vivaṭamukho vā. Vaṅkamukhoti ekapasse apakkamma ṭhitaheṭṭhimahanukaṭṭhiko. Oṭṭhacchinnakoti ubhosu oṭṭhesu yattha katthaci jātiyā vā pacchā vā satthādinā apanītamaṃsena oṭṭhena samannāgato. Eḷamukhoti niccapaggharitalālāmukho.
ਭਿਨ੍ਨਗਲੋਤਿ ਅવਨਤਗਲੋ। ਭਿਨ੍ਨਉਰੋਤਿ ਅਤਿਨਿਨ੍ਨਉਰਮਜ੍ਝੋ। ਏવਂ ਭਿਨ੍ਨਪਿਟ੍ਠੀਤਿ। ਸਬ੍ਬਞ੍ਚੇਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਚ੍ਛੁਗਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਕੁਟ੍ਠਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤੋ ਏવਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿਆਦਿ।
Bhinnagaloti avanatagalo. Bhinnauroti atininnauramajjho. Evaṃ bhinnapiṭṭhīti. Sabbañcetanti ‘‘kacchugatto’’tiādiṃ sandhāya vuttaṃ. Ettha ca vinicchayo kuṭṭhādīsu vutto evāti āha ‘‘vinicchayo’’tiādi.
વਾਤਣ੍ਡਿਕੋਤਿ ਅਣ੍ਡਕੇਸੁ વੁਦ੍ਧਿਰੋਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਣ੍ਡવਾਤਰੋਗੇਨ ਉਦ੍ਧੁਤਬੀਜਣ੍ਡਕੋਸੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ વਾ। ਯਸ੍ਸ ਨਿવਾਸਨੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਣ੍ਣਤਂ ਪਕਾਸਤਿ, ਸੋવ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ। વਿਕਟੋਤਿ ਤਿਰਿਯਂ ਗਮਨਪਾਦੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਯਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਤੋ ਜਾਣੁਕਾ ਬਹਿ ਨਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੋਤਿ ਗਚ੍ਛਤੋ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਪਾਦੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਯਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਤੋ ਜਾਣੁਕਾ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਮਹਾਜਙ੍ਘੋਤਿ ਥੂਲਜਙ੍ਘੋ। ਮਹਾਪਾਦੋਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਾਦਤਲੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ। ਪਾਦવੇਮਜ੍ਝੇਤਿ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦવੇਮਜ੍ਝੇ। ਏਤੇਨ ਅਗ੍ਗਪਾਦੋ ਚ ਪਣ੍ਹਿ ਚ ਸਦਿਸਾવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Vātaṇḍikoti aṇḍakesu vuddhirogena samannāgato, aṇḍavātarogena uddhutabījaṇḍakosena samannāgato vā. Yassa nivāsanena paṭicchannampi uṇṇataṃ pakāsati, sova na pabbājetabbo. Vikaṭoti tiriyaṃ gamanapādehi samannāgato, yassa caṅkamato jāṇukā bahi nigacchanti. Saṅghaṭṭoti gacchato parivattanapādehi samannāgato, yassa caṅkamato jāṇukā anto pavisanti. Mahājaṅghoti thūlajaṅgho. Mahāpādoti mahantena pādatalena yutto. Pādavemajjheti piṭṭhipādavemajjhe. Etena aggapādo ca paṇhi ca sadisāvāti dasseti.
੧੩੪. ਮਜ੍ਝੇ ਸਂਕੁਟਿਤਪਾਦਤ੍ਤਾਤਿ ਕੁਣ੍ਠਪਾਦਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਗ੍ਗੇ ਸਂਕੁਟਿਤਪਾਦਤ੍ਤਾਤਿ ਕੁਣ੍ਠਪਾਦਤਾਯ। ਕੁਣ੍ਠਪਾਦਸ੍ਸੇવ ਚਙ੍ਕਮਨવਿਭਾવਨਂ ‘‘ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦਗ੍ਗੇਨ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਪਾਦਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਪਾਦਤਲਸ੍ਸ ਉਭੋਹਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇਹਿ ਚਙ੍ਕਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
134.Majjhe saṃkuṭitapādattāti kuṇṭhapādatāya kāraṇaṃ dasseti, agge saṃkuṭitapādattāti kuṇṭhapādatāya. Kuṇṭhapādasseva caṅkamanavibhāvanaṃ ‘‘piṭṭhipādaggena caṅkamanto’’ti. ‘‘Pādassa bāhirantenā’’ti ca ‘‘abbhantarantenā’’ti ca idaṃ pādatalassa ubhohi pariyantehi caṅkamanaṃ sandhāya vuttaṃ.
ਮਮ੍ਮਨਨ੍ਤਿ ਖਲਿਤવਚਨਂ, ਯੋ ਏਕਮੇવਕ੍ਖਰਂ ਚਤੁਪਞ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਦਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ, ਠਾਨਕਰਣવਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਾવੇਨ ਅਫੁਟ੍ਠਕ੍ਖਰવਚਨਂ। વਚਨਾਨੁਕਰਣੇਨ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਮਮ੍ਮਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਯੋ ਚ ਕਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਏਕਮੇવਕ੍ਖਰਂ ਹਿਕ੍ਕਾਰਬਹੁਸੋ વਦਤਿ, ਸੋਪਿ ਇਧੇવ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ। ਯੋ વਾ ਪਨ ਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਅਨਾਮੇਡਿਤਕ੍ਖਰਮੇવ ਸਿਥਿਲਂ ਸਿਲਿਟ੍ਠવਚਨਂ વਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਞਤ੍વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਾવ ਨ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਜੀવਿਤਨ੍ਤਰਾਯਾਦਿਆਪਦਾਸੁ ਅਰੁਚਿਯਾ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Mammananti khalitavacanaṃ, yo ekamevakkharaṃ catupañcakkhattuṃ vadati, tassetaṃ adhivacanaṃ, ṭhānakaraṇavisuddhiyā abhāvena aphuṭṭhakkharavacanaṃ. Vacanānukaraṇena hi so ‘‘mammano’’ti vutto. Yo ca karaṇasampannopi ekamevakkharaṃ hikkārabahuso vadati, sopi idheva saṅgayhati. Yo vā pana taṃ niggahetvāpi anāmeḍitakkharameva sithilaṃ siliṭṭhavacanaṃ vattuṃ samattho, so pabbājetabbo. Āpattito na muccantīti ñatvā karontāva na muccanti. Jīvitantarāyādiāpadāsu aruciyā kāyasāmaggiṃ dentassa anāpatti.
੧੩੫. ਅਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਕਥਾਸੁ ‘‘ਯੋ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਇਤ੍ਥੀ ਹੋਤਿ, ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਪੁਰਿਸੋ, ਅਯਂ ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕੋ’’ਤਿ ਕੇਚਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਪਣ੍ਡਕੋ ਹੋਤਿ, ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ વੂਪਸਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਪਰਿਲ਼ਾਹવੂਪਸਮਸ੍ਸੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਪਰਿਲ਼ਾਹਤਾ ਪਣ੍ਡਕਭਾવਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਯੁਤ੍ਤਤਰਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਤ੍ਥਿਭਾવੋ ਪੁਮ੍ਭਾવੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਭਾવਕੋ। ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ વਾਰਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਚੇ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ। ਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਹਿ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਾਸਮ੍ਭવਤੋ, ਖੀਣਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਚ ਪਣ੍ਡਕਭਾવਾਨਾਪਅਆਤੋ। ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਥਾਯਞ੍ਹਿ ਅવਿਸੇਸੇਨ ਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਆਸਿਤ੍ਤਉਸੂਯਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯੇવ ਪਣ੍ਡਕਭਾવੋ, ਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਂਯੇવਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਬਧਿਰਾਦਯੋ વਿਯ ਪਣ੍ਡਕੋ ਜਾਤਿਸਦ੍ਦੇਨ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਸਂવਣ੍ਣਨਾਯਞ੍ਚ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨੩੩) ਅਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਪਣ੍ਡਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ ਤਯੋ વਤ੍ਥੁવਿਪਨ੍ਨਾ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਸਗ੍ਗੋ ਅવਾਰਿਤੋ, ਮਗ੍ਗੋ ਪਨ વਾਰਿਤੋਤਿ ਅવਿਸੇਸਤੋ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੧੦੯) ਆਗਤਂ।
135. Abhabbapuggalakathāsu ‘‘yo kāḷapakkhe itthī hoti, juṇhapakkhe puriso, ayaṃ pakkhapaṇḍako’’ti keci vadanti. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kāḷapakkhe paṇḍako hoti, juṇhapakkhe panassa pariḷāho vūpasammatī’’ti apaṇḍakapakkhe pariḷāhavūpasamasseva vuttattā paṇḍakapakkhe ussannapariḷāhatā paṇḍakabhāvāpattīti viññāyatīti vīmaṃsitvā yuttataraṃ gahetabbaṃ. Itthibhāvo pumbhāvo vā natthi etassāti abhāvako. ‘‘Tasmiṃyevassa pakkhe pabbajjā vāritāti ettha apaṇḍakapakkhe pabbājetvā paṇḍakapakkhe nāsetabbo’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Keci pana ‘‘apaṇḍakapakkhe pabbajito sace kilesakkhayaṃ pāpuṇāti, na nāsetabbo’’ti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ. Paṇḍakassa hi kilesakkhayāsambhavato, khīṇakilesassa ca paṇḍakabhāvānāpaaāto. Ahetukapaṭisandhikathāyañhi avisesena paṇḍakassa ahetukapaṭisandhitā vuttā, āsittausūyapakkhapaṇḍakānañca paṭisandhito paṭṭhāyeva paṇḍakabhāvo, na pavattiyaṃyevāti vadanti. Teneva ahetukapaṭisandhiniddese jaccandhabadhirādayo viya paṇḍako jātisaddena visesetvā na niddiṭṭho. Catutthapārājikasaṃvaṇṇanāyañca (pārā. aṭṭha. 2.233) abhabbapuggale dassentena paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakā tayo vatthuvipannā ahetukapaṭisandhikā, tesaṃ saggo avārito, maggo pana vāritoti avisesato vuttanti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.109) āgataṃ.
વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੧੦੯) ਪਨ ਪਣ੍ਡਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਆਸਿਤ੍ਤਉਸੂਯਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕਾ ਤਯੋਪਿ ਪੁਰਿਸਭਾવਲਿਙ੍ਗਾਦਿਯੁਤ੍ਤਾ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ, ਤੇ ਚ ਕਿਲੇਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਬਲવਤਾਯ ਨਪੁਂਸਕਪਣ੍ਡਕਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਆਸਿਤ੍ਤਉਸੂਯਪਣ੍ਡਕਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦੀਹਿ વੀਤਿਕ੍ਕਮਤੋ ਨਿવਾਰੇਤੁਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਾ, ਤੇਨ ਤੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਪਕ੍ਖਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਪਨ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਉਮ੍ਮਾਦੋ વਿਯ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਅવਤ੍ਥਰਨ੍ਤੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਪਤ੍વਾ ਏવ ਚ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਸੋ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਦੇਤਂ વਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪਰੇਸ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਆਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੁਖੇ ਆਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਅਸੁਚਿਮੁਚ੍ਚਨੇਨ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ। ਉਸੂਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯਾਤਿ ਉਸੂਯਾਯ વਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇવੇਤੁਕਾਮਤਾਰਾਗੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਸੁਚਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ।
Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.109) pana paṇḍakavatthusmiṃ āsittausūyapakkhapaṇḍakā tayopi purisabhāvaliṅgādiyuttā ahetukapaṭisandhikā, te ca kilesapariyuṭṭhānassa balavatāya napuṃsakapaṇḍakasadisattā ‘‘paṇḍakā’’ti vuttā, tesu āsittausūyapaṇḍakānaṃ dvinnaṃ kilesapariyuṭṭhānaṃ yonisomanasikārādīhi vītikkamato nivāretumpi sakkā, tena te pabbājetabbāti vuttā. Pakkhapaṇḍakassa pana kāḷapakkhe ummādo viya kilesapariḷāho avattharanto āgacchati, vītikkamaṃ patvā eva ca nivattati, tasmā tasmiṃ pakkhe so na pabbājetabboti vutto, tadetaṃ vibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘yassa paresa’’nti vuttaṃ. Tattha āsittassāti mukhe āsittassa attanopi asucimuccanena pariḷāho vūpasammati. Usūyāya uppannāyāti usūyāya vasena attano sevetukāmatārāge uppanne asucimuttiyā pariḷāho vūpasammati.
‘‘ਬੀਜਾਨਿ ਅਪਨੀਤਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬੀਜੇਸੁ ਠਿਤੇਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਅਪਨੀਤੇ ਪਣ੍ਡਕੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੋਪਿ ਅਨਾਬਾਧਪਚ੍ਚਯਾ ਤਦਪਨਯਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ, ਨ ਪਣ੍ਡਕਤ੍ਤਂ। ਬੀਜੇਸੁ ਪਨ ਅਪਨੀਤੇਸੁ ਅਙ੍ਗਜਾਤਮ੍ਪਿ ਰਾਗੇਨ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਪੁਮਭਾવੋ વਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਸ੍ਸੁਆਦਿਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪਿ વਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹੋਪਿ ਦੁਨ੍ਨਿવਾਰવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ ਨਪੁਂਸਕਪਣ੍ਡਕਸ੍ਸ વਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਈਦਿਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕਸ੍ਮਾ ਬੀਜੁਦ੍ਧਰਣੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥ ਤਾવ ਕੇਚਿ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮੇવੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘ਪਣ੍ਡਕੋ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਬੀਜੁਦ੍ਧਰਣਕ੍ਖਣੇ ਪਣ੍ਡਕੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਉਦ੍ਧਟਬੀਜੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਣ੍ਡਕਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਭਾવਕੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅવਤ੍ਥੁ, ਤਤੋ ਏવ ਚਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ વਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਪਣ੍ਡਕਤ੍ਤੁਪਗਮਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਨਪੁਂਸਕਪਣ੍ਡਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਅਭਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ। ਅਯਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਹੇਤੁਕੋ, ਭਾવਕ੍ਖਯੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਅਹੇਤੁਕਸਦਿਸਤਾਯ ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਪਣ੍ਡਕਭਾવਮਾਪਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪਿ ਨ વਿਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਅਭਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਹੋਤੀਤਿ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
‘‘Bījāniapanītānī’’ti vuttattā bījesu ṭhitesu nimittamatte apanīte paṇḍako na hoti. Bhikkhunopi anābādhapaccayā tadapanayane thullaccayameva, na paṇḍakattaṃ. Bījesu pana apanītesu aṅgajātampi rāgena kammaniyaṃ na hoti, pumabhāvo vigacchati, massuādipurisaliṅgampi upasampadāpi vigacchati, kilesapariḷāhopi dunnivāravītikkamo hoti napuṃsakapaṇḍakassa viya, tasmā īdiso upasampannopi nāsetabboti vadanti. Yadi evaṃ kasmā bījuddharaṇe pārājikaṃ na paññattanti? Ettha tāva keci vadanti ‘‘paññattamevetaṃ bhagavatā ‘paṇḍako bhikkhave anupasampanno na upasampādetabbo, upasampanno nāsetabbo’ti vuttattā’’ti. Keci pana ‘‘yasmā bījuddharaṇakkhaṇe paṇḍako na hoti, tasmā tasmiṃ khaṇe pārājikaṃ na paññattaṃ. Yasmā pana so uddhaṭabījo bhikkhu aparena samayena vuttanayena paṇḍakattaṃ āpajjati, abhāvako hoti, upasampadāya avatthu, tato eva cassa upasampadā vigacchati, tasmā esa paṇḍakattupagamanakālato paṭṭhāya jātiyā napuṃsakapaṇḍakena saddhiṃ yojetvā ‘upasampanno nāsetabbo’ti abhabboti vutto, na tato pubbe. Ayañca kiñcāpi sahetuko, bhāvakkhayena panassa ahetukasadisatāya maggopi na uppajjatī’’ti vadanti. Apare pana ‘‘pabbajjato pubbe upakkamena paṇḍakabhāvamāpannaṃ sandhāya ‘upasampanno nāsetabbo’ti vuttaṃ, upasampannassa pana pacchā upakkamena upasampadāpi na vigacchatī’’ti, taṃ na yuttaṃ. Yadaggena hi pabbajjato pubbe upakkamena abhabbo hoti, tadaggena pacchāpi hotīti vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਦਿ ਭਾવੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਭਾવਕੋ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨ વਾਰਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪਿ ਗਹਿਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ વਾਰਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਯੇવਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ વਾਰਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇਪਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਮਤ੍ਤਮੇવ ਲਭਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਨ ਤਦਾਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਣ੍ਡਕਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਆਗਤੋ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਯ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Itthattādi bhāvo natthi etassāti abhāvako. Pabbajjā na vāritāti ettha pabbajjāggahaṇeneva upasampadāpi gahitā. Tenāha ‘‘yassa cettha pabbajjā vāritā’’tiādi. Tasmiṃ yevassa pakkhe pabbajjā vāritāti ettha pana apaṇḍakapakkhepi pabbajjāmattameva labhati, upasampadā pana tadāpi na vaṭṭati, paṇḍakapakkhe pana āgato liṅganāsanāya nāsetabboti veditabbanti vuttaṃ.
੧੩੬. ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣવਿਸਯੋ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋਯਂ, ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਚ વਿਭਤ੍ਤਿਅਲੋਪੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਅਥ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਏਕਮੇવ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਦ੍વੇਤਿ? ਏਕਮੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਦ੍વੇ। ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਚੇ? ‘‘ਯਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ, ਨੋ। ਯਸ੍ਸ વਾ ਪਨ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ, ਨੋ’’ਤਿ (ਯਮ॰ ੩.ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕ.੧੮੮) ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੂਤਭਾવਦ੍વਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸੇਧਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਦੁਤਿਯਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਭਾવੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਨ ਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦੁਤਿਯਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਰਣਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਦਾ ਅਭਾવਤੋ। ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਹਿ ਯਦਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਰਾਗਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਪੁਰਿਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਗੁਲ਼੍ਹਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਇਤਰਸ੍ਸ ਇਤਰਂ। ਯਦਿ ਚ ਤੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦੁਤਿਯਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਰਣਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸਦਾਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਦ੍વਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ‘‘ਨ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਰਣਂ, ਕਮ੍ਮਸਹਾਯਂ ਪਨ ਰਾਗਚਿਤ੍ਤਮੇવੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ਏਕਮੇવ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਸਯਮ੍ਪਿ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਰਮ੍ਪਿ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ। ਪੁਰਿਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਪਰਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ, ਸਯਂ ਪਨ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੧੧੬) ਆਗਤਂ।
136.Ubhatobyañjanamassa atthīti ubhatobyañjanakoti iminā asamānādhikaraṇavisayo bāhiratthasamāsoyaṃ, purimapade ca vibhattialopoti dasseti. Byañjananti cettha purisanimittaṃ itthinimittañca adhippetaṃ. Atha ubhatobyañjanakassa ekameva indriyaṃ hoti, udāhu dveti? Ekameva hoti, na dve. Kathaṃ viññāyatīti ce? ‘‘Yassa itthindriyaṃ uppajjati, tassa purisindriyaṃ uppajjatīti, no. Yassa vā pana purisindriyaṃ uppajjati, tassa itthindriyaṃ uppajjatīti, no’’ti (yama. 3.indriyayamaka.188) ekasmiṃ santāne indriyabhūtabhāvadvayassa uppattiyā abhidhamme paṭisedhitattā, tañca kho itthiubhatobyañjanakassa itthindriyaṃ, purisaubhatobyañjanakassa purisindriyanti. Yadi evaṃ dutiyabyañjanassa abhāvo āpajjati indriyañhi byañjanassa kāraṇaṃ vuttaṃ, tañca tassa natthīti? Vuccate – na tassa indriyaṃ dutiyabyañjanakāraṇaṃ. Kasmā? Sadā abhāvato. Itthiubhatobyañjanakassa hi yadā itthiyā rāgacittaṃ uppajjati, tadā purisabyañjanaṃ pākaṭaṃ hoti, itthibyañjanaṃ paṭicchannaṃ guḷhaṃ hoti, tathā itarassa itaraṃ. Yadi ca tesaṃ indriyaṃ dutiyabyañjanakāraṇaṃ bhaveyya, sadāpi byañjanadvayaṃ tiṭṭheyya, na pana tiṭṭhati, tasmā veditabbametaṃ ‘‘na tassa taṃ byañjanakāraṇaṃ, kammasahāyaṃ pana rāgacittamevettha kāraṇa’’nti. Yasmā cassa ekameva indriyaṃ hoti, tasmā itthiubhatobyañjanako sayampi gabbhaṃ gaṇhāti, parampi gaṇhāpeti. Purisaubhatobyañjanako paraṃ gaṇhāpeti, sayaṃ pana na gaṇhātīti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.116) āgataṃ.
વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੧੧੬) ਪਨ – ਇਤ੍ਥਿਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯੁਤ੍ਤੋ, ਇਤਰੋ ਪਨ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯੁਤ੍ਤੋ। ਏਕਸ੍ਸ ਹਿ ਭਾવਦ੍વਯਂ ਸਹ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਯਮਕੇ (ਯਮ॰ ੩.ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕ.੧੮੮) ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਦੁਤਿਯਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸਹਾਯੇਨ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਭਾવਰਹਿਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਪਕਤਿਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਮੇવ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਲਿਙ੍ਗਾਨਂ ਕਾਰਣਂ, ਨ ਭਾવੋ ਤਸ੍ਸ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਕੇવਲਂ ਭਾવਸਹਿਤਾਨਂਯੇવ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਲਿਙ੍ਗਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੬੩੨-੬੩੩) ‘‘ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦੀਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਰਣਤ੍ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਧ ਪਨ ਅਕੁਸਲਬਲੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વਿਨਾਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚੇ ਤੇਸਂ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਨਂ। ਯਦਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਪੁਰਿਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਇਤਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ। ਯਦਾ ਪੁਰਿਸੇ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਇਤ੍ਥਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਇਤਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਗਤਂ।
Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.116) pana – itthiubhatobyañjanakoti itthindriyayutto, itaro pana purisindriyayutto. Ekassa hi bhāvadvayaṃ saha na uppajjati yamake (yama. 3.indriyayamaka.188) paṭikkhittattā. Dutiyabyañjanaṃ pana kammasahāyena akusalacitteneva bhāvarahitaṃ uppajjati. Pakatitthipurisānampi kammameva byañjanaliṅgānaṃ kāraṇaṃ, na bhāvo tassa kenaci paccayena paccayattassa paṭṭhāne avuttattā. Kevalaṃ bhāvasahitānaṃyeva byañjanaliṅgānaṃ pavattadassanatthaṃ aṭṭhakathāsu (dha. sa. aṭṭha. 632-633) ‘‘itthindriyaṃ paṭicca itthiliṅgādīnī’’tiādinā indriyassa byañjanakāraṇattena vuttaṃ. Idha pana akusalabalena indriyaṃ vināpi byañjanaṃ uppajjatīti veditabbaṃ. Ubhinnampi ce tesaṃ ubhatobyañjanakānaṃ. Yadā itthiyā rāgo uppajjati, tadā purisabyañjanaṃ pākaṭaṃ hoti, itaraṃ paṭicchannaṃ. Yadā purise rāgo uppajjati, tadā itthibyañjanaṃ pākaṭaṃ hoti, itaraṃ paṭicchannanti āgataṃ.
੧੩੭. ਥੇਯ੍ਯਾਯ ਸਂવਾਸੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ। ਸੋ ਚ ਨ ਸਂવਾਸਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਥੇਨਕੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਚ ਥੇਨਕੋਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਯੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਨ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ વਨ੍ਦਨਂ ਸਾਦਿਯਤੀਤਿ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਾ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ વਾ વਨ੍ਦਨਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ। ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ વਨ੍ਦਨਂ ਸਾਦਿਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਮੁਸਾવਾਦਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤવਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਂ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ વਨ੍ਦਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁવਸ੍ਸਗਣਨਾਦਿਕੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਕੋવ ਇਧ ਸਂવਾਸੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
137. Theyyāya saṃvāso etassāti theyyasaṃvāsako. So ca na saṃvāsamattasseva thenako idhādhippeto, atha kho liṅgassa tadubhayassa ca thenakopīti āha ‘‘tayo theyyasaṃvāsakā’’tiādi. Na yathāvuḍḍhaṃ vandanaṃ sādiyatīti yathāvuḍḍhaṃ bhikkhūnaṃ vā sāmaṇerānaṃ vā vandanaṃ na sādiyati. Yathāvuḍḍhaṃ vandanaṃ sādiyatīti attanā musāvādaṃ katvā dassitavassānurūpaṃ yathāvuḍḍhaṃ vandanaṃ sādiyati. Bhikkhuvassagaṇanādikoti iminā na ekakammādikova idha saṃvāso nāmāti dasseti.
੧੩੮. ਰਾਜ…ਪੇ॰… ਭਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਰਾਜਭਯੇਨ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਭਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਸਂવਾਸਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ, ਯਾવ ਸੋ ਸੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋਤਿ ਰਾਜਭਯਾਦੀਹਿ ਗਹਿਤਲਿਙ੍ਗਤਾਯ ਸੋ ਸੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋ ਯਾવ ਸਂવਾਸਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੋ ਹਿ ਰਾਜਭਯਾਦਿਂ વਿਨਾ ਕੇવਲਂ ਭਿਕ੍ਖੂ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂવਸਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਲਿਙ੍ਗਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸੋ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਲਿਙ੍ਗਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਤਾਦਿਸੇਨ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ વਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਅਭਾવਤੋ ਯਾવ ਸਂવਾਸਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ, ਤਾવ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਰਾਜਭਯਾਦੀਹਿ ਗਹਿਤਲਿਙ੍ਗਾਨਂ ‘ਗਿਹੀ ਮਂ ਸਮਣੋਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੂ’ਤਿ વਞ੍ਚਨਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਅਭਾવਾ ਦੋਸੋ ਨ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘વੂਪਸਨ੍ਤਭਯਤਾ ਇਧ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਏવਞ੍ਚ ਸਤਿ ਸੋ વੂਪਸਨ੍ਤਭਯੋ ਯਾવ ਸਂવਾਸਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ, ਤਾવ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ વਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੇ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਭਯਸ੍ਸ ਸਂવਾਸਸਾਦਿਯਨੇਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਭਯਸ੍ਸ ਸਂવਾਸਸਾਦਿਯਨੇਪਿ ਅਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਸਬ੍ਬਪਾਸਣ੍ਡਿਯਭਤ੍ਤਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਭਯੇਨਪਿ ਸਂવਾਸਂ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤੇਨੇવ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਤੇਨੇવ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ વਿਹਾਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂવਾਸਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਸਬ੍ਬਪਾਸਣ੍ਡਿਯਭਤ੍ਤਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ’ਤਿ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਜਭਯਾਦੀਹਿ ਗਹਿਤਲਿਙ੍ਗਤਾਯੇવੇਤ੍ਥ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
138.Rāja…pe… bhayenāti ettha bhaya-saddo paccekaṃ yojetabbo ‘‘rājabhayena dubbhikkhabhayenā’’tiādinā. Saṃvāsaṃ nādhivāseti, yāva so suddhamānasoti rājabhayādīhi gahitaliṅgatāya so suddhamānaso yāva saṃvāsaṃ nādhivāsetīti attho. Yo hi rājabhayādiṃ vinā kevalaṃ bhikkhū vañcetvā tehi saddhiṃ saṃvasitukāmatāya liṅgaṃ gaṇhāti, so asuddhacittatāya liṅgaggahaṇeneva theyyasaṃvāsako nāma hoti. Ayaṃ pana tādisena asuddhacittena bhikkhū vañcetukāmatāya abhāvato yāva saṃvāsaṃ nādhivāseti, tāva theyyasaṃvāsako nāma na hoti. Teneva ‘‘rājabhayādīhi gahitaliṅgānaṃ ‘gihī maṃ samaṇoti jānantū’ti vañcanacitte satipi bhikkhūnaṃ vañcetukāmatāya abhāvā doso na jāto’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Keci pana ‘‘vūpasantabhayatā idha suddhacittatā’’ti vadanti, evañca sati so vūpasantabhayo yāva saṃvāsaṃ nādhivāseti, tāva theyyasaṃvāsako na hotīti ayamattho viññāyati. Imasmiñca atthe viññāyamāne avūpasantabhayassa saṃvāsasādiyanepi theyyasaṃvāsako na hotīti āpajjeyya, na ca aṭṭhakathāyaṃ avūpasantabhayassa saṃvāsasādiyanepi atheyyasaṃvāsakatā dassitā. Sabbapāsaṇḍiyabhattāni bhuñjantoti ca iminā avūpasantabhayenapi saṃvāsaṃ asādiyanteneva bhavitabbanti dīpeti. Teneva tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ ‘‘yasmā vihāraṃ āgantvā saṅghikaṃ gaṇhantassa saṃvāsaṃ pariharituṃ dukkaraṃ, tasmā ‘sabbapāsaṇḍiyabhattāni bhuñjanto’ti idaṃ vutta’’nti. Tasmā rājabhayādīhi gahitaliṅgatāyevettha suddhacittatāti gahetabbaṃ.
