| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मिलिन्दपञ्हपाळि • Milindapañhapāḷi |
५. पब्बतङ्गपञ्हो
5. Pabbataṅgapañho
५. ‘‘भन्ते नागसेन, ‘पब्बतस्स पञ्च अङ्गानि गहेतब्बानी’ति यं वदेसि, कतमानि तानि पञ्च अङ्गानि गहेतब्बानी’’ति ? ‘‘यथा, महाराज, पब्बतो अचलो अकम्पितो 1 असम्पवेधी, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन सम्मानने विमानने सक्कारे असक्कारे गरुकारे अगरुकारे यसे अयसे निन्दाय पसंसाय सुखे दुक्खे इट्ठानिट्ठेसु सब्बत्थ रूपसद्दगन्धरसफोट्ठब्बधम्मेसु रजनीयेसु न रज्जितब्बं, दुस्सनीयेसु न दुस्सितब्बं, मुय्हनीयेसु न मुय्हितब्बं, न कम्पितब्बं न चलितब्बं, पब्बतेन विय अचलेन भवितब्बं। इदं, महाराज, पब्बतस्स पठमं अङ्गं गहेतब्बं। भासितम्पेतं, महाराज, भगवता देवातिदेवेन –
5. ‘‘Bhante nāgasena, ‘pabbatassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti ? ‘‘Yathā, mahārāja, pabbato acalo akampito 2 asampavedhī, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sammānane vimānane sakkāre asakkāre garukāre agarukāre yase ayase nindāya pasaṃsāya sukhe dukkhe iṭṭhāniṭṭhesu sabbattha rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbadhammesu rajanīyesu na rajjitabbaṃ, dussanīyesu na dussitabbaṃ, muyhanīyesu na muyhitabbaṃ, na kampitabbaṃ na calitabbaṃ, pabbatena viya acalena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
एवं निन्दापसंसासु, न समिञ्जन्ति पण्डिता’ति॥
Evaṃ nindāpasaṃsāsu, na samiñjanti paṇḍitā’ti.
‘‘पुन चपरं, महाराज, पब्बतो थद्धो न केनचि संसट्ठो, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन थद्धेन असंसट्ठेन भवितब्बं, न केनचि संसग्गो करणीयो। इदं, महाराज, पब्बतस्स दुतियं अङ्गं गहेतब्बं। भासितम्पेतं, महाराज, भगवता देवातिदेवेन –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato thaddho na kenaci saṃsaṭṭho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena thaddhena asaṃsaṭṭhena bhavitabbaṃ, na kenaci saṃsaggo karaṇīyo. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
‘‘‘असंसट्ठं गहट्ठेहि, अनागारेहि चूभयं।
‘‘‘Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;
अनोकसारिमप्पिच्छं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मण’न्ति॥
Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’nti.
‘‘पुन चपरं, महाराज, पब्बते बीजं न विरूहति, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन सकमानसे किलेसा न विरूहापेतब्बा। इदं, महाराज, पब्बतस्स ततियं अङ्गं गहेतब्बं। भासितम्पेतं, महाराज, थेरेन सुभूतिना –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pabbate bījaṃ na virūhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sakamānase kilesā na virūhāpetabbā. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena subhūtinā –
‘‘‘रागूपसंहितं चित्तं, यदा उप्पज्जते मम।
‘‘‘Rāgūpasaṃhitaṃ cittaṃ, yadā uppajjate mama;
‘‘‘विसुद्धानं अयं वासो, निम्मलानं तपस्सिनं।
‘‘‘Visuddhānaṃ ayaṃ vāso, nimmalānaṃ tapassinaṃ;
मा खो विसुद्धं दूसेसि, निक्खमस्सु वना तुव’न्ति॥
Mā kho visuddhaṃ dūsesi, nikkhamassu vanā tuva’nti.
‘‘पुन चपरं, महाराज, पब्बतो अच्चुग्गतो, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन ञाणच्चुग्गतेन भवितब्बं। इदं, महाराज, पब्बतस्स चतुत्थं अङ्गं गहेतब्बं। भासितम्पेतं, महाराज, भगवता देवातिदेवेन –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato accuggato, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ñāṇaccuggatena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
‘‘‘पमादं अप्पमादेन, यदा नुदति पण्डितो।
‘‘‘Pamādaṃ appamādena, yadā nudati paṇḍito;
पञ्ञापासादमारुय्ह, असोको सोकिनिं पजं।
Paññāpāsādamāruyha, asoko sokiniṃ pajaṃ;
‘‘पुन चपरं, महाराज, पब्बतो अनुन्नतो अनोनतो, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन उन्नतावनति न करणीया। इदं, महाराज, पब्बतस्स पञ्चमं अङ्गं गहेतब्बं। भासितम्पेतं, महाराज, उपासिकाय चूळसुभद्दाय सकसमणे परिकित्तयमानाय –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato anunnato anonato, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena unnatāvanati na karaṇīyā. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, upāsikāya cūḷasubhaddāya sakasamaṇe parikittayamānāya –
‘‘‘लाभेन उन्नतो लोको, अलाभेन च ओनतो।
‘‘‘Lābhena unnato loko, alābhena ca onato;
पब्बतङ्गपञ्हो पञ्चमो।
Pabbataṅgapañho pañcamo.
Footnotes:
