| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៥. បព្ពតូបមសុត្តវណ្ណនា
5. Pabbatūpamasuttavaṇṇanā
១៣៦. បញ្ចមេ មុទ្ធាវសិត្តានន្តិ ខត្តិយាភិសេកេន មុទ្ធនិ អវសិត្តានំ កតាភិសេកានំ។ កាមគេធបរិយុដ្ឋិតានន្តិ កាមេសុ គេធេន បរិយុដ្ឋិតានំ អភិភូតានំ។ ជនបទត្ថាវរិយប្បត្តានន្តិ ជនបទេ ថិរភាវប្បត្តានំ។ រាជករណីយានីតិ រាជកម្មានិ រាជូហិ កត្តព្ពកិច្ចានិ។ តេសុ ខ្វាហន្តិ តេសុ អហំ។ ឧសុក្កមាបន្នោតិ ព្យាបារំ អាបន្នោ។ ឯស កិរ រាជា ទិវសស្ស តិក្ខត្តុំ ភគវតោ ឧបដ្ឋានំ គច្ឆតិ, អន្តរាគមនានិ ពហូនិបិ ហោន្តិ។ តស្ស និពទ្ធំ គច្ឆតោ ពលកាយោ មហាបិ ហោតិ អប្បោបិ។ អថេកទិវសំ បញ្ចសតា ចោរា ចិន្តយិំសុ – ‘‘អយំ រាជា អវេលាយ អប្បេន ពលេន សមណស្ស គោតមស្ស ឧបដ្ឋានំ គច្ឆតិ, អន្តរាមគ្គេ នំ គហេត្វា រជ្ជំ គណ្ហិស្សាមា’’តិ។ តេ អន្ធវនេ និលីយិំសុ។ រាជានោ ច នាម មហាបុញ្ញា ហោន្តិ។ អថ តេសំយេវ អព្ភន្តរតោ ឯកោ បុរិសោ និក្ខមិត្វា រញ្ញោ អារោចេសិ។ រាជា មហន្តំ ពលកាយំ អាទាយ អន្ធវនំ បរិវារេត្វា តេ សព្ពេ គហេត្វា អន្ធវនតោ យាវ នគរទ្វារា មគ្គស្ស ឧភោសុ បស្សេសុ យថា អញ្ញមញ្ញំ ចក្ខុនា ចក្ខុំ ឧបនិពន្ធិត្វា ឱលោកេន្តិ, ឯវំ អាសន្នានិ សូលានិ រោបាបេត្វា សូលេសុ ឧត្តាសេសិ។ ឥទំ សន្ធាយ ឯវមាហ។
136. Pañcame muddhāvasittānanti khattiyābhisekena muddhani avasittānaṃ katābhisekānaṃ. Kāmagedhapariyuṭṭhitānanti kāmesu gedhena pariyuṭṭhitānaṃ abhibhūtānaṃ. Janapadatthāvariyappattānanti janapade thirabhāvappattānaṃ. Rājakaraṇīyānīti rājakammāni rājūhi kattabbakiccāni. Tesu khvāhanti tesu ahaṃ. Usukkamāpannoti byāpāraṃ āpanno. Esa kira rājā divasassa tikkhattuṃ bhagavato upaṭṭhānaṃ gacchati, antarāgamanāni bahūnipi honti. Tassa nibaddhaṃ gacchato balakāyo mahāpi hoti appopi. Athekadivasaṃ pañcasatā corā cintayiṃsu – ‘‘ayaṃ rājā avelāya appena balena samaṇassa gotamassa upaṭṭhānaṃ gacchati, antarāmagge naṃ gahetvā rajjaṃ gaṇhissāmā’’ti. Te andhavane nilīyiṃsu. Rājāno ca nāma mahāpuññā honti. Atha tesaṃyeva abbhantarato eko puriso nikkhamitvā rañño ārocesi. Rājā mahantaṃ balakāyaṃ ādāya andhavanaṃ parivāretvā te sabbe gahetvā andhavanato yāva nagaradvārā maggassa ubhosu passesu yathā aññamaññaṃ cakkhunā cakkhuṃ upanibandhitvā olokenti, evaṃ āsannāni sūlāni ropāpetvā sūlesu uttāsesi. Idaṃ sandhāya evamāha.