ਸਬ੍ਬਪਾਸਣ੍ਡਿਯਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸਾਮਯਿਕਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ વੀਥਿਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਸੁ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਭਤ੍ਤਾਨਿ। ਕਾਯਪਰਿਹਾਰਿਯਾਨੀਤਿ ਕਾਯੇਨ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਨੁਟ੍ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਕਸਿਗੋਰਕ੍ਖਾਦਿਕਮ੍ਮਾਕਰਣੇਨ। ਤਦੇવ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਆਦਾਯ વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਚੀવਰਾਨਿ ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨવਸੇਨ ਆਦਾਯ, ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਂਸਕੂਟੇ ਲਗ੍ਗੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Sabbapāsaṇḍiyabhattānīti sabbasāmayikānaṃ sādhāraṇaṃ katvā vīthicatukkādīsu ṭhapetvā dātabbabhattāni. Kāyaparihāriyānīti kāyena pariharitabbāni. Abbhuggacchantīti abhimukhaṃ gacchanti. Kammantānuṭṭhānenāti kasigorakkhādikammākaraṇena. Tadeva pattacīvaraṃ ādāya vihāraṃ gacchatīti cīvarāni nivāsanapārupanavasena ādāya, pattañca aṃsakūṭe laggetvā vihāraṃ gacchati.
ਨਾਪਿ ਸਯਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ‘‘ਯੋ ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਸੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਏવਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਲਭਤੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਣੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਯੋ ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਸੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੇਯੇવਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਸੁਤ੍વਾ ਸਚੇਪਿ ਨਾਰੋਚੇਤਿ, ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
Nāpi sayaṃ jānātīti ‘‘yo evaṃ pabbajati, so theyyasaṃvāsako nāma hotī’’ti vā ‘‘evaṃ kātuṃ na labhatī’’ti vā ‘‘evaṃ pabbajito samaṇo nāma na hotī’’ti vā na jānāti. Yo evaṃ pabbajati, so theyyasaṃvāsako nāma hotīti idaṃ pana nidassanamattaṃ. Anupasampannakāleyevāti iminā upasampannakāle sutvā sacepi nāroceti, theyyasaṃvāsako na hotīti dīpeti.
ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ…ਪੇ॰… ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਦਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ ਹੋਤਿ, ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਸਂવਾਸਸ੍ਸ ਸਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਨਾਪਿ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਸਾਯੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋવ ਓਦਾਤਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਇਦਮੇવ ਕਾਰਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਰਤੋ ‘‘ਸਾਮਣੇਰੋ ਸਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤવਿਧਾਨੇਸੁਪਿ ਅਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਪਕ੍ਖੇ ਅਯਮੇવ ਨਯੋ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਾਪਿ ਗਿਹਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਿਭਾવੇਤਿ।
Sikkhaṃappaccakkhāya…pe… theyyasaṃvāsako na hotīti idaṃ bhikkhūhi dinnaliṅgassa apariccattattā na liṅgatthenako hoti, liṅgānurūpassa saṃvāsassa sāditattā nāpi saṃvāsatthenako hotīti vuttaṃ. Eko bhikkhu kāsāye saussāhova odātaṃ nivāsetvāti etthāpi idameva kāraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Parato ‘‘sāmaṇero saliṅge ṭhito’’tiādinā sāmaṇerassa vuttavidhānesupi atheyyasaṃvāsapakkhe ayameva nayo. ‘‘Bhikkhuniyāpi eseva nayo’’ti vuttamevatthaṃ ‘‘sāpi gihibhāvaṃ patthayamānā’’tiādinā vibhāveti.
ਸਚੇ ਕੋਚਿ વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਸਾਮਣੇਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਪੇਲ਼ਾਦੀਸੂਤਿ ਏਤੇਨ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਸਾਮਣੇਰਪਟਿਪਾਟਿਯਾ…ਪੇ॰… ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿਯੇવ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੧੧੦) વੁਤ੍ਤਂ।
Sace koci vuḍḍhapabbajitoti sāmaṇeraṃ sandhāya vuttaṃ. Mahāpeḷādīsūti etena gihisantakaṃ dassitaṃ. Sāmaṇerapaṭipāṭiyā…pe… theyyasaṃvāsako na hotīti ettha kiñcāpi theyyasaṃvāsako na hoti, pārājikaṃ pana āpajjatiyeva. Sesamettha uttānamevāti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.110) vuttaṃ.
વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੧੧੦) ਪਨ – ਥੇਯ੍ਯਾਯ ਲਿਙ੍ਗਗ੍ਗਹਣਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਇਧ ਸਂવਾਸੋ ਏવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਯੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕਾ’’ਤਿ। ਨ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ વਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ વਾ વਨ੍ਦਨਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ। ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ વਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਮੁਸਾવਾਦੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤવਸ੍ਸਕ੍ਕਮੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਨ੍ਦਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ। ਦਹਰਸਾਮਣੇਰੋ ਪਨ વੁਡ੍ਢਸਾਮਣੇਰਾਨਂ, ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੂ ਚ વੁਡ੍ਢਾਨਂ વਨ੍ਦਨਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕਤ੍ਥੇ। ਭਿਕ੍ਖੁવਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਇਦਂ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੇ વੁਤ੍ਤਪਾਠવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਸਯਮੇવ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰવਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਨ੍ਤੋਪਿ ਉਭਯਤ੍ਥੇਨਕੋ ਏવ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸੋવ, ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨੀਸੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਿਕਾવ। ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਨ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਏવ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋਪਿ ਨ ਮੁਤ੍ਤੋ।
Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.110) pana – theyyāya liṅgaggahaṇamattampi idha saṃvāso evāti āha ‘‘tayo theyyasaṃvāsakā’’ti. Nayathāvuḍḍhaṃ vandananti bhikkhūnaṃ sāmaṇerānaṃ vā vandanaṃ na sādiyati. Yathāvuḍḍhaṃ vandananti attanā musāvādena dassitavassakkamena bhikkhūnaṃ vandanaṃ sādiyati. Daharasāmaṇero pana vuḍḍhasāmaṇerānaṃ, daharabhikkhū ca vuḍḍhānaṃ vandanaṃ sādiyantopi theyyasaṃvāsako na hoti. Imasmiṃ attheti saṃvāsatthenakatthe. Bhikkhuvassānīti idaṃ saṃvāsatthenake vuttapāṭhavasena vuttaṃ, sayameva pana pabbajitvā sāmaṇeravassāni gaṇentopi ubhayatthenako eva. Na kevalañca purisova, itthīpi bhikkhūnīsu evaṃ paṭipajjati, theyyasaṃvāsikāva. Ādikammikāpi cettha na muccanti. Upasampannesu eva paññattāpattiṃ paṭicca ādikammikā vuttā, tenevettha ādikammikopi na mutto.
ਰਾਜ…ਪੇ॰… ਭਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਯਾવ ਸੋ ਸੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਸਂવਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾਭਾવੇਨ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ। ਤੇਨ ਹਿ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਛਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਹ ਸਂવਸਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ ਹੋਤਿ। ਪਚ੍ਛਾ ਸਂવਸਨ੍ਤੋਪਿ ਅਭਬ੍ਬੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਂવਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਤ੍ਥੇਨਕੋਪਿ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੇ ਏવ ਪવਿਸਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ ਰਾਜਾਦਿਭਯੇਨ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋવ ਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁવਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਤ੍વਾ ਜੀવਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਸੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤਿ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਲਿਙ੍ਗਤ੍ਤਾ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰવਸ੍ਸਗਣਨਾਦਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋ, ਉਭਯਤ੍ਥੇਨਕੋ વਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਯਂ ਪਨ ਪਰਤੋ ‘‘ਸਹ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਸਂવਾਸਾਧਿવਾਸਨવਸੇਨ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂવਾਸਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ, ਯਾવਾ’’ਤਿ , ਤਸ੍ਸ ਤਾવ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨਾਮ ਨ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਚੋਰਾਦਿਭਯਂ વਿਨਾਪਿ ਕੀਲ਼ਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਲਿਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਲਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਨਾਦਿਂ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਸੋਭਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਲਿਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Rāja…pe… bhayenāti ettha bhaya-saddo paccekaṃ yojetabbo. Yāva so suddhamānasoti ‘‘iminā liṅgena bhikkhū vañcetvā tehi saṃvasissāmī’’ti asuddhacittābhāvena suddhacitto. Tena hi asuddhacittena liṅge gahitamatte pacchā bhikkhūhi saha saṃvasatu vā mā vā, liṅgatthenako hoti. Pacchā saṃvasantopi abhabbo hutvā saṃvasati, tasmā ubhayatthenakopi liṅgatthenake eva pavisatīti veditabbaṃ. Yo pana rājādibhayena suddhacittova liṅgaṃ gahetvā vicaranto pacchā ‘‘bhikkhuvassāni gaṇetvā jīvassāmī’’ti asuddhacittaṃ uppādeti, so cittuppādamattena theyyasaṃvāsako na hoti suddhacittena gahitaliṅgattā. Sace pana so bhikkhūnaṃ santikaṃ gantvā sāmaṇeravassagaṇanādiṃ karoti, tadā saṃvāsatthenako, ubhayatthenako vā hotīti daṭṭhabbaṃ. Yaṃ pana parato ‘‘saha dhuranikkhepena ayampi theyyasaṃvāsakovā’’ti vuttaṃ, taṃ bhikkhūhi saṅgamma saṃvāsādhivāsanavasena dhuranikkhepaṃ sandhāya vuttaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘saṃvāsaṃ nādhivāseti, yāvā’’ti , tassa tāva theyyasaṃvāsako nāma na vuccatīti sambandho daṭṭhabbo. Ettha ca corādibhayaṃ vināpi kīḷādhippāyena liṅgaṃ gahetvā bhikkhūnampi santike pabbajitālayaṃ dassetvā vandanādiṃ asādiyantopi ‘‘sobhati nu kho me pabbajitaliṅga’’ntiādinā suddhacittena gaṇhantopi theyyasaṃvāsako na hotīti daṭṭhabbaṃ.
ਸਬ੍ਬਪਾਸਣ੍ਡਿਯਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸਾਮਯਿਕਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਭਤ੍ਤਾਨਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਞੇવ ਨਿਯਮਿਤਭਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇ ਸਂવਾਸੋਪਿ ਸਮ੍ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਭਤ੍ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਂવਾਸਂ ਪਨ ਅਸਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਅਭਿਕ੍ਖੁਕવਿਹਾਰਾਦੀਸੁ વਿਹਾਰਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋਪਿ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤਿ ਏવ। ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਨੁਟ੍ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਕਸਿਆਦਿਕਮ੍ਮਾਕਰਣੇਨ। ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਆਦਾਯਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਲਿਙ੍ਗવਸੇਨ ਸਰੀਰੇਨ ਧਾਰੇਤ੍વਾ।
Sabbapāsaṇḍiyabhattānīti sabbasāmayikānaṃ sādhāraṇaṃ katvā paññattāni bhattāni. Idañca bhikkhūnaññeva niyamitabhattaggahaṇe saṃvāsopi sambhaveyyāti sabbasādhāraṇabhattaṃ vuttaṃ. Saṃvāsaṃ pana asādiyitvā abhikkhukavihārādīsu vihārabhattādīni bhuñjantopi theyyasaṃvāsako na hoti eva. Kammantānuṭṭhānenāti kasiādikammākaraṇena. Pattacīvaraṃ ādāyāti bhikkhuliṅgavasena sarīrena dhāretvā.
ਯੋ ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਸੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ। ‘‘ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ’’ਤਿ ਪਨ ਨਾਮਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਏવਂ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਯਦਿ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਛਡ੍ਡਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਮੇ ਨ ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਪਠਮਂ ‘‘ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਏવਂ ਮੇ ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਕੇવਲਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਤવਤ੍ਥਨਿવਾਸਨਾਦਿવਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਲਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨ ਕਥੇਤਿ, ਸੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੇਯੇવਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅવਧਾਰਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕਲਕ੍ਖਣਂ ਞਤ੍વਾ વਞ੍ਚਨਾਯਪਿ ਨਾਰੋਚੇਤਿ, ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਲਿਙ੍ਗਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦਤ੍ਤਾ ਤਦਨੁਗੁਣਸ੍ਸੇવ ਸਂવਾਸਸ੍ਸ ਸਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋਪਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਨ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ ਹੋਤਿ, ਸਂવਾਸਾਰਹਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਂવਾਸਸਾਦਿਯਨਮਤ੍ਤੇਨ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋ ਹੋਤਿ।
Yo evaṃ pabbajati, so theyyasaṃvāsako nāma hotīti idaṃ nidassanamattaṃ. ‘‘Theyyasaṃvāsako’’ti pana nāmaṃ ajānantopi ‘‘evaṃ kātuṃ na vaṭṭatī’’ti vā ‘‘karonto samaṇo nāma na hotī’’ti vā ‘‘yadi ārocessāmi, chaḍḍayissanti ma’’nti vā ‘‘yena kenaci pabbajjā me na ruhatī’’ti jānāti, theyyasaṃvāsako hoti. Yo pana paṭhamaṃ ‘‘pabbajjā evaṃ me gahitā’’ti saññī kevalaṃ antarā attano setavatthanivāsanādivippakāraṃ pakāsetuṃ lajjanto na katheti, so theyyasaṃvāsako na hoti. Anupasampannakāleyevāti ettha avadhāraṇena upasampannakāle theyyasaṃvāsakalakkhaṇaṃ ñatvā vañcanāyapi nāroceti, theyyasaṃvāsako na hotīti dīpeti. So hi suddhacittena gahitaliṅgattā liṅgatthenako na hoti, laddhūpasampadattā tadanuguṇasseva saṃvāsassa sāditattā saṃvāsatthenakopi na hoti. Anupasampanno pana liṅgatthenako hoti, saṃvāsārahassa liṅgassa gahitattā saṃvāsasādiyanamattena saṃvāsatthenako hoti.
ਸਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤੋਤਿ ਸਲਿਙ੍ਗਭਾવੇ ਠਿਤੋ। ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਦਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੇਨਕੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਸਂવਾਸਸ੍ਸ ਸਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਨਾਪਿ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋ’’ਤਿ ਕਾਰਣਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਇਦਮੇવ ਕਾਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤਰਥਾ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁવਸ੍ਸਗਣਨਾਦੀਸੁ ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਸਂવਾਸੋ ਏવ ਸਾਦਿਤੋਤਿ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕਤਾ ਨ ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਦਿਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏવਂ ਸਾਮਣੇਰੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਸਾਮਣੇਰਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਂવਾਸਤ੍ਥੇਨਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੋਭਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾਤਿ ਕਾਸਾવਧਾਰਣੇ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਭਾવਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ।
Saliṅgeṭhitoti saliṅgabhāve ṭhito. Theyyasaṃvāsako na hotīti bhikkhūhi dinnaliṅgassa apariccattattā liṅgatthenako na hoti. Bhikkhupaṭiññāya apariccattattā saṃvāsatthenako na hoti. Yaṃ pana mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) ‘‘liṅgānurūpassa saṃvāsassa sāditattā nāpi saṃvāsatthenako’’ti kāraṇaṃ vuttaṃ, tampi idameva kāraṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Itarathā sāmaṇerassāpi bhikkhuvassagaṇanādīsu liṅgānurūpasaṃvāso eva sāditoti saṃvāsatthenakatā na siyā bhikkhūhi dinnaliṅgassa ubhinnampi sādhāraṇattā. Yathā cettha bhikkhu, evaṃ sāmaṇeropi pārājikaṃ samāpanno sāmaṇerapaṭiññāya apariccattattā saṃvāsatthenako na hotīti veditabbo. Sobhatīti sampaṭicchitvāti kāsāvadhāraṇe dhuraṃ nikkhipitvā gihibhāvaṃ sampaṭicchitvā.
ਸਚੇ ਕੋਚਿ વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਸਾਮਣੇਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਪੇਲ਼ਾਦੀਸੂਤਿ વਿਲੀવਾਦਿਮਯੇਸੁ ਘਰਦ੍વਾਰੇਸੁ ਠਪਿਤੇਸੁ ਭਤ੍ਤਭਾਜਨવਿਸੇਸੇਸੁ। ਏਤੇਨ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਸ੍ਸਗਣਨਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Sace koci vuḍḍhapabbajitoti sāmaṇeraṃ sandhāya vuttaṃ. Mahāpeḷādīsūti vilīvādimayesu gharadvāresu ṭhapitesu bhattabhājanavisesesu. Etena vihāre bhikkhūhi saddhiṃ vassagaṇanādīnaṃ akaraṇaṃ dassetīti vuttaṃ.
੧੩੯. ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕਕਥਾਯਂ ਤੇਸਂ ਲਿਙ੍ਗੇ ਆਦਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਤਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿਪਿ ਗਹਿਤਾਯੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੇਨਚਿ ਪਨ ‘‘ਤੇਸਂ ਲਿਙ੍ਗੇ ਆਦਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਗਹਿਤਾਯਪਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾਯਪਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਤਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਲਦ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ। ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਨੇવ ਹਿ ਸੋ ਗਹਿਤਲਦ੍ਧਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨੇવ ‘‘વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਕੁਸਚੀਰਾਦੀਨਿ…ਪੇ॰… ਯਾવ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ, ਤਾવ ਤਂ ਲਦ੍ਧਿ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਗ੍ਗੋવ ਆਜੀવਕਾਨਂ ਉਪਸ੍ਸਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਦવਾਰੇ ਪਦવਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਜੀવਕੋ ਭવਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਗ੍ਗੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਪਦવਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿਯੇવਾਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੧੧੦) વੁਤ੍ਤਂ।
139. Titthiyapakkantakakathāyaṃ tesaṃ liṅge ādinnamatte titthiyapakkantako hotīti ‘‘titthiyo bhavissāmī’’ti gatassa liṅgaggahaṇeneva tesaṃ laddhipi gahitāyeva hotīti katvā vuttaṃ. Kenaci pana ‘‘tesaṃ liṅge ādinnamatte laddhiyā gahitāyapi aggahitāyapi titthiyapakkantako hotī’’ti vuttaṃ, taṃ na gahetabbaṃ. Na hi ‘‘titthiyo bhavissāmī’’ti gatassa liṅgasampaṭicchanato aññaṃ laddhiggahaṇaṃ nāma atthi. Liṅgasampaṭicchaneneva hi so gahitaladdhiko hoti. Teneva ‘‘vīmaṃsanatthaṃ kusacīrādīni…pe… yāva na sampaṭicchati, tāva taṃ laddhi rakkhati, sampaṭicchitamatte titthiyapakkantako hotī’’ti vuttaṃ. Naggova ājīvakānaṃ upassayaṃ gacchati, padavāre padavāre dukkaṭanti ‘‘ājīvako bhavissa’’nti asuddhacittena gamanapaccayā dukkaṭaṃ vuttaṃ. Naggena hutvā gamanapaccayāpi padavāre dukkaṭā na muccatiyevāti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.110) vuttaṃ.
વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੧੧੦) ਪਨ – ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਦਿਕਥਾਸੁ ਤੇਸਂ ਲਿਙ੍ਗੇ ਆਦਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇਤਿ વੀਮਂਸਾਦਿਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ વਿਨਾ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇ ਕਾਯੇਨ ਧਾਰਿਤਮਤ੍ਤੇ। ਸਯਮੇવਾਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਯਮੇવ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇਪਿ ਕੁਸਚੀਰਾਦੀਨਿ ਨਿવਾਸੇਤਿ। ਆਜੀવਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਜੀવਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜਨવਿਧਿਨਾ ‘‘ਆਜੀવਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਭਾવੂਪਗਮਨਂ ਪਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ‘‘ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਤ੍ਤਾ ਪਦવਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅવੁਤ੍ਤੇਪਿ ਮੇਥੁਨਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਾਨੁਲੋਮਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤੇਨ ਚ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਪਯੋਗੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ। ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਕ੍ਖਣੇ ਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੋਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਸਾਪੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਏવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏવਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦੇਪਿ ਲੋਹਿਤੁਪ੍ਪਾਦੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਾਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਰਾਜਿਕਾਹਿ ਮੁਚ੍ਚਨਸੀਮਾ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਾਸਨવਿਰੁਦ੍ਧਤਾਯੇਤ੍ਥ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਪਿ ਅਭਬ੍ਬਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਨੇਤੇ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡੇ વਿਸੁਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਧ ਅਭਬ੍ਬੇਸੁ ਏવ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.110) pana – titthiyapakkantakādikathāsu tesaṃ liṅge ādinnamatteti vīmaṃsādiadhippāyaṃ vinā ‘‘titthiyo bhavissāmī’’ti sanniṭṭhānavasena liṅge kāyena dhāritamatte. Sayamevāti titthiyānaṃ santikaṃ agantvā sayameva saṅghārāmepi kusacīrādīni nivāseti. Ājīvako bhavissanti…pe… gacchatīti ājīvakānaṃ santike tesaṃ pabbajanavidhinā ‘‘ājīvako bhavissāmī’’ti gacchati. Tassa hi titthiyabhāvūpagamanaṃ pati sanniṭṭhāne vijjamānepi ‘‘gantvā bhavissāmī’’ti parikappitattā padavāre dukkaṭameva vuttaṃ. Dukkaṭanti pāḷiyā avuttepi methunādīsu vuttapubbapayogadukkaṭānulomato vuttaṃ. Etena ca sanniṭṭhānavasena liṅge sampaṭicchite pārājikaṃ, tato purimapayoge thullaccayañca vattabbameva. Thullaccayakkhaṇe nivattantopi āpattiṃ desāpetvā muccati evāti daṭṭhabbaṃ. Yathā cettha, evaṃ saṅghabhedepi lohituppādepi bhikkhūnaṃ pubbapayogādīsu dukkaṭathullaccayapārājikāhi muccanasīmā ca veditabbā. Sāsanaviruddhatāyettha ādikammikānampi anāpatti na vuttā. Pabbajjāyapi abhabbatādassanatthaṃ panete aññe ca pārājikakaṇḍe visuṃ sikkhāpadena pārājikādiṃ adassetvā idha abhabbesu eva vuttāti veditabbaṃ.
ਤਂ ਲਦ੍ਧੀਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯવੇਸੇ ਸੇਟ੍ਠਭਾવਗ੍ਗਹਣਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਗ੍ਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਪਿ ਲਿਙ੍ਗੇ ਅਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਲਦ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਏਤੇਸਂ વਤਚਰਿਯਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ’’ਤਿ ਲਿਙ੍ਗਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ ਏવ। ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਾવੇਨਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ ਸਾਲਯਤਾਯ ਤਿਤ੍ਥਿਯਭਾવੂਪਗਮਨਲਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਾવੇਨ। ਏਤੇਨ ਚ ਆਪਦਾਸੁ ਕੁਸਚੀਰਾਦਿਂ ਪਾਰੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਨਗ੍ਗਸ੍ਸ વਿਯ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਥਿਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭਿਕ੍ਖੁਨਾવ ਕਥਿਤੋ, ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਯੋ ਪਨ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨਾਤਿਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਗਤਂ।
Taṃ laddhīti titthiyavese seṭṭhabhāvaggahaṇameva sandhāya vuttaṃ. Tesañhi titthiyānaṃ sassatādiggāhaṃ gaṇhantopi liṅge asampaṭicchite titthiyapakkantako na hoti, taṃ laddhiṃ aggahetvāpi ‘‘etesaṃ vatacariyā sundarā’’ti liṅgaṃ sampaṭicchanto titthiyapakkantako hoti eva. Laddhiyā abhāvenāti bhikkhubhāve sālayatāya titthiyabhāvūpagamanaladdhiyā abhāvena. Etena ca āpadāsu kusacīrādiṃ pārupantassapi naggassa viya anāpattīti dasseti. Upasampannabhikkhunā kathitoti ettha saṅghabhedakopi upasampannabhikkhunāva kathito, mātughātakādayo pana anupasampannenātipi daṭṭhabbanti āgataṃ.
੧੪੦. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾਯਂ ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਯੋ, ਸਬ੍ਬੋવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਏਸੋ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਯੋ ਏવ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਾ ਲਭਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਖੋਤ੍ਥ ਨਾਗਾ ਅવਿਰੁਲ਼੍ਹਿਧਮ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੧੧)।
140. Tiracchānakathāyaṃ ‘‘yo koci amanussajātiyo, sabbova imasmiṃ atthe tiracchānagatoti veditabbo’’ti etena eso manussajātiyo eva bhagavato sāsane pabbajituṃ vā upasampajjituṃ vā labhati, na tato aññeti dīpeti. Tenāha bhagavā ‘‘tumhe khottha nāgā aviruḷhidhammā imasmiṃ dhammavinaye’’ti (mahāva. 111).
੧੪੧. ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਥਾਯਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਦਿਅਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਾਨਞ੍ਞੇવ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਾਦਯੋਪਿ ਤਿਕ੍ਖવਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਾ વਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਭੂਤਾ ਜਨਿਕਾ ਮਾਤਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਞ੍ਞੇવ ਕੁਸਲਪવਤ੍ਤਿ ਤਿਕ੍ਖવਿਸਦਾ, ਏવਂ ਅਕੁਸਲਪવਤ੍ਤਿਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਯਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੇਨੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਥ વਾ ਯਥਾ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਸ੍ਸ વਿਕੋਪਨੇ ਕਮ੍ਮਂ ਗਰੁਤਰਂ, ਨ ਤਥਾ વਿਜਾਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਭੂਤਾ’’ਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਮਾਤੁਪਿਤੁਸਮਞ੍ਞਾ , ਦਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਿਮਾਦਿવਸੇਨਪਿ ਪੁਤ੍ਤવੋਹਾਰੋ ਲੋਕੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਸਿਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਜਨਿਕਾ ਮਾਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖવਿਸਦਸੂਰਭਾવਾਪਤ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਤ੍ਤਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਂ, ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਿਕ੍ਖવਿਸਦਸੂਰਭਾવਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਯਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੇਨੇવਾ’’ਤਿ। ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰਯੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਫਲਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਜਨਕਤ੍ਤੇਨ ਨਿਯੁਤ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ, ਤੇਨ। ਅਥ વਾ ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਫਲਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਕਰਣਸੀਲਂ, ਅਨਨ੍ਤਰਪ੍ਪਯੋਜਨਂ વਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ, ਤੇਨ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਨ ਮਾਤੁਘਾਤਕਕਮ੍ਮੇਨ। ਪਿਤੁਘਾਤਕੇਪਿ ‘‘ਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੋ ਜਨਕੋ ਪਿਤਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੇਨੇવ ਸਤਾ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪਿਤੋ, ਅਯਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਨ ਪਿਤੁਘਾਤਕਕਮ੍ਮੇਨ ਪਿਤੁਘਾਤਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਿਤੁਘਾਤਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ।
141. Ānantariyakathāyaṃ tiracchānādiamanussajātito manussajātikānaññeva puttesu mettādayopi tikkhavisadā honti lokuttaraguṇā viyāti āha ‘‘manussitthibhūtā janikā mātā’’ti. Yathā manussānaññeva kusalapavatti tikkhavisadā, evaṃ akusalapavattipīti āha ‘‘sayampimanussajātikenevā’’tiādi. Atha vā yathā samānajātiyassa vikopane kammaṃ garutaraṃ, na tathā vijātiyassāti āha ‘‘manussitthibhūtā’’ti. Puttasambandhena mātupitusamaññā , dattakittimādivasenapi puttavohāro loke dissati, so ca kho pariyāyatoti nippariyāyasiddhataṃ dassetuṃ ‘‘janikā mātā’’ti vuttaṃ. Yathā manussattabhāve ṭhitasseva kusaladhammānaṃ tikkhavisadasūrabhāvāpatti yathā taṃ tiṇṇampi bodhisattānaṃ bodhittayanibbattiyaṃ, evaṃ manussattabhāve ṭhitasseva akusaladhammānampi tikkhavisadasūrabhāvāpattīti āha ‘‘sayampi manussajātikenevā’’ti. Ānantariyenāti ettha cutianantaraṃ niraye paṭisandhiphalaṃ anantaraṃ nāma, tasmiṃ anantare janakattena niyuttaṃ ānantariyaṃ, tena. Atha vā cutianantaraṃ phalaṃ anantaraṃ nāma, tasmiṃ anantare niyuttaṃ, tannibbattanena anantarakaraṇasīlaṃ, anantarappayojanaṃ vā ānantariyaṃ, tena ānantariyena mātughātakakammena. Pitughātakepi ‘‘yena manussabhūto janako pitā sayampi manussajātikeneva satā sañcicca jīvitā voropito, ayaṃ ānantariyena pitughātakakammena pitughātako’’tiādinā sabbaṃ veditabbanti āha ‘‘pitughātakepi eseva nayo’’ti.
ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤਲਿਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਮਾਤਰਂ વਾ ਪਿਤਰਂ વਾ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿਯੇવ। ਸਤਿਪਿ ਹਿ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿવਤ੍ਤੇ ਸੋ ਏવ ਏਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭવਙ੍ਗਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਜੀવਿਤਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੋਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਸਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਂ ਪਿਤਰਂ વਾ ਮਾਤਰਂ વਾ, ਸਯਂ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਂ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੋਯੇવ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਂ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਭਾਰਿਯਂ ਪਨ ਹੋਤਿ, ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਆਹਚ੍ਚੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਏਲ਼ਕਚਤੁਕ੍ਕਂ ਸਙ੍ਗਾਮਚਤੁਕ੍ਕਂ ਚੋਰਚਤੁਕ੍ਕਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਏਲ਼ਕਂ ਮਾਰੇਮੀ’’ਤਿ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾਪਿ ਹਿ ਏਲ਼ਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਂ ਮਾਤਰਂ વਾ ਪਿਤਰਂ વਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਫੁਸਤਿ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯવਤ੍ਥੁਨੋ વਿਕੋਪਿਤਤ੍ਤਾ। ਏਲ਼ਕਾਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾ, ਪਨ ਮਾਤਾਪਿਤਿਅਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾ વਾ ਏਲ਼ਕਂ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਨ ਫੁਸਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯવਤ੍ਥੁਨੋ ਅਭਾવਤੋ। ਮਾਤਾਪਿਤਿਅਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਫੁਸ੍ਸਤੇવ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਦ੍વਯੇ। ਯਥਾ ਚ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ, ਏવਂ ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਏਤਾਨਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਰਿਮਂ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, વਧਕਚਿਤ੍ਤਂ, ਪਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ ਪਮਾਣਂ। ਕਤਾਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮੋ ਚ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕਂ ਪਟਿਬਾਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਕਲਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਂ ਮਹਾਚੇਤਿਯਪ੍ਪਮਾਣੇਹਿ ਕਞ੍ਚਨਥੂਪੇਹਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾਪਿ ਸਕਲਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਙ੍ਘਾਟਿਕਣ੍ਣਂ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿਤ੍વਾਪਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਨਿਰਯਮੇવ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਨ ਲਭਤਿ। ਪਿਤੁਘਾਤਕੇ વੇਸਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ, ਕੁਲਿਤ੍ਥਿਯਾ ਅਤਿਚਾਰਿਨਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਤਰਂ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਘਾਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪਿਤੁਘਾਤਕੋવ ਹੋਤਿ।
Parivattitaliṅgampi mātaraṃ vā pitaraṃ vā jīvitā voropentassa ānantariyakammaṃ hotiyeva. Satipi hi liṅgaparivatte so eva ekakammanibbatto bhavaṅgappabandho jīvitappabandho, na aññoti. Yo pana sayaṃ manusso tiracchānabhūtaṃ pitaraṃ vā mātaraṃ vā, sayaṃ vā tiracchānabhūto manussabhūtaṃ, tiracchānoyeva vā tiracchānabhūtaṃ jīvitā voropeti, tassa kammaṃ ānantariyaṃ na hoti, bhāriyaṃ pana hoti, ānantariyaṃ āhacceva tiṭṭhati. Eḷakacatukkaṃ saṅgāmacatukkaṃ coracatukkañcettha kathetabbaṃ. ‘‘Eḷakaṃ māremī’’ti abhisandhināpi hi eḷakaṭṭhāne ṭhitaṃ manusso manussabhūtaṃ mātaraṃ vā pitaraṃ vā mārento ānantariyaṃ phusati maraṇādhippāyeneva ānantariyavatthuno vikopitattā. Eḷakābhisandhinā, pana mātāpitiabhisandhinā vā eḷakaṃ mārento ānantariyaṃ na phusati ānantariyavatthuno abhāvato. Mātāpitiabhisandhinā mātāpitaro mārento phussateva. Esa nayo itarasmimpi catukkadvaye. Yathā ca mātāpitūsu, evaṃ arahantesu etāni catukkāni veditabbāni. Sabbattha hi purimaṃ abhisandhicittaṃ appamāṇaṃ, vadhakacittaṃ, pana tadārammaṇajīvitindriyañca pamāṇaṃ. Katānantariyakammo ca ‘‘tassa kammassa vipākaṃ paṭibāhessāmī’’ti sakalacakkavāḷaṃ mahācetiyappamāṇehi kañcanathūpehi pūretvāpi sakalacakkavāḷaṃ pūretvā nisinnassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvāpi buddhassa bhagavato saṅghāṭikaṇṇaṃ amuñcanto vicaritvāpi kāyassa bhedā nirayameva upapajjati, pabbajjañca na labhati. Pitughātake vesiyā puttoti upalakkhaṇamattaṃ, kulitthiyā aticāriniyā puttopi attano pitaraṃ ajānitvā ghāntentopi pitughātakova hoti.
ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕਕਮ੍ਮੇ ਅવਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਆਦਿਕਂ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ।
Arahantaghātakakamme avasesanti anāgāmiādikaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana tatiyapārājikavaṇṇanāto gahetabbo.
‘‘ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ વਿਭਾવੇਤਿ ‘‘વਧਕਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ। વਧਕਚੇਤਨਾਯ ਹਿ ਦੂਸਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਧ ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ। ਲੋਹਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਭੇਜ੍ਜਕਾਯਤਾਯ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਨ ਚਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਹਿਤਪਗ੍ਘਰਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਯੇવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਲੋਹਿਤਂ ਸਮੋਸਰਤਿ, ਆਘਾਤੇਨ ਪਕੁਪ੍ਪਮਾਨਂ ਸਞ੍ਚਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਦੇવਦਤ੍ਤੇਨ ਪવਿਦ੍ਧਸਿਲਤੋ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਗਤਾ ਸਕ੍ਖਲਿਕਾਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਾਦਨ੍ਤਂ ਪਹਰਿ, ਫਰਸੁਨਾ ਪਹਟੋ વਿਯ ਪਾਦੋ ਅਨ੍ਤੋਲੋਹਿਤੋਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਜੀવਕੋ ਪਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਰੁਚਿਯਾ ਸਤ੍ਥਕੇਨ ਚਮ੍ਮਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਮ੍ਹਾ ਠਾਨਾ ਦੁਟ੍ਠਲੋਹਿਤਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਫਾਸੁਮਕਾਸਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਮੇવ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜੀવਕੋ વਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ।
‘‘Duṭṭhacittenā’’ti vuttamevatthaṃ vibhāveti ‘‘vadhakacittenā’’ti. Vadhakacetanāya hi dūsitaṃ cittaṃ idha duṭṭhacittaṃ nāma. Lohitaṃ uppādetīti ettha tathāgatassa abhejjakāyatāya parūpakkamena cammacchedaṃ katvā lohitapaggharaṇaṃ nāma natthi, sarīrassa pana antoyeva ekasmiṃ ṭhāne lohitaṃ samosarati, āghātena pakuppamānaṃ sañcitaṃ hoti. Devadattena paviddhasilato bhijjitvā gatā sakkhalikāpi tathāgatassa pādantaṃ pahari, pharasunā pahaṭo viya pādo antolohitoyeva ahosi. Jīvako pana tathāgatassa ruciyā satthakena cammaṃ chinditvā tamhā ṭhānā duṭṭhalohitaṃ nīharitvā phāsumakāsi, tenassa puññakammameva ahosi. Tenāha ‘‘jīvako viyā’’tiādi.
ਅਥ ਯੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤਥਾਗਤੇ ਚੇਤਿਯਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਬੋਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਧਾਤੁਮ੍ਹਿ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਕਿਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਭਾਰਿਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਸਦਿਸਂ। ਸਧਾਤੁਕਂ ਪਨ ਥੂਪਂ વਾ ਪਟਿਮਂ વਾ ਬਾਧਮਾਨਂ ਬੋਧਿਸਾਖਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਲੀਨਾ ਸਕੁਣਾ ਚੇਤਿਯੇ વਚ੍ਚਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਪਰਿਭੋਗਚੇਤਿਯਤੋ ਹਿ ਸਰੀਰਚੇਤਿਯਂ ਗਰੁਤਰਂ। ਚੇਤਿਯવਤ੍ਥੁਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਮੂਲੇਪਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਹਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਾ ਪਨ ਬੋਧਿਸਾਖਾ ਬੋਧਿਘਰਂ ਬਾਧਤਿ, ਤਂ ਗੇਹਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਬੋਧਿਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿ ਗੇਹਂ, ਨ ਗੇਹਤ੍ਥਾਯ ਬੋਧਿ। ਆਸਨਘਰੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਆਸਨਘਰੇ ਧਾਤੁ ਨਿਹਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਸਾਖਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਬੋਧਿਜਗ੍ਗਨਤ੍ਥਂ ਓਜੋਹਰਣਸਾਖਂ વਾ ਪੂਤਿਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ, ਸਤ੍ਥੁ ਰੂਪਕਾਯਪਟਿਜਗ੍ਗਨੇ વਿਯ ਪੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ।
Atha ye parinibbute tathāgate cetiyaṃ bhindanti, bodhiṃ chindanti, dhātumhi upakkamanti, tesaṃ kiṃ hotīti? Bhāriyaṃ kammaṃ hoti ānantariyasadisaṃ. Sadhātukaṃ pana thūpaṃ vā paṭimaṃ vā bādhamānaṃ bodhisākhaṃ chindituṃ vaṭṭati. Sacepi tattha nilīnā sakuṇā cetiye vaccaṃ pātenti, chindituṃ vaṭṭatiyeva. Paribhogacetiyato hi sarīracetiyaṃ garutaraṃ. Cetiyavatthuṃ bhinditvā gacchante bodhimūlepi chinditvā harituṃ vaṭṭati. Yā pana bodhisākhā bodhigharaṃ bādhati, taṃ geharakkhaṇatthaṃ chindituṃ na labhati. Bodhiatthāya hi gehaṃ, na gehatthāya bodhi. Āsanagharepi eseva nayo. Yasmiṃ pana āsanaghare dhātu nihitā hoti, tassa rakkhaṇatthāya taṃ sākhaṃ chindituṃ vaṭṭati. Bodhijagganatthaṃ ojoharaṇasākhaṃ vā pūtiṭṭhānaṃ vā chindituṃ vaṭṭatiyeva, satthu rūpakāyapaṭijaggane viya puññampi hoti.
ਸਙ੍ਘਭੇਦੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪਲੋਕਨਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ। ਅਯਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋਤਿ ਪਕਤਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ વਾ વਤ੍ਥਾਦਿਦੋਸੇਨ વਿਪਨ੍ਨੁਪਸਮ੍ਪਦੋ વਾ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋਪਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਨ ਫੁਸਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨੋવ ਹੋਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚਸ੍ਸ ਨ વਾਰਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Saṅghabhede catunnaṃ kammānanti apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ. Ayaṃ saṅghabhedakoti pakatattaṃ bhikkhuṃ sandhāya vuttaṃ. Pubbe eva pārājikaṃ samāpanno vā vatthādidosena vipannupasampado vā saṅghaṃ bhindantopi ānantariyaṃ na phusati, saṅgho pana bhinnova hoti, pabbajjā cassa na vāritāti daṭṭhabbaṃ.
ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਦੂਸਨੇ ਇਚ੍ਛਮਾਨਨ੍ਤਿ ਓਦਾਤવਤ੍ਥવਸਨਂ ਇਚ੍ਛਮਾਨਂ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਗਿਹਿਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਤੇਯੇવਾ’’ਤਿ। ਨੇવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯੋ ਚ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅਭਬ੍ਬੇ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਞਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ વਾ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Bhikkhunīdūsane icchamānanti odātavatthavasanaṃ icchamānaṃ. Tenevāha ‘‘gihibhāve sampaṭicchitamatteyevā’’ti. Neva pabbajjā atthīti yojanā. Yo ca paṭikkhitte abhabbe ca puggale ñatvā pabbājeti, upasampādeti vā, dukkaṭaṃ. Ajānantassa sabbattha anāpattīti veditabbaṃ.
੧੪੨. ਗਬ੍ਭਮਾਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਗਬ੍ਭવੀਸੋ। ਹਾਯਨવਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਗਬ੍ਭਮਾਸੇਸੁ ਅਧਿਕੇਸੁ ਉਤ੍ਤਰਿ ਹਾਯਨਂ, ਊਨੇਸੁ વਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਦ੍વਾਦਸ ਮਾਸੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ વਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਯ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ। ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸੂਪਗਮਨਦਿવਸੇ। ‘‘ਤਿਂਸਰਤ੍ਤਿਦਿવੋ ਮਾਸੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੩.੭੧; ੮.੪੩; વਿਭ॰ ੧੦੨੩) વਚਨਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਸ੍ਸਂ ਉਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ વਸ੍ਸਂ ਉਦ੍ਧਂ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਤਤਿਯਸਂવਚ੍ਛਰੇ ਏਕਮਾਸਸ੍ਸ ਅਧਿਕਤ੍ਤਾ ਮਾਸਪਰਿਚ੍ਚਜਨવਸੇਨ વਸ੍ਸਂ ਉਦ੍ਧਂ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤਿਯੋ ਸਂવਚ੍ਛਰੋ ਤੇਰਸਮਾਸਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਸਂવਚ੍ਛਰਸ੍ਸ ਪਨ ਦ੍વਾਦਸਮਾਸਿਕਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ વਸ੍ਸੇਸੁ ਅਧਿਕਮਾਸੇ વਿਸੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਛ ਮਾਸਾ વਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤੋਤਿ ਛਮਾਸਤੋ। ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖਾ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਧਿਕਮਾਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੇਮਤਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂਯੇવ વਸ੍ਸਾਨਂ ਅਧਿਕਮਾਸੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਣਿਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸવਸ੍ਸਦ੍વਯਸ੍ਸਪਿ ਅਧਿਕਦਿવਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਅਧਿਕਦਿવਸਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖਾ ਹੁਤ੍વਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਦ੍વੀਸੁ વਸ੍ਸੇਸੁ ਅਧਿਕਦਿવਸਾਨਿ ਨਾਮ વਿਸੁਂ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਤਤਿਯੇ વਸ੍ਸੇ વਸ੍ਸੁਕ੍ਕਡ੍ਢਨવਸੇਨ ਅਧਿਕਮਾਸੇ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤੇਯੇવ ਅਤਿਰੇਕਮਾਸਸਮ੍ਭવਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍વੀਸੁ વਸ੍ਸੇਸੁ ਅਤਿਰੇਕਦਿવਸਾਨਿ વਿਸੁਂ ਨ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ।
142. Gabbhamāsehi saddhiṃ vīsati vassāni assāti gabbhavīso. Hāyanavaḍḍhananti gabbhamāsesu adhikesu uttari hāyanaṃ, ūnesu vaḍḍhananti veditabbaṃ. Ekūnavīsativassanti dvādasa māse mātukucchismiṃ vasitvā mahāpavāraṇāya jātakālato paṭṭhāya ekūnavīsativassaṃ. Pāṭipadadivaseti pacchimikāya vassūpagamanadivase. ‘‘Tiṃsarattidivo māso’’ti (a. ni. 3.71; 8.43; vibha. 1023) vacanato ‘‘cattāro māsā parihāyantī’’ti vuttaṃ. Vassaṃ ukkaḍḍhantīti vassaṃ uddhaṃ kaḍḍhanti, tatiyasaṃvacchare ekamāsassa adhikattā māsapariccajanavasena vassaṃ uddhaṃ kaḍḍhantīti attho, tasmā tatiyo saṃvaccharo terasamāsiko hoti. Saṃvaccharassa pana dvādasamāsikattā aṭṭhārasasu vassesu adhikamāse visuṃ gahetvā ‘‘cha māsā vaḍḍhantī’’ti vuttaṃ. Tatoti chamāsato. Nikkaṅkhā hutvāti adhikamāsehi saddhiṃ paripuṇṇavīsativassattā nibbematikā hutvā. Yaṃ pana vuttaṃ tīsupi gaṇṭhipadesu ‘‘aṭṭhārasannaṃyeva vassānaṃ adhikamāse gahetvā gaṇitattā sesavassadvayassapi adhikadivasāni honti, tāni adhikadivasāni sandhāya ‘nikkaṅkhā hutvā’ti vutta’’nti, taṃ na gahetabbaṃ. Na hi dvīsu vassesu adhikadivasāni nāma visuṃ upalabbhanti tatiye vasse vassukkaḍḍhanavasena adhikamāse pariccatteyeva atirekamāsasambhavato, tasmā dvīsu vassesu atirekadivasāni visuṃ na sambhavanti.
‘‘ਤੇ ਦ੍વੇ ਮਾਸੇ ਗਹੇਤ੍વਾ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਮ੍ਹਿ ਚ ਪੁਨ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ વਸ੍ਸੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਪਨ…ਪੇ॰… વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਨਿਪਾਤਾਨਂ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ, ਏਤ੍ਥ ਹੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਂ ਦੀਪੇਤਿ – ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ ਸਾਮਣੇਰਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨੀਯਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਬ੍ਭਮਾਸੇਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਧਿਕਮਾਸੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਏવ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਗਬ੍ਭਮਾਸਾਪਿ ਗਣਨੂਪਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ। ਏਕવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਸਮਾਨੋ ਗਬ੍ਭਮਾਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਕਮ੍ਮવਾਚਾਚਰਿਯੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩.੪੦੬) ਆਗਤਂ।
‘‘Te dve māse gahetvā vīsati vassāni paripuṇṇāni hontī’’ti kasmā vuttaṃ, ekūnavīsativassamhi ca puna aparasmiṃ vasse pakkhitte vīsati vassāni paripuṇṇāni hontīti āha ‘‘ettha pana…pe… vutta’’nti. Anekatthattā nipātānaṃ pana-saddo hisaddattho, ettha hīti vuttaṃ hoti. Idañhi vuttassevatthassa samatthanavasena vuttaṃ. Iminā ca imaṃ dīpeti – yaṃ vuttaṃ ‘‘ekūnavīsativassaṃ sāmaṇeraṃ nikkhamanīyapuṇṇamāsiṃ atikkamma pāṭipadadivase upasampādentī’’ti, tattha gabbhamāsepi gahetvā dvīhi māsehi aparipuṇṇavīsativassaṃ sandhāya ‘‘ekūnavīsativassa’’nti vuttaṃ, tasmā adhikamāsesu dvīsu gahitesu eva vīsati vassāni paripuṇṇāni nāma hontīti. Tasmāti yasmā gabbhamāsāpi gaṇanūpagā honti, tasmā. Ekavīsativasso hotīti jātadivasato paṭṭhāya vīsativasso samāno gabbhamāsehi saddhiṃ ekavīsativasso hoti. Aññaṃ upasampādetīti upajjhāyo, kammavācācariyo vā hutvā upasampādetīti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.406) āgataṃ.
ਗਬ੍ਭੇ ਸਯਿਤਕਾਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વੀਸਤਿਮਂ વਸ੍ਸਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਗਬ੍ਭવੀਸੋ। ਨਿਕ੍ਖਮਨੀਯਪੁਣ੍ਣਮਾਸੀਤਿ ਸਾવਣਮਾਸਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਮਿਯਾ ਆਸਾਲ਼੍ਹੀਪੁਣ੍ਣਮਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਪੁਣ੍ਣਮੀ। ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ, ਦ੍વਾਦਸ ਮਾਸੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ વਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਯ ਜਾਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਤਿਂਸਰਤ੍ਤਿਦਿવੋ ਮਾਸੋ, ਦ੍વਾਦਸਮਾਸਿਕੋ ਸਂવਚ੍ਛਰੋ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਸ੍ਸਂ ਉਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ વਸ੍ਸਂ ਉਦ੍ਧਂ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ‘‘ਏਕਮਾਸਂ ਅਧਿਕਮਾਸੋ’’ਤਿ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤਿਯੋ ਤਤਿਯੋ ਸਂવਚ੍ਛਰੋ ਤੇਰਸਮਾਸਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਤੇ ਦ੍વੇ ਮਾਸੇ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨੀਯਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤੋ ਯਾવ ਜਾਤਦਿવਸਭੂਤਾ ਮਹਾਪવਾਰਣਾ, ਤਾવ ਯੇ ਦ੍વੇ ਮਾਸਾ ਅਨਾਗਤਾ, ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਧਿਕਮਾਸਤੋ ਲਦ੍ਧੇ ਦ੍વੇ ਮਾਸੇ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੋ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ વੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ‘‘ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖਾ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ વਸ੍ਸਾਨਂ ਏવ ਅਧਿਕਮਾਸੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤੋ વੀਸਤਿਯਾ વਸ੍ਸੇਸੁਪਿ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਪਰਿਹਾਪਨੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
Gabbhe sayitakālena saddhiṃ vīsatimaṃ vassaṃ paripuṇṇamassāti gabbhavīso. Nikkhamanīyapuṇṇamāsīti sāvaṇamāsassa puṇṇamiyā āsāḷhīpuṇṇamiyā anantarapuṇṇamī. Pāṭipadadivaseti pacchimikāya vassūpanāyikāya, dvādasa māse mātukucchismiṃ vasitvā mahāpavāraṇāya jātaṃ upasampādentīti attho. ‘‘Tiṃsarattidivo māso, dvādasamāsiko saṃvaccharo’’ti vacanato ‘‘cattāro māsā parihāyantī’’ti vuttaṃ. Vassaṃ ukkaḍḍhantīti vassaṃ uddhaṃ kaḍḍhanti, ‘‘ekamāsaṃ adhikamāso’’ti chaḍḍetvā vassaṃ upagacchantīti attho, tasmā tatiyo tatiyo saṃvaccharo terasamāsiko hoti. Te dve māse gahetvāti nikkhamanīyapuṇṇamāsato yāva jātadivasabhūtā mahāpavāraṇā, tāva ye dve māsā anāgatā, tesaṃ atthāya adhikamāsato laddhe dve māse gahetvā. Tenāha ‘‘yo pavāretvā vīsativasso bhavissatī’’tiādi. ‘‘Nikkaṅkhā hutvā’’ti idaṃ aṭṭhārasannaṃ vassānaṃ eva adhikamāse gahetvā tato vīsatiyā vassesupi cātuddasīnaṃ atthāya catunnaṃ māsānaṃ parihāpanena sabbathā paripuṇṇavīsativassataṃ sandhāya vuttaṃ.
ਪવਾਰੇਤ੍વਾ વੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਦਿવਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਗਬ੍ਭવਸ੍ਸੇਨ ਸਹ વੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਗਬ੍ਭਮਾਸਾਪਿ ਗਣਨੂਪਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ। ਏਕવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋਤਿ ਜਾਤਿਯਾ વੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਆਚਰਿਯੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਸੋਪੀਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੨.੪੦੬) ਆਗਤਂ।
Pavāretvā vīsativasso bhavissatīti mahāpavāraṇādivase atikkante gabbhavassena saha vīsativasso bhavissatīti attho. Tasmāti yasmā gabbhamāsāpi gaṇanūpagā honti, tasmā. Ekavīsativassoti jātiyā vīsativassaṃ sandhāya vuttaṃ. Aññaṃ upasampādetīti upajjhāyo, ācariyo vā hutvā upasampādeti. Sopīti upasampādentopi anupasampannoti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. pācittiya 2.406) āgataṃ.
ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਅਟ੍ਠਕਥਾਟੀਕਾਸੁ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ વਸ੍ਸੇਸੁ ਛ ਮਾਸਾ વਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ‘‘ਏਕੂਨવੀਸਤਿਯਾ વਸ੍ਸੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਮਾਸਾ ਅਧਿਕਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਕਥਮੇਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਟ੍ਠਕਥਾਟੀਕਾਸੁ ਸਾਸਨવੋਹਾਰੇਨ ਲੋਕਿਯਗਤਿਂ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਤੀਸੁ ਤੀਸੁ ਸਂવਚ੍ਛਰੇਸੁ ਮਾਸਛਡ੍ਡਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ વਸ੍ਸੇਸੁ ਛ ਮਾਸਾ વਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ વੇਦવੋਹਾਰੇਨ ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਗਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਿਥਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਣੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਕੂਨવੀਸਤਿਯਾ વਸ੍ਸੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਮਾਸਾ ਅਧਿਕਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੀਤਿ, ਤਂ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਕਥਾਯਂ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
Ettha siyā – aṭṭhakathāṭīkāsu ‘‘aṭṭhārasasu vassesu cha māsā vaḍḍhantī’’ti vuttaṃ, idāni pana ‘‘ekūnavīsatiyā vassesu satta māsā adhikā’’ti vadanti, kathamettha viññātabbanti? Vuccate – aṭṭhakathāṭīkāsu sāsanavohārena lokiyagatiṃ anupagamma tīsu tīsu saṃvaccharesu māsachaḍḍanaṃ gahetvā ‘‘aṭṭhārasasu vassesu cha māsā vaḍḍhantī’’ti vuttaṃ, idāni pana vedavohārena candasūriyagatisaṅkhātaṃ tithiṃ gahetvā gaṇento ‘‘ekūnavīsatiyā vassesu satta māsā adhikā’’ti vadantīti, taṃ vassūpanāyikakathāyaṃ āvi bhavissati.
੧੪੩. ਮਾਤਾ વਾ ਮਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੋਯੇવਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖੋ ਏવ।
143. Mātā vā matā hotīti sambandho. Soyevāti pabbajjāpekkho eva.
੧੪੪. ‘‘ਏਕਸੀਮਾਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਕਸੀਮਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਅਸਤਿ ਭਣ੍ਡੁਕਮ੍ਮਾਰੋਚਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯ વਾ ਠਤ੍વਾ ਨਦੀਸਮੁਦ੍ਦਾਦੀਨਿ વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸੀਮਟ੍ਠਕਭਿਕ੍ਖੂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
144.‘‘Ekasīmāyañcaaññepi bhikkhū atthīti iminā ekasīmāyaṃ bhikkhumhi asati bhaṇḍukammārocanakiccaṃ natthīti dasseti. Khaṇḍasīmāya vā ṭhatvā nadīsamuddādīni vā gantvā pabbājetabboti etena sabbe sīmaṭṭhakabhikkhū āpucchitabbā, anāpucchā pabbājetuṃ na vaṭṭatīti dīpeti.
੧੪੫. ਅਨਾਮਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਪਾਤਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਅਗ੍ਗਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ। ਸਾਮਣੇਰਭਾਗਸਮਕੋ ਆਮਿਸਭਾਗੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਆਮਿਸਭਾਗਸ੍ਸ ਸਮਕਮੇવ ਦੀਯਮਾਨਤ੍ਤਾ વਿਸੁਂ ਸਾਮਣੇਰਭਾਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪਨ ਭਤ੍ਤਂ ਕਦਾਚਿ ਮਨ੍ਦਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਰਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰਪਾਲ਼ਿਯਾવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਨਿਯਤਪਬ੍ਬਜ੍ਜਸ੍ਸੇવ ਚਾਯਂ ਭਾਗੋ ਦੀਯਤਿ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਅਪਕ੍ਕਂ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞੇ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਾਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
145.Anāmaṭṭhapiṇḍapātanti aggahitaaggaṃ piṇḍapātaṃ. Sāmaṇerabhāgasamako āmisabhāgoti ettha kiñcāpi sāmaṇerānaṃ āmisabhāgassa samakameva dīyamānattā visuṃ sāmaṇerabhāgo nāma natthi, heṭṭhā gacchantaṃ pana bhattaṃ kadāci mandaṃ bhaveyya, tasmā upari aggahetvā sāmaṇerapāḷiyāva gahetvā dātabboti adhippāyo. Niyatapabbajjasseva cāyaṃ bhāgo dīyati. Teneva ‘‘apakkaṃ patta’’ntiādi vuttaṃ. Aññe vā bhikkhū dātukāmā hontīti sambandho.
੧੪੬. ਸਯਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕੇਸਚ੍ਛੇਦਨਾਦੀਨਿ ਸਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਕੇਸਚ੍ਛੇਦਨਂ ਕਾਸਾਯਚ੍ਛਾਦਨਂ ਸਰਣਦਾਨਨ੍ਤਿ ਹਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਸੁ ਏਕਂ ਦ੍વੇ વਾਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਥਾ વੋਹਰੀਯਤਿਯੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਹੀਤਿ ਕੇਸਚ੍ਛੇਦਨਂ ਕਾਸਾਯਚ੍ਛਾਦਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਖਣ੍ਡਸੀਮਂ ਨੇਤ੍વਾਤਿ ਭਣ੍ਡੁਕਮ੍ਮਾਰੋਚਨਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਸਭਿਕ੍ਖੁਕੇ વਿਹਾਰੇ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਕੇਸੇ ਛਿਨ੍ਦਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾਤਿ ਕੇਸਚ੍ਛੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਸਰਣਦਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਸਾਮਣੇਰੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦੀਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੩੪) ਆਗਤਂ। વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੩੪) ਪਨ – ਸਯਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ ਕੇਸਚ੍ਛੇਦਨਕਾਸਾਯਚ੍ਛਾਦਨਸਰਣਦਾਨਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਨਂ ਨਾਮ, ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍વਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ વਾ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਹੀਤਿ ਇਦਂ ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਖਣ੍ਡਸੀਮਂ ਨੇਤ੍વਾਤਿ ਭਣ੍ਡੁਕਮ੍ਮਾਰੋਚਨਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਹਿ ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍વਾ ਏਕਸੀਮਾਯ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਕੇਸੇ ਛਿਨ੍ਦਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਾਪੇਤੁਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾਤਿ ਕੇਸਾਦਿਚ੍ਛੇਦਨਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વਿਸੁਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਸਰਣਦਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਰਣਂ ਨ ਰੁਹਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
146.Sayaṃ pabbājetabboti kesacchedanādīni sayaṃ karontena pabbājetabbo. Kesacchedanaṃ kāsāyacchādanaṃ saraṇadānanti hi imāni tīṇi karonto ‘‘pabbājetī’’ti vuccati, tesu ekaṃ dve vāpi karonto tathā voharīyatiyeva, tasmā etaṃ pabbājehīti kesacchedanaṃ kāsāyacchādanañca sandhāya vuttaṃ. Upajjhāyaṃ uddissa pabbājetīti etthāpi eseva nayo. Khaṇḍasīmaṃ netvāti bhaṇḍukammārocanapariharaṇatthaṃ vuttaṃ. Tena sabhikkhuke vihāre aññampi ‘‘etassa kese chindā’’ti vattuṃ na vaṭṭati. Pabbājetvāti kesacchedanaṃ sandhāya vadati. Bhikkhuto añño pabbājetuṃ na labhatīti saraṇadānaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenevāha ‘‘sāmaṇero panā’’tiādīti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha ṭī. mahāvagga 3.34) āgataṃ. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.34) pana – sayaṃ pabbājetabboti ettha ‘‘kesamassuṃ ohāretvā’’tiādivacanato kesacchedanakāsāyacchādanasaraṇadānāni pabbajanaṃ nāma, tesu pacchimadvayaṃ bhikkhūhi eva kātabbaṃ, kāretabbaṃ vā. Pabbājehīti idaṃ tividhampi sandhāya vuttaṃ. Khaṇḍasīmaṃ netvāti bhaṇḍukammārocanapariharaṇatthaṃ. Bhikkhūnañhi anārocetvā ekasīmāya ‘‘etassa kese chindā’’ti aññaṃ āṇāpetumpi na vaṭṭati. Pabbājetvāti kesādicchedanameva sandhāya vuttaṃ ‘‘kāsāyāni acchādetvā’’ti visuṃ vuttattā. Pabbājetuṃ na labhatīti saraṇadānaṃ sandhāya vuttaṃ. Anupasampannena bhikkhuāṇattiyā dinnampi saraṇaṃ na ruhatīti vuttaṃ.
વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਟੀਕਾਯਮ੍ਪਿ (વਜਿਰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩੪) – ਖਣ੍ਡਸੀਮਂ ਨੇਤ੍વਾਤਿ ਭਣ੍ਡੁਕਮ੍ਮਾਰੋਚਨਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਸਭਿਕ੍ਖੁਕੇ વਿਹਾਰੇ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਕੇਸੇ ਛਿਨ੍ਦਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਚੇ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਓਰੋਪਨਾਦੀਨਿ ਅਕਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤ੍ਥਂ ਸਰਣਾਨਿ ਦੇਤਿ, ਨ ਰੁਹਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ। ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਰੁਹਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ। ਅਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਕਮ੍ਮવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ ਚੇਤਂ ਯੁਜ੍ਜਤੇવਾਤਿ ਏਕੇ। ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –
Vajirabuddhiṭīkāyampi (vajira ṭī. mahāvagga 34) – khaṇḍasīmaṃ netvāti bhaṇḍukammārocanapariharaṇatthaṃ vuttaṃ, tena sabhikkhuke vihāre aññampi ‘‘etassa kese chindā’’ti vattuṃ na vaṭṭati. ‘‘Pabbājetvā’’ti imassa adhippāyapakāsanatthaṃ ‘‘kāsāyāni acchādetvā ehī’’ti vuttaṃ. Upajjhāyo ce kesamassuoropanādīni akatvā pabbajjatthaṃ saraṇāni deti, na ruhati pabbajjā. Kammavācāya sāvetvā upasampādeti, ruhati upasampadā. Apattacīvarānaṃ upasampadāsiddhidassanato, kammavipattiyā abhāvato cetaṃ yujjatevāti eke. Hoti cettha –
‘‘ਸਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸੇવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, વਿਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸਾਪਿ ਚੇਤਰਾ।
‘‘Saliṅgasseva pabbajjā, viliṅgassāpi cetarā;
ਅਪੇਤਪੁਬ੍ਬવੇਸਸ੍ਸ, ਤਂਦ੍વਯਾ ਇਤਿ ਚਾਪਰੇ’’ਤਿ॥
Apetapubbavesassa, taṃdvayā iti cāpare’’ti.
ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਹਿ ਸਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਦਿਨ੍ਨਮੇવ ਕਾਸਾવਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਨ ਸਨ੍ਤੇਸ੍વੇવ ਕਾਸਾવੇਸੁ, ਨਾਸਨ੍ਤੇਸੁ ਅਸਮ੍ਭવਤੋਤਿ ਤੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਆਗਤੋ।
Bhikkhunā hi sahatthena vā āṇattiyā vā dinnameva kāsāvaṃ vaṭṭati, adinnaṃ na vaṭṭatīti pana santesveva kāsāvesu, nāsantesu asambhavatoti tesaṃ adhippāyoti āgato.
ਭਬ੍ਬਰੂਪੋਤਿ ਭਬ੍ਬਸਭਾવੋ। ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ વਿਭਾવੇਤਿ ‘‘ਸਹੇਤੁਕੋ’’ਤਿ। ਞਾਤੋਤਿ ਪਾਕਟੋ। ਯਸਸ੍ਸੀਤਿ ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ।
Bhabbarūpoti bhabbasabhāvo. Tamevatthaṃ pariyāyantarena vibhāveti ‘‘sahetuko’’ti. Ñātoti pākaṭo. Yasassīti parivārasampattiyā samannāgato.
વਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਗਨ੍ਧਾਸਯੋਕਾਸવਸੇਨ ਅਸੁਚਿਜੇਗੁਚ੍ਛਪਟਿਕੂਲਭਾવਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਕੇਸਾ ਨਾਮੇਤੇ વਣ੍ਣਤੋਪਿ ਪਟਿਕੂਲਾ, ਸਣ੍ਠਾਨਤੋਪਿ ਗਨ੍ਧਤੋਪਿ ਆਸਯਤੋਪਿ ਓਕਾਸਤੋਪਿ ਪਟਿਕੂਲਾ। ਮਨੁਞ੍ਞੇਪਿ ਹਿ ਯਾਗੁਪਤ੍ਤੇ વਾ ਭਤ੍ਤਪਤ੍ਤੇ વਾ ਕੇਸવਣ੍ਣਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੇਸਮਿਸ੍ਸਕਮਿਦਂ, ਹਰਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਕੇਸਾ વਣ੍ਣਤੋ ਪਟਿਕੂਲਾ। ਰਤ੍ਤਿਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਪਿ ਕੇਸਸਣ੍ਠਾਨਂ ਅਕ੍ਕવਾਕਂ વਾ ਮਕਚਿવਾਕਂ વਾ ਛੁਪਿਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸਣ੍ਠਾਨਤੋਪਿ ਪਟਿਕੂਲਾ। ਤੇਲਮਕ੍ਖਨਪੁਪ੍ਫਧੂਮਾਦਿਸਙ੍ਖਾਰવਿਰਹਿਤਾਨਞ੍ਚ ਕੇਸਾਨਂ ਗਨ੍ਧੋ ਪਰਮਜੇਗੁਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ। ਤਤੋ ਜੇਗੁਚ੍ਛਤਰੋ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਂ। ਕੇਸਾ ਹਿ વਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾਪਿ ਸਿਯੁਂ, ਗਨ੍ਧੇਨ ਪਨ ਪਟਿਕੂਲਾਯੇવ। ਯਥਾ ਹਿ ਦਹਰਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ વਚ੍ਚਂ વਣ੍ਣਤੋ ਹਲਿਦ੍ਦਿવਣ੍ਣਂ, ਸਣ੍ਠਾਨਤੋ ਹਲਿਦ੍ਦਿਪਿਣ੍ਡਿਸਣ੍ਠਾਨਂ। ਸਙ੍ਕਰਟ੍ਠਾਨੇ ਛਡ੍ਡਿਤਞ੍ਚ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਕਾਲ਼ਸੁਨਖਸਰੀਰਂ વਣ੍ਣਤੋ ਤਾਲਪਕ੍ਕવਣ੍ਣਂ, ਸਣ੍ਠਾਨਤੋ વਟ੍ਟੇਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਮੁਦਿਙ੍ਗਸਣ੍ਠਾਨਂ, ਦਾਠਾਪਿਸ੍ਸ ਸੁਮਨਮਕੁਲ਼ਸਦਿਸਾ, ਤਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ વਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਤੋ ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਂ, ਗਨ੍ਧੇਨ ਪਨ ਪਟਿਕੂਲਮੇવ, ਏવਂ ਕੇਸਾਪਿ ਸਿਯੁਂ વਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ, ਗਨ੍ਧੇਨ ਪਨ ਪਟਿਕੂਲਾਯੇવਾਤਿ।
Vaṇṇasaṇṭhānagandhāsayokāsavasena asucijegucchapaṭikūlabhāvaṃ pākaṭaṃ karontenāti sambandho. Tattha kesā nāmete vaṇṇatopi paṭikūlā, saṇṭhānatopi gandhatopi āsayatopi okāsatopi paṭikūlā. Manuññepi hi yāgupatte vā bhattapatte vā kesavaṇṇaṃ kiñci disvā ‘‘kesamissakamidaṃ, haratha na’’nti jigucchanti, evaṃ kesā vaṇṇato paṭikūlā. Rattiṃ bhuñjantāpi kesasaṇṭhānaṃ akkavākaṃ vā makacivākaṃ vā chupitvā tatheva jigucchanti, evaṃ saṇṭhānatopi paṭikūlā. Telamakkhanapupphadhūmādisaṅkhāravirahitānañca kesānaṃ gandho paramajeguccho hoti. Tato jegucchataro aggimhi pakkhittānaṃ. Kesā hi vaṇṇasaṇṭhānato appaṭikūlāpi siyuṃ, gandhena pana paṭikūlāyeva. Yathā hi daharassa kumārakassa vaccaṃ vaṇṇato haliddivaṇṇaṃ, saṇṭhānato haliddipiṇḍisaṇṭhānaṃ. Saṅkaraṭṭhāne chaḍḍitañca uddhumātakakāḷasunakhasarīraṃ vaṇṇato tālapakkavaṇṇaṃ, saṇṭhānato vaṭṭetvā vissaṭṭhamudiṅgasaṇṭhānaṃ, dāṭhāpissa sumanamakuḷasadisā, taṃ ubhayampi vaṇṇasaṇṭhānato siyā appaṭikūlaṃ, gandhena pana paṭikūlameva, evaṃ kesāpi siyuṃ vaṇṇasaṇṭhānato appaṭikūlā, gandhena pana paṭikūlāyevāti.
ਯਥਾ ਪਨ ਅਸੁਚਿਟ੍ਠਾਨੇ ਗਾਮਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਜਾਤਾਨਿ ਸੂਪੇਯ੍ਯਪਣ੍ਣਾਨਿ ਨਾਗਰਿਕਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਜੇਗੁਚ੍ਛਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਭੋਗਾਨਿ, ਏવਂ ਕੇਸਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਾਦਿਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਪਰਮਜੇਗੁਚ੍ਛਾਤਿ। ਏવਂ ਆਸਯਤੋਪਿ ਪਟਿਕੂਲਾ। ਇਮੇ ਚ ਕੇਸਾ ਨਾਮ ਗੂਥਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਉਟ੍ਠਿਤਕਣ੍ਣਕਾ વਿਯ ਏਕਤਿਂਸਕੋਟ੍ਠਾਸਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਜਾਤਾ, ਤੇ ਸੁਸਾਨਸਙ੍ਕਾਰਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਜਾਤਸਾਕਂ વਿਯ, ਪਰਿਖਾਦੀਸੁ ਜਾਤਕਮਲਕੁવਲਯਾਦਿਪੁਪ੍ਫਂ વਿਯ ਚ ਅਸੁਚਿਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਪਰਮਜੇਗੁਚ੍ਛਾਤਿ ਏવਂ ਓਕਾਸਤੋ ਪਟਿਕੂਲਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਚਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ વਣ੍ਣਾਦਿવਸੇਨ ਪਟਿਕੂਲਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Yathā pana asuciṭṭhāne gāmanissandena jātāni sūpeyyapaṇṇāni nāgarikamanussānaṃ jegucchāni honti aparibhogāni, evaṃ kesāpi pubbalohitamuttakarīsapittasemhādinissandena jātattā paramajegucchāti. Evaṃ āsayatopi paṭikūlā. Ime ca kesā nāma gūtharāsimhi uṭṭhitakaṇṇakā viya ekatiṃsakoṭṭhāsarāsimhi jātā, te susānasaṅkāraṭṭhānādīsu jātasākaṃ viya, parikhādīsu jātakamalakuvalayādipupphaṃ viya ca asuciṭṭhāne jātattā paramajegucchāti evaṃ okāsato paṭikūlātiādinā nayena tacapañcakassa vaṇṇādivasena paṭikūlabhāvaṃ pakāsentenāti attho.
ਨਿਜ੍ਜੀવਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવਂ વਾ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਇਮੇ ਕੇਸਾ ਨਾਮ ਸੀਸਕਟਾਹਪਲਿવੇਠਨਚਮ੍ਮੇ ਜਾਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ વਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤੇਸੁ ਕੁਣ੍ਠਤਿਣੇਸੁ ਨ વਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਮਯਿ ਕੁਣ੍ਠਤਿਣਾਨਿ ਜਾਤਾਨੀ’’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਕੁਣ੍ਠਤਿਣਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਯਂ વਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਏવਮੇવ ਨ ਸੀਸਕਟਾਹਪਲਿવੇਠਨਚਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਮਯਿ ਕੇਸਾ ਜਾਤਾ’’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਕੇਸਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਯਂ ਸੀਸਕਟਾਹਪਲਿવੇਠਨਚਮ੍ਮੇ ਜਾਤਾ’’ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ। ਇਤਿ ‘‘ਕੇਸਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥવੀਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਿਜ੍ਜੀવਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੇਨ। ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ। ਮਦ੍ਦਿਤਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਨਾਮਰੂਪવવਤ੍ਥਾਨੇਨ ਚੇવ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹવਸੇਨ ਚ ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਸਙ੍ਖਾਰੋ। ਭਾવਿਤਭਾવਨੋਤਿ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕੁਸਲਭਾવਨਾਯ ਪੂਰਣੇਨ ਭਾવਿਤਭਾવਨੋ । ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨ ਰੁਹਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੩੪) વੁਤ੍ਤਂ।
Nijjīvanissattabhāvaṃ vā pākaṭaṃ karontenāti ime kesā nāma sīsakaṭāhapaliveṭhanacamme jātā, tattha yathā vammikamatthake jātesu kuṇṭhatiṇesu na vammikamatthako jānāti ‘‘mayi kuṇṭhatiṇāni jātānī’’ti, nāpi kuṇṭhatiṇāni jānanti ‘‘mayaṃ vammikamatthake jātānī’’ti. Evameva na sīsakaṭāhapaliveṭhanacammaṃ jānāti ‘‘mayi kesā jātā’’ti, nāpi kesā jānanti ‘‘mayaṃ sīsakaṭāhapaliveṭhanacamme jātā’’ti, aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti ‘‘kesā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātū’’tiādinā nayena nijjīvanissattabhāvaṃ pakāsentena. Pubbeti purimabuddhānaṃ santike. Madditasaṅkhāroti nāmarūpavavatthānena ceva paccayapariggahavasena ca ñāṇena parimadditasaṅkhāro. Bhāvitabhāvanoti kalāpasammasanādinā sabbaso kusalabhāvanāya pūraṇena bhāvitabhāvano . Adinnaṃ na vaṭṭatīti ettha ‘‘pabbajjā na ruhatīti vadantī’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.34) vuttaṃ.
વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੩੪) ਪਨ – ਯਸਸ੍ਸੀਤਿ ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਨਿਜ੍ਜੀવਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવਨ੍ਤਿ ‘‘ਕੇਸਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥવੀਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਯਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੩੧੧) ਆਗਤਨਯੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ । ਮਦ੍ਦਿਤਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਾવਿਤਭਾવਨੋਤਿ ਸਮਥવਸੇਨਪਿ।
Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.34) pana – yasassīti parivārasampanno. Nijjīvanissattabhāvanti ‘‘kesā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātū’’tiādinayaṃ saṅgaṇhāti, sabbaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.311) āgatanayena gahetabbaṃ. Pubbeti pubbabuddhuppādesu . Madditasaṅkhāroti vipassanāvasena vuttaṃ. Bhāvitabhāvanoti samathavasenapi.
ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਾ…ਪੇ॰… ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾਯ ਇਮਂ ਕਾਸਾવਂ ਗਹੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਤਂ ਕਾਸਾવਂ ਦਤ੍વਾ’’ਤਿ વਾ વਤ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਯਾਚਨਪੁਬ੍ਬਕਂ ਚੀવਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤਿ। ਅਥਾਪੀਤਿਆਦਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਾਪਨਤੋ ਪਰਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬવਿਧਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਥਾਪੀਤਿ ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਚੀવਰਂ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜਨਪ੍ਪਕਾਰਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘ਅਥਾਪੀ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਥਾਪੀਤਿ ਅਥ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨ ਰੁਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Kāsāyāni tikkhattuṃ vā…pe… paṭiggāhāpetabboti ettha ‘‘sabbadukkhanissaraṇatthāya imaṃ kāsāvaṃ gahetvā’’ti vā ‘‘taṃ kāsāvaṃ datvā’’ti vā vatvā ‘‘pabbājetha maṃ, bhante, anukampaṃ upādāyā’’ti evaṃ yācanapubbakaṃ cīvaraṃ paṭicchāpeti. Athāpītiādi tikkhattuṃ paṭiggāhāpanato paraṃ kattabbavidhidassanaṃ, athāpīti tato parampīti attho. Keci pana ‘‘cīvaraṃ appaṭiggāhāpetvā pabbājanappakārabhedadassanatthaṃ ‘athāpī’ti vuttaṃ. Athāpīti atha vāti attho’’ti vadanti. Adinnaṃ na vaṭṭatīti iminā pabbajjā na ruhatīti dasseti.
੧੪੭. ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਪਾਦਾਭਿਮੁਖਂ ਨਮਾਪੇਤ੍વਾ। ਦੂਰੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ। ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਜ੍ਝਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਯਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ। ਯਂ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕੇਸੁ વਿਨਯਨਤ੍ਥਾਯ ਆਚਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਆਚਰਿਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਸਯਮੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤਿ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋવਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੋਪਿ ਹੋਤਿ। ਯਥਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਾਲੇ ਸਯਮੇવ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ વਾਚੇਨ੍ਤੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋવ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਚਰਿਯੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
147.Pāde vandāpetvāti pādābhimukhaṃ namāpetvā. Dūre vandantopi hi pāde vandatīti vuccatīti. Upajjhāyena vāti ettha yassa santike upajjhaṃ gaṇhāti, ayaṃ upajjhāyo. Yaṃ ābhisamācārikesu vinayanatthāya ācariyaṃ katvā niyyātenti, ayaṃ ācariyo. Sace pana upajjhāyo sayameva sabbaṃ sikkhāpeti, aññampi na niyyāteti, upajjhāyovassa ācariyopi hoti. Yathā upasampadākāle sayameva kammavācaṃ vācento upajjhāyova kammavācācariyopi hotīti vuttaṃ.
ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ। ਠਾਨਕਰਣਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਰਆਦੀਨਿ ਠਾਨਾਨਿ, ਸਂવੁਤਾਦੀਨਿ ਕਰਣਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਅਨੁਨਾਸਿਕਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਕਾਲੇ ਅਨ੍ਤਰਾવਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਕਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਮ-ਕਾਰਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਸਮਯੇ વਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ।
Anuññātaupasampadāti ñatticatutthakammena anuññātaupasampadā. Ṭhānakaraṇasampadanti ettha uraādīni ṭhānāni, saṃvutādīni karaṇānīti veditabbāni. Anunāsikantaṃ katvā dānakāle antarāvicchedaṃ akatvā dātabbānīti dassetuṃ ‘‘ekasambandhānī’’ti vuttaṃ. Vicchinditvāti ma-kārantaṃ katvā dānasamaye vicchedaṃ katvā.
੧੪੮. ਸਬ੍ਬਮਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਰਾਮਾਸਾਪਰਾਮਾਸਾਦਿਭੇਦਂ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕੇਸੁ વਿਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਸੇਖਿਯਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਾਦਿਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਸੀਲਮਨੇਨ ਪੂਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਕਰਣੇ, ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਚ ਕਰਣੇ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਾਰਹੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੩੪) વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਨਾਸਿਕਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਕਾਲੇ ਅਨ੍ਤਰਾવਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨੀ’’ਤਿ। ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕੇਸੁ વਿਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੇਖਿਯવਤ੍ਤਾਕ੍ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤੇਸੁ, ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਆਦਿਲੋਕવਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਚ ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ વਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਤ੍ਥ ਅવਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਲਜ੍ਜੀ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਾਰਹੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੩੪)।
148.Sabbamassakappiyākappiyaṃ ācikkhitabbanti dasasikkhāpadavinimuttaṃ parāmāsāparāmāsādibhedaṃ kappiyākappiyaṃ ācikkhitabbaṃ. Ābhisamācārikesu vinetabboti iminā ‘‘sekhiyaupajjhāyavattādiābhisamācārikasīlamanena pūretabbaṃ. Tattha ca kattabbassa akaraṇe, akattabbassa ca karaṇe daṇḍakammāraho hotīti dīpetīti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.34) vuttaṃ. Anunāsikantaṃ katvā dānakāle antarāvicchedo na kātabboti āha ‘‘ekasambandhānī’’ti. Ābhisamācārikesu vinetabboti iminā sekhiyavattākkhandhakavattesu, aññesu ca sukkavissaṭṭhiādilokavajjasikkhāpadesu ca sāmaṇerehi vattitabbaṃ, tattha avattamāno alajjī daṇḍakammāraho ca hotīti dassetīti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.34).
ਉਰਾਦੀਨਿ ਠਾਨਾਨਿ ਨਾਮ, ਸਂવੁਤਾਦੀਨਿ ਕਰਣਾਨਿ ਨਾਮ। ਅਨੁਨਾਸਿਕਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਕਾਲੇ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਾਨਕਾਲੇਪਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਏવ વਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਅਨੁਨਾਸਿਕਨ੍ਤੇ ਦੀਯਮਾਨੇ ਖਲਿਤ੍વਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਮ-ਕਾਰੇਨ ਮਿਸ੍ਸੀਭੂਤੇ ਖੇਤ੍ਤੇ ਓਤਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ। ਮਿਸ੍ਸਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, વਚਨਕਾਲੇ ਪਨ ਅਨੁਨਾਸਿਕਟ੍ਠਾਨੇ વਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਕਤ੍વਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰੋ। ‘‘ਏવਂ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਭਤੋਸੁਦ੍ਧਿਯਾવ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਹਾਥੇਰੋ ਪਤਿਤਦਨ੍ਤਾਦਿਕਾਰਣਤਾਯ ਅਚਤੁਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍વਾ વਦਤਿ, ਬ੍ਯਤ੍ਤਸਾਮਣੇਰੋ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ વਦਾਪੇਤਿ, ਮਹਾਥੇਰੇਨ ਅવੁਤ੍ਤਂ વਦਾਪੇਤੀਤਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਇਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੇ વਦਤਿ, વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ। ਨ, ਨਾਨਾਸੀਮਪવਤ੍ਤਕਮ੍ਮવਾਚਾਸਾਮਞ੍ਞਨਯੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਅਥ ਥੇਰੇਨ ਚਤੁਰਸ੍ਸਂ વੁਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖਂ વਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ ਸਾਮਣੇਰੋ ਸਯਂ વਤ੍વਾ વਦਾਪੇਤਿ, ਉਭਤੋਸੁਦ੍ਧਿ ਏવ ਹੋਤਿ ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਸਾਧਾਰਣੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਅਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣવਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਰਣਤ੍ਤਯਸਙ੍ਕਰਦੋਸੋ। ਸਬ੍ਬਮਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਦਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਰਾਮਾਸਾਪਰਾਮਾਸਾਦਿਭੇਦਂ। ‘‘ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕੇਸੁ વਿਨੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਸੇਖਿਯਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਾਦਿਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਸੀਲਮਨੇਨ ਪੂਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਚਾਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਰਣੇ, વਾਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਰਣੇ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਾਰਹੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਦੀਪੇਤੀਤਿ વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਟੀਕਾਯਂ (વਜਿਰ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩੪) ਆਗਤੋ।
Urādīni ṭhānāni nāma, saṃvutādīni karaṇāni nāma. Anunāsikantaṃ katvā ekasambandhaṃ katvā dānakāle antarā aṭṭhatvā vattabbaṃ, vicchinditvā dānakālepi yathāvuttaṭṭhāne eva vicchedo, aññatra na vaṭṭatīti likhitaṃ, anunāsikante dīyamāne khalitvā ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti ma-kārena missībhūte khette otiṇṇattā vaṭṭatīti upatissatthero. Missaṃ katvā vattuṃ vaṭṭati, vacanakāle pana anunāsikaṭṭhāne vicchedaṃ akatvā vattabbanti dhammasiritthero. ‘‘Evaṃ kammavācāyampī’’ti vuttaṃ. Ubhatosuddhiyāva vaṭṭatīti ettha mahāthero patitadantādikāraṇatāya acaturassaṃ katvā vadati, byattasāmaṇero samīpe ṭhito pabbajjāpekkhaṃ byattaṃ vadāpeti, mahātherena avuttaṃ vadāpetīti na vaṭṭati. Kammavācāya itaro bhikkhu ce vadati, vaṭṭatīti. Saṅgho hi kammaṃ karoti, na puggaloti. Na, nānāsīmapavattakammavācāsāmaññanayena paṭikkhipitabbattā. Atha therena caturassaṃ vuttaṃ pabbajjāpekkhaṃ vattuṃ asakkontaṃ sāmaṇero sayaṃ vatvā vadāpeti, ubhatosuddhi eva hoti therena vuttasseva vuttattā. ‘‘Buddhaṃ saraṇaṃ gacchanto asādhāraṇe buddhaguṇaṃ, dhammaṃ saraṇaṃ gacchanto nibbānaṃ, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchanto sekkhadhammaṃ asekkhadhammañca saraṇaṃ gacchatī’’ti aggahitaggahaṇavasena yojanā kātabbā. Aññathā saraṇattayasaṅkaradoso. Sabbamassa kappiyākappiyanti dasasikkhāpadavinimuttaṃ parāmāsāparāmāsādibhedaṃ. ‘‘Ābhisamācārikesu vinetabbo’’ti vacanato sekhiyaupajjhāyavattādiābhisamācārikasīlamanena pūretabbaṃ. Tattha cārittassa akaraṇe, vārittassa karaṇe daṇḍakammāraho hotī’’ti dīpetīti vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. mahāvagga 34) āgato.
ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਦਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਕੋਟ੍ਠਾਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਿਕ੍ਖਾਯ વਾ ਪਦਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ, ਅਧਿਸੀਲਅਧਿਚਿਤ੍ਤਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਅਧਿਗਮੁਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વਿਰਤਿਯੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਪਾਣੋਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਪਾਤਨਂ ਪਬਨ੍ਧવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਪਾਤਨਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਪਾਣવਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਾਣੇ ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਨੋ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਉਪਕ੍ਕਮਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ વਧਕਚੇਤਨਾવ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣਿ, વੇਰਹੇਤੁਤਾਯ વੇਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਾਪਧਮ੍ਮਂ ਮਣਤਿ ਨੀਹਰਤੀਤਿ વਿਰਤਿ ‘‘વੇਰਮਣੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਰਮਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ વਾ ‘‘વਿਰਮਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ‘‘વੇਰਮਣੀ’’ਤਿ ਸਮਾਦਾਨવਿਰਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ।
Anujānāmibhikkhave sāmaṇerānaṃ dasa sikkhāpadānītiādīsu sikkhitabbāni padāni sikkhāpadāni, sikkhākoṭṭhāsāti attho. Sikkhāya vā padāni sikkhāpadāni, adhisīlaadhicittaadhipaññāsikkhānaṃ adhigamupāyoti attho. Atthato pana kāmāvacarakusalacittasampayuttā viratiyo, taṃsampayuttadhammā panettha taggahaṇeneva gahetabbā. Pāṇoti paramatthato jīvitindriyaṃ, tassa atipātanaṃ pabandhavasena pavattituṃ adatvā satthādīhi atikkamma abhibhavitvā pātanaṃ pāṇātipāto, pāṇavadhoti attho. So pana atthato pāṇe pāṇasaññino jīvitindriyupacchedakaupakkamasamuṭṭhāpikā vadhakacetanāva, tasmā pāṇātipātā veramaṇi, verahetutāya verasaṅkhātaṃ pāṇātipātādipāpadhammaṃ maṇati nīharatīti virati ‘‘veramaṇī’’ti vuccati. Viramati etāyāti vā ‘‘viramatī’’ti vattabbe niruttinayena ‘‘veramaṇī’’ti samādānavirati vuttā. Esa nayo sesesupi.
ਅਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ, ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨਾ। ਅਬ੍ਰਮ੍ਹਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਸੇਟ੍ਠਚਰਿਯਂ, ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਮੇਥੁਨਚੇਤਨਾ। ਮੁਸਾਤਿ ਅਭੂਤવਤ੍ਥੁ, ਤਸ੍ਸ વਾਦੋ ਅਭੂਤਂ ਞਤ੍વਾવ ਭੂਤਤੋ વਿਞ੍ਞਾਪਨਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾવਾਦੋ। ਪਿਟ੍ਠਪੂવਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸੁਰਾ ਚੇવ ਪੁਪ੍ਫਾਸવਾਦਿਭੇਦਂ ਮੇਰਯਞ੍ਚ ਸੁਰਾਮੇਰਯਂ। ਤਦੇવ ਮਦਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਮਜ੍ਜਞ੍ਚੇવ ਪਮਾਦਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ, ਤਂ ਯਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਪਿવਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਏવਂ ਅਧਿવਚਨਂ।
Adinnassa ādānaṃ adinnādānaṃ, theyyacetanā. Abramhacariyanti aseṭṭhacariyaṃ, maggenamaggapaṭipattisamuṭṭhāpikā methunacetanā. Musāti abhūtavatthu, tassa vādo abhūtaṃ ñatvāva bhūtato viññāpanacetanā musāvādo. Piṭṭhapūvādinibbattā surā ceva pupphāsavādibhedaṃ merayañca surāmerayaṃ. Tadeva madanīyaṭṭhena majjañceva pamādakāraṇaṭṭhena pamādaṭṭhānañca, taṃ yāya cetanāya pivati, tassā evaṃ adhivacanaṃ.
ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਾ, ਅਯਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਨਾਮ, ਤਦਞ੍ਞੋ વਿਕਾਲੋ। ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਇਧ ਸਬ੍ਬਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਂ ਇਧ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। વਿਕਾਲੇ ਭੋਜਨਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਂ વਿਕਾਲਭੋਜਨਂ, વਿਕਾਲੇ વਾਯਾવਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਭੋਜਨਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਂ વਿਕਾਲਭੋਜਨਨ੍ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ વਿਕਾਲੇ ਯਾવਕਾਲਿਕਅਜ੍ਝੋਹਰਣਚੇਤਨਾવ।
Aruṇuggamanato paṭṭhāya yāva majjhanhikā, ayaṃ ariyānaṃ bhojanassa kālo nāma, tadañño vikālo. Bhuñjitabbaṭṭhena bhojananti idha sabbaṃ yāvakālikaṃ vuccati, tassa ajjhoharaṇaṃ idha uttarapadalopena bhojananti adhippetaṃ. Vikāle bhojanaṃ ajjhoharaṇaṃ vikālabhojanaṃ, vikāle vāyāvakālikassa bhojanaṃ ajjhoharaṇaṃ vikālabhojanantipi attho gahetabbo, taṃ atthato vikāle yāvakālikaajjhoharaṇacetanāva.
ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਨਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ વਿਸੂਕਂ ਪਟਾਣੀਭੂਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ, ਨਚ੍ਚਗੀਤਾਦਿਦਸ੍ਸਨਸવਨਾਨਞ੍ਚੇવ વਟ੍ਟਕਯੁਦ੍ਧਜੂਤਕੀਲ਼ਾਦਿਸਬ੍ਬਕੀਲ਼ਾਨਞ੍ਚ ਨਾਮਂ। ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਯਥਾਸਕਂ વਿਸਯਸ੍ਸ ਆਲੋਚਨਸਭਾવਤਾਯ ਦਸ੍ਸਨਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸવਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ। ਨਚ੍ਚਗੀਤવਾਦਿਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਚ੍ਚਨਗਾਯਨਾਦੀਨਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Sāsanassa ananulomattā visūkaṃ paṭāṇībhūtaṃ dassanaṃ ‘‘visūkadassanaṃ, naccagītādidassanasavanānañceva vaṭṭakayuddhajūtakīḷādisabbakīḷānañca nāmaṃ. Dassananti cettha pañcannampi viññāṇānaṃ yathāsakaṃ visayassa ālocanasabhāvatāya dassanasaddena saṅgahetabbattā savanampi saṅgahitaṃ. Naccagītavāditasaddehi cettha attano naccanagāyanādīnipi saṅgahitānīti daṭṭhabbaṃ.
ਮਾਲਾਤਿ ਬਦ੍ਧਮਬਦ੍ਧਂ વਾ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਮਯਮ੍ਪਿ ਅਲਙ੍ਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਯਮਾਨਂ ਮਾਲਾਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਗਨ੍ਧਨ੍ਤਿ વਾਸਚੁਣ੍ਣਾਦਿવਿਲੇਪਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਨ੍ਧਜਾਤਂ। વਿਲੇਪਨਨ੍ਤਿ ਪਿਸਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਂ ਛવਿਰਾਗਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਗਨ੍ਧਜਾਤਞ੍ਚ। ਧਾਰਣਂ ਨਾਮ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ। ਮਣ੍ਡਨਂ ਨਾਮ ਊਨਟ੍ਠਾਨਪੂਰਣਂ। ਗਨ੍ਧવਸੇਨ, ਛવਿਰਾਗવਸੇਨ વਾ ਸਾਦਿਯਨਂ વਿਭੂਸਨਂ ਨਾਮ, ਮਾਲਾਦੀਸੁ વਾ ਧਾਰਣਾਦੀਨਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤੇਸਂ ਧਾਰਣਾਦੀਨਂ ਠਾਨਂ ਕਾਰਣਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਚੇਤਨਾ।
Mālāti baddhamabaddhaṃ vā pupphaṃ, antamaso suttādimayampi alaṅkāratthāya piḷandhiyamānaṃ mālātveva vuccati. Gandhanti vāsacuṇṇādivilepanato aññaṃ yaṃ kiñci gandhajātaṃ. Vilepananti pisitvā gahitaṃ chavirāgakaraṇañceva gandhajātañca. Dhāraṇaṃ nāma piḷandhanaṃ. Maṇḍanaṃ nāma ūnaṭṭhānapūraṇaṃ. Gandhavasena, chavirāgavasena vā sādiyanaṃ vibhūsanaṃ nāma, mālādīsu vā dhāraṇādīni yathākkamaṃ yojetabbāni. Tesaṃ dhāraṇādīnaṃ ṭhānaṃ kāraṇaṃ vītikkamacetanā.
ਉਚ੍ਚਾਤਿ ਉਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਨਿਪਾਤੋ। ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਸਨ੍ਦਾਦਿ। ਮਹਾਸਯਨਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਥਰਣੇਹਿ ਅਤ੍ਥਤਂ ਸਲੋਹਿਤવਿਤਾਨਞ੍ਚ। ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਆਸਨਂ ਸਯਨਞ੍ਚ ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਸਦ੍ਦੇਹਿ ਗਹਿਤਾਨਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ। ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਜਤਸਦ੍ਦੇਨ ਦਾਰੁਮਾਸਕਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਿਯਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ। ਮੁਤ੍ਤਾਮਣਿਆਦਯੋਪੇਤ੍ਥ ਧਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥਾਦਯੋ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਣ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਾਪਨਸਾਦਿਯਨਾਨਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ।
Uccāti ucca-saddena samānattho nipāto. Uccāsayanaṃ vuccati pamāṇātikkantaṃ āsandādi. Mahāsayanaṃ akappiyattharaṇehi atthataṃ salohitavitānañca. Etesu hi āsanaṃ sayanañca uccāsayanamahāsayanasaddehi gahitāni uttarapadalopena. Jātarūparajatapaṭiggahaṇāti ettha rajatasaddena dārumāsakādi sabbaṃ rūpiyaṃ saṅgahitaṃ. Muttāmaṇiādayopettha dhaññakkhettavatthādayo ca saṅgahitāti daṭṭhabbā. Paṭiggahaṇa-saddena pana paṭiggāhāpanasādiyanānipi saṅgahitāni.
੧੪੯. ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ વਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਰਣਗਮਨਾਦਿਸਾਮਣੇਰਭਾવਸ੍ਸਪਿ વਿਨਸ੍ਸਨਤੋ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਸਙ੍ਘਲਾਭਮ੍ਪਿ ਤੇ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਪੁਨ ਸਰਣਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਸਰਣਗਹਣੇਨ ਸਹ ਤਦਹੇવਸ੍ਸ વਸ੍ਸੂਪਗਮਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਨ੍ਤਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਲਾਭਗ੍ਗਹਣਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇવੇਤਂ, ਤਤੋ ਪੁਰੇਪਿ વਾ ਪਚ੍ਛਾਪਿ વਾ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਞ੍ਚ ਚੀવਰਮਾਸੇਸੁ ਸਙ੍ਘੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਚੀવਰਞ੍ਚ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਿਪਨ੍ਨਸੀਲੋ ਸਾਮਣੇਰੋ ਲਭਤਿ ਏવ। ਸਚੇ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸੂਪਗਮਨਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਕਾਲਚੀવਰਲਾਭੋ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਲਾਭੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਲਾਭੋ ਪਨ ਯਦਿ ਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸਾਮਿਕਾ ਦਾਯਕਾ ਸੇਨਾਸਨਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਨਾਸਨੇ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਅਨਪਲੋਕੇਤ੍વਾਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬੋવ। ਯਂ ਪਨ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੧੦੮) ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਲਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਪੁਨ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਤਤ੍ਤਾ ਲਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕੇ ਦਾਯਕਾਨਂ ਇਮਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਸੁਨ੍ਦਰਂ, ਸਙ੍ਘਿਕਂ, ਕਾਲਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇ, ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
149.Senāsanaggāho ca paṭippassambhantīti iminā vassacchedaṃ dasseti. Upasampannānampi pārājikasamāpattiyā saraṇagamanādisāmaṇerabhāvassapi vinassanato senāsanaggāho ca paṭippassambhati, saṅghalābhampi te na labhantīti veditabbaṃ. Purimikāya puna saraṇāni gahitānīti saraṇagahaṇena saha tadahevassa vassūpagamanampi dasseti. Pacchimikāya vassāvāsikanti vassāvāsikalābhaggahaṇadassanamattamevetaṃ, tato purepi vā pacchāpi vā vassāvāsikañca cīvaramāsesu saṅghe uppannakālacīvarañca purimikāya upagantvā avipannasīlo sāmaṇero labhati eva. Sace pacchimikāya gahitānīti pacchimikāya vassūpagamanañca chinnavassatañca dasseti. Tassa hi kālacīvaralābho na pāpuṇāti, tasmā ‘‘apaloketvā lābho dātabbo’’ti vuttaṃ. Vassāvāsikalābho pana yadi senāsanassāmikā dāyakā senāsanaguttatthāya pacchimikāya upagantvā vattaṃ katvā attano senāsane vasantassapi vassāvāsikaṃ dātabbanti vadanti, anapaloketvāpi dātabbova. Yaṃ pana sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.108) ‘‘pacchimikāya vassāvāsikaṃ lacchatīti pacchimikāya puna vassaṃ upagatattā lacchatī’’ti vuttaṃ, tampi vassāvāsike dāyakānaṃ imaṃ adhippāyaṃ nissāya vuttañce, sundaraṃ, saṅghikaṃ, kālacīvarampi sandhāya vuttañce, na yujjatīti veditabbaṃ.
ਨ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਸੁਰਾ’’ਤਿ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਿવਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾવੇਰਮਣਿਆਦਿਸਬ੍ਬਸੀਲਭੇਦਂ ਸਰਣਭੇਦਞ੍ਚ ਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਕੁਸਲਂ ਪਨ ਸੁਰਾਪਾਨਾવੇਰਮਣਿਸੀਲਭੇਦੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮਾਲਾਦਿਧਾਰਣਾਦੀਸੁ વਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਇਤਰਾਨੀਤਿ વਿਕਾਲਭੋਜਨਾવੇਰਮਣਿਆਦੀਨਿ। ਤਾਨਿਪਿ ਹਿ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ વੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਤਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਏવ, ਇਤਰੀਤਰੇਸਂ ਪਨ ਅਭਿਜ੍ਜਨੇਨ ਨਾਸਨਙ੍ਗਾਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਏਤੇਸੁ ਭਿਨ੍ਨੇਸੂ’’ਤਿ ਭੇਦવਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Na ajānitvāti ‘‘surā’’ti ajānitvā pivato pāṇātipātāveramaṇiādisabbasīlabhedaṃ saraṇabhedañca na āpajjati. Akusalaṃ pana surāpānāveramaṇisīlabhedo ca hoti mālādidhāraṇādīsu viyāti daṭṭhabbaṃ. Itarānīti vikālabhojanāveramaṇiādīni. Tānipi hi sañcicca vītikkamantassa taṃ taṃ bhijjati eva, itarītaresaṃ pana abhijjanena nāsanaṅgāni na honti. Teneva ‘‘etesu bhinnesū’’ti bhedavacanaṃ vuttaṃ.
ਅਚ੍ਚਯਂ ਦੇਸਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ‘‘ਅਚ੍ਚਯੋ ਮਂ ਭਨ੍ਤੇ ਅਚ੍ਚਾਗਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਦੇਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸਰਣਸੀਲਂ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਯ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਅਯਮੇવ ਹਿ ਨਾਸਨਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਕਾਰਣੇਹਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਅવਣ੍ਣਭਾਸਨਾਦੀਨਂ ਸਹ ਪਤਿਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਨੁ ਚ ਕਣ੍ਟਕਸਾਮਣੇਰੋਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਏવ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਨਾਸਨਾવ વੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਕੋ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਨਿਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਨਞ੍ਹਿ ਅਞ੍ਞਤਰਦਿਟ੍ਠਿਕੋ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯੋ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ વਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੋਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਾਰਾਜਿਕਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਯ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ। ਯੋ ਪਨ ਈਦਿਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਾਸਨਿਕੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਕੇવਲਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ વਿਪਰੀਤਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਓવਦਿਯਮਾਨੋਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੋਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਕਣ੍ਟਕਨਾਸਨਾਯ ਏવ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਦਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ વਣ੍ਣਨਾ ਆਗਤਾ, ਸਾ ਪੋਰਾਣਟੀਕਾਯਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪੋਤ੍ਥਕਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਨ વਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ।
Accayaṃ desāpetabboti ‘‘accayo maṃ bhante accāgamā’’tiādinā saṅghamajjhe desāpetvā saraṇasīlaṃ dātabbanti adhippāyo pārājikattā tesaṃ. Tenāha ‘‘liṅganāsanāya nāsetabbo’’ti. Ayameva hi nāsanā idhādhippetāti liṅganāsanākāraṇehi pāṇātipātādīhi avaṇṇabhāsanādīnaṃ saha patitattā vuttaṃ. Nanu ca kaṇṭakasāmaṇeropi micchādiṭṭhiko eva, tassa ca heṭṭhā daṇḍakammanāsanāva vuttā, idha pana micchādiṭṭhikassa liṅganāsanā vuccati, ko imesaṃ bhedoti codanaṃ manasi nidhāyāha ‘‘sassatucchedānañhi aññataradiṭṭhiko’’ti. Ettha cāyaṃ adhippāyo – yo hi ‘‘attā issaro’’ti vā ‘‘nicco dhuvo’’tiādinā vā ‘‘attā ucchijjissati vinassissatī’’tiādinā vā titthiyaparikappitaṃ yaṃ kiñci sassatucchedadiṭṭhiṃ daḷhaṃ gahetvā voharati, tassa sā pārājikaṭṭhānaṃ hoti, so ca liṅganāsanāya nāsetabbo. Yo pana īdisaṃ diṭṭhiṃ aggahetvā sāsanikova hutvā kevalaṃ buddhavacanādhippāyaṃ viparītato gahetvā bhikkhūhi ovadiyamānopi appaṭinissajjitvā voharati, tassa sā diṭṭhi pārājikaṃ na hoti, so pana kaṇṭakanāsanāya eva nāsetabboti vimativinodaniyaṃ. Imasmiṃ ṭhāne sāratthadīpaniyaṃ dasasikkhāpadato paṭṭhāya vitthārato vaṇṇanā āgatā, sā porāṇaṭīkāyaṃ sabbaso potthakaṃ āruḷhā, tasmā idha na vitthārayimha.
੧੫੦. ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવੇਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗਣ੍ਠਿਪਦਕਾਰਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘਿਕਸੇਨਾਸਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવੇਣਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਸੇਨਾਸਨਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤਿ – ਯਤ੍ਥ વਾ વਸਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਘਿਕਂ વਾ ਹੋਤੁ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ વਾ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਬਦ੍ਧવਸਨਕਸੇਨਾਸਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਯਂ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਪવਿਸਤਿ, ਤਂ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਪવਿਸਨਟ੍ਠਾਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਭਯੇਨਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવੇਣਞ੍ਚ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવੇਣਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਨਿવਾਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਿਕਂ વਾ ਹੋਤੁ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ વਾ, ਆવਰਣਂ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ। ਮੁਖਦ੍વਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਮੁਖਦ੍વਾਰੇਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ। ਦਣ੍ਡੇਨ੍ਤਿ વਿਨੇਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਦਣ੍ਡੋ, ਸੋਯੇવ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ, ਆવਰਣਾਦਿ। ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਮਸ੍ਸ ਕਰੋਥਾਤਿ ਅਸ੍ਸ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਯੋਜੇਥ ਆਣਾਪੇਥ। ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વਾ ਨਿਗ੍ਗਹਕਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਗ੍ਗਹਮਸ੍ਸ ਕਰੋਥਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ।
150.‘‘Attano pariveṇanti idaṃ puggalikaṃ sandhāya vutta’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Ayaṃ panettha gaṇṭhipadakārānaṃ adhippāyo – vassaggena pattasenāsananti iminā tassa vassaggena pattaṃ saṅghikasenāsanaṃ vuttaṃ. Attano pariveṇanti imināpi tasseva puggalikasenāsanaṃ vuttanti. Ayaṃ panettha amhākaṃ khanti – yattha vā vasatīti iminā saṅghikaṃ vā hotu puggalikaṃ vā, tassa nibaddhavasanakasenāsanaṃ vuttaṃ. Yattha vā paṭikkamatīti iminā pana yaṃ ācariyupajjhāyassa vasanaṭṭhānaṃ upaṭṭhānādinimittaṃ nibaddhaṃ pavisati, taṃ ācariyupajjhāyānaṃ pavisanaṭṭhānaṃ vuttaṃ, tasmā tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘ubhayenapi attano pariveṇañca vassaggena pattasenāsanañca vutta’’nti āha. Tattha attano pariveṇanti iminā ācariyupajjhāyānaṃ nivāsanaṭṭhānaṃ dassitaṃ, vassaggena pattasenāsananti iminā pana tassa vasanaṭṭhānaṃ, tasmā tadubhayampi saṅghikaṃ vā hotu puggalikaṃ vā, āvaraṇaṃ kātabbamevāti. Mukhadvārikanti mukhadvārena bhuñjitabbaṃ. Daṇḍakammaṃ katvāti daṇḍakammaṃ yojetvā. Daṇḍenti vinenti etenāti daṇḍo, soyeva kattabbattā kammanti daṇḍakammaṃ, āvaraṇādi. Daṇḍakammamassa karothāti assa daṇḍakammaṃ yojetha āṇāpetha. Daṇḍakammanti vā niggahakammaṃ, tasmā niggahamassa karothāti vuttaṃ hoti. Esa nayo sabbattha īdisesu ṭhānesu.
ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਸਚੇ ਆਕਿਣ੍ਣਦੋਸੋવ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਯਾવਤਤਿਯਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨ ਓਰਮਤਿ, ਸਙ੍ਘਂ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ, ਪੁਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਮਾਨੋਪਿ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਲਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਪੁਨ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਤਤ੍ਤਾ ਲਚ੍ਛਤਿ। ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਲਾਭੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤਰਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੀਤਿ વਿਕਾਲਭੋਜਨਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ। ਅਚ੍ਚਯਂ ਦੇਸਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ‘‘ਅਚ੍ਚਯੋ ਮਂ ਭਨ੍ਤੇ ਅਚ੍ਚਾਗਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਦੇਸਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੧੦੮) વੁਤ੍ਤਂ।
Senāsanaggāho ca paṭippassambhantīti iminā chinnavasso hotīti dīpeti. Sace ākiṇṇadosova hoti, āyatiṃ saṃvare na tiṭṭhati, nikkaḍḍhitabboti ettha sace yāvatatiyaṃ vuccamāno na oramati, saṅghaṃ apaloketvā nāsetabbo, puna pabbajjaṃ yācamānopi apaloketvā pabbājetabboti vadanti. Pacchimikāya vassāvāsikaṃ lacchatīti pacchimikāya puna vassaṃ upagatattā lacchati. Apaloketvā lābho dātabboti chinnavassatāya vuttaṃ. Itarāni pañca sikkhāpadānīti vikālabhojanādīni pañca. Accayaṃ desāpetabboti ‘‘accayo maṃ bhante accāgamā’’tiādinā nayena desāpetabboti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.108) vuttaṃ.
ਇਤਿ વਿਨਯਸਙ੍ਗਹਸਂવਣ੍ਣਨਾਭੂਤੇ વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰੇ
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਨਾਮ
Pabbajjāvinicchayakathālaṅkāro nāma
ਦ੍વਾવੀਸਤਿਮੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ।
Dvāvīsatimo paricchedo.
ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ
Upasampadāvinicchayakathā
ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਕਥੇਤਬ੍ਬੋ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ ਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾવਸੇਨੇવ ਆਗਤਾ, ਨੋ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯવਸੇਨ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਭੂਤਤ੍ਤਾ ਤਮਕਥੇਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸਯવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏવ ਆਚਰਿਯੇਨ ਕਥਿਤੋ, ਮਯਂ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਅਤਿਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਅਤਿਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਸੁਦੁਲ੍ਲਭਤ੍ਤਾ ਸਾਸਨਾਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਆਚਰਿਯੇਨ ਅવੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀਆਦਿਪ੍ਪਕਰਣੇਸੁ ਆਗਤવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਤਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮ।
Evaṃ pabbajjāvinicchayaṃ kathetvā tadanantaraṃ upasampadāvinicchayo kathetabbo, evaṃ santepi aṭṭhakathāyaṃ upasampadāvinicchayakathā pāḷivaṇṇanāvaseneva āgatā, no pāḷimuttakavinicchayavasena, imassa pana pakaraṇassa pāḷimuttakavinicchayakathābhūtattā tamakathetvā nissayavinicchayo eva ācariyena kathito, mayaṃ pana upasampadāvinicchayassa atisukhumattā atigambhīrattā sudullabhattā sāsanānuggahatthaṃ ācariyena avuttampi samantapāsādikato nīharitvā vimativinodanīādippakaraṇesu āgatavinicchayena alaṅkaritvā taṃ vinicchayaṃ kathayissāma.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਤਾ ‘‘ਨ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕੋ’’ਤਿਆਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ। ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਨ੍ਤਿ ਉਪਜ੍ਝਂ ਅਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯવਿਰਹਿਤਂ, ਏવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਨੇવ ਧਮ੍ਮਤੋ ਨ ਆਮਿਸਤੋ ਸਙ੍ਗਹਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿਯੇવ, ਨ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ। ਨ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕੋਤਿ ਉਪਜ੍ਝਂ ਅਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਰੁਪਜ੍ਝਾਯਕੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ। ਕੇਚਿ ‘‘ਕੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੁਪਜ੍ਝਾਯਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Tena kho pana samayenāti yena samayena bhagavatā ‘‘na bhikkhave anupajjhāyako’’tiādisikkhāpadaṃ apaññattaṃ hoti, tena samayena. Anupajjhāyakanti upajjhaṃ agāhāpetvā sabbena sabbaṃ upajjhāyavirahitaṃ, evaṃ upasampannā neva dhammato na āmisato saṅgahaṃ labhanti, te parihāyantiyeva, na vaḍḍhanti. Na bhikkhave anupajjhāyakoti upajjhaṃ agāhāpetvā nirupajjhāyako na upasampādetabbo, yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassāti sikkhāpadapaññattito paṭṭhāya evaṃ upasampādentassa āpatti hoti, kammaṃ pana na kuppati. Keci ‘‘kuppatī’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ. ‘‘Saṅghena upajjhāyenā’’tiādīsupi ubhatobyañjanakupajjhāyapariyosānesu eseva nayo.
ਅਪਤ੍ਤਕਾ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਚਰਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ ਯਥਾ ਆਜੀવਕਨਾਮਕਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ। ਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਠਪਿਤਪਿਣ੍ਡਮੇવ ਹਿ ਤੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਅਚੀવਰਕਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Apattakā hatthesu piṇḍāya carantīti yo hatthesu piṇḍo labbhati, tadatthāya caranti. Seyyathāpi titthiyāti yathā ājīvakanāmakā titthiyā. Sūpabyañjanehi missetvā hatthesu ṭhapitapiṇḍameva hi te bhuñjanti. Āpatti dukkaṭassāti evaṃ upasampādentasseva āpatti hoti, kammaṃ pana na kuppati, acīvarakādivatthūsupi eseva nayo.
ਯਾਚਿਤਕੇਨਾਤਿ ‘‘ਯਾવ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਕਰੋਮ, ਤਾવ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤੇਨ, ਤਾવਕਾਲਿਕੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਈਦਿਸੇਨ ਹਿ ਪਤ੍ਤੇਨ વਾ ਚੀવਰੇਨ વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰੇਨ વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਚੀવਰੋવ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਚਸ੍ਸ ਦਾਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ , ਅਞ੍ਞੇ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੇਹਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੂਪਗਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ।
Yācitakenāti ‘‘yāva upasampadaṃ karoma, tāva dethā’’ti yācitvā gahitena, tāvakālikenāti attho. Īdisena hi pattena vā cīvarena vā pattacīvarena vā upasampādentasseva āpatti hoti, kammaṃ pana na kuppati, tasmā paripuṇṇapattacīvarova upasampādetabbo. Sace tassa natthi, ācariyupajjhāyā cassa dātukāmā honti , aññe vā bhikkhū, nirapekkhehi vissajjetvā adhiṭṭhānūpagaṃ pattacīvaraṃ dātabbaṃ.
ਗੋਤ੍ਤੇਨਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਗੋਤ੍ਤਂ વਤ੍વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વੇ ਏਕਾਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਤਿ ਦ੍વੇ ਏਕਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ, ਏਕੇਨ ਏਕਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਏਕੇਨ વਾ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਨ੍ਤੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਏਕਾਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਏਕੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾਤਿ ਦ੍વੇ વਾ ਤਯੋ વਾ ਜਨੇ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਏਕਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਕਿਰਿਯਂ ਏਕੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨ ਦ੍વੇ વਾ ਤਯੋ વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਬ੍ਬਾ। ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਤੀਹਿ વਾ ਆਚਰਿਯੇਹਿ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਏਕੇਨ ਏਕਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਦ੍વੇ ਤਿਸ੍ਸੋ વਾ ਕਮ੍ਮવਾਚਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਪਨ ਨਾਨਾਚਰਿਯਾ ਨਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ, ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰੋ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਗਣਪੂਰਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਨਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਕੋ ਆਚਰਿਯੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਨ ਤ੍વੇવ ਨਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਹਿ ਏਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ।
Gottenapi anussāvetunti ‘‘mahākassapassa upasampadāpekkho’’ti evaṃ gottaṃ vatvā anussāvetuṃ anujānāmīti attho. Dve ekānussāvaneti dve ekato anussāvane, ekena ekassa, aññena itarassāti evaṃ dvīhi vā ācariyehi ekena vā ekakkhaṇe kammavācaṃ anussāventehi upasampādetuṃ anujānāmīti attho. Dve tayo ekānussāvane kātuṃ, tañca kho ekenaupajjhāyenāti dve vā tayo vā jane purimanayeneva ekato anussāvane kātuṃ anujānāmi, tañca kho anussāvanakiriyaṃ ekena upajjhāyena anujānāmīti attho. Tasmā ekena ācariyena dve vā tayo vā anussāvetabbā. Dvīhi vā tīhi vā ācariyehi visuṃ visuṃ ekena ekassāti evaṃ ekappahāreneva dve tisso vā kammavācā kātabbā. Sace pana nānācariyā nānupajjhāyā honti, tissatthero sumanattherassa saddhivihārikaṃ, sumanatthero tissattherassa saddhivihārikaṃ anussāveti, aññamaññañca gaṇapūrakā honti, vaṭṭati. Sace nānupajjhāyā honti, eko ācariyo hoti, ‘‘na tveva nānupajjhāyenā’’ti paṭikkhittattā na vaṭṭati. Idaṃ sandhāya hi esa paṭikkhepo.
ਪਠਮਂ ਉਪਜ੍ਝਂ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥ વਜ੍ਜਾવਜ੍ਜਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾ, ਤਂ ਉਪਜ੍ਝਂ ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ વਦਾਪੇਤ੍વਾ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। વਿਤ੍ਥਾਯਨ੍ਤੀਤਿ વਿਤ੍ਥਦ੍ਧਗਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤવ ਸਰੀਰੇ ਜਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ વਿਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਤਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਉਲ੍ਲੁਮ੍ਪਤੁ ਮਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਰਤੁ ਮਂ।
Paṭhamaṃ upajjhaṃ gāhāpetabboti ettha vajjāvajjaṃ upanijjhāyatīti upajjhā, taṃ upajjhaṃ ‘‘upajjhāyo me, bhante, hohī’’ti evaṃ vadāpetvā gāhāpetabbo. Vitthāyantīti vitthaddhagattā honti. Yaṃ jātanti yaṃ tava sarīre jātaṃ nibbattaṃ vijjamānaṃ, taṃ saṅghamajjhe pucchante santaṃ atthīti vattabbantiādi. Ullumpatu manti uddharatu maṃ.
ਤਾવਦੇવਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇવ। ਛਾਯਾ ਮੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏਕਪੋਰਿਸਾ વਾ ਦ੍વਿਪੋਰਿਸਾ વਾਤਿ ਛਾਯਾ ਮੇਤਬ੍ਬਾ। ਉਤੁਪ੍ਪਮਾਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘વਸ੍ਸਾਨੋ ਹੇਮਨ੍ਤੋ ਗਿਮ੍ਹੋ’’ਤਿ ਉਤੁਪ੍ਪਮਾਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਤੁਯੇવ ਉਤੁਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਸਚੇ વਸ੍ਸਾਨਾਦਯੋ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਦਿવਸੇਹਿ ਯਸ੍ਸ ਯੋ ਉਤੁ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ, ਤੇ ਦਿવਸੇ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸੋ ਦਿવਸਭਾਗੋ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ વਾ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਉਤੁ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ વਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਉਤੁਪ੍ਪਮਾਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੋ વਾ ਸਾਯਨ੍ਹੋ વਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਦਿવਸਭਾਗੋ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਙ੍ਗੀਤੀਤਿ ਇਦਮੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਕਿਂ ਲਭਸਿ, ਕਾ ਤੇ ਛਾਯਾ, ਕਿਂ ਉਤੁਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਕੋ ਦਿવਸਭਾਗੋ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਲਭਾਮਿ વਸ੍ਸਂ વਾ ਹੇਮਨ੍ਤਂ વਾ ਗਿਮ੍ਹਂ વਾ, ਅਯਂ ਮੇ ਛਾਯਾ, ਇਦਂ ਉਤੁਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਅਯਂ ਦਿવਸਭਾਗੋਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ।
Tāvadevāti upasampannasamanantarameva. Chāyā metabbāti ekaporisā vā dviporisā vāti chāyā metabbā. Utuppamāṇaṃ ācikkhitabbanti ‘‘vassāno hemanto gimho’’ti utuppamāṇaṃ ācikkhitabbaṃ. Ettha ca utuyeva utuppamāṇaṃ. Sace vassānādayo aparipuṇṇā honti, yattakehi divasehi yassa yo utu aparipuṇṇo, te divase sallakkhetvā so divasabhāgo ācikkhitabbo. Atha vā ‘‘ayaṃ nāma utu, so ca kho paripuṇṇo aparipuṇṇo vā’’ti evaṃ utuppamāṇaṃ ācikkhitabbaṃ, ‘‘pubbaṇho vā sāyanho vā’’ti evaṃ divasabhāgo ācikkhitabbo. Saṅgītīti idameva sabbaṃ ekato katvā ‘‘tvaṃ kiṃ labhasi, kā te chāyā, kiṃ utuppamāṇaṃ, ko divasabhāgo’’ti puṭṭho ‘‘idaṃ nāma labhāmi vassaṃ vā hemantaṃ vā gimhaṃ vā, ayaṃ me chāyā, idaṃ utuppamāṇaṃ, ayaṃ divasabhāgoti vadeyyāsī’’ti evaṃ ācikkhitabbaṃ.
