| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๕. ปพฺพตูปมสุตฺตวณฺณนา
5. Pabbatūpamasuttavaṇṇanā
๑๓๖. ขตฺติยาติ อภิเสกปฺปตฺตาฯ อิสฺสริยมโท กามเคโธฯ ปถวิมณฺฑลสฺส มหนฺตตา ตํนิวาสินํ อนุยนฺตตาติ สพฺพมิทํ ยถิจฺฉิตสฺส ราชกิจฺจสฺส สุเขน สมิชฺฌนสฺส การณกิตฺตนํฯ ยาทิเส ราชกิเจฺจ อุสฺสุกฺกํ อาปโนฺน, ตํ วิตฺถารโต ทเสฺสตุํ ‘‘เอส กิรา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อนฺตรคมนานีติ ติณฺณํ นิรนฺตรคมนานํ อนฺตรนฺตรา คมนานิฯ โจรา จินฺตยิํสูติ เอโก อนฺตรโภคิโก ราชาปราธิโก ปญฺจสตมนุสฺสปริวาโร โจริยํ กโรโนฺต วิจรติ, เต สนฺธาย วุตฺตํฯ
136.Khattiyāti abhisekappattā. Issariyamado kāmagedho. Pathavimaṇḍalassa mahantatā taṃnivāsinaṃ anuyantatāti sabbamidaṃ yathicchitassa rājakiccassa sukhena samijjhanassa kāraṇakittanaṃ. Yādise rājakicce ussukkaṃ āpanno, taṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘esa kirā’’tiādi vuttaṃ. Antaragamanānīti tiṇṇaṃ nirantaragamanānaṃ antarantarā gamanāni. Corā cintayiṃsūti eko antarabhogiko rājāparādhiko pañcasatamanussaparivāro coriyaṃ karonto vicarati, te sandhāya vuttaṃ.
‘‘อยุตฺตํ เต กต’’นฺติ สจาหํ วกฺขามีติ โยชนาฯ ธุรวิหาเรติ รถสฺส ธุรํ วิย นครสฺส ธุรภูเต วิหาเรฯ สนฺถมฺภิตุนฺติ วิสฺสาสภาเวน อุปฎฺฐาตุํฯ สทฺธายิโกติ สทฺธาย อยิตโพฺพ, สเทฺธโยฺยติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘สทฺธาตโพฺพ’’ติฯ ปจฺจยิโกติ ปตฺติยายิตโพฺพฯ อพฺภสมํ ปุถุลภาเวนฯ นิโปฺปเถโนฺตติ นิมฺมเทฺทโนฺตฯ สณฺหกรณียํ อติสณฺหํ ปิสโนฺต นิสทโปโต วิย ปิสโนฺตฯ
‘‘Ayuttaṃ te kata’’nti sacāhaṃ vakkhāmīti yojanā. Dhuravihāreti rathassa dhuraṃ viya nagarassa dhurabhūte vihāre. Santhambhitunti vissāsabhāvena upaṭṭhātuṃ. Saddhāyikoti saddhāya ayitabbo, saddheyyoti attho. Tenāha ‘‘saddhātabbo’’ti. Paccayikoti pattiyāyitabbo. Abbhasamaṃ puthulabhāvena. Nippothentoti nimmaddento. Saṇhakaraṇīyaṃ atisaṇhaṃ pisanto nisadapoto viya pisanto.
ธมฺมจริยาติอาทิตฺตมฺปิ สีสํ เจลญฺจ อชฺฌุเปกฺขิตฺวา สมฺมาปฎิปตฺติ เอว กาตพฺพา ตสฺสา เอว ปรโลเก ปติฎฺฐาภาวโตฯ อาจิกฺขามีติ กเถมิ, กเถโนฺต จ ยถา ตมตฺถํ สมฺมเทว ราชา ชานาติ, เอวํ ชานาเปมีติ ฯ นิปฺผตฺติ ยุเทฺธน กาตพฺพอตฺถสิทฺธิฯ วิสิโนติ พนฺธติ ยถาธิเปฺปตํ จิตฺตํ เอเตนาติ วิสโย, สมตฺถภาโวฯ มนฺตสมฺปนฺนาติ สมฺปนฺนราชมนฺตาฯ มหาอมจฺจาติ มโหสธาทิสทิสา นีติสตฺถเฉกา อมจฺจปุริสาฯ อุปลาเปตุนฺติ ปเรสํ อนฺตเร วิโรธตฺถํ สงฺคณฺหิตุํฯ
Dhammacariyātiādittampi sīsaṃ celañca ajjhupekkhitvā sammāpaṭipatti eva kātabbā tassā eva paraloke patiṭṭhābhāvato. Ācikkhāmīti kathemi, kathento ca yathā tamatthaṃ sammadeva rājā jānāti, evaṃ jānāpemīti . Nipphatti yuddhena kātabbaatthasiddhi. Visinoti bandhati yathādhippetaṃ cittaṃ etenāti visayo, samatthabhāvo. Mantasampannāti sampannarājamantā. Mahāamaccāti mahosadhādisadisā nītisatthachekā amaccapurisā. Upalāpetunti paresaṃ antare virodhatthaṃ saṅgaṇhituṃ.
เทฺวเยว ปพฺพตาติ ปพฺพตสทิสา เทฺวเยว คหิตาฯ ราโชวาเทติ ราโชวาทสุเตฺตฯ อาคตาว ตตฺตนฺติยา อนุรูปตฺถํฯ วิลุมฺปมานาติ อิติ-สโทฺท อาทิอโตฺถฯ วิปตฺตีติ โภคปริหานาทิวินาโสฯ หตฺถิยุทฺธาทีหิ ชรามรณํ ชินิตุํ น สกฺกา สตฺตสฺส อวิสยภาวโตฯ เยน ปน ชินิตุํ สกฺกา, ตํ ทเสฺสโนฺต ภควา ‘‘พุเทฺธ…เป.… นิเวสเย’’ติ อาหฯ รตนตฺตเย หิ สทฺธา นิวิฎฺฐา มูลชาตา ปติฎฺฐิตา เอกนฺตโต ชรามรณวิชยาย โหติฯ เตนาห ‘‘ตสฺมา สทฺธ’’นฺติฯ
Dveyeva pabbatāti pabbatasadisā dveyeva gahitā. Rājovādeti rājovādasutte. Āgatāva tattantiyā anurūpatthaṃ. Vilumpamānāti iti-saddo ādiattho. Vipattīti bhogaparihānādivināso. Hatthiyuddhādīhi jarāmaraṇaṃ jinituṃ na sakkā sattassa avisayabhāvato. Yena pana jinituṃ sakkā, taṃ dassento bhagavā ‘‘buddhe…pe… nivesaye’’ti āha. Ratanattaye hi saddhā niviṭṭhā mūlajātā patiṭṭhitā ekantato jarāmaraṇavijayāya hoti. Tenāha ‘‘tasmā saddha’’nti.
ปพฺพตูปมสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pabbatūpamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ตติยวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tatiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฎฺฐกถาย
Sāratthappakāsiniyā saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
โกสลสํยุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ
Kosalasaṃyuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๕. ปพฺพตูปมสุตฺตํ • 5. Pabbatūpamasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๕. ปพฺพตูปมสุตฺตวณฺณนา • 5. Pabbatūpamasuttavaṇṇanā