អថ សត្ថា ចិន្តេសិ – ‘‘សចាហំ វក្ខាមិ, ‘មហារាជ, មាទិសេ នាម សម្មាសម្ពុទ្ធេ ធុរវិហារេ វសន្តេ តយា ឯវរូបំ ទារុណំ កម្មំ កតំ, អយុត្តំ តេ កត’ន្តិ, អថាយំ រាជា មង្កុ ហុត្វា សន្ថម្ភិតុំ ន សក្កុណេយ្យ, បរិយាយេន ធម្មំ កថេន្តស្សេវ មេ សល្លក្ខេស្សតី’’តិ ធម្មទេសនំ អារភន្តោ តំ កិំ មញ្ញសីតិអាទិមាហ។ តត្ថ សទ្ធាយិកោតិ សទ្ធាតព្ពោ, យស្ស ត្វំ វចនំ សទ្ទហសីតិ អត្ថោ។ បច្ចយិកោតិ តស្សេវ វេវចនំ, យស្ស វចនំ បត្តិយាយសីតិ អត្ថោ។ អព្ភសមន្តិ អាកាសសមំ។ និប្បោថេន្តោ អាគច្ឆតីតិ បថវិតលតោ យាវ អកនិដ្ឋព្រហ្មលោកា សព្ពេ សត្តេ សណ្ហករណីយំ តិណចុណ្ណំ វិយ ករោន្តោ បិសន្តោ អាគច្ឆតិ។
Atha satthā cintesi – ‘‘sacāhaṃ vakkhāmi, ‘mahārāja, mādise nāma sammāsambuddhe dhuravihāre vasante tayā evarūpaṃ dāruṇaṃ kammaṃ kataṃ, ayuttaṃ te kata’nti, athāyaṃ rājā maṅku hutvā santhambhituṃ na sakkuṇeyya, pariyāyena dhammaṃ kathentasseva me sallakkhessatī’’ti dhammadesanaṃ ārabhanto taṃ kiṃ maññasītiādimāha. Tattha saddhāyikoti saddhātabbo, yassa tvaṃ vacanaṃ saddahasīti attho. Paccayikoti tasseva vevacanaṃ, yassa vacanaṃ pattiyāyasīti attho. Abbhasamanti ākāsasamaṃ. Nippothento āgacchatīti pathavitalato yāva akaniṭṭhabrahmalokā sabbe satte saṇhakaraṇīyaṃ tiṇacuṇṇaṃ viya karonto pisanto āgacchati.