ਓਹਾਯਾਤਿ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ। ਦੁਤਿਯਂ ਦਾਤੁਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਮਾਲ਼ਕਤੋ ਪਰਿવੇਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਕਂ ਦਾਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਅਕਰਣੀਯਾਨਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸੋਤਿ ਪਣ੍ਡੁવਣ੍ਣੋ ਪਤ੍ਤੋ। ਬਨ੍ਧਨਾ ਪવੁਤ੍ਤੋਤਿ વਣ੍ਟਤੋ ਪਤਿਤੋ। ਅਭਬ੍ਬੋ ਹਰਿਤਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਪੁਨ ਹਰਿਤੋ ਭવਿਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬੋ। ਪੁਥੁਸਿਲਾਤਿ ਮਹਾਸਿਲਾ। ਅਯਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਆਭਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
Ohāyāti chaḍḍetvā. Dutiyaṃ dātunti upasampadamāḷakato pariveṇaṃ gacchantassa dutiyakaṃ dātuṃ anujānāmi, cattāri ca akaraṇīyāni ācikkhitunti attho. Paṇḍupalāsoti paṇḍuvaṇṇo patto. Bandhanā pavuttoti vaṇṭato patito. Abhabbo haritatthāyāti puna harito bhavituṃ abhabbo. Puthusilāti mahāsilā. Ayaṃ samantapāsādikato nīharitvā ābhato upasampadāvinicchayo.
ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਨ ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੧੭) ਇਧੇવ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਇਦਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਾਭਾવੇਪਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਾ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਮਤਸ੍ਸ વਾ વਿਬ੍ਭਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਪੁਰਾਣਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ વਾ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਪਿ ਨਾਮੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਪਜ੍ਝਾਯਕਿਤ੍ਤਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਹਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਕਿਤ੍ਤਨਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਨ ਪਰਾਮਸਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮવਿਪਤ੍ਤਿ ਏવ ਸਿਯਾ। ਤੇਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਮਹਾવ॰ ੧੧੭) ‘‘ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੧੭) ਅਸ੍ਸ ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਅਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਅਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯવਿਰਹਿਤਂ’’ ਇਚ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਤਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਸਙ੍ਘਮੇવ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਂ ਗਣੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਗਣਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਏવ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡਕਾਦਿਉਪਜ੍ਝਾਯੇਹਿ ਕਰਿਯਮਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਪਣ੍ਡਕਾਦਿਕੇ વਿਨਾવ ਯਦਿ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਾਦਿਗਣੋ ਪੂਰਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Anupajjhāyādivatthūsu sikkhāpadaṃ apaññattanti ‘‘na anupajjhāyako upasampādetabbo’’ti (mahāva. 117) idheva paññāpiyamānaṃ sikkhāpadaṃ sandhāya vuttaṃ. Kammaṃ pana na kuppatīti idaṃ upajjhāyābhāvepi ‘‘itthannāmassa upasampadāpekkhā itthannāmena upajjhāyenā’’ti matassa vā vibbhantassa vā purāṇaupajjhāyassa, aññassa vā yassa kassaci avijjamānassapi nāmena sabbattha upajjhāyakittanassa katattā vuttaṃ. Yadi hi upajjhāyakittanaṃ na kareyya, ‘‘puggalaṃ na parāmasatī’’ti vuttakammavipatti eva siyā. Teneva pāḷiyaṃ (mahāva. 117) ‘‘anupajjhāyaka’’nti vuttaṃ, aṭṭhakathāyampi (mahāva. aṭṭha. 117) assa ‘‘upajjhāyaṃ akittetvā’’ti avatvā ‘‘upajjhāyaṃ agāhāpetvā sabbena sabbaṃ upajjhāyavirahitaṃ’’ icceva attho vutto. Pāḷiyaṃ saṅghena upajjhāyenāti ‘‘ayaṃ itthannāmo saṅghassa upasampadāpekkho, itthannāmo saṅghaṃ upasampadaṃ yācati saṅghena upajjhāyenā’’ti evaṃ kammavācāya saṅghameva upajjhāyaṃ kittetvāti attho. Evaṃ gaṇena upajjhāyenāti etthāpi ‘‘ayaṃ itthannāmo gaṇassa upasampadāpekkho’’tiādinā yojanā veditabbā. Evaṃ vuttepi kammaṃ na kuppati eva dukkaṭasseva vuttattā, aññathā ‘‘so ca puggalo anupasampanno’’ti vadeyya. Tenāha ‘‘saṅghenā’’tiādi. Tattha paṇḍakādiupajjhāyehi kariyamānesu kammesu paṇḍakādike vināva yadi pañcavaggādigaṇo pūrati, kammaṃ na kuppati, itarathā kuppatīti veditabbaṃ.
ਅਪਤ੍ਤਚੀવਰવਤ੍ਥੂਸੁਪਿ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਂ ਅਭਾવੇਪਿ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਸਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਕੋਪਂ ਅવਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤਰਥਾ ਸਾવਨਾਯ ਹਾਪਨਤੋ ਕਮ੍ਮਕੋਪੋ ਏવ ਸਿਯਾ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਠਮਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਕਮ੍ਮવਾਚਾਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ વਿਯ ਇਦਾਨਿਪਿ ‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰ’ਨ੍ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਸੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏવਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਅਪਰਾਮਸਨਂ ਸਾવਨਾਯ ਹਾਪਨવਿਪਤ੍ਤਿ ਏવ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਤੀ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਹਾਪਨੇ વਿਯ । ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ‘‘ਸਙ੍ਘਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿવਾਕ੍ਯੇਨ ਅਯਾਚੇਤ੍વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾવ ਯਦਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਨੋ ਚੇ, વਿਪਨ੍ਨਂ। ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਾ ਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਕਮ੍ਮવਾਚਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਪਰਿਹਾਪੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਾવਨਾਯ ਹਾਪਨਮੇવ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਾਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਾ (વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੨.੧੧੭) ਆਭਤੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਨ ਇਧੇવ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਤਰਤ੍ਤਾ ਅવਿਸੇਸਤ੍ਤਾ ਚ।
Apattacīvaravatthūsupi pattacīvarānaṃ abhāvepi ‘‘paripuṇṇassa pattacīvara’’nti kammavācāya sāvitattā kammakopaṃ avatvā dukkaṭameva vuttaṃ. Itarathā sāvanāya hāpanato kammakopo eva siyā. Keci pana ‘‘paṭhamaṃ anuññātakammavācāyaṃ upasampannā viya idānipi ‘paripuṇṇassa pattacīvara’nti avatvā kammavācāya upasampannāpi sūpasampannā evā’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ. Anuññātakālato paṭṭhāya hi aparāmasanaṃ sāvanāya hāpanavipatti eva hoti ‘‘itthannāmo saṅghaṃ upasampadaṃ yācatī’’ti padassa hāpane viya . Tampi hi pacchā anuññātaṃ, ‘‘saṅghaṃ, bhante, upasampadaṃ yācāmī’’tiādivākyena ayācetvā tampi upasampādento ‘‘ayaṃ itthannāmo saṅghaṃ upasampadaṃ yācatī’’ti vatvāva yadi kammavācaṃ karoti, kammaṃ sukatameva hoti. No ce, vipannaṃ. Sabbapacchā hi anuññātakammavācato kiñcipi parihāpetuṃ na vaṭṭati, sāvanāya hāpanameva hoti, aññe vā bhikkhū dātukāmā hontīti sambandho, ayamettha vimativinodaniyā (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.117) ābhato vinicchayo. Sāratthadīpanīvinicchayo pana idheva antogadhā hoti appatarattā avisesattā ca.
વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਟੀਕਾਯਂ (વਜਿਰ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੧੧੭) ਪਨ ‘‘ਕੇਚਿ ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਕਰਣੀਯਞ੍ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਮ੍ਮਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਪਞ੍ਚਮੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਕਮ੍ਮਂ ਨ ਚ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੩੯੦) ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਕਾਨਂ ਗਣਪੂਰਣਭਾવੇ ਏવ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਸੁવੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰਥਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਕੁਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਕਮ੍ਮਂ ਨ ਚ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਯਥਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਚੀવਰਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਕਾਲੇ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯਂ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਸਨ੍ਤਂ વਤ੍ਥੁਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਕਤਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਨ੍ਤੇਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਰੁਹਤਿ, ਏવਂ ‘‘ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਅવਤ੍ਥੁਂ ਪਣ੍ਡਕੁਪਜ੍ਝਾਯਾਦਿਂ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ વਤ੍ਥੁਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਕਤਾਯਪਿ ਗਣਪੂਰਕਾਨਮਤ੍ਥਿਤਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਰੁਹਤੇવ। ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਕੁਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋવ ਹੋਤਿ। ਨ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਂ ਨ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਨਂ ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ …ਪੇ॰… ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਚਿ॰ ੪੦੩)। ਤਥਾ ‘‘ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੭੧) વਚਨਤੋ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕਾਦਿਆਚਰਿਯੇਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਯ ਕਤਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨ ਰੁਹਤਿ ਤੇਸਂ ਅਭਿਕ੍ਖੁਤ੍ਤਾਤਿ વਚਨਮ੍ਪਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
Vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. mahāvagga 117) pana ‘‘keci kuppatīti vadanti, taṃ na gahetabba’’nti yaṃ vuttaṃ, taṃ ‘‘pañcavaggakaraṇīyañce, bhikkhave, kammaṃ, bhikkhunipañcamo kammaṃ kareyya, akammaṃ na ca karaṇīya’’ntiādinā (mahāva. 390) nayena vuttattā paṇḍakānaṃ gaṇapūraṇabhāve eva kammaṃ kuppati, na sabbanti katvā suvuttaṃ, itarathā ‘‘paṇḍakupajjhāyena kammaṃ kareyya, akammaṃ na ca karaṇīya’’ntiādikāya pāḷiyā bhavitabbaṃ siyā. Yathā aparipuṇṇapattacīvarassa upasampādanakāle kammavācāyaṃ ‘‘paripuṇṇassa pattacīvara’’nti asantaṃ vatthuṃ kittetvā upasampadāya katāya tasmiṃ asantepi upasampadā ruhati, evaṃ ‘‘ayaṃ buddharakkhito āyasmato dhammarakkhitassa upasampadāpekkho’’ti avatthuṃ paṇḍakupajjhāyādiṃ, asantaṃ vā vatthuṃ kittetvā katāyapi gaṇapūrakānamatthitāya upasampadā ruhateva. ‘‘Na, bhikkhave, paṇḍakupajjhāyena upasampādetabbo, yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassa, so ca puggalo anupasampanno’’tiādivacanassa abhāvā ayamattho siddhova hoti. Na hi buddhā vattabbayuttaṃ na vadanti. Tena vuttaṃ ‘‘yo pana bhikkhu jānaṃ ūnavīsativassaṃ …pe… so ca puggalo anupasampanno’’tiādi (pāci. 403). Tathā ‘‘byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo’’ti (mahāva. 71) vacanato theyyasaṃvāsakādiācariyehi anussāvanāya katāya upasampadā na ruhati tesaṃ abhikkhuttāti vacanampi na gahetabbaṃ.
ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ‘‘ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ વਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਰਿ॰ ੪੮੨) ਨਯੇਨ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਥਿਯਮਾਨਾਯ ‘‘ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ વਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਤੋ વਾ ਞਤ੍ਤਿਤੋ વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਤੋ વਾ ਸੀਮਤੋ વਾ ਪਰਿਸਤੋ વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਤੋ વਾ ਆਚਰਿਯਤੋ વਾ’’ਤਿ ਅਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਪਰਿਸਤੋ વਾ’’ਤਿ વਚਨੇਨ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ વਾ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਦ੍વਾਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਰਿਸਤੋ ਕਮ੍ਮਾਨਿ વਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ વਿਭਙ੍ਗੇ ਤੇਸਮਨਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਰੂਪੇਨ વੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿવਸੇਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਯਮੁਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਿਗવੇਸਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Kiñca bhiyyo – ‘‘imāni cattāri kammāni pañcahākārehi vipajjantī’’tiādinā (pari. 482) nayena kammānaṃ sampattivipattiyā kathiyamānāya ‘‘sattahi ākārehi kammāni vipajjanti vatthuto vā ñattito vā anussāvanato vā sīmato vā parisato vā upajjhāyato vā ācariyato vā’’ti akathitattā na gahetabbaṃ. ‘‘Parisato vā’’ti vacanena ācariyupajjhāyānaṃ vā saṅgaho katoti ce? Na, ‘‘dvādasahi ākārehi parisato kammāni vipajjantī’’ti etassa vibhaṅge tesamanāmaṭṭhattā, ayamattho yasmā tattha tattha sarūpena vuttapāḷivaseneva sakkā jānituṃ, tasmā nayamukhaṃ dassetvā saṃkhittoti ayamassa yuttigavesanāti vuttaṃ.
ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ – ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਭੂਤਂ વਤ੍ਥੁਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਂਸੁ, ਉਦਾਹੁ ਮੁਸਾવਾਦਭਯਾ ਤਾਨੇવ ਪਦਾਨਿ ਨ ਸਾવੇਸੁਨ੍ਤਿ। ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਤਾવ ਉਪਜ੍ਝਾਯਾਭਾવਤੋ ਨ ਸਾવੇਸੁਂ, ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਨ ਪਰਾਮਸਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤવਿਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਸਾવੇਸੁਂ, ਮੁਸਾવਾਦੋ ਨੇਸਂ ਭવਤੀਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਾવੇਸੁਂਯੇવ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਿਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਭਯਾ, ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ। ਨ, ਮੁਸਾવਾਦਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ, ਮੁਸਾવਾਦੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭવਤੋ ਚ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਮੁਸਾવਾਦੇਨ ਕਮ੍ਮવਿਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਚਨਸ੍ਸ ਚ ਉਭਯਦੋਸવਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ।
Tatridaṃ vicāretabbaṃ – anupajjhāyakaṃ upasampādentā te bhikkhū yathāvuttanayena abhūtaṃ vatthuṃ kittayiṃsu, udāhu musāvādabhayā tāneva padāni na sāvesunti. Kiñcettha – yadi tāva upajjhāyābhāvato na sāvesuṃ, ‘‘puggalaṃ na parāmasatī’’ti vuttavipattippasaṅgo hoti, atha sāvesuṃ, musāvādo nesaṃ bhavatīti? Vuccate – sāvesuṃyeva yathāvuttavipattippasaṅgabhayā, ‘‘kammaṃ pana na kuppatī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttattā ca. Na, musāvādassa asambhavato, musāvādenapi kammasambhavato ca. Na hi sakkā musāvādena kammavipattisampattiṃ kātunti. Tasmā ‘‘anupajjhāyakaṃ upasampādentī’’ti vacanassa ca ubhayadosavinimutto attho pariyesitabbo.
ਅਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿ – ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੁਪਸਮ੍ਪਦੁਪਜ੍ਝਾਯੇਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਗ੍ਗਹਣਕ੍ਕਮੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਮ੍ਮવਾਚਾਚਰਿਯੇਨ ਪਨ ‘‘ਗਹਿਤੋ ਤੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਸਾવੇਤਬ੍ਬਂ। ਕੇਨਚਿ વਾ ਕਾਰਣੇਨ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਅਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਸਾવੇਤਿ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਝਂ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਾਦਿਸੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ વਾ ਅਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਦਾਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવ ਸਾਮਣੇਰੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਕੋ વਾ ਅਨ੍ਤਿਮવਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਕੋ વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਛਨ੍ਦਹਾਰਕਾਦਯੋ વਿਯ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ વਾ ਅਞ੍ਞਸੀਮਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਕਮ੍ਮવਾਚਾ ਰੁਹਤੀਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ વਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਕੇਚਿ ‘‘વਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇਨੇવ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੋ ਚ ਪਾਠੋ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਤਸ੍ਸ વਚਨਸ੍ਸਾਭਾવਤੋ। ਅਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇਪਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇ ਕਮ੍ਮવਾਚਾ ਰੁਹਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ। ਕਸ੍ਮਾ? ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਰਾਮਸਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਪਾਠੋવ ਨੋ ਪਮਾਣਂ। ਨ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਾਮਸਨਂ ਅਰਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਪਰਾਮਸਨਂ વਿਯ ਪੁਗ੍ਗਲਪਰਾਮਸਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਘੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਤ੍ਤਾ, ਪਣ੍ਡਕਾਦਿਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਕਾਲੇ ਅવਿਦਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਪੋਰਾਣਾ।
Ayañcettha yutti – yathā pubbe pabbajjupasampadupajjhāyesu vijjamānesupi upajjhāyaggahaṇakkamena aggahitattā ‘‘tena kho pana samayena bhikkhū anupajjhāyaka’’ntiādi vuttaṃ, tathā idhāpi upajjhāyassa vijjamānasseva sato aggahitattā ‘‘anupajjhāyakaṃ upasampādentī’’ti vuttaṃ. Kammavācācariyena pana ‘‘gahito tena upajjhāyo’’ti saññāya upajjhāyaṃ kittetvā kammavācaṃ sāvetabbaṃ. Kenaci vā kāraṇena kāyasāmaggiṃ adentassa upajjhāyassa chandaṃ gahetvā kammavācaṃ sāveti, upajjhāyo vā upasampadāpekkhassa upajjhaṃ datvā pacchā upasampanne tasmiṃ tādise vatthusmiṃ samanuyuñjiyamāno vā asamanuyuñjiyamāno vā upajjhāyadānato pubbe eva sāmaṇero paṭijānāti, sikkhāpaccakkhātako vā antimavatthuajjhāpannako vā paṭijānāti, chandahārakādayo viya upajjhāyo vā aññasīmāgato hoti. Kammavācā ruhatīti vatvā ‘‘anujānāmi bhikkhave paccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena upasampada’’nti vuttattā. Keci ‘‘vinayadharapañcamena upajjhāyena sannihiteneva bhavitabba’’nti vadantīti porāṇagaṇṭhipade vuttaṃ. So ca pāṭho appamāṇo majjhimesu janapadesu tassa vacanassābhāvato. Asannihitepi upajjhāye kammavācā ruhatīti āpajjatīti ce? Na. Kasmā? Kammasampattiyaṃ ‘‘puggalaṃ parāmasatī’’ti vuttapāṭhova no pamāṇaṃ. Na hi tattha asannihito upajjhāyasaṅkhāto puggalo parāmasanaṃ arahati, tasmā tattha saṅghaparāmasanaṃ viya puggalaparāmasanaṃ veditabbaṃ. Saṅghena gaṇena upajjhāyena upasampādenti tesaṃ atthato puggalattā, paṇḍakādiupajjhāyena upasampādenti upasampādanakāle aviditattāti porāṇā.
ਅਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਚਰਿਯੋ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ, ਕੇવਲਂ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਨ੍ਤਪਦਨੀਹਾਰੇਨ વਾ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਸਾવੇਤਿ। ਯਥਾ ਏਤਰਹਿ ਮਤવਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਤਮਾਤਾਪਿਤਿਕੋਪਿ ‘‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਸਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹੀ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਆਮ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਕਿਂ ਬਹੁਨਾ? ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਾਰੋ – ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ વਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਨ ਤਾવ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਾਦਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ। વਜ੍ਜਨੀਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਕੁਪਜ੍ਝਾਯਾਦਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਰਸਨ੍ਤਰਾਯਪੁਚ੍ਛਾਯ ਅਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਾ ਅਪਤ੍ਤਚੀવਰਕਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੬੯) ਏવਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਯ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅવਚਨਮੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਞ੍ਹਿ વਚਨਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨਾਨੁਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ।
Apattacīvaraṃupasampādentīti kammavācācariyo ‘‘paripuṇṇassa pattacīvara’’nti saññāya, kevalaṃ atthasampattiṃ anapekkhitvā santapadanīhārena vā ‘‘paripuṇṇassa pattacīvara’’nti kammavācaṃ sāveti. Yathā etarahi matavippavuttamātāpitikopi ‘‘anuññātosi mātāpitūhī’’ti puṭṭho ‘‘āma bhante’’ti vadati, kiṃ bahunā? Ayaṃ panettha sāro – ‘‘tasmiṃ samaye cattāri kammāni pañcahākārehi vipajjantī’’ti lakkhaṇassa na tāva paññattattā anupajjhāyakādiṃ upasampādenti. Vajjanīyapuggalānaṃ avuttattā paṇḍakupajjhāyādiṃ upasampādenti, terasantarāyapucchāya adassanattā apattacīvarakaṃ upasampādenti, ‘‘anujānāmi bhikkhave ñatticatutthena kammena upasampādetu’’nti (mahāva. 69) evaṃ sabbapaṭhamaṃ anuññātāya kammavācāya ‘‘paripuṇṇassa pattacīvara’’nti avacanamettha sādhakanti veditabbaṃ. Tañhi vacanaṃ anukkamenānuññātanti.
ਇਦਂ ਤਾવ ਸਬ੍ਬਥਾ ਹੋਤੁ, ‘‘ਮੂਗਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ ਬਧਿਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕਥਂ ਸਮ੍ਭવਿਤੁਮਰਹਤਿ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ‘‘ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ, ਏવਂ વਦੇਹੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਏવਂ વਦੇਹੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ વਚਨਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾ ਅਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮੂਗਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁਂ। ‘‘ਏવਂ વਦੇਹੀ’’ਤਿ ਤਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖਂ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ, ਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖਾ ਤਥਾ ਆਣਤ੍ਤੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯવਚਨਸ੍ਸ ਅਨੁ ਅਨੁ વਦਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ ‘‘ਕਾਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, વਾਚਾਯ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ। ਦਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਛਨ੍ਦੋ, ਦਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਦਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ ਪવਾਰਣਾ’’ਤਿ વਦਤਿ । ਤਦਨੁਮਾਨੇਨ વਾ ਕਾਯੇਨ ਤੇਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖੇਨ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਸਰਣਗਮਨਨ੍ਤਿ વਾ ਲੋਕੇਪਿ ਕਾਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ਏવਂ વਦਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮੂਗਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ‘‘ਮੂਗਂ ਕਥਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਪਸਾਦਸਮ੍ਭવਤੋ ਕਾਯੇਨ ਪਹਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਂ ਬਹੁਨਾ?
Idaṃ tāva sabbathā hotu, ‘‘mūgaṃ pabbājenti badhiraṃ pabbājentī’’ti idaṃ kathaṃ sambhavitumarahati ādito paṭṭhāya ‘‘anujānāmi bhikkhave imehi tīhi saraṇagamanehi pabbajja’’ntiādinā anuññātattāti? Vuccate – ‘‘evañca pana, bhikkhave, pabbājetabboti, evaṃ vadehīti vattabbo…pe… tatiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti ettha ‘‘evaṃ vadehīti vattabbo’’ti imassa vacanassa micchā atthaṃ gahetvā mūgaṃ pabbājesuṃ. ‘‘Evaṃ vadehī’’ti taṃ pabbajjāpekkhaṃ āṇāpetvā sayaṃ upajjhāyena vattabbo ‘‘tatiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti, so pabbajjāpekkhā tathā āṇatto upajjhāyavacanassa anu anu vadatu vā mā vā, tattha tattha bhagavā ‘‘kāyena viññāpeti, vācāya viññāpeti, kāyena vācāya viññāpeti, gahito hoti upajjhāyo. Dinno hoti chando, dinnā hoti pārisuddhi, dinnā hoti pavāraṇā’’ti vadati . Tadanumānena vā kāyena tena pabbajjāpekkhena viññattaṃ hoti saraṇagamananti vā lokepi kāyena viññāpento evaṃ vadatīti vuccati, taṃ pariyāyaṃ gahetvā mūgaṃ pabbājentīti veditabbaṃ. Porāṇagaṇṭhipade ‘‘mūgaṃ kathaṃ pabbājentīti pucchaṃ katvā tassa kāyapasādasambhavato kāyena pahāraṃ datvā hatthamuddāya viññāpetvā pabbājesu’’nti vuttaṃ. Kiṃ bahunā?
ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਾਰੋ – ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਧਿਕਾਰੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਲਾਪਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਕੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੧੦੯) ਨਯੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦવਸੇਨੇવ ਅਭਿਲਾਪੋ ਕਤੋ। ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕਪਦੇ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੋ ਨ ਕਤੋ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવ ਤਤ੍ਥ ਕਤਾ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਭਿਲਾਪੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਤਦਨੁਭਾવਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ વਾਰਿਤਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ વਾਰਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ, ਤਥਾ ਇਧ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਧਿਕਾਰੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਭਿਲਾਪਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਲਾਪੋ ਕਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਾਮਂ ਸੋ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਮੂਗਪਦੇ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਭਿਲਾਪੋવ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਮੂਗਪਦਸ੍ਸ વਸੇਨ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਲਾਪੋવ ਕਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਗਹਣਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ। ਕਥਂ? ‘‘ਮੂਗੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪਤ੍ਤੋ ਓਸਾਰਣਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਸਙ੍ਘੋ ਓਸਾਰੇਤਿ, ਸੋਸਾਰਿਤੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੯੬) વਚਨਤੋ ਹਿ ਮੂਗੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਸੋ ਕੇવਲਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋવ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਸਮ੍ਭવਤੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਯੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋવ ਹੋਤਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਮਂ ਸਮ੍ਮਾਗਾਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਭਗવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Ayaṃ panettha sāro – yathā pubbe pabbajjādhikāre vattamāne pabbajjābhilāpaṃ upacchinditvā ‘‘paṇḍako, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo’’tiādinā (mahāva. 109) nayena upasampadavaseneva abhilāpo kato. Theyyasaṃvāsakapade asambhavato kiñcāpi so na kato, pabbajjāva tattha katā, sabbattha pana upasampadābhilāpena adhippetā tadanubhāvato upasampadāya, pabbajjāya vāritāya upasampadā vāritā hotīti katvā, tathā idha upasampadādhikāre vattamāne upasampadābhilāpaṃ upacchinditvā upasampadameva sandhāya pabbajjābhilāpo katoti veditabbo. Kāmaṃ so na kattabbo, mūgapade asambhavato tassa vasena ādito paṭṭhāya upasampadābhilāpova kattabbo viya dissati, tathāpi tasseva mūgapadassa vasena ādito paṭṭhāya pabbajjābhilāpova kato micchāgahaṇanivāraṇatthaṃ. Kathaṃ? ‘‘Mūgo, bhikkhave, apatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, sosārito’’ti (mahāva. 396) vacanato hi mūgo upasampanno hotīti siddhaṃ, so kevalaṃ upasampannova hoti, na pana pabbajito tassa pabbajjāya asambhavatoti micchāgāho hoti, taṃ parivajjāpetvā yo upasampanno, so pabbajitova hoti. Pabbajito pana atthi koci upasampanno, atthi koci anupasampannoti imaṃ sammāgāhaṃ uppādeti bhagavāti veditabbaṃ.
ਅਪਿਚ ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਦੀਨਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਸੁਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਾવਸਙ੍ਕਾਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਲਾਪੋ ਕਤੋ। ਕਥਂ? ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੧੧੯) ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ, ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸੁਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਾਭਾવੇਨ ਚ ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਾવਸਙ੍ਕਾ ਭવੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਪਸਙ੍ਕਾ ਭવੇ, ਤਥਾ ਪਸਙ੍ਕਂ ਠਪੇਯ੍ਯ। ਖਨ੍ਧਕੇ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪਤ੍ਤੋ ਓਸਾਰਣਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਸਙ੍ਘੋ ਓਸਾਰੇਤਿ, ਸੋਸਾਰਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੩੯੬) ਨਯੇਨ ਭਗવਾ ਨਿવਾਰੇਤਿ। ਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਪਨੇਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸੁਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਏવਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਤਿ ਅਯਮਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਕਥਂ? ‘‘ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ, ਸੋ ਚ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੧੯) વਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਠਪਿਤਾਯ ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ‘‘ਸੋਸਾਰਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੇવਲਂ ‘‘ਇਮੇ ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਦਯੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વਾ ਅਨਿਟ੍ਠਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Apica tesaṃ hatthacchinnādīnaṃ pabbajitānaṃ supabbajitabhāvadīpanatthaṃ, pabbajjābhāvasaṅkānivāraṇatthañcettha pabbajjābhilāpo kato. Kathaṃ? ‘‘Na, bhikkhave, hatthacchinno pabbājetabbo’’tiādinā (mahāva. 119) paṭikkhepena, ‘‘pabbajitā supabbajitā’’ti vuttaṭṭhānābhāvena ca tesaṃ pabbajjābhāvasaṅkā bhaveyya, yathā pasaṅkā bhave, tathā pasaṅkaṃ ṭhapeyya. Khandhake upasampadaṃ sandhāya ‘‘hatthacchinno, bhikkhave, apatto osāraṇaṃ, tañce saṅgho osāreti, sosārito’’tiādinā (mahāva. 396) nayena bhagavā nivāreti. Teneva nayena pabbajitā panete sabbepi supabbajitā evāti dīpeti. Aññathā sabbepete upasampannāva honti, na pabbajitāti ayamaniṭṭhappasaṅgo āpajjati. Kathaṃ? ‘‘Hatthacchinno, bhikkhave, na pabbājetabbo, pabbajito nāsetabbo’’ti vā ‘‘na, bhikkhave, hatthacchinno pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassa, so ca apabbajito’’ti (mahāva. 119) vā tantiyā ṭhapitāya campeyyakkhandhake ‘‘sosārito’’ti vuttattā kevalaṃ ‘‘ime hatthacchinnādayo upasampannāva honti, na pabbajitā’’ti vā ‘‘upasampannāpi ce pabbajitā, nāsetabbā’’ti vā aniṭṭhakoṭṭhāso āpajjatīti adhippāyo.
ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਸੋ ਚ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ વਚਨਾਭਾવਤੋ ਮੂਗਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਿਦ੍ਧਿਪਸਙ੍ਗਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪਿ ਏਕਤੋਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਨਿਟ੍ਠਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਕਥਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਲਾਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਗਾਹੇਨ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਯਥਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਤ੍ਥੇ ਗਹਿਤੇ ਯਥਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਦੁਕ੍ਕਟਾਭਾવਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਪਰੋ ਅਨਿਟ੍ਠਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਕਥਂ? ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੂਗੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸਾવਿਪ੍ਪਕਤਾਯ। ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਹਿ ਪਠਮਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੂਗਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸੇવ ਅਭਾવਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਚ ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਮ੍ਭવੇਯ੍ਯ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਸੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਗਹਿਤੇ ਸਮ੍ਭવਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ। ਤੇਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਡਕੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ। ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਨੇਤਰਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਿਦ੍ਧਮੇਤਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਲਾਪੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਹ ਸਾਮਣੇਰਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨ ਕਾਯਪਯੋਗਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਕਾਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿਆਦਿਤ੍ਤਿਕਾ ਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ ਆਗਤੋ।
Idaṃ panettha vicāretabbaṃ – ‘‘so ca apabbajito’’ti vacanābhāvato mūgassa pabbajjāsiddhipasaṅgato pabbajjāpi ekatosuddhiyā hotīti ayamaniṭṭhakoṭṭhāso kathaṃ nāpajjatīti? Pabbajjābhilāpena upasampadā idhādhippetāti sammāgāhena nāpajjatīti, aññathā yathābyañjanaṃ atthe gahite yathāpaññattadukkaṭābhāvasaṅkhāto aparo aniṭṭhakoṭṭhāso āpajjati. Kathaṃ? ‘‘Na, bhikkhave, mūgo pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttadukkaṭaṃ pabbajjāpariyosāne hoti, na tassāvippakatāya. Pubbapayogadukkaṭameva hi paṭhamaṃ āpajjati, tasmā mūgassa pabbajjāpariyosānasseva abhāvato imassa dukkaṭassa okāso ca na sabbakālaṃ sambhaveyya, upasampadāvasena pana atthe gahite sambhavati kammanibbattito. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘na, bhikkhave, paṇḍako upasampādetabbo, yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti dukkaṭaṃ na paññattaṃ. Apaññattattā pubbapayogadukkaṭameva cettha sambhavati, netaraṃ. Ettāvatā siddhametaṃ pabbajjābhilāpena upasampadāva tattha adhippetā, na pabbajjāti. Etthāha sāmaṇerapabbajjā na kāyapayogato hotīti kathaṃ paññāyatīti? Vuccate – kāyena viññāpetītiādittikā dassanatoti āgato.
‘‘ਗੋਤ੍ਤੇਨਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੨) વਚਨਤੋ ਯੇਨ વੋਹਾਰੇਨ વੋਹਰਤਿ, ਤੇਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕੋ ਨਾਮੋ ਤੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨਪਿ ਗੋਤ੍ਤਮੇવ ਨਾਮਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਨਾਮੇਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਨਾਮੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏਕਸ੍ਸ ਬਹੂਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਏਕਂ ਨਾਮਂ ਞਤ੍ਤਿਯਾ, ਏਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਯ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਅਭਿਨ੍ਨਾਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਪਚ੍ਛਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮવਾਚਾਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅવੁਤ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਯੋਗੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ‘‘ਨ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠੋ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਕੁਸਲੋ’’ਤਿ ਚ ਪਠਮਂ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕੇવਲਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸਾવੇਤਿ, ਸਾવਨਂ ਹਾਪੇਤੀਤਿ ਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਹਾਪਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇ। ਸਚੇ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਸਾવੇਤਿ, ਪਾਠਾਨੁਰੂਪਤ੍ਤਾ ਖੇਤ੍ਤਮੇવ ਓਤਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿਪਿ ਏਕੇ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭੇਦਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਨਂ ਤਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਏਕੇਨੇવ ਪਕਾਰੇਨ વਦਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ।
‘‘Gottenapi anussāvetu’’nti (mahāva. 122) vacanato yena vohārena voharati, tena vaṭṭatīti siddhaṃ, tasmā ‘‘ko nāmo te upajjhāyo’’ti puṭṭhenapi gottameva nāmaṃ katvā vattabbanti siddhaṃ hoti, tasmā catubbidhesu nāmesu yena kenaci nāmena anussāvanā kātabbāti vadanti. Ekassa bahūni nāmāni honti, tattha ekaṃ nāmaṃ ñattiyā, ekaṃ anussāvanāya kātuṃ na vaṭṭati, atthato byañjanato ca abhinnāhi anussāvanāhi bhavitabbanti. Kiñcāpi ‘‘itthannāmo itthannāmassa āyasmato’’ti pāḷiyaṃ ‘‘āyasmato’’ti padaṃ pacchā vuttaṃ, kammavācāpāḷiyaṃ pana ‘‘ayaṃ buddharakkhito āyasmato dhammarakkhitassā’’ti paṭhamaṃ likhanti, taṃ uppaṭipāṭiyā vuttanti na paccetabbaṃ. Pāḷiyañhi ‘‘itthannāmo itthannāmassā’’ti atthamattaṃ dassitaṃ, tasmā pāḷiyaṃ avuttopi ‘‘ayaṃ buddharakkhito āyasmato dhammarakkhitassā’’ti kammavācāpāḷiyaṃ payogo dassito. ‘‘Na me diṭṭho ito pubbe iccāyasmā sāriputto’’ti ca ‘‘āyasmā sāriputto atthakusalo’’ti ca paṭhamaṃ ‘‘āyasmā’’ti payogassa dassanatoti vadanti. Katthaci ‘‘āyasmato buddharakkhitassā’’ti vatvā katthaci kevalaṃ ‘‘buddharakkhitassā’’ti sāveti, sāvanaṃ hāpetīti na vuccati nāmassa ahāpitattāti eke. Sace katthaci ‘‘āyasmato buddharakkhitassā’’ti vatvā katthaci ‘‘buddharakkhitassāyasmato’’ti sāveti, pāṭhānurūpattā khettameva otiṇṇantipi eke. Byañjanabhedappasaṅgato anussāvanānaṃ taṃ na vaṭṭatīti vadanti. Sace pana sabbaṭṭhānepi ekeneva pakārena vadati, vaṭṭati.
ਏਕਾਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਾਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਤਿ ਅਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣવਿਸਯੋ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਦ੍વੇ ਏਕਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਤੋਤਿ ਏਕਕ੍ਖਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, વਿਭਤ੍ਤਿਅਲੋਪੇਨ ਚਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਏਕਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਕੇਨ ਏਕਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਤਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਤੀਹਿ વਾ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਏਕੇਨ વਾ ਏਕਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਂ। વਜ੍ਜਾવਜ੍ਜਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸਦ੍ਦਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਉਪਜ੍ਝਾਸਦ੍ਦੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਮਹਾવਗ੍ਗ ੩.੧੨੩)।
Ekānussāvaneti ettha ekato anussāvanaṃ etesanti ekānussāvanāti asamānādhikaraṇavisayo bāhiratthasamāsoti daṭṭhabbaṃ. Tenevāha ‘‘dve ekato anussāvane’’ti. Tattha ekatoti ekakkhaṇeti attho, vibhattialopena cāyaṃ niddeso. Purimanayeneva ekato anussāvane kātunti ‘‘ekena ekassa, aññena itarassā’’tiādinā pubbe vuttanayena dvīhi vā tīhi vā ācariyehi ekena vā ekato anussāvane kātuṃ. Vajjāvajjaṃ upanijjhāyatīti upajjhāti iminā upajjhāyasaddasamānattho upajjhāsaddopīti atthaṃ dassetīti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.123).
ਗੋਤ੍ਤੇਨਾਪੀਤਿ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪਿਪ੍ਪਲਿਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਨਾਮਂ ਅવਤ੍વਾ ਗੋਤ੍ਤਨਾਮੇਨਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ‘‘ਕੋ ਨਾਮੋ ਤੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਗੋਤ੍ਤਨਾਮੇਨ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਸ੍ਸਪੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਪਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਾ ਖਣੇ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਨਾਮਂ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਯਥਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ, ਏવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸਾਪਿ ਗੋਤ੍ਤਾਦਿਨਾਮੇਨ ਤਙ੍ਖਣਿਕਨਾਮੇਨ ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਖਣੇ ‘‘ਅਯਂ ਤਿਸ੍ਸੋ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਨਾਗੋ’’ਤਿ વਾ ਨਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁਸਾਸਕਸਮ੍ਮੁਤਿਤੋ ਪਠਮਮੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਅਕਤ੍વਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਸਨਪੁਚ੍ਛਨਕਾਲੇਸੁ ‘‘ਕਿਨ੍ਨਾਮੋਸਿ, ਅਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗੋ ਨਾਮ, ਕੋ ਨਾਮੋ ਤੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ‘‘ਮਮੇਤਂ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਕਤਿਨਾਮੇਨ વਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਅਪੁਬ੍ਬਨਾਮੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤਿ।
Gottenāpīti ‘‘āyasmato pippalissa upasampadāpekkho’’ti evaṃ nāmaṃ avatvā gottanāmenapīti attho, tena ‘‘ko nāmo te upajjhāyo’’ti puṭṭhena gottanāmena ‘‘āyasmā kassapo’’ti vattabbanti siddhaṃ hoti. Tasmā aññampi yaṃ kiñci tassa nāmaṃ pasiddhaṃ, tasmiṃ vā khaṇe sukhaggahaṇatthaṃ nāmaṃ paññāpitaṃ, taṃ sabbaṃ gahetvāpi anussāvanā kātabbā. Yathā upajjhāyassa, evaṃ upasampadāpekkhassāpi gottādināmena taṅkhaṇikanāmena ca anussāvanaṃ kātuṃ vaṭṭati, tasmimpi khaṇe ‘‘ayaṃ tisso’’ti vā ‘‘nāgo’’ti vā nāmaṃ karontehi anusāsakasammutito paṭhamameva kātabbaṃ. Evaṃ akatvāpi antarāyikadhammānusāsanapucchanakālesu ‘‘kinnāmosi, ahaṃ bhante nāgo nāma, ko nāmo te upajjhāyo, upajjhāyo me bhante tisso nāmā’’tiādinā viññāpentena ubhinnampi citte ‘‘mametaṃ nāma’’nti yathā saññaṃ uppajjati, evaṃ viññāpetabbaṃ. Sace pana tasmiṃ khaṇe pakatināmena vatvā pacchā ‘‘tisso nāmā’’ti apubbanāmena anussāveti, na vaṭṭati.
ਤਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸੇવ ਨਾਮਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਨਾਮੇਨ ‘‘ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪਰਾਮਟ੍ਠੇ ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਾਦੀਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ વਿਯ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਪਿ ਅਭਬ੍ਬਤ੍ਤੇਪਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪਰਾਮਟ੍ਠੇ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਨ ਯਥਾਸਕਂ ਨਾਮਂ વਿਨਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਨਾਮੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਿਤੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਸੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋવ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ વਿਯ ਗਹਿਤਨਾਮਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਭਾવਾ, ਏਤਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਯ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਕਤਿਨਾਮਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਪੁਬ੍ਬੇਨ ਨਾਗਾਦਿਨਾਮੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਿਤੁਕਾਮੇਨ ਪਟਿਕਚ੍ਚੇવ ‘‘ਤ੍વਂ ਨਾਗੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨੁਸਾਸਨਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਧਮ੍ਮਾਪੁਚ੍ਛਨਕ੍ਖਣੇਸੁਪਿ ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾવ ਨਾਗਾਦਿਨਾਮੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਬ੍ਬਂ। ਏਕਸ੍ਸ ਬਹੂਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਏਕਂ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Tattha ca kiñcāpi upajjhāyasseva nāmaṃ aggahetvā yena kenaci nāmena ‘‘tissassa upasampadāpekkho’’tiādināpi puggale parāmaṭṭhe kammaṃ sukatameva hoti anupajjhāyakādīnaṃ upasampadākammaṃ viya upajjhāyassa abhāvepi abhabbattepi kammavācāya puggale parāmaṭṭhe kammassa sijjhanato. Upasampadāpekkhassa pana yathāsakaṃ nāmaṃ vinā aññena nāmena anussāvite kammaṃ kuppati, so anupasampannova hoti. Tattha ṭhito añño anupasampanno viya gahitanāmassa vatthupuggalassa tattha abhāvā, etassa ca nāmassa anussāvanāya avuttattā. Tasmā upasampadāpekkhassa pakatināmaṃ parivattetvā apubbena nāgādināmena anussāvitukāmena paṭikacceva ‘‘tvaṃ nāgo’’tiādinā viññāpetvā anusāsanaantarāyikadhammāpucchanakkhaṇesupi tassa ca saṅghassa ca yathā pākaṭaṃ hoti, tathā pakāsetvāva nāgādināmena anussāvetabbaṃ. Ekassa bahūni nāmāni honti, tesu ekaṃ gahetuṃ vaṭṭati.
ਯਂ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਉਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਏਕਤ੍ਥ ਗਹਿਤਂ ਨਾਮਂ ਤਦੇવ ਞਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਸੁ ਚ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਗਹਿਤਤੋ ਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਗਹਿਤੇ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਭਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ વਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਅਭਿਨ੍ਨਾ ਏવ ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾ ਚ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਉਪਜ੍ਝਾਯਨਾਮਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਰਤੋ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਪਦਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤ੍વਾਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਿ। ਤਥਾ ਅਯੋਜਿਤੇਪਿ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ।
Yaṃ pana upasampadāpekkhaupajjhāyānaṃ ekattha gahitaṃ nāmaṃ tadeva ñattiyā, sabbattha anussāvanāsu ca gahetabbaṃ. Gahitato hi aññasmiṃ gahite byañjanaṃ bhinnaṃ nāma hoti, kammaṃ vipajjati. Atthato hi byañjanato ca abhinnā eva ñatti anussāvanā ca vaṭṭanti. Upajjhāyanāmassa pana purato ‘‘āyasmato tissassā’’tiādinā āyasmantapadaṃ sabbattha yojetvāpi anussāveti. Tathā ayojitepi doso natthi.
ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੬) ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਪਚ੍ਛਤੋ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਕੁਸਲੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਾਮਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਪਦ’ਯੋਗਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪੁਰਤੋવ ਪਯੋਗੋ ਯੁਤ੍ਤਤਰੋ, ਤਞ੍ਚ ਏਕਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਯੋਜਿਤੇਪਿ ਏਕਤ੍ਥ ਪੁਰਤੋ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਤੋ ਯੋਜਨੇਪਿ ਸਾવਨਾਯ ਹਾਪਨਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਹਾਪਿਤਤ੍ਤਾ। ਤੇਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਏਕਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਨ ਯੋਜਿਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏવਂ, ਤਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਏਕੇਨੇવ ਪਕਾਰੇਨ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਏવ વਾ ਅਯੋਜੇਤ੍વਾ વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਂ ਪਸਤ੍ਥਤਰਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
Pāḷiyaṃ (mahāva. 126) pana kiñcāpi ‘‘itthannāmassa āyasmato’’ti pacchato ‘‘āyasmato’’ti padaṃ vuttaṃ, tathāpi ‘‘āyasmā sāriputto atthakusalo’’tiādinā nāmassa purato ‘āyasmantapada’yogassa dassanato puratova payogo yuttataro, tañca ekattha yojetvā aññattha ayojitepi ekattha purato yojetvā aññattha pacchato yojanepi sāvanāya hāpanaṃ nāma na hoti nāmassa ahāpitattā. Teneva pāḷiyampi ‘‘itthannāmassa āyasmato’’ti ekattha yojetvā ‘‘itthannāmena upajjhāyenā’’tiādīsu ‘‘āyasmato’’ti na yojitanti vadanti. Tañca kiñcāpi evaṃ, tathāpi sabbaṭṭhānepi ekeneva pakārena yojetvā eva vā ayojetvā vā anussāvanaṃ pasatthataranti gahetabbaṃ.
ਏਕਤੋ ਸਹੇવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਾਨੁਸ੍ਸਾવਨਾ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਾ, ਏਤੇ ਏਕਾਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਕਤੋਅਨੁਸਾવਨੇ’’ਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਏਕਂ ਪਦਂ વਿਭਤ੍ਤਿਅਲੋਪੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਕੇਨ વਾਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕਾਯ ਏવ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਏਕੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਚ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਚ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਕੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮੇਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਨਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਏਕੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Ekato saheva ekasmiṃ khaṇe anussāvanaṃ etesanti ekānussāvanā, upasampadāpekkhā, ete ekānussāvane kātuṃ. Tenāha ‘‘ekatoanusāvane’’ti. Idañca ekaṃ padaṃ vibhattialopena daṭṭhabbaṃ. Ekena vāti dvinnampi ekasmiṃ khaṇe ekāya eva kammavācāya anussāvane ekena ācariyenāti attho. ‘‘Ayaṃ buddharakkhito ca ayaṃ dhammarakkhito ca āyasmato saṅgharakkhitassa upasampadāpekkho’’tiādinā nayena ekena ācariyena dvinnamekasmiṃ khaṇe anussāvananayo daṭṭhabbo, imināva nayena tiṇṇampi ekena ācariyena ekakkhaṇe anussāvanaṃ veditabbaṃ.
ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਏਕਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਕੇਨ ਏਕਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਤਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਤੀਹਿ વਾ ਆਚਰਿਯੇਹਿ, ਏਕੇਨ વਾ ਆਚਰਿਯੇਨ ਤਯੋਪਿ ਏਕਤੋਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਏਕੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ, ਨ ਤ੍વੇવ ਨਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਏਕੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨ ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਤੀਹਿ વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਹਿ ਦ੍વੇ વਾ ਤਯੋ વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੇ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਏਕਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਯ ਏਕਾਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਦਂ, ਨ ਪਨ ਨਾਨਾਚਰਿਯੇਹਿ ਨਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯੇਹਿ ਤਯੋ ਏਕਾਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਨਾਨਾਚਰਿਯਾ ਨਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਾ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ, ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰੋ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਕਰਣਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਚੇ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ, ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰੋ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਗਣਪੂਰਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ ਏવ। ਸਚੇ ਪਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਸਯਮੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਿ, ਏਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਸ੍ਸਪਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਿਤੇ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਹੋਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਸਉਪਜ੍ਝਾਯਕਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨੇવ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ਨવਟ੍ਟਨਪਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਚੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Purimanayenevaekato anussāvane kātunti ‘‘ekena ekassa, aññena itarassā’’tiādinā pubbe vuttanayena dvinnaṃ dvīhi vā tiṇṇaṃ tīhi vā ācariyehi, ekena vā ācariyena tayopi ekatoanussāvane kātunti attho. ‘‘Tañca kho ekena upajjhāyena, na tveva nānupajjhāyenā’’ti idaṃ ekena ācariyena dvīhi vā tīhi vā upajjhāyehi dve vā tayo vā upasampadāpekkhe ekakkhaṇe ekāya anussāvanāya ekānussāvane kātuṃ na vaṭṭatīti paṭikkhepapadaṃ, na pana nānācariyehi nānupajjhāyehi tayo ekānussāvane kātuṃ na vaṭṭatīti āha ‘‘sace pana nānācariyā nānupajjhāyā…pe… vaṭṭatī’’ti. Yañcettha ‘‘tissatthero sumanattherassa saddhivihārikaṃ, sumanatthero tissattherassa saddhivihārika’’nti evaṃ upajjhāyehi aññamaññaṃ saddhivihārikānaṃ anussāvanakaraṇaṃ vuttaṃ, taṃ upalakkhaṇamattaṃ. Tasmā sace tissatthero sumanattherassa saddhivihārikaṃ, sumanatthero nandattherassa saddhivihārikaṃ anussāveti, aññamaññañca gaṇapūrakā honti, vaṭṭati eva. Sace pana upajjhāyo sayameva attano saddhivihārikaṃ anussāveti, ettha vattabbameva natthi, kammaṃ sukatameva hoti, anupajjhāyakassapi yena kenaci anussāvite upasampadā hoti, kimaṅgaṃ pana saupajjhāyakassa upajjhāyeneva anussāvaneti daṭṭhabbaṃ. Teneva navaṭṭanapakkhaṃ dassetuṃ ‘‘sace panā’’tiādimāha.
ਉਪਜ੍ਝਾਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸਦ੍ਦਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਆਕਾਰਨ੍ਤੋ ਉਪਜ੍ਝਾਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪਜ੍ਝਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਏવ વਾ ਉਪਜ੍ਝਾ, ਉਪਯੋਗਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨੇਸੁ ਯ-ਕਾਰ ਲੋਪਂ ਕਤ੍વਾ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ ਕਰਣવਚਨਾਦੀਸੁ ਉਪਜ੍ਝਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗਾਭਾવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਕਤ੍ਤੁਭੂਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਕਮ੍ਮਭੂਤਂ ਪਤਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ વਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ, ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਏਤ੍ਥੇવ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਾਪਿ ਤੇਰਸਸਮ੍ਮੁਤਿਆਦੀਸੁ ਇਮਿਨਾવ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋવ। ਅਪਿਚ ਸਯਂ ਕਮ੍ਮਾਰਹਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਚਤੁવਗ੍ਗਾਦਿਕੋ ਗਣੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ।
Upajjhāti upajjhāyasaddasamānattho ākāranto upajjhāsaddoti dasseti. Upajjhāya-saddo eva vā upajjhā, upayogapaccattavacanesu ya-kāra lopaṃ katvā evaṃ vutto karaṇavacanādīsu upajjhāsaddassa payogābhāvāti daṭṭhabbaṃ. Pāḷiyaṃ attanāva attānaṃ sammannitabbanti attanāva kattubhūtena karaṇabhūtena attānameva kammabhūtaṃ pati sammannanakiccaṃ kātabbaṃ, attānanti vā paccatte upayogavacanaṃ, attanāva attā sammannitabboti attho. Na kevalañca ettheva, aññatrāpi terasasammutiādīsu imināva lakkhaṇena attanāva attā sammannitabbova. Apica sayaṃ kammārahattā attānaṃ muñcitvā catuvaggādiko gaṇo sabbattha icchitabbo.
ਸਚ੍ਚਕਾਲੋਤਿ ‘‘ਨਿਗੂਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਞ੍ਚਨਂ ਪਹਾਯ ਸਚ੍ਚਸ੍ਸੇવ ਤੇ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਾਲੋ। ਭੂਤਕਾਲੋਤਿ વਞ੍ਚਨਾਯ ਅਭਾવੇਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਾਦਿવਤ੍ਥੁਨੋ ਭੂਤਤਾਯ ਅવਸ੍ਸਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਾਲੋ, ਇਤਰਥਾ ਕਮ੍ਮਕੋਪਾਦਿਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਮਙ੍ਕੂਤਿ ਅਧੋਮੁਖੋ। ਉਦ੍ਧਰਤੂਤਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Saccakāloti ‘‘nigūhissāmī’’ti vañcanaṃ pahāya saccasseva te icchitabbakālo. Bhūtakāloti vañcanāya abhāvepi manussattādivatthuno bhūtatāya avassaṃ icchitabbakālo, itarathā kammakopādiantarāyo hotīti adhippāyo. Maṅkūti adhomukho. Uddharatūti anupasampannabhāvato upasampattiyaṃ patiṭṭhapetūti attho.
ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮવਾਚਾਸੁ ਅਤ੍ਥਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ – ਸੁਣਾਤੂਤਿ ਸવਨਾਣਤ੍ਤਿਯਂ ਪਠਮਪੁਰਿਸੇਕવਚਨਂ। ਤਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯੋ ਸੋ ਸਙ੍ਘੋ ਸવਨਕਿਰਿਯਾਯਂ ਨਿਯੋਜੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਰਿਸવਚਨੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਠਮਪੁਰਿਸਪ੍ਪਯੋਗੋવ ਸਦ੍ਦવਿਦੂਹਿ ਸਮਾਚਿਣ੍ਣੋ ਭવਨ੍ਤਭਗવਨ੍ਤਆਯਸ੍ਮਾਦਿਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਸੁ વਿਯ ‘‘ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ (ਪਾਰਾ॰ ੨੨), ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਗਤ ਕਾਲੋ, ਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਯ੍ਯ (ਪਾਰਾ॰ ੨੧), ਪਕ੍ਕਮਤਾਯਸ੍ਮਾ (ਪਾਰਾ॰ ੪੩੬), ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾવ॰ ੧੬੮)। ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਪਠਮਪੁਰਿਸਪ੍ਪਯੋਗੋ ਕਤੋ। ਅਥ વਾ ਗਾਰવવਸੇਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੇਸੁ ਹਿ ਗਾਰવવਸੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਰਿਸਪਯੋਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ ਪਠਮਪੁਰਿਸਪ੍ਪਯੋਗਂ ਪਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੇਸੇਤੁ ਸੁਗਤੋ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੬੬; ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੩੮; ਮਹਾવ॰ ੮) વਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਆવੁਸੋਤਿ ਪਦੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਇਧ ਪਠਮਪੁਰਿਸਪ੍ਪਯੋਗੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ‘‘ਆਚਰਿਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੋਹਿ (ਮਹਾવ॰ ੭੭), ਇਙ੍ਘਾવੁਸੋ ਉਪਾਲਿ, ਇਮਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਾਹੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ॰ ੫੧੭) ਤਪ੍ਪਯੋਗੇਪਿ ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਰਿਸਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸੇવ ਦਸ੍ਸਨਤੋ।
Sabbakammavācāsu atthakosallatthaṃ panettha upasampadakammavācāya evamattho daṭṭhabbo – suṇātūti savanāṇattiyaṃ paṭhamapurisekavacanaṃ. Tañca kiñcāpi yo so saṅgho savanakiriyāyaṃ niyojīyati, tassa sammukhattā ‘‘suṇāhī’’ti majjhimapurisavacanena vattabbaṃ, tathāpi yasmā saṅghasaddasannidhāne paṭhamapurisappayogova saddavidūhi samāciṇṇo bhavantabhagavantaāyasmādisaddasannidhānesu viya ‘‘adhivāsetu me bhavaṃ gotamo (pārā. 22), etassa sugata kālo, yaṃ bhagavā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapeyya (pārā. 21), pakkamatāyasmā (pārā. 436), suṇantu me āyasmanto’’tiādīsu (mahāva. 168). Tasmā idha paṭhamapurisappayogo kato. Atha vā gāravavasenetaṃ vuttaṃ. Garuṭṭhāniyesu hi gāravavasena majjhimapurisapayoguppattiyampi paṭhamapurisappayogaṃ payujjanti ‘‘desetu sugato dhamma’’ntiādīsu (dī. ni. 2.66; ma. ni. 2.338; mahāva. 8) viyāti daṭṭhabbaṃ. Keci pana ‘‘bhante āvusoti pade apekkhitvā idha paṭhamapurisappayogo’’ti vadanti, taṃ na sundaraṃ ‘‘ācariyo me, bhante, hohi (mahāva. 77), iṅghāvuso upāli, imaṃ pabbajitaṃ anuyuñjāhī’’tiādīsu (pārā. 517) tappayogepi majjhimapurisappayogasseva dassanato.
ਮੇਤਿ ਯੋ ਸਾવੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਆਲਪਨਤ੍ਥੇ વੁਡ੍ਢੇਸੁ ਸਗਾਰવવਚਨਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਪਨ ਨવਕੇਸੁ। ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਨ੍ਤੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆવੁਸੋ’’ਤਿ ਬਹੂਸੁਪਿ ਸਮਾਨਰੂਪਤ੍ਤਾ। ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਅવਿਸੇਸਤੋ ਚਤੁવਗ੍ਗਾਦਿਕੇ ਪਕਤਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸਮੂਹੇ વਤ੍ਤਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਦਸવਗ੍ਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ – ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਮਮ વਚਨਂ ਸੁਣਾਤੂਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਨવਕਤਰੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬવਚਨਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਕੋ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸੋਪਿ ਚੇ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਨવਕਤਰੋ વਾ ‘‘ਆવੁਸੋ’’ਤਿ, ਕਮ੍ਮਕੋਪੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਏਕਤ੍ਥ ‘ਆવੁਸੋ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ‘ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਨਤ੍ਥਿ ਦੋਸੋ ਉਭਯੇਨਪਿ ਆਲਪਨਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Meti yo sāveti, tassa attaniddese sāmivacanaṃ. Bhanteti ālapanatthe vuḍḍhesu sagāravavacanaṃ, ‘‘āvuso’’ti padaṃ pana navakesu. Tadubhayampi nipāto ‘‘tumhe bhante tumhe āvuso’’ti bahūsupi samānarūpattā. Saṅghoti avisesato catuvaggādike pakatattapuggalasamūhe vattati. Idha pana paccantimesu janapadesu pañcavaggato paṭṭhāya, majjhimesu janapadesu dasavaggato paṭṭhāya saṅghoti gahetabbo. Tatrāyaṃ piṇḍattho – bhante, saṅgho mama vacanaṃ suṇātūti. Idañca navakatarena vattabbavacanaṃ. Sace pana anussāvako sabbehi bhikkhūhi vuḍḍhataro hoti, ‘‘suṇātu me, āvuso saṅgho’’ti vattabbaṃ. Sopi ce ‘‘bhante’’ti vadeyya, navakataro vā ‘‘āvuso’’ti, kammakopo natthi. Keci pana ‘‘ekattha ‘āvuso’ti vatvā aññattha ‘bhante’ti vuttepi natthi doso ubhayenapi ālapanassa sijjhanato’’ti vadanti.