អញ្ញត្រ ធម្មចរិយាយាតិ ឋបេត្វា ធម្មចរិយំ អញ្ញំ កាតព្ពំ នត្ថិ, ទសកុសលកម្មបថសង្ខាតា ធម្មចរិយាវ កត្តព្ពា, ភន្តេតិ – សមចរិយាទីនិ តស្សេវ វេវចនានិ។ អារោចេមីតិ អាចិក្ខាមិ។ បដិវេទយាមីតិ ជានាបេមិ។ អធិវត្តតីតិ អជ្ឈោត្ថរតិ។ ហត្ថិយុទ្ធានីតិ នាឡាគិរិសទិសេ ហេមកប្បនេ នាគេ អភិរុយ្ហ យុជ្ឈិតព្ពយុទ្ធានិ។ គតីតិ និប្ផត្តិ។ វិសយោតិ ឱកាសោ, សមត្ថភាវោ វា។ ន ហិ សក្កា តេហិ ជរាមរណំ បដិពាហិតុំ ។ មន្តិនោ មហាមត្តាតិ មន្តសម្បន្នា មហោសធវិធុរបណ្ឌិតាទិសទិសា មហាអមច្ចា។ ភូមិគតន្តិ មហាលោហកុម្ភិយោ បូរេត្វា ភូមិយំ ឋបិតំ។ វេហាសដ្ឋន្តិ ចម្មបសិព្ពកេ បូរេត្វា តុលាសង្ឃាដាទីសុ លគ្គេត្វា ចេវ និយ្យុហាទីសុ ច បូរេត្វា ឋបិតំ។ ឧបលាបេតុន្តិ អញ្ញមញ្ញំ ភិន្ទិតុំ។ យថា ទ្វេ ជនា ឯកេន មគ្គេន ន គច្ឆន្តិ ឯវំ កាតុំ។
Aññatra dhammacariyāyāti ṭhapetvā dhammacariyaṃ aññaṃ kātabbaṃ natthi, dasakusalakammapathasaṅkhātā dhammacariyāva kattabbā, bhanteti – samacariyādīni tasseva vevacanāni. Ārocemīti ācikkhāmi. Paṭivedayāmīti jānāpemi. Adhivattatīti ajjhottharati. Hatthiyuddhānīti nāḷāgirisadise hemakappane nāge abhiruyha yujjhitabbayuddhāni. Gatīti nipphatti. Visayoti okāso, samatthabhāvo vā. Na hi sakkā tehi jarāmaraṇaṃ paṭibāhituṃ . Mantino mahāmattāti mantasampannā mahosadhavidhurapaṇḍitādisadisā mahāamaccā. Bhūmigatanti mahālohakumbhiyo pūretvā bhūmiyaṃ ṭhapitaṃ. Vehāsaṭṭhanti cammapasibbake pūretvā tulāsaṅghāṭādīsu laggetvā ceva niyyuhādīsu ca pūretvā ṭhapitaṃ. Upalāpetunti aññamaññaṃ bhindituṃ. Yathā dve janā ekena maggena na gacchanti evaṃ kātuṃ.
នភំ អាហច្ចាតិ អាកាសំ បូរេត្វា។ ឯវំ ជរា ច មច្ចុ ចាតិ ឥធ ទ្វេយេវ បព្ពតា គហិតា, រាជោវាទេ បន ‘‘ជរា អាគច្ឆតិ សព្ពយោព្ពនំ វិលុម្បមានា’’តិ ឯវំ ជរា មរណំ ព្យាធិ វិបត្តីតិ ចត្តារោបេតេ អាគតាវ។ តស្មាតិ យស្មា ហត្ថិយុទ្ធាទីហិ ជរាមរណំ ជិនិតុំ ន សក្កា, តស្មា។ សទ្ធំ និវេសយេតិ សទ្ធំ និវេសេយ្យ, បតិដ្ឋាបេយ្យាតិ។ បញ្ចមំ។
Nabhaṃ āhaccāti ākāsaṃ pūretvā. Evaṃ jarā ca maccu cāti idha dveyeva pabbatā gahitā, rājovāde pana ‘‘jarā āgacchati sabbayobbanaṃ vilumpamānā’’ti evaṃ jarā maraṇaṃ byādhi vipattīti cattāropete āgatāva. Tasmāti yasmā hatthiyuddhādīhi jarāmaraṇaṃ jinituṃ na sakkā, tasmā. Saddhaṃ nivesayeti saddhaṃ niveseyya, patiṭṭhāpeyyāti. Pañcamaṃ.
តតិយោ វគ្គោ។
Tatiyo vaggo.
ឥតិ សារត្ថប្បកាសិនិយា
Iti sāratthappakāsiniyā
សំយុត្តនិកាយ-អដ្ឋកថាយ
Saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
កោសលសំយុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kosalasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៥. បព្ពតូបមសុត្តំ • 5. Pabbatūpamasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៥. បព្ពតូបមសុត្តវណ្ណនា • 5. Pabbatūpamasuttavaṇṇanā