ਇਦਾਨਿ ਯਮਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਸੁਣਾਤੂ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਂ ਸવਨੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ, ਤਂ ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਯਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾવਦਸ੍ਸਨਂ, ਤੇਨ ਚ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਰੁਹਤੀਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਸਤੋ ਬਹਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ। ਤੇਨੇવ ਅਨੁਸਾਸਕਸਮ੍ਮੁਤਿਯਂ ਸੋ ਹਤ੍ਥਪਾਸਤੋ ਬਹਿ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋਤਿ ਅਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਅવਸ੍ਸਂ ਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਨਾਮਪਯੋਗੇ ਏવਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਨਿਯਮਤੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਦਸ੍ਸਨਂ, ਉਭਯੇਨਪਿ ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋਤਿਆਦਿਨਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣવਿਸਯੇ ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਸਮਾਸੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਮੇ ਸਙ੍ਘੋ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸ ਚ ਉਪਜ੍ਝਾਯਤਂ ਸਮਙ੍ਗਿਭਾવੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤੇਨ ‘‘ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਭੂਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਾਮਯੋਜਨਾਯ ਸਹ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਅવਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਮੇવ।
Idāni yamatthaṃ ñāpetukāmo ‘‘suṇātū’’ti saṅghaṃ savane niyojeti, taṃ ñāpento ‘‘ayaṃ itthannāmo’’tiādimāha. Tattha ayanti upasampadāpekkhassa hatthapāse sannihitabhāvadassanaṃ, tena ca hatthapāse ṭhitasseva upasampadā ruhatīti sijjhati hatthapāsato bahi ṭhitassa ‘‘aya’’nti na vattabbato. Teneva anusāsakasammutiyaṃ so hatthapāsato bahi ṭhitattā ‘‘aya’’nti na vutto, tasmā upasampadāpekkho anupasampanno hatthapāse ṭhapetabbo. Ayaṃ itthannāmoti ayaṃ-saddo ca avassaṃ payujjitabbo, so ca imasmiṃ paṭhamanāmapayoge evāti gahetabbaṃ. ‘‘Itthannāmo’’ti idaṃ aniyamato tassa nāmadassanaṃ, ubhayenapi ayaṃ buddharakkhitotiādināmaṃ dasseti. ‘‘Upasampadāpekkho’’ti bhinnādhikaraṇavisaye bahubbīhisamāso, upasampadaṃ me saṅgho apekkhamānoti attho. Tassa ca upajjhāyataṃ samaṅgibhāvena dassetuṃ ‘‘itthannāmassa āyasmato’’ti vuttaṃ. Etena ‘‘ayaṃ buddharakkhito āyasmato dhammarakkhitassa saddhivihārikabhūto upasampadāpekkho’’ti evamādinā nayena nāmayojanāya saha attho dassito. Ettha ca ‘‘āyasmato’’ti padaṃ avatvāpi ‘‘ayaṃ buddharakkhito dhammarakkhitassa upasampadāpekkho’’ti vattuṃ vaṭṭati. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘itthannāmena upajjhāyenā’’ti ettha ‘‘āyasmato’’ti padaṃ na vuttaṃ. Yañcettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ વਿਯ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੋ ਏવ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਇਮਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਨਾਮਪਰਾਮਸਨੇਪਿ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਯੋਗੋ ਨ ਕਤੋਤਿ? ਨਾਯਂ વਿਰੋਧੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਪਿ ਕਮ੍ਮਕੋਪਾਭਾવਤੋ। ਕੇવਲਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਪਦવਸੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਪਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਨਾਮਕਿਤ੍ਤਨਂ ਅਨੁਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਦੀਸੁਪਿ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਅਸਨ੍ਨਿਹਿਤਾਯਪਿ ਤਪ੍ਪਰਾਮਸਨਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ‘‘ਇਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ।
Nanu cettha upajjhāyopi upasampadāpekkho viya hatthapāse ṭhito eva icchitabbo, atha kasmā ‘‘ayaṃ itthannāmo imassa itthannāmassa upasampadāpekkho’’ti evaṃ upajjhāyassa nāmaparāmasanepi idaṃ-saddappayogo na katoti? Nāyaṃ virodho upajjhāyassa abhāvepi kammakopābhāvato. Kevalañhi kammanibbattiyā santapadavasena avijjamānassapi upajjhāyassa nāmakittanaṃ anupajjhāyassa upasampadādīsupi karīyati, tasmā upajjhāyassa asannihitāyapi tapparāmasanamatteneva kammasiddhito ‘‘imassā’’ti niddisituṃ na vaṭṭatīti.
ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਅਭਬ੍ਬਤ੍ਤਾਦਿਕੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅવਤ੍ਥੁਕਰੇਹਿ ਚੇવ ਪਞ੍ਚਾਬਾਧਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਦੀਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰੇਹਿ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਸਭਾવੇਹਿ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਏવ ਆਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਕਰੇਹਿ ਪਞ੍ਚਾਬਾਧਾਦੀਹਿ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਰੁਹਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਏવ ਅਪਤ੍ਤਚੀવਰਸ੍ਸਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਰੁਹਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਤੀਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੬) ਯਾਚਾਪਿਤਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਤੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਅਯਾਚਿਤੇਪਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਏવ ਕਮ੍ਮਂ ਅવਿਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾ। ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨਾਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਕਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਭੂਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਦਾਤੁਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੁਂ ਕਤ੍ਤੁਭੂਤਂ ਸਙ੍ਘਂ ਯਾਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਾਚਧਾਤੁਨੋ ਪਨ ਦ੍વਿਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਕਮ੍ਮਪਦਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ।
Parisuddho antarāyikehi dhammehīti abhabbattādikehi upasampadāya avatthukarehi ceva pañcābādhahatthacchinnādīhi āpattikarehi ca antarāyikasabhāvehi parimutto. Evaṃ vutte eva āpattimattakarehi pañcābādhādīhi aparimuttassapi upasampadā ruhati, nāññathā. Paripuṇṇassa pattacīvaranti paripuṇṇamassa upasampadāpekkhassa pattacīvaraṃ. Evaṃ vutte eva apattacīvarassapi upasampadā ruhati, nāññathā. Upasampadaṃ yācatīti ‘‘saṅghaṃ, bhante, upasampadaṃ yācāmī’’tiādinā (mahāva. 126) yācāpitabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Evaṃ tena saṅghe ayācitepi ‘‘itthannāmo saṅghaṃ upasampadaṃ yācatī’’ti vutte eva kammaṃ avipannaṃ hoti, nāññathā. Upajjhāyenāti upajjhāyena karaṇabhūtena, itthannāmaṃ upajjhāyaṃ katvā kammabhūtaṃ upasampadaṃ dātuṃ nipphādetuṃ kattubhūtaṃ saṅghaṃ yācatīti attho. Yācadhātuno pana dvikammakattā ‘‘saṅghaṃ upasampada’’nti dve kammapadāni vuttāni.
ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤੋ ਕਾਲੋ ਇਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਪਤ੍ਤਕਾਲਂ, ਅਪਲੋਕਨਾਦਿਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸਙ੍ਘਗਣਕਮ੍ਮਂ, ਤਦੇવ ਸਕਤ੍ਥੇ ਯ-ਪਚ੍ਚਯੇਨ ‘‘ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਜਾਤਂ। ਯਦੀਤਿ ਅਨੁਮਤਿਗਹਣવਸੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਤਂ ਞਾਪੇਤਿ, ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਤਤ੍ਥ ਅਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਤਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ વਕ੍ਖਤਿ। ਇਮਮੇવ ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਸੁ ‘‘ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ…ਪੇ॰… ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੭) વੁਤ੍ਤਂ। ਤਦੇਤਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ વਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਦਾ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾ, ਸੀਮਾਸਮ੍ਪਦਾ, ਪਰਿਸਾਸਮ੍ਪਦਾ, ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ।
Yadi saṅghassa pattakallanti ettha patto kālo imassa kammassāti pattakālaṃ, apalokanādicatubbidhaṃ saṅghagaṇakammaṃ, tadeva sakatthe ya-paccayena ‘‘pattakalla’’nti vuccati. Idha pana ñatticatutthaupasampadākammaṃ adhippetaṃ, taṃ kātuṃ saṅghassa pattakallaṃ jātaṃ. Yadīti anumatigahaṇavasena kammassa pattakallataṃ ñāpeti, yo hi koci tattha apattakallataṃ maññissati, so vakkhati. Imameva hi atthaṃ sandhāya anussāvanāsu ‘‘yassāyasmato khamati…pe… so bhāseyyā’’ti (mahāva. 127) vuttaṃ. Tadetaṃ pattakallaṃ vatthusampadā, antarāyikehi dhammehi cassa parisuddhatā, sīmāsampadā, parisāsampadā, pubbakiccaniṭṭhānanti imehi pañcahi aṅgehi saṅgahitaṃ.
ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਹਿ ਏਕਾਦਸਅਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਚੇવ ਅਨ੍ਤਿਮવਤ੍ਥੁਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੇਹਿ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭੂਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸੋ। ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸਤਿ ਏવ ਇਦਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤਿ, ਕਤਞ੍ਚ ਕੁਪ੍ਪਮੇવ ਹੋਤਿ।
Tattha vatthusampadā nāma yathāvuttehi ekādasaabhabbapuggalehi ceva antimavatthuajjhāpannehi ca añño paripuṇṇavīsativasso anupasampannabhūto manussapuriso. Etasmiñhi puggale sati eva idaṃ saṅghassa upasampadākammaṃ pattakallaṃ nāma hoti, nāsati, katañca kuppameva hoti.
ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾ ਨਾਮ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਇਮੇ ਭਗવਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਾਬਾਧਫੁਟ੍ਠਤਾਦਯੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਤਾਪਅਯੋਸਾਨਾ ਚੇવ ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਦਯੋ ਚ ਦੋਸਧਮ੍ਮਾ ਕਾਰਕਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਾਦਿਅਨ੍ਤਰਾਯਹੇਤੁਤਾਯ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇਹਿ ਦੋਸਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਤਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਸਤਿ ਏવ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤਿ, ਕਤਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ।
Antarāyikehi dhammehi cassa parisuddhatā nāma yathāvuttasseva upasampadāvatthubhūtassa puggalassa ye ime bhagavatā paṭikkhittā pañcābādhaphuṭṭhatādayo mātāpitūhi ananuññātatāpaayosānā ceva hatthacchinnādayo ca dosadhammā kārakasaṅghassa āpattādiantarāyahetutāya ‘‘antarāyikā’’ti vuccanti, tehi antarāyikehi dosadhammehi parimuttatā, imissā ca sati eva idaṃ kammaṃ pattakallaṃ nāma hoti, nāsati, kataṃ pana kammaṃ sukatameva hoti ṭhapetvā ūnavīsativassaṃ puggalaṃ.
ਸੀਮਾਸਮ੍ਪਦਾ ਪਨ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾવ॰ ੧੩੮ ਆਦਯੋ) વਕ੍ਖਮਾਨਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਦੋਸਰਹਿਤਾਯ ਬਦ੍ਧਾਬਦ੍ਧવਸੇਨੇવ ਦੁવਿਧਾਯ ਸੀਮਾਯ વਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਾਦਿਸਾਯ ਹਿ ਸੀਮਾਯ ਸਤਿ ਏવ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤਿ, ਕਤਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ વਿਪਜ੍ਜਤਿ।
Sīmāsampadā pana uposathakkhandhake (mahāva. 138 ādayo) vakkhamānanayena sabbadosarahitāya baddhābaddhavaseneva duvidhāya sīmāya vasena veditabbā. Tādisāya hi sīmāya sati eva idaṃ kammaṃ pattakallaṃ nāma hoti, nāsati, katañca kammaṃ vipajjati.
ਪਰਿਸਾਸਮ੍ਪਦਾ ਪਨ ਯੇ ਇਮੇ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦਸਹਿ વਾ ਪਞ੍ਚਹਿ વਾ ਅਨੂਨਾਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਚ ਸਮਾਨਸਂવਾਸਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤੇਸਂ ਏਕਸੀਮਾਯ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾ ਠਾਨਂ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਞ੍ਚ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਨਯਨਂ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕੋਸਨਂ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਰਹਿਤਾਨਂ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਂ ਗਹਟ੍ਠਾਦਿਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚੇવ ਪਾਰਾਜਿਕੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਨਾਨਾਸਂવਾਸਕਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਞ੍ਚ વਜ੍ਜਨੀਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਅਭਾવੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਏવਰੂਪਾਯ ਚ ਪਰਿਸਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਸਤਿ ਏવ ਇਦਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸਪਿ ਅਭਾવੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ વਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ।
Parisāsampadā pana ye ime upasampadākammassa sabbantimena paricchedena kammappattā dasahi vā pañcahi vā anūnāpārājikaṃ anāpannā anukkhittā ca samānasaṃvāsakā bhikkhū, tesaṃ ekasīmāya hatthapāsaṃ avijahitvā ṭhānaṃ, chandārahānañca chandassa ānayanaṃ, sammukhībhūtānañca appaṭikosanaṃ, upasampadāpekkharahitānaṃ uposathakkhandhake paṭikkhittānaṃ gahaṭṭhādianupasampannānañceva pārājikukkhittakanānāsaṃvāsakabhikkhunīnañca vajjanīyapuggalānaṃ saṅghassa hatthapāse abhāvo cāti imehi catūhi aṅgehi saṅgahitā. Evarūpāya ca parisāsampadāya sati eva idaṃ pattakallaṃ nāma hoti, nāsati. Tattha purimānaṃ tiṇṇaṃ aṅgānaṃ aññatarassapi abhāve kataṃ kammaṃ vipajjati, na pacchimassa.
ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਯਾਨਿਮਾਨਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਉਪਜ੍ਝਂ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੬) વੁਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਗਾਹਾਪਨਂ, ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਚਿਕ੍ਖਣਂ, ਤਤੋ ਤਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸਤੋ ਬਹਿ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਅਨੁਸਾਸਕਸਮ੍ਮੁਤਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ, ਸਮ੍ਮਤੇਨ ਚ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨੁਸਾਸਨਂ, ਤੇਨ ਚ ਪਠਮਤਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਞਤ੍ਤਿਂ ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਂ ‘ਆਗਚ੍ਛਾਹੀ’ਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਏવ ਅਬ੍ਭਾਨਂ, ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯਾਚਾਪਨਂ, ਤਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਧਮ੍ਮਪੁਚ੍ਛਕਸਮ੍ਮੁਤਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ, ਸਮ੍ਮਤੇਨ ਚ ਪੁਚ੍ਛਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਯਾਥਾવਤੋ ਕਰਣੇਨ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਨਿਟ੍ਠਾਪਨੇ ਸਤਿ ਏવ ਇਦਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤਿ। ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮੇਸੁ ਅਕਤੇਸੁਪਿ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਸੁ વਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਅਕੁਪ੍ਪਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਦੇવਮੇਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੇਸੁ, વਕ੍ਖਮਾਨੇਸੁ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਤਾ ਯਥਾਰਹਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਞਾਤਬ੍ਬਾ।
Pubbakiccaniṭṭhānaṃ nāma yānimāni ‘‘paṭhamaṃ upajjhaṃ gāhāpetabbo’’tiādinā pāḷiyaṃ (mahāva. 126) vuttāni ‘‘upajjhāgāhāpanaṃ, pattacīvarācikkhaṇaṃ, tato taṃ hatthapāsato bahi pesetvā anusāsakasammutikammakaraṇaṃ, sammatena ca gantvā anusāsanaṃ, tena ca paṭhamataraṃ āgantvā saṅghassa ñattiṃ ñāpetvā upasampadāpekkhaṃ ‘āgacchāhī’ti hatthapāse eva abbhānaṃ, tena bhikkhūnaṃ pāde vandāpetvā upasampadāyācāpanaṃ, tato antarāyikadhammapucchakasammutikammakaraṇaṃ, sammatena ca pucchana’’nti imāni aṭṭha pubbakiccāni, tesaṃ sabbesaṃ yāthāvato karaṇena niṭṭhānaṃ. Etasmiñca pubbakiccaniṭṭhāpane sati eva idaṃ saṅghassa upasampadākammaṃ pattakallaṃ nāma hoti, nāsati. Etesu pana pubbakammesu akatesupi kataṃ kammaṃ yathāvuttesu vatthusampattiādīsu vijjamānesu akuppameva hoti. Tadevamettha pattakallaṃ imehi pañcahi aṅgehi saṅgahitanti veditabbaṃ. Imināva nayena heṭṭhā vuttesu, vakkhamānesu ca sabbesu kammesu pattakallatā yathārahaṃ yojetvā ñātabbā.
ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕਰੋਤੂਤਿ ਪਤ੍ਥਨਾਯਂ, વਿਧਿਮ੍ਹਿ વਾ ਇਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਯਥਾ ਹਿ ‘‘ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਸੁਖਾਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸੁਖਮਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤ੍વਾ ਤਂ ਸੁਖਸਮਙ੍ਗਿਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਮਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤ੍વਾ ਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਸਮਙ੍ਗਿਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਯੋਜਕਬ੍ਯਾਪਾਰੇ ਚੇਤਂ। ਯਥਾ ਸੁਖਯਨ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੁਦ੍ਧਕਤ੍ਤਾਰਂ ਕੋਚਿ ਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਸੁਖਹੇਤੁਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਸੁਖਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ ਸੁਦ੍ਧਕਤ੍ਤਾਰਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਹੇਤੁਕਤ੍ਤੁਭੂਤੋ ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਹੇਤੁਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਏਤੇਨ ਚ ਸੁਖਂ વਿਯ ਸੁਖਦਾਯਕੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੀਯਮਾਨਾ ਤਥਾਪવਤ੍ਤਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਅਰਿਯਜਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਯਾਚਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੨੭) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿવਾਸਾਦੀਸੁ વਿਯ ਯਾਚਨਾਨੁਗੁਣਂ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਦਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ ਦਾਨੇ ਅਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣੇ ਏવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕੇવਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਅਤੀਤਕਾਲવਸੇਨ, ਇਧ ਪਨ ਅਨਾਮਟ੍ਠਕਾਲવਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વਿਸੇਸੋ।
Itthannāmaṃ upasampādeyyāti upasampadānipphādanena taṃsamaṅgiṃ kareyya karotūti patthanāyaṃ, vidhimhi vā idaṃ daṭṭhabbaṃ. Yathā hi ‘‘devadattaṃ sukhāpeyyā’’ti vutte sukhamassa nipphādetvā taṃ sukhasamaṅginaṃ kareyyāti attho hoti, evamidhāpi upasampadamassa nipphādetvā taṃ upasampadāsamaṅginaṃ kareyyāti attho. Payojakabyāpāre cetaṃ. Yathā sukhayantaṃ kiñci suddhakattāraṃ koci hetukattā sukhahetunipphādanena sukhāpeyyāti vuccati, evamidhāpi upasampajjantaṃ suddhakattāraṃ puggalaṃ hetukattubhūto saṅgho upasampadāhetunipphādanena upasampādeyyāti vutto. Etena ca sukhaṃ viya sukhadāyakena saṅghena puggalassa dīyamānā tathāpavattaparamatthadhamme upādāya ariyajanapaññattā upasampadā nāma sammutisaccatā atthīti samatthitaṃ hoti. Ettha ca ‘‘itthannāmo saṅghaṃ upasampadaṃ yācatī’’ti (mahāva. 127) vuttattā parivāsādīsu viya yācanānuguṇaṃ ‘‘itthannāmassa upasampadaṃ dadeyyā’’ti avatvā ‘‘itthannāmaṃ upasampādeyyā’’ti vuttattā idaṃ upasampadākammaṃ dāne asaṅgahetvā kammalakkhaṇe eva saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ. Iminā nayena ‘‘itthannāmaṃ upasampādeti, upasampanno saṅghenā’’ti etthāpi attho veditabbo. Kevalañhi tattha vattamānakālaatītakālavasena, idha pana anāmaṭṭhakālavasenāti ettakameva viseso.
ਏਸਾ ਞਤ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਞਾਪਨਾ ਏਸਾ। ਇਦਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਭਾવਸੂਚਨਤ੍ਥਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅવਸ੍ਸਞ੍ਚੇਤਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ। ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮੇ ਏવ ਤਂ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਯ੍ਯ-ਕਾਰੇ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਏવ ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਖਮਤੀਤਿ ਰੁਚ੍ਚਤਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦੀਯਮਾਨਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਯਮਾਨਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਯਸ੍ਸ ਖਮਤਿ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੁਣ੍ਹੀਤਿ ਚ ਅਕਥਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਅਕਥਨਕੋ ਅਸ੍ਸ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਪਕਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਆਸੀ’’ਤਿ ਸੇਸੋ। ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋਪਿ ਸਙ੍ਘੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਨਿਰવੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ। ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨੇવੇਤਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਰੁਚ੍ਚਨਭਾવਂ ਧਾਰਯਾਮਿ, ਬੁਜ੍ਝਾਮਿ ਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥੇ ਕਤੋ, ਸੋ ਚ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਅਨਙ੍ਗਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਕੇਨ ‘‘ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਿ-ਕਾਰਪਰਿਯੋਸਾਨਮੇવ વਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮવਾਚਾਨਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Esā ñattīti ‘‘saṅgho ñāpetabbo’’ti vuttañāpanā esā. Idañca anussāvanānampi sabbhāvasūcanatthaṃ vuccati. Avassañcetaṃ vattabbameva. Ñattikamme eva taṃ na vattabbaṃ. Tattha pana yya-kāre vuttamatte eva ñattikammaṃ niṭṭhitaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ. Khamatīti ruccati. Upasampadāti saṅghena dīyamānā nipphādiyamānā upasampadā, yassa khamati, so tuṇhassāti yojanā. Tuṇhīti ca akathanatthe nipāto, akathanako assa bhaveyyāti attho. Khamati saṅghassa itthannāmassa upasampadāti pakatena sambandho. Tattha kāraṇamāha ‘‘tasmā tuṇhī’’ti. Tattha ‘‘āsī’’ti seso. Yasmā ‘‘yassa nakkhamati, so bhāseyyā’’ti tikkhattuṃ vuccamānopi saṅgho tuṇhī niravo ahosi, tasmā khamati saṅghassāti attho. Evanti iminā pakārena. Tuṇhībhāvenevetaṃ saṅghassa ruccanabhāvaṃ dhārayāmi, bujjhāmi jānāmīti attho. Iti-saddo parisamāpanatthe kato, so ca kammavācāya anaṅgaṃ, tasmā anussāvakena ‘‘dhārayāmī’’ti ettha mi-kārapariyosānameva vatvā niṭṭhapetabbaṃ, iti-saddo na payujjitabboti daṭṭhabbaṃ. Iminā nayena sabbakammavācānamattho veditabbo.
ਏਕਪੋਰਿਸਾ વਾਤਿਆਦਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਰੀਰਛਾਯਂ ਪਾਦੇਹਿ ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਜਾਨਨਪ੍ਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ। ਛਸਤ੍ਤਪਦਪਰਿਮਿਤਾ ਹਿ ਛਾਯਾ ‘‘ਪੋਰਿਸਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਉਤੁਪ੍ਪਮਾਣਾਚਿਕ੍ਖਣਾਦਿ ਚ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ વੁਡ੍ਢਨવਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ વਨ੍ਦਨવਨ੍ਦਾਪਨਾਦਿਕਰਣਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਗਚ੍ਛਤਿ ਚਾਤਿ ਉਤੁ, ਸੋવ ਪਮੀਯਤੇ ਅਨੇਨ ਸਂવਚ੍ਛਰਨ੍ਤਿ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਤੁਯੇવ ਉਤੁਪ੍ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਦਿવਸੇਨ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ। ਯਦਿ ਉਤੁવੇਮਜ੍ਝੇ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਿਤੋ, ਤਦਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਤੁਮ੍ਹਿ ਅવਸਿਟ੍ਠਦਿવਸਾਚਿਕ੍ਖਣਂ ਦਿવਸਭਾਗਾਚਿਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਦਿવਸੇਹਿ ਯਸ੍ਸ ਯੋ ਉਤੁ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ, ਤੇ ਦਿવਸੇ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਤਙ੍ਖਣਂ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਯੋ ਉਤੁ ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਦਿવਸੇਹਿ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ, ਤੇ ਦਿવਸੇਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Ekaporisāvātiādi sattānaṃ sarīrachāyaṃ pādehi minitvā jānanappakāradassanaṃ. Chasattapadaparimitā hi chāyā ‘‘porisā’’ti vuccati, idañca utuppamāṇācikkhaṇādi ca āgantukehi saddhiṃ vīmaṃsitvā vuḍḍhanavabhāvaṃ ñatvā vandanavandāpanādikaraṇatthaṃ vuttaṃ. Eti āgacchati, gacchati cāti utu, sova pamīyate anena saṃvaccharanti pamāṇanti āha ‘‘utuyeva utuppamāṇa’’nti. Aparipuṇṇāti upasampadādivasena aparipuṇṇā. Yadi utuvemajjhe upasampādito, tadā tasmiṃ utumhi avasiṭṭhadivasācikkhaṇaṃ divasabhāgācikkhaṇanti dasseti. Tenāha ‘‘yattakehi divasehi yassa yo utu aparipuṇṇo, te divase’’ti. Tattha yassa taṅkhaṇaṃ laddhūpasampadassa puggalassa sambandhī yo utu yattakehi divasehi aparipuṇṇo, te divaseti yojanā.
ਛਾਯਾਦਿਕਮੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਤੋ ਕਥੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸਙ੍ਗੀਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਦਮੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਤ੍વਂ ਕਿਂ ਲਭਸੀਤਿ ਤ੍વਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਕਾਲੇ ਕਤਰવਸ੍ਸਂ, ਕਤਰਉਤੁਞ੍ਚ ਲਭਸਿ, ਕਤਰਸ੍ਮਿਂ ਤੇ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਸ੍ਸਾਨਉਤੁ, ਇਦਞ੍ਚ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਚਿਕ੍ਖਣਂ વਿਨਾ વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਤੁਆਚਿਕ੍ਖਣੇਨੇવ ਸਾਸਨવਸ੍ਸੇਸੁ વਾ ਕਲਿਯੁਗવਸ੍ਸਾਦੀਸੁ વਾ ਸਹਸ੍ਸਿਮੇ વਾ ਸਤਿਮੇ વਾ ਅਸੁਕਉਤੁਂ ਲਭਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਛਾਯਾਤਿ ਇਦਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਪਟਿਪਾਟਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, વਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਤੋ ਪਨ ਕਲਿਯੁਗવਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਦੇਸਪਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਅਸੁਕવਸ੍ਸੇ ਅਸੁਕਉਤੁਮ੍ਹਿ ਅਸੁਕਮਾਸੇ ਅਸੁਕਕਣ੍ਹੇ વਾ ਸੁਕ੍ਕੇ વਾ ਪਕ੍ਖੇ ਅਸੁਕੇ ਤਿਥਿવਾਰવਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦਿਦਿવਸਭਾਗੇ ਏਤ੍ਤਕੇ ਛਾਯਾਪਮਾਣੇ, ਨਾਡਿਕਾਪਮਾਣੇ વਾ ਮਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਲਦ੍ਧਾਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਏવਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ વੁਡ੍ਢਪਟਿਪਾਟਿਂ ਞਤ੍વਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਹੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਇਤਿ ਏਤ੍ਤਕੋ ਕਥਾਮਗ੍ਗੋ વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨਿਯਂ ਆਗਤੋ। વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਟੀਕਾਨਯੋ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚੋ ਇਧੇવ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਤੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਤ੍ਤਾ ਸਂਸਯਹੇਤੁਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤੋਤਿ।
Chāyādikameva sabbaṃ saṅgahetvā gāyitabbato kathetabbato saṅgītīti āha ‘‘idamevā’’tiādi. Tattha ekato katvā ācikkhitabbaṃ. Tvaṃ kiṃ labhasīti tvaṃ upasampādanakāle kataravassaṃ, katarautuñca labhasi, katarasmiṃ te upasampadā laddhāti attho. Vassanti vassānautu, idañca saṃvaccharācikkhaṇaṃ vinā vuttampi na viññāyatīti iminā utuācikkhaṇeneva sāsanavassesu vā kaliyugavassādīsu vā sahassime vā satime vā asukautuṃ labhāmīti dassitanti daṭṭhabbaṃ. Chāyāti idaṃ pāḷiyaṃ āgatapaṭipāṭiṃ sandhāya vuttaṃ, vattabbakammato pana kaliyugavassādīsu sabbadesapasiddhesu asukavasse asukautumhi asukamāse asukakaṇhe vā sukke vā pakkhe asuke tithivāravisesayutte pubbaṇhādidivasabhāge ettake chāyāpamāṇe, nāḍikāpamāṇe vā mayā upasampadā laddhāti vadeyyāsīti evaṃ ācikkhitabbaṃ. Idaṃ suṭṭhu uggahetvā āgantukehi vuḍḍhapaṭipāṭiṃ ñatvā paṭipajjāhīti vattabbaṃ. Iti ettako kathāmaggo vimativinodaniyaṃ āgato. Vajirabuddhiṭīkānayo pana ekacco idheva saṅgahaṃ gato, ekacco asanniṭṭhānavinicchayattā saṃsayahetuko hoti, tasmā idha na gahitoti.
ਇਤਿ વਿਨਯਸਙ੍ਗਹਸਂવਣ੍ਣਨਾਭੂਤੇ વਿਨਯਾਲਙ੍ਕਾਰੇ
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਲਙ੍ਕਾਰੋ।
Upasampadāvinicchayakathālaṅkāro.
